Book: Salvation (Falam)
RUNDAMNAK
Zirnak
MOSES R CUNG
THUHMAI HRUAI
Himi rundamnak thu cabu ih suah thei ding ih in tawlreltu kan Pa Pathian cu thangthat in um ko seh, Amen.
Himi rundamnak thu na siar tikah siar menmen si lo in thei tum aw la, Pathian in theitheinak a lo pek ko ding. Cun thusuhmi pawl hi phi aw la ka address ah cahnah dang te in i kuat aw. Na ruah mi vekin phi lo in cabu sung ah siar hmaisa in phi ding ah ka lo dil. Na t'heh thluh tikah certificate ka lo kuat ding. Kawl t'ong in khal a um ih a rei hlan ah mirang t'ong in khal kan suah leh ding.
Midang hnenah khal hi mi cabu te hmang in Pathian thu na sim thei. Cun phi ve ding in khal rak tawlrel sak aw la Pathian hnat'uan ah na cang ding. Mi hmuahhmuah hi rundam an t'ul. An thei lo ruang men ah asi. Thei sehla zo hman rundamnak duh lo le t'ul lo kan um lo. Hi cabu suahnak ah tawk fang lai paisa a cem ih t'hathnemnak na ngah asi le midang pawl hrang suah bet vivo thei ding in thlawsuah na co mi sung ihsin na duh zat tel ve aw. A lak ih co mi cu a lak ih pek sal ding asi.
Kan Pa Pathian in thlawsuah lo peek hram seh.
Khrih ah,
Rev. Moses R. Thawngcung
July 2020
.
ATHU
- 1. PATHIAN IH DUHMI
- 2. PATHIAN IH THUT'HENNAK
- 3. THLARAU IH BIAK
- 4. SUAL THU
- 5. TUAH SUAL
- 6. NUNAU HRIN LE RUL HRIN
- 7. SATAN FA PAWL
- 8. RAMSA LE PANGANG
- 9. HLAWHHLANG CAL
- 10. TAKSA THINLUNG THLARAU
- 11. THUKHAM
- 12. MINUNG IN A CANG THEI LO
- 13. PATHIAN IH RUNDAMNAK
- 14. THISEN SUAL NGAIHTHIAMNAK
- 15. THISEN IH HNATUAN
- 16. AIAWH TUARNAK
- 17. MINUNG HLUN THIHNAK
- 18. KHRIH THAWNG IH CO MI
- 19. RUNDAMNAK FIANNAK
- 20. KHRISTIAN PHUNHNIH
- 21. DINHMUN LE TUAH MI
- 22. T'HANLEN LE PITLINNAK
- 23. T'HANGLIAN LE PITLING DAAN
- 24. ZUMTU IH RAAL PAWL
.
Zirnak 1
PATHIAN IH DUHMI
Unau, nangmah le Leitlunmi hmuahhmuah rundamnak co ding hi Pathian ih duhmi asi. 1 Tim 2:4 sungah, "Mi hmuahhmuah rundamnak co ih thutak theih hi Pathian ih duhmi asi." tiah a ti. Duhdawtmi unau, nang khal mi hmuahhmuah sungah na tel ve ruangah Pathian in rundamnak co hi a lo duh sak asi. Unau, rundamnak co na duh ve maw?
ZUMNAK IN
Bible in hi ti'n ati, " A zangfahnak ruangah zumnak in rundam nan si. Amah thu te'i rundam nan si lo." (Efesa 2:8). Pathian ih in zangfahnak cu kan zum tikah rundam kan si. Zangfah ding hi Pathian ih t'uanvo asi ih zum ding hi milai ih t'uanvo asi. Pathian in in zangfah zo ih milai lam ih zum ding lawng a baak asi. Duhdawtmi unau, na zum duh maw?
THIEIHNAK IN
Rundamnak co dingah milai lam ihsin a t'ul mi cu zumnak asi ti kan thei zo. Asile, zumnak ziang tin kan nei thei ding? Bible in, "Zumnak cu theihnak in asi. Theihnak khal cu Pathian ih thu in asi." (Rom 10:17) tiah a ti. Curuangah theihnak um lo in zumnak a um thei lo. Rom 10:14 ah khal, "Thei lo in ziang tin an zum thei ding?" tiah a ti.
LUNGKIM A TUL
Zumnak cu theihnak in asi ti kan thei zo. Asinan theih mi hi lungkim lo, rinhlelh asi le zum kan ti thei lo. Theih vekin lungkim le ringhlelnak a um lo lawngah zum kan ti thei. Aphun dang in sim sehla, theih mi vekih sim saal,
lungkim hi zum asi. Mi pakhat in kum kul ka si ti sehla, ati vekin kum kul nasi kan ti thei asi le zum asi. Asinan kum kul na si zik lo, na tar tuk aw ti sehla zum lo asi. Curuangah zumnak timi cu theih vekih pom le sim asi ih ruat dang a t'ul nawn lo.
ZUM TLAK DEUH MI
Milai hi thuphan per hmang kan si. Asinan pakhat le pakhat zumnak in kan pawl aw asi. Kamnaal pawl le t'ong thiam pawl ansi le kan zum sinsin. Asinan thuphan per dah lo Pathian cu kan zum t'heu lo. Pathian ih thukam pawl kan ringhlel t'heu asi. Pathian ih tukammi hnak in milai ih thu in kammi kan zum sawn t'heu. Bible in, "Milai ih simmi kan zum asi le Pathian ih simmi cu zum a tlak sawn asi." (1 Zawn 5:9) tiah a ti. Milai t'ongkam hnakin Pathian ih t'ongkam zum sawn ding asi. Pathian t'ongkam maw milai ih t'ongkam na zum sawn? Pathian t'ongkam na zum asi le Pathian ih simmi hmuahhmuah na pom thei a t'ul. Na thei le thei lo khal asi le Pathian ih t'ongkam cu na zawm a t'ul. Cutik lawngah Pathian zum na si thei ding.
HMUH DAAN A BANG LO
Ziangruangah milai in Pathian ih t'ongkam kan zum thei t'heu lo tile Pathian le milai hmuh daan a bang lo ruangah asi. Pathian in hi ti'n a ti, "Pathian cu milai hmu vekin a hmu ve lo." (1 Sam 16:7). Cun hi ti'n a ti hrih, "Ka khuaruah cu nan khuaruah thawn a bang lo. Ka tuah daan khal nan tuah daan thawn a bang lo. Van cu Leilung hnakin a saang sawn bang in ka khuaruah cu nan khuaruah hnakin siseh, ka tuah daan cu nan tuah daan hnakin siseh a saang sawn asi." (Is 55:8-9) Curuangah Pathian zum thei dingah cun mai hmuh daan hlon tahrat in Pathian ih hmu vekin hmu ve a t'ul.
PATHIAN HMUH DAAN
MILAI HMUH DAAN
A tang ih catluan tlun ta hi Pathian ih hmuh daan asi ih a tang ta hi milai ih hmuh daan asi.
1. Pathian in taksa hnakin thlarau a thu pi (Mt 16:26) a ti.
Milai in thlarau hnakin taksa a thu pi ter sawn
2. Pathian in a uknak le felnak hawl hmaisa ding (Mt 6:31-33) a ti.
Milai in leitlun thil hawl hmaisa ding a ti.
3. Pathian in van lam thil hawl uh (Kawl 3:2) a ti.
Milai in leitlun thil hawl sawn ding a ti.
4. Pathian in van ah ro khawl uh (Mt 6:19) a ti.
Milai in leitlun ah khawl ding a ti.
5. Pathian in a t'ha a ti mi (Isaiah 5:20)
Milai in a t'ha lo a ti
Kan peh vivo asi le Pathian le milai ih hmuh daan le duh daan hi a kalh aw vivo. A bang aw mi a um lo. Kaa lawng in Pathian kan ee t'heu nan kan nun daan in a fiang tuk ko. Cuti'n hmuh daan le duh daan bang lo rori cu zum ding le thu pom aw ding a cang thei lo.
HLON A T'UL
Pathian ih hmuh daan le milai ih hmuh daan a bang awk lo ruangah Pathian lam ah asi lo le milai lam ah a sammi a um teengteeng ding. Pathian cu sersiamtu asi ih sual dingah zum a um lo. Milai lam sawn hi a sual asi ding. Na ti ve lo maw? Curuangah Pathian zum thei dingah cun milai hmuh daan hlon in Pathian ih hmuh daan in hmu ding asi. Cutik lawngah Pathian le a t'ongkam zum a theih ding, pom a ol ding, nun pi a theih ding. Lung hak pawl le ka fim asi tiih ruattu pawl cun anmai hmuh daan le an ruah daan an hlon thei lo ruangah Pathian an zum thei lo. Nang teh, Pathian ih hmuh daan vekih hmu in a tum tah vekin na duh maw? Pathian na zum duh maw?
Zirnak (1) Thusuhnak pawl
1. Pathian ih duhmi cu mi hmuahhmuah ___________ nak co ding hi asi.
2. Rundamnak co ding ah Pathian lam ihsin_______ nak milai lam in ______nak a t'ul.
3. Zumnak cu _________nak in a si.
4. Zumnak timi cu theih mi hi_____________nak asi.
5. Milai ih t'ongkam hnakin _____________ih t'ongkam zum a tlak sawn.
6. Pathian kan zum thei lonak hi kan _______ daan a bang lo ruangah asi.
7. Pathian in __________man a nei ter. Milai in ______ man kan nei ter.
8. Pathian in a uknak le a felnak in hawl ter nan milai in ___________kan hawl.
9. Pathian le milai hmuh daan ah ____________ih hmuh daan lawng a hman.
10. Pathian zum ding ah ________hmuh daan hlon in __________ hmuh daan pom a t'ul.
Hih zirnak hi 24 tiang a um ih a paih tu pawl in a phi email in maw, mail in maw in kuat saal u la, nan hmin le address thawn, na t'heh thluh tikah certificate ka lo kuat ding. Mai ruahnak in phi lo in ca siar hmaisa in ca sung ih ngan mi vekin phi ding asi. Pathian in thlawsuah lo peek hraam seh.
Khrih ah,
Rev. Moses Cung
.
Zirnak 2
PATHIAN IH THUT'HENNAK
Zirnak 1 nak ah Pathian zum thei ding in Pathian ih hmu vekin hmu ve ding ti kan thei zo. Pathian ih hmuh daan lawng a hmaan ih milai ih hmuh daan a sual tiah kan zir. Ziangruangah cuti'n kan ti thei?
THUT'HENTU
Misual pawl tlun ih neitu hi thut'hentu (Judge) asi. Curuangah thut'hentu ih a hmuh daan lawng hi a thupi asi. Misual in a hmuh daan ah ziang ti tluk in thiamco ter aw in, a thinlung sungah a fel khal asi le thut'hentu in misual ih a hmuh ah cun a cem asi ko. Cawhkuan a tuar ko ding.
Leitlun mi hmuahhmuah thut'hentu ding hi Pathian asi. Bible in, "Pathian cu kan thut'hentu pa asi."(Isaiah 33:22) tiah a ti. Curuangah Pathian ih hmuh daan, a thut'hen mi lawng hi a hmun ih a thupi asi. Nang le kei ih hmuh daan hi a thupi lo.
SERSIAMTU ASI
Thut'hentu t'uanvo hi acozah lawng in a pe thei. Asile Pathian hi zo in so thut'hentu t'uanvo a pek? Zohman in a pek lo. Ziangah tile Amah hnakih tum sawn an um lo leng ah sersiamtu asi. Nu le pa pawl in an sung suak fa le pawl parah nunsim theinak khuan an nei bangin Pathian in khal a sersiammi milai pawl parah thut'hen theinak khuan a nei.
THEI LO NAN
Rual t'ha, na umnak ah zo si thut'hentu ti na thei lo ding nan, sualnak na tuah asi ah cun thu a lo t'hen thotho ding. Cuvek thotho in Pathian cu thut'hentu pa asi ti na thei lo khal le ziang na siar lo khal le ni khatkhat ah cun thu a lo t'hen leh tengteng ding. Bible in, "Tohkham rangpi siseh, a par ih to tu siseh ka hmu. Lei le van cu a hmai ih sin a hlo vuarvi ih umnak hmun an nei lo. A thi zo tu a tuum le te pawl cu tohkham pi hmai ah an ding ka hmu. Cabu pawl cu an ong. Nunnak cabu asi mi a dang cabu khal an ong. A thi cia tu pawl cu an nuncan vekin cabu sung ih ngan bang in thut'hennak an tuar." (Thuphuan 20:11-12)
A tlun ih thut'hennak hi ni netabik ah asi ding. Leilung a cem ih mi hmuahhmuah an thi t'heh hnu ah asi ding. Thut'hennak tuartu pawl hi mithi pawl lawnglawng an si. Milai ih kan ruat sual t'heu mi cu, kan thi asi le buainak a cem ih daihnak a thleng ding ti hi asi. Cuti ih ruat hi Satan ih bum-atnak le thei lo tuk thu asi. A dik tak cu buainak hi thih hnu ah a tam sawn ih ziang tik lai khal ih remt'hat thei lo ding mi hi asi sawn. Curuangah thihnak in buainak daih ter tum in mah le mah thah awk pang lo ding in ralrinnak ka lo pek duh. Na thi khal le thut'hennak in na luat lo ding.
Cun Bible in hitin a ti hrih, "Milai cu voikhat thi ding asi ih cuih hnu ah thut'hennak a um ding." (Hebru 9:27) Milai cu thi hnu ah thut'hennak a tuar lai ding. Curuangah thih hlan ah timtuah cia a t'ul.
ZUM LO NAN
Ka rual, Pathian hi thut'hentu pa ti ah na zum lo thei men. Asinan nang ih zum lo ruangah Pathian cu thut'hentu dinhmun in a t'um cuang lo ding. Bible sung kan zoh hnik pei.
Noah san lai ah Pathian in Noah hmang in tiliknak in thu a t'hen ding a sim ko. Cuih san lai minung pawl in an zum lo. Asinan an zum lonak in thut'hennak an kham thei lo. Cuih zum lo tu pawl an zaten ti sungah an thi t'heh (1 Peter 3:19-20).
Babylon ram uktu siangphahrang Nebukhatnezar in a uar aw ih a tluangkhawng tikah Pathian ih thut'hennak a tuar asi. Milai ihsin ramsa vek thinlung a nei ih, milai lak ihsin dawi in hramlak ah ramsa pawl thawn a tlangleng. Van ihsin aw a thang ih, "A saang bikmi Pathian hi Leitlun hmuahhmuah a uk ih a peek duh mi mi a peek ti na theih lai hlan lo kum sarih sung caw vekin hrampi na ei ding." tiah ati (Daniel 4:32).
Nebukhatnezar siangphahrang cu Pathian ih thut'hennak tuar in ramsa vekin kum sarih a um hnu ah, "Cungnungbik Pathian cu ka thangt'hat ih, kumkhua ih a nungmi hnen ah cun upatnak le sunlawinak ka peek asi. Kumkhua in a uk ding. A uknak cu kumkhua in a hmun ding. Leilungtlun minung pawl cu zianghman lo ah a zoh hai. Van ih vancungmi le leitlun ih minung pawl cu Amah in a uk thluh asi. Zohman in a duhnak an el thei lo. A thil tuahmi khal ziangah cuti'n na tuah an ti thei lo." (Daniel 4:34-35) tiin Pathian ih huham le thuneihnak cu a pom saal asi.
Nebukhatnezar hi Pathian zumtu asi lo. Asinan Pathian ih thut'hennak hi anih vek siangpahrang pi hnen hman ah thleng in, a el thei lo asi ah cun, nang le kei hi ziang kan si ih Pathian thu kan el thei ding. Ziangruangah Pathian ih huham le thuneihnak cu ziang siar lo in kan um ding?
PATHIAN IH MAWH PUH LO LAWNGAH
Pathian hi mi hmuahhmuah ih thut'hentu pa asi ti kan thei zo. Curuangah Pathian ih mawh puhnak thawn luat tik lawng ah hnangamnak le lungawinak kan nei thei ding. Bible in, "Pathian ih mawhpuhnak thawn luat ih mah le mah bum-atnak a nei lo tu cu mi thlawsuak an si. "tiah a ti (Saam 32:2).
Curuangah mi zo khal mai hmuh daan le ruah daan hlon ih, Pathian ih hmuh daan le ruah daan thei in Pathian ih tawlrel daan vekih um ding asi.
Zirnak (2) thusuhnak pawl
1. Misual pawl par ih thut'hentu hi zo asi?_________
2. Mi hmuahhmuah thut'hentu ding pa hi zo a si? _____________
3. Ziang ruangah Pathian hi thut'hentu a cang thei?___________________
4. Ka rual, thut'hentu na thei lo khal asi le na sual le thut'hennak na tuar pei maw?_______
5. Thuphuan 20:11-12 sungah zo pawl thut'hennak an tuar?__________
6. Milai hi thi hnu ah ziang a tuar ding?____
7. Noah san lai ih milai pawl in thut'hennak tuar ding ziang an siar lo nan thut'hennak an tuar maw?
________
8. Zo in Nebukhatnezar cu ramsa vekah a cang ter? _______
9. Nebukhatnezar in zo ih thuneihnak a pom saal?______
10. Ka rual, Pathian ih thuneihnak na pom maw? ________________
.
Zirnak 3
THLARAU IH BIAK
Zirnak (2) nak ah Pathian cu mi hmuahhmuah ih thut'hentu pa asi ti kan thei zo. Cuih thut'hentu pa in Amah cu thlarau ih biak ding in thu peek asi.
THLARAU IH BIAK DING
Zisu in, "Pathian a biaktu hmuahhmuah in Pa cu thlarau in siseh, thutak in siseh baik ding can a thleng rero ih a tu ah a famkim asi. Ziangah tile cuti ih biak tu pawl cu Pathian in a lungkim asi. Pathian cu thlarau asi. Pathian a biaktu cun thlarau le thutak in biak ding asi." tiah a ti.(Zawn 4:23-24)
ZIANG TI'N BIAK DING ASI PEI
Pathian cu ziang ti'n thlarau ih biak ding asi pei? A tambik ah hi ti'n ruat asi t'heu. Thlarau ih biak timi cu,
(a) Thinlung tak ih biak ding
(b) Thinlung le taksa ih biak ding
(c) Rin um zet ih biak ding ti in.
Asinan cu pawl cu thlarau thawn a peh aw lo ruangah a hmaan lo. Thinlung cu thlarau asi lo.
TAKSA, THINLUNG, THLARAU
Pathian in milai cu taksa, thinlung le thlarau nei in a sersiam. Cuih sungah Amah Pathian thawn a bang mi cu thlarau asi. Milai in cuih thlarau in Pathian thawn an peh zom aw thei. Cuih thlarau thawn Pathian biak ding asi. Cuih thlarau thawn Pathian biak aw thei le a duhzawng thei thei asi. Ziangah tile thlarau veve an si ruangah asi.
Paul in, "Pathian cun a Thlarau in thu in sim asi, "tiah a ti (1 Kor 2:10). Cun, "Kannih cu Pathian ih fa kan si ti kan thlarau le Thlarau in tetti a khan asi." tiah a ti fawn (Rom 8:16). Curuangah Pathian ih Thlarau le kan thlarau a peh tik lawng ah a thu kan thei ih thlarau in kan biak thei asi.
Atlun ih zuk ah Pathian ih thlarau le milai ih thlarau hi an peh aw. Curuangah milai ih thlarau in Pathian ih nunnak a hrawm ih a nung. Pathian ih duhzawng khal a thei. Cutikah milai ih thlarau in thinlung cu a uk ih, thinlung in Pathian ihduhzawng a thei ve. Thinlung khal in Pathian duhzawng in taksa cu thu a pek ih, taksa in Pathian duhzawng nun in a nung thei. Cutikah taksa in Pathian ih duhzawng ih a nun ruangah taksa ah Pathian sunparnak thawn a khat asi. Cunah asi Adam le Eve in hnipuan an hruk t'ul lo. Atu nang le kei cu Pathian ih sunparnak kan hrawm nawn lo ruangah kan mawi lo ih mawi ding in hnipuan t'hat'ha hruk a t'ul. Hmai ah khal hnih ding a phunphun hnih a t'ul ih rim thaw ding in rim hmui kan hmang a t'ul.
PATHIAN THAWN T'HENNAK
Milai hmuahhmuah ih pa Adam cu Pathian thawn peh aw in a dinhmun a t'ha zet dah. Asinan Satan ih thungai in Pathian ih khammi sia le t'ha theitheinak thingrah a ei ruangah misual ah a cang ih Pathian thawn an peh awknak a cat.
Atlun ih zuk ah Pathian le milai karlak ah sual a um tikah Pathian le milai ih thlarau peh awknak a cat (Isaiah 59:2). Thlarau in Pathian ih nunnak ngah nawn lo in a thi. Pathian ih thuhla khal a thei nawn lo. Cutikah thlarau in thinlung hnen ah thu a sim nawn lo ih milai cu thinlung le taksa lawng a nung in a cangvaih thlang. Pathian ai ah Satan in a uk . (Efesa 2:1-3) Cunah asi ziang titlukin Pathian thu sim rero khal le kan ngai paih lo, kan thei thei lo. Tisa lam thu kan sim le kan thei hluahhlo ih ngai khal a nuam.
Satan in Zisui hnenah, "Hih leitlun cu ka hnenah ap zo asi ih ka duhduh ka pek thei. I biak aw la ka lo pek ding a ti." (Luk 4:7). Asinan Zisu in a laak lo, a eel. Ziang tin leitlun cu Satan in a nei thei ti le Pathian in Adam hnenah a ap dah. Adam in Satan thungainak in a thuneihnak cu Satan hnenah a ap ih a tu ah cun Satan ih ta asi. Satan ih leitlun ah, sum le saw, fimnak le thiamnak, mawinak, uk awknak le thuneihnak pawl, nunphung le calai pawl, nunnomnak le sualnak phun kim a tel thluh. Cuih leitlun hmang in Satan in milai pawl cu a hruai hlo thluh ih milai pawl in thah ding ih hruaimi sia vek in an thlun thluh. Ziang titluk ih ralrinnak pek mengmang khal le lung duh hlah. Satan i leitlun ta rori cu duh asi ih a poi tuk ti siar lo cu rel ding a um lo.
Pathian thawn an peh aw nawn lo ruangah thlarau le thinlung cu taksa sung ihsin a suak (a thi) tikah meili pi sungah a feh dingih, taksa cu leivut ah a kir saal ding.
RAMSA KAN CANG
Cutin milai cu thlarau thi in thinlung le taksa lawng a nung tikah Pathian ih duhzawng a thei nawn lo. Adam ih thlarau cu um na cing in um lo vek asi. Cutikah thinlung le taksa ih duh daan lawng in a nung thlang. Cutiih thinlung le taksa duh daan lawng ih nung cu ramsa asi. Ramsa pawl khal thinlung le taksa duhnak lawng in an nung. Cutin milai cu milai dinhmun ihsin ramsa ding hmun ah a t'um suk asi.
Adam sung suak fa hmuahhmuah hi ramsa ansi. Suahkeh ihsin thlarau lam thi in taksa le thinlung lam lawng a nung. Thufim 30:2 sungah cun, "A taktak ah kei hi milai ka si lo ramsa ka si. Milai thinlung ka nei lo."tiah a ti.
THINHENGNAK TUAR
Cutin milai hi thinlung le taksa duhnak lawng a thlun ruangah Pathian ih thinhengnak a tuar (Efesa 2:3). Ka rual nang le kei hi kan suah ihsin
(1) Ramsa vekin kan suak. Curuangah thinlung le taksa duhnak lawng kan thlun (Thufim 30:2)
(2) Pathian thawn kan peh-tlaih nawn lo. Curuangah Pathian ih duhzawng kan thei lo. (1 Kawrin 2:11,14)
(3) Kumkhua nunnak kan sung. Curuangah kan leitlun nunnak a cem le hell ram ih feh ding kan si (Seemtir 3:17, 21-24)
(4) Pathian ih thinhengnak tuartu kan si. Curuangah hnangamnak a um lo (Efesa 2:3).
SUAL HLON A T'UL
Milai in amah le mah milai ah hmu hman sehla Pathian ih mit hmuh ah cun ramsa asi. Curuangah Pathian a biak saal khal asi le thinlung le taksa in a biak. Tiduhnak cu thinlung diriam ding le taksa nuam ding hrang ah Pathian a biak. Asinan Pathian in milai ih biak mi cu a pom thei lo (Mat 15:8-9). Thlarua ih biak lawng ah a pom thei ding. Lamdang deuh in sim sehla, Pathian le milai ih thlarau peh saal a t'ul. Asinan Pathian le milai lakah sual a um ruangah peh saal a theih lo. Curuangah thlarau in a biak thei lo. Sualnak cu hlon a t'ul. Cuih sual thu cu zirnak 4 nak ah kan zir ding.
Zirnak (3) thusuhnak pawl
1. Pathian cu ziang in kan biak ding?________
2. Thinlung tak ih biak hi a hmaan maw?_____
3. Milai hi phun ziat kommi kan si?____
4. Taksa, thinlung le thlarau ah Pathian thawn kan bang mi hi ziang asi?_____
5. Pathian ih duhzawng cu ziang lawng in a thei? _______
6. Pathian in milai ih khuimi bik thu a sim?_________
7. Thlarau in zo a khawng?___________
8. Thinlung in zo a uk?_________
9. Pathian le milai pehawknak cat ter tu cu ziang asi?______________
10. Pathian thawn pehawknak a cat tikah zo in Pathian ih dinhmun a laak?____________
11. Pathian thawn pehawknak a cat tikah zo duhnak a thlun?________
12. Taksa le thinlung duhnak lawng thlun hi ziang asi? _____________
13. Ziang tik ihsin ramsa kan si?_________
14. Suahkeh ihsin Pathian thawn kan peh lo ruangah zo ih daan kan thei lo?___________
15. Na thih tikah na taksa ziang a cang ding?_________
16. Na thih tikah na thlarau khui a feh ding?_______
17. Taksa le thinlung duhnak lawng thlun ruangah zo thin a heng?
18. Pathian ai ah zo in milai a uk?__________
19. Pathian cu thlarau ih biak thei dingin ziang hlon a t'ul? ___________
20. Thlarau thawn Pathian na biak duh maw?_________
.
Zirnak 4
SUAL THU
Zirnak 3 ah Pathian le milai pehtlaih awknak cat tertu hi sual asi ti kan thei zo. Cuih sual kan hlon thei lawngah Pathian cu thlarau in kan biak thei ding. Cuih sual hlon thei dingah cun sual thu kan thei hmaisa a t'ul. Mina tuamhlawm thei dingah a natnak hawl hmaisa a t'ul vekin Pathian hmuh daan in sual hi ziang asi ti thei a t'ul.
SUAL PHUNHNIH
Pathian ih hmuh daan ah sual phunhnih in a um. Cu pawl cu:-
1.SUAL HRAM le
2.TUAH SUAL ansi.
SUAL HRAM
Sual hram cu mai tuah mi asi lo. Suahkeh ihsin kengmi sual asi. Siangpahrang David in, "Ka suahkeh ihsin misual ka si. Ka nui pumsung ih i vun lai ihsin sual ka nei asi." tiah a ti (Saam 51:5)
ACAN DAAN
Sual hram cu milai hmuahhmuah ih pa Adam hnen ihsin ra mi asi. Pathian in Adam a sersiam lai ah a taksa, thinlung le thlarau a zaten a t'ha thluh (Seemtir 1:30). Adam cu a nupi Eve thawn Eden hmuan ah Pathian in a ret (Seemtir 2:15). Eden hmuan sungih thingrah hmuahhmuah ei khuan an nei nan a laifang ih sia le t'ha theitheinak thingrah cu ei khuan an nei lo (Seemtir 2:17). Asinan Satan ih tukforhnak ruangah cuih sia le t'ha theitheinak thingrah cu an ei(Seemtir 3:6-7).
Cutin Adam te nupa cu Pathian thu an ngai lo ruangah Pathian ih hmuh daan ah misual ansi ( Rom 5:19).Thukham pah bal hi sual asi (1 Zawn 3:4). Adam le Eve cu Pathian ih pakhat te lawng pek sun thukham an pah ruangah misual ah an cang ta riai. Adam in sual kan ti t'heu mi: mi that, fifir, mi nupi sual pi ti pawl a tuah lo. Anih ih tuahmi cu thungai lo asi. Cucu sual hmuahhmuah ih hrampi asi.
RO SIA
Adam le Eve in an te sin fapar pawl hnen ah sual ro sia cu an roh. Misual Adam le Eve sung suak fa hmuahhmuah cu anmah vekin misual in an suak. Cutiih suah keh ihsin kengmi sual cu sual hram ti asi. Mi hrekkhat in sual hram um hi an zum lo. Mah tuah sual tik lawngah misual kan cang an ti. Asinan a tang ih Bible ca tlang pawl in sual hram a um thu a lang fiang asi.
(a) Mi pakhat ruangah
"Sual cu mi pakhat ruangin leitlun ah a thleng ih, sual ruangah thih asi bang in mi hmuahhmuah cu an sual raungah thihnak ah an thleng" (Rom 5:12).
Bible in sual cu mi pakhat ihsin a thleng a ti. Mi tampi ihsin asi lo. Mi pakhat cu Adam asi. Sual ruangah thihnak a thleng a ti fawn. Curuangah thi thei hmuahhmuah cu misual ansi. Thihnak cu sual tuah thiam lo nau te le nui pum sung ta hman thi thei asi. Upat hnu sual tuah hnu lawng ih thi asi lo. Curuangah sual ruangah thi ti tikah tuah sual mi si lo in sual hram tiduhnak asi sawn.
(b) Thungai lo ruangah
"Mi pakhat ih thungai lo sualnak ruangah mi tampi sualnak ah an thleng bangin mi pakhat ih thungainak ruangah mi tampi cu dingfelnak an co" (Rom 5:19).
A hmaisa mi pakhat cu Adam asi. Adam ih Pathian thungai-lonak ruangah mi hmuahhmuah cu misual ah an cang. Curuangah ka rual, nangmai sual tuahnak ruangah si lo in semsuah ihsin misual nasi.
(c) A thianghlim lo mi
Baibal in, "A thianghlim lo sung in a thianghlimmi zo in a suak ter thei ding? Zo hman in a suak ter thei lo," tiah a ti (Job 14:4). Milai hi Pathian hmai ah thianhlimnak a nei lo (Isaiah 64:6). Nu le pa hmuah in sualnak an nei. Sualnak nei nu le pa in a thianghlim sualnak nei lo fa an hring thei lo. Sualnak nei nu le pa in sualnak nei fa le pawl lawng a hring thei.
(d) Thianhlim a theih lo
"Milai cu ziang ruangah a thianghlim thei ding. Nunau sung suak fa in ziang ruangah a dingfel thei ding" (Job 15:14). Hi Bible caang in nunau sung suak fa hmuahhmuah in an thianghlim lo, a dingfel lo ti asi. Leitlun ah nunau sung suak lo fa an um lo ruangah zohman kan thianghlim lo.
(e) Nu i pum sungin
"Kei cu ka suah ihsin sual ka keng. Ka nui pum sung ihsin sual in i pai" (Saam 51:5). David siangpahrang in a nui pum sung ihsin misual a si zia a sim. Cuti'n nui pum sung ihsin misual kan si ruangah zohman zirh t'ul lo in sual kan tuah thiam asi. Sual tuah ruangah misual si lo in, misual ruang sawn ah sual tuah kan thiam asi.
(f) Suahkeh ihsin t'ha lo
"Mi t'ha lo pawl hi nui pum sung ihsin an t'ha lo. An suah ihsin lam an pial ih thuphan per an hmang" (Saam 58:3). Mi t'ha lo cu semsuah pimi asi. Lampial le thuphan per khal suahpi nun asi. Cutiih titikah zohman kan luat lo. Thuphan per lo le misual lo kan um lo. Curuangah milai hi misual in kan suak ti hi a fiang lawlaw asi.
PATHIAN HNENAH SUAL
Suahkeh sual cu Adam ruangah asi. Milai le milai parih sual asi lo. Pathian hnen ih sual asi. Adam cu Pathian parah a sual. Afa le pawl khal Adam hnen ihsin Pathian hnen ah an sual zo.
SUAL IH MAN THIHNAK
"Sual ih man cu thihnak asi" (Rom 6:23). "Sual ruangah thihnak a thleng" (Rom 5:12). Bible in sual ih man cu thihnak asi ti asi. Curuangah thi timi kan ruat tlaang a t'ul. Thihnak phunthum in a um. Cuih a phunthum in t'hen-awknak tiin sullam a nei.
(a) Pum taksa thihnak
Pum taksa thihnak cu taksa le thlarau t'hen-awknak asi. Taksa sung ihsin thlarau a suak tikah a taangmi taksa cu mithi kan ti. Biakinn kiltu pai fanu a thih tikah Zisu Khrih in a thlarau a thun saal ih cui nunau nu cu a nung saal (Luk 8:53-55).
Taksa a thi tikah zumtu pawl ih thlarau le thinlung cu vanram a kai ding ih zum lo tu ih thinlung thlarau cu hellram ah a tla ding. (Luk 16:22-23). Taksa cu leivut in asi ruangah leivut ah a kir saal leh ding (Seem 3:19). Taksa thi cu nupi fate, nu le pa u le nau rualpi pawl thawn t'henawk asi ruangah kan riah a sia ngaingai.
(b) Thlarau lam thihnak
Thlarau cu a thi thei taktak lo. Thi thei sehla hellram ah tuar rero a t'ul lo ding. Asinan Pathian thawn pehzom-awknak a cat tikah thlarau a thi ti asi. Adam in Pathian thu a ngai lo ruangah a thlarau Pathian thawn pekawknak a cat. Pathian in Adam hnenah, "sia le t'ha theithei mi thingrah na ei ni ih sin na thi ding" (Seem 2:17) tiah a ti. Adam cu cuih thingrah a ei ni ih sin Pathian thawn an t'hen aw. A taksa a thi lo nan Pathian thawn an t'hen cu thihnak asi.
Adam in thlarau lam ih a thih hnu lawng ah fa a nei ruangah a te sin fa par pawl hmuahhmuah hi thlarau lam thi cia ih suak ansi. Nang le kei khal hi Adam cithlah kan si ruangah thlarau lam thi cia ih suak kan si. Curuangah kan taksa a thi le hellram feh ding ih suak kan si.
(c) Veihnih thihnak lole kumkhua thihnak
Veihnih thihnak timi cu taksa nun lai ah rundamnak co lo, thlarau a nung lo, kumkhua nunnak nei lo ruangih taksa thih tikah thlarau mei lipi sung ih feh hi asi. Bible in, "T'ihhrut pawl, zum lo tu pawl, fihnungza pawl, mi thattu pawl, a hmaan lo nu le pa sualnak tuah pawl, mi dawitu pawl, milem biaktu pawl, rinum lo pawl cu veihnih thihnak timi kat thaw ih kaangmi mei lipi sungah an umnak an nei ding." tiah a ti (Thuphuan 21:8).
Zirnak 4 THUSUHNAK
1. Sual phun ziat in a um, sim fiang hnik aw._________
2. Sual hram cu zo ruangih um asi?_______
3. Sual hram cu zo parih sual asi?_______
4. Rom 5:19 sungah Adam ih sual hi ziang asi?_______
5. A thianghlim lo sungin a thianghlimmi a suak thei
maw?_______
6. Milai hi ziang tik ihsin misual asi?__________
7. Lam pial le thuphan per hi ziang tik in a thok?_______
8. Sual ih man cu ziang asi?__________
9. Thihnak phun thum pawl sim aw.___________
10. Thlarau lam thihnak timi cu ziang asi?_________
.
Zirnak 5
TUAH SUAL
Zirnak (4) nak ah sual hram kan thei zo. Atu cu cuih sual hram ih rah asi mi tuah sual thu kan ruat tlaang hnik ding.
A thei par
Zisu Khrih in, "A thei rah in thingkung ih sinak cu theih thei asi ih a rah a t'ha le a kung a t'ha ti uh. A rah a t'ha lo asi le a kung a t'ha lo ti uh." tiah a ti (Mat 12:33). Zisu ih sim vekin thingrah t'ha le t'ha lo cu a kung thawn a peh-tlaih asi. A kung a t'ha le a rah a t'ha ih a kung a t'ha lo le a rah khal a t'ha ve lo. Akung t'ha le t'ha lo khal cu aci t'ha le t'ha lo thawn a pehzom aw lala asi. Aci a t'ha le a kung a t'ha ih a kung a t'ha le arah khal a t'ha. Curuangah arah hi a thupi bik lo ih a ci hi si a thupi.
Sual thu ah khal suahkeh ih neimi sual hram hi a ci thawn a bang. Sual ci nei tu milai hi thingkung thawn a bang. Misual ih tuah sual mi cu thingrah thawn a bang. Tuah sual lole sual rah cu mi hmuahhmuah in kan thei. Mi that, mi thil fir, thuphan per, mi thawn to le tawng aw, a hman lo mi nu le pa sualnak tuah, thintawi, thinheng, mi iksik, mi hmu paih lo, a hman lo tettikhan, a hman lo ih sumtuah, mi hua, mi thurel timi sualnak hmuahhmuah hi tuah sual lole sual rah ansi. Cuih sualnak pawl hmuahhmuah hi milai parih tuah asi ruangah milai mit hmuh ah sual tuk in a lang.
A rah ruangah si lo a ci ruangah
Hai kung hi hai a rah ruangah hai kung asi lo. Hai ci ihsin a keuh ruangah hai asi. Hai rah le rah lo khal le hai asi thotho. Hai rah mi hai kung cu a rah lo mi hai kung hnakin hai cit a si sawn cuang lo. An bang aw rep.
Cuvekin milai khal sual tuah ruangih misual si lo in misual si ruang sawn ih sual tuah asi. Milai ih ruah daan ah cun sualnak tuah ruangih misual si hi asi. Curuangah misual si lo dingin, sual tuah lo ding in sup le khap aw hi a tummi asi. Cutiih sup le khap ding in khal sim awk le zirh awk asi.
Acang thei lo
Sual sup hi a t'ha tuk ko. Asinan misual in sual tuah lo dingin a sup aw thei lo. Milai hmaiah sup thei hman seh Pathian hmaiah a sup thei lo. Bible in, "Etheopian (mi dum pa) in a taksa vun a thleng thei ih tlavang in a t'ial a thleng thei tik lawng ah sualnak tuah t'heu tu in sualnak tuah lo in a um thei ding." tiah a ti (Jeremiah 13:23). Curuangah ka rual, thil t'ha na tuah theinak dingah Etheopian pa in a vun a thleng ih tlavang in khal a t'ial a thleng thei tik lawng ah a cang thei ding. Cucu thil cang thei asi lo ruangah ziang a fiang tile thil t'ha kan tuah thei lo ti hi asi.
Puan sia bal
Milai hmaiah a t'ha tiih ruahmi Pathian hmaiah a sia tampi a um. Ka rual na nun can daan na duh zet men ding nan Pathian in a fih zet. Bible in, "Kan zate'n kan thianghlim lo. Kan tuah t'hat mi pawl khal hi puansia bal vek men asi." tiah a ti (Isaiah 64:6).
Pathian hmaiah kan thil tuah t'hatmi pawl hi puansia bal men asi. Milai zoh daan ah thil t'ha tuah cu a t'ha tuk ko. Asinan misual ih thil tuah mi cu Pathian in a fih asi. Ziangah tile milai cu fihnungza mi baal asi ruangah asi. Mi phar in rawl lo peek sehla na ei duh pei maw? A rawl cu a thaw ko ding naan amah a thiang lo ruangah a rawl tiang in a baal thluh ah a cang. Cuvekin in na thil tuahmi pawl cu a t'ha ko ee. Asinan Pathian hmaiah na thiang lo ruangah na thil tuahmi hmuahhmuah in a thiang lo thluhnak asi.
Sual nei lo ih ruat a theih
Milai cu khawthim sungah kan um ruangah kan sualnak
kan hmu thei lo. Veikhat ah Farasi le daan thiam pawl in nunau nu sual lai rero cu kai tahrat in Zisu Khrih hnenah an feh pi. Cule Zisu Khrih hnen ah hi vek sualnak tuahtu cu Moses in lungto in deeng that ding asi in ti, nang in teh ziang ti'n na ti ding tiih an sut tikah, Zisu in nan lakih sualnak nei lo tu in hmaisabik ah lungto in deng seh tiah ati. Cu pawl cun an thei tikah an thinlung in an sualnak cu a lang ter ruangah a tum bik ihsin a fa te bik tiang pakhat hnu pakhat an tlan hlo thluh (Zawn 8:3-9).
Farasi le daan thiam pawl in a hmaisa ah cun an sualnak an hmu lo ih nunau nu ih sual lawng an hmu. Curuangah Zisu Khrih hnenah an thlen pi. Midang ih sualnak hmu laiah mai sualnak hmu a theih lo. Cuvekin ka rual, nang teh na sualnak hmu lo in na um pang maw? Asinan Zisu ih t'ongkam in an sualnak an hmu awk suak tikah cun nunau nu ih sualnak hmu nawn lo in an tlan hlo thluh. Cu pawl cu an rat lai ah sual nei lo in an ra nan Zisu hnen ihsin sual thawn an tlan saal thluh. Nang khal Zisu thawn nan tong aw le cu na sualnak na hmu ding.
Thil tha tuah tu
Milai ruah daan ah cun Leitlun ah thil t'ha tuah tu mi t'ha an um ding ti hi asi. Asinan Bible ca in fiang ten a sim mi cu, "Thil t'ha tuah tu an um lo. A thei tu, Pathian hawl tu pakhat tal a um pei maw ti thei duh ah van ihsin Pathian in leitlun a hei zoh. Mi hmuahhmuah cu lam an pial t'heh zo. Hmunkhat te ah an t'awih an zaam t'heh. Thil t'ha tuahtu an um lo. Pakhat hman an um lo." ti asi. (Saam 14:2-3).
Milai mithmuh ah cun thil t'ha tuahtu hi an um ko ding. Asinan Pathian ih mithmuh ah cun thil t'ha tuahtu pakhat hman ahmu lo. Ziangah asi tile milai hmuahhmuah cu misual kan si zo ruangah asi. Misual cu sual tuah ding lawng ah suak asi. Thil t'ha a tuah thei lo.
Sual tuah dingah a suak
Milai ih ruat t'heu mi cu milai a suak tikah mi t'ha te ih suak asinan rualpi le a kiangkap ruangah misual a cang ti hi asi. Asinan ziang hmuahhmuah hi ci a thlun asi. Uico hi bo dingah a suak. Curuangah uico a bo le mangbang ding a um lo. Rampai hi tileuh ding ih suak asi. Rampai tileuh tikah zohman an mang a bang dah lo. Ar cang khal cu khuang ding ih suak asi raungah arcang a khuang le mangbang ding a um lo. Arcang si na ih khuang lo sehla mangbang ding asi sawn.
Cuvekin milai khal cu misual sung ih si suak asi ruangah sual ding ih suak asi. Curuangah zohman ih zirh t'ul lo in sual a tuah thiam. Sual tlawng kai lo in sualnak tinkim a tuah thiam. Thuphan per daan, fifir daan, mi to le thinheng daan, zir a t'ul lo. Kan thiam thluh. Sual khal kan sual rero ko. Sual kan tuah asi le tavuan kan ci asi. Curuangah midang in a lo rel siat asi le mangbang hlah. Thinheng rero hlah. A tuah ding mi a tuah asi ko. An lo hua, an lo zawmtai, an lo siatsuah khal asi le an tuah ding hrimhrim asi ti san mai aw la zianghman a poi lo.
Siangpahrang David in milai ih si ding daan a thei ruangah sual in i pai ih sual in ka suak asi a ti asi kha. Nau suak pek ah cun sualnak a lang hrih lo. A t'hanglian hnu lawngah a lang asi. Cumi thutak thei lo tikah naute hi sualnak nei lo vekin kan ruat t'heu. Asinan sualci a nei zo asi kha. "Curuangah zohman Pathian hmaiah cun mi dingfel an um lo. Sualnak an tuah ih Pathian hmaiah an mithmai an siat t'heh zo" (Rom 3:23).
Zirnak 5 THUSUHNAK PAWL
1. Thingkung cu ziang in kan theithei?________
2. Thingkung a t'ha le ziang a t'ha?_________
3. Sual hram cu ziang thawn a bang?_________
4. Sual rah cu ziang thawn a bang?_________
5. Milai cu a ci ruangah maw, sualnak tuah ruangangah misual asi?______
6. Milai ih thil t'ha tuah dingah tlavang ziang ti'n a cang t'ul?______
7. Milai t'hatnak cu Pathian hmai ah ziang vek asi?__________
8. Pathian hmai ah thil t'ha tuah tu an um maw?_______
9. Milai hi thil t'ha tuah ding in maw, thil sual tuah ding in a suak?___________
10. Milai hi ziang tik ihsin misual asi?________
.
Zirnak 6
NUNAU HRIN LE RUL HRIN
Zirnak (5) ah tuahsual kan zir zo. Milai in thil t'ha kan tuah thei lo kan thei zo. Atu cu miphun hmuahhmuah ih uar le duh le humhim tummi miphun thu kan zir ding. Miphun hmuahhmuah in mai phun hi uar le duh asi. Mi zo khal in mai phun hi a t'ha in an rel t'heu. Miphun soisel cun kan thin a heng. Mai phun hrang ah thi ngam tu tampi an um. Midang phun hnakin mai phun hi a t'ha in kan hmu, kan rel duh. Nupi le pasal hawl hmanah phun t'ha le t'ha lo kan hril t'heu. Curuangah Pathian in teh ziang tin in hmu timi kan zir ding.
Raal awk ter
Adam le Eve hi rul ih bum at ngah hnu ah Pathian in rul cu a ko ih, "Nangmah in hivek na tuah ruangah sahrang le ramsa hmuahhmuah hnakin siatcam nasi. Na pum in na vaak dingih na nun sung leivut na ei ding. Nangmah le minu siseh, na fa le minu fa siseh raal ka cang ter ding. Anih in na lu a lo rial beek ding ih nang in a kedil na cuk ding." tiah ati (Seem 3:14-15).
Atlun ih Bible caang ah Pathian in minu fa le rul fa cu raal a can ter. Asile zo si minu fa, zo si rul fa cu ti kan thei a t'ul. Himi thu thei dingah leitlun ah milai cang daan phunli kan thei t'ul asi.
Milai cang daan phunli
Leitlun ah milai cang daan phunli in a um. Cupawl cu:-
- Nu le pa nei lo ih milai cang (Seem 2:7) Nu le pa nei lo ih milai cang tu cu milai hmuahhmuah ih pa Adam asi. Pathian in Adam cu leivut ihsin pacang in a sersiam. Adam in nu le pa a nei lo. Nauhak le tleirawl lai khal a nei lo. Adam vekin Pathian in zohman a sersiam nawn lo.
2. Nu nei lo pa lawng nei (Seem 2:21-22)
Nu nei lo ih pa lawng nei ih milai cang cu milai hmuahhmuah ih nu asi mi Eve asi. Pathian in Adam cu thaw zet in a it that ter ih a hnakruh pakhat a lak sak ih nunau Eve cu a sersiam. Eve khal Adam vekin nauhak le tleirawl nun a nei lo. Pitling nu pi nu ih sersiammi asi. Mi zokhal amah vekin Pathian in a sersiam nawn lo. Eve cu Adam hi a pasal asi ih a pa tiin tla kan laak thei. Nu cu a nei lo.
3. Nu le pa nei ih minung cang
Leitlun milai hmuahhmuah hi nu le pa sung in kan suak asi. Nau te in kan suak ih kan t'hanglian vivo. Sersiam mi si lo in nu le pa hnen ih sin kan pungzai vivo.
4. Minu fa
Nu nei nan pa nei lo ih suak a um. Cucu kan Bawipa Zisu Khrih asi. Zisu Khrih in nu a nei nan pa a nei lo. Milai pawl ruah daan ah cun Josep hi a pa asi (Luk 3:23). Asinan Zisu Khrih cu Thiang Thlarau ih hrin mi asi. (Mat 1:18-20). Curuangah minu fa cu Zisu Khrih asi.
Rul fa
Nunau hrin hi Zisu Khrih asi le rul fa cu zo asi pei? Bible sung lala in ka zoh hnik pei.
1. Baptisma Zawn in Baptima dingih ra tu Farasi le Sadusi pawl hnenah hi tin a ti, "Rul puar fa pawl a thleng cing dingmi harsatnak ihsin luat dingah zo in so ralrinnak a lo peek?" (Mat 3:7; Luk 3:7). Zawn in Farasi le Sadusi pawl hi sullam nei lo in rul puar fa pawl a ti lo ding. Anih hi Pathian ih thlah mi asi. Mi mithmai zoh lo in a sim asi. Milai cu Pathian mithmuh ah rul puar phun an si.
2. Bawipa Zisu Khrih in khal, "Rul puar fa pawl nannih pawl hi nan sual ruangah ziang ti'n t'ongkam t'ha cu nan t'ong thei ding. Thinlung ih a khah vekin hmurka in a suak t'heu asi."tiah a ti (Mat 12:34). Zisu Khrih in Farasi pawl cu rul puar fa tiah a ti. Rul puar fa an si ruangah t'ongkam t'ha an t'ong thei lo tiah a ti. Israel mi pawl hman rul puar fa an si ah cun kannih gentile pawl cu sim ding a um nawn lo.
Rul fa cannak
Adam le Eve hi an sual hlan ah cun Pathian fa ansi. Asinan Pathian thungai lo in rul thu sawn an ngai ruangah rul fa ah an cang. Adam le Eve sung suak fa hmuahhmuah khal rul fa ah an cang t'heh.
Rul fa sinak langtertu pawl
Milai cu rul fa asi ruangah rul thawn an bangnak pawl kan zoh hnik ding.
1. Tur a nei. Rul cu a ka sung ah tur a nei. Cuvekin milai ih kaa sungah khal tur a um ti Bible in hi ti'n a ti, "An kaa sungah rul tur a um asi." (Rom 3:13) James in khal, "Lei cu zohman in an neh lo. Nun sim theih lo mi t'hatlonak asi. Thihnak tur thawn a khat asi." tiah a ti (James 3:8). Rul ih tur cu a kaa ah a um. Milai ih tur cu lei ah a um. Lei ih t'ong mi in mi thin a na ter. Hau aw le do awknak hmuahhmuah hi lei ih t'ongmi in a thok asi. Curuangah kan lei hi rul tur thaw i khatmi asi.
2. Lei t'eek a nei. Rul lei cu a t'eek vekin milai ih lei khal a t'eek ve. James in, "Kan lei in Pa Pathian kan thangt'hat. Pathian hmel vekih sersiammi milai cu kan lei in kan camsiat t'heu. Kaa pakhat lawng in thangt'hatnak le camsiatnak a suak t'heu lo maw" tiah a ti (James 3:9-10).
Milai khal t'ong phunhnih in a t'ong t'heu ruangah lei t'eek nei asi. Pathian a thangt'hat nan milai a camsiat t'heu. Hmai ah lawmnak thu sim in dungah siatnak thu a sim t'heu. Mi leng hnenah ei aw, ei aw, kan ti nan a tlung tikah rawl pham pa ka ti sal t'heu ko lo maw? Curuangah rul vekin lei t'eek a nei kan ti thei.
Zisu in suahkeh ihsin mitcaw dah tu pa khua a hmu ter. Cutikah Farasi pawl in, "Pathian cu thangt'hat aw, cu pa (Zisu) cu misual asi." tiah an ti (Jn 9:24). Farasi pawl ih thangt'hat ter mi Pathian hi, an mah lala ih misual an timi Zisu Khrih hi asi. An thangt'hat mi hi anmah lala in an thangsiat ti an thei aw lo. Lei t'eek nei in t'ong phunhnih an t'ong lai an thei aw lo.
Rul puar fehnak ding hmun
Zisu Khrih in, "Rul puar fa pawl hellram ihsin ziang tin nan luat thei ding. "(Mat 23:33) a ti ruangah rul fa pawl ih fehnak ding hmun cu hellram asi ko. Milai hmuahhmuah hi rul fa ansi ruangah hellram ih feh dingmi ansi.
Zirnak 6 Thusuhnak pawl
1. Pathian in zo le zo ral a can ter?_________
2. Milai can daan phun ziat a um, a za te'n sim hnik aw __________________________________________
__________________________________________
3. Minu fa cu zo asi?_________
4. Zawn in Farasi le Sadusi pawl cu zo fa pawl a ti?__________
5. Zisu in mipi pawl cu zo fa a ti ve?__________
6. Rul ih danglamnak phunhnih cu ziang ansi?________
7. Milai ih tur cu khui ah a um?________
8. Milai in lei t'eek a nei ti cu ziang ti'n kan thei thei?
_________________________
9. Rul puar fa pawl khui ah an feh ding?_________
10. Na phun na thei zo maw? Ziang phun na si?_______
.
Zirnak 7
SATAN FA PAWL
Zirnak 6 ah minu ih fa cu Zisu Khrih asi ih rul fa cu milai pawl ansi ti kan thei zo. Atu Satan fa pawl thu kan zir hrih ding. Milai in kan dinhmun t'ha tei kan thei a t'ul.
Pathian ih fa
Adam le Eve cu Pathian ih a sersiam lai ah sualnak an nei lo ih an famkim ruangah Pathian ih fa ti ih kawh ansi. Luke 3:37 ah Adam ih pa cu Pathian asi, ti asi. Pathian ih fa ansi ruangah Pathian thawn an pawl aw thei. Pathian ih ro co tu khal ansi.
Satan fa ih an cannak
Satan cun rul sung ihsin Adam le Eve cu a bum hai. Pathian thungai lo ding in thuphan a sim. Adam le Eve in Pathian thungai lo in rul thu an ngai. Pathian ih simmi ah cun sia le t'ha theitheinak thingrah ei lo ding, ei ni ihsin thi ding ti asi (Seem 2:17). Satan ih simmi cu cuih thingrah na ei tikah na thi hrimhrim lo ding, na mit a vaang ding, sia le t'ha na thei ding ih Pathian vek nasi ding ti asi (Seem 3:4-5).
Adam le Eve in Pathian ih t'ongkam cu hlon in, Satan ih thu an ngai ruangah Pathian thawn an peh awknak a cat (Seem 3:23-24). Taksa lam an thi lo nan thlarau lam a thi. Pathian hmel bangih sersiammi an si dah nan Satan hmel an bang thlang. Pathian ih siatcammi an tuar. Pathian ih fa ihsin Satan fa ah an cang.
Satan an pa
Israel pawl in Pathian hi an pa tiah an ruat. Asinan Zisu Khrih in, "Nannih cu nan pa Satan hnen ihsin nan suak asi. Nan pai duhzawng khal nan thlun t'heu. Satan cu a hmaisabik ihsin mi that asi. Amah in thutak a nei lo ruangah thutak ah a um lo. Thuphan a per tikah a mai ta vekin a per asi. Thuphan ah a tlangleng. Thuphan ih pa khal asi."tiah a ti (Zawn 8:44).
Pathian ih hrilmi Israel pawl hman Satan fa ansi ah cun nang le kei gentile pawl cu sim ding a um nawn lo, Satan ih fa kan si ko. Zawn in, "Leitlun mi pawl cu Satan kut sungah ansi." tiah a ti (1 Zawn 5:19).
Pathian fa in kan suak lo
Mi zo khal mai suahni cu ka lawm ih kan lungawi cio. Asinan Pathian fa in kan suak lo ih Satan fa in kan suak asi. Curuangah lungawi za suah ni si lo in riahsiat za suah ni asi. Bible in Zisu Khrih zum ih pom lawng Pathian fa sinak khuan pek asi, ti asi (Zawn 1:12). Zisu Khrih zum cia in le kan suak lo ruangah Zisu Khrih kan zum hlan sung cu Pathian fa kan si thei lo. Asile zo fa kan si ding. Duh le duh lo khal le Satan fa kan si. Satan fa ka si ti na pom thei maw?
Pa ei Satan
Mai pa ngaingai lo cu pa ei asi. Satan cu mi hmuahhmuah ih pa asi. Asinan Satan in in sersiam lo, in hring lo. Asinan kan pa asi ruangah kan pa ei asi. Na pa ei cu Satan asi ti na thei thlang maw? Pa ei pawl in a nu pi ih fa ken mi pawl parah an t'ha t'heu lo. Cuvekin kan pa ei Satan khal kan parah a t'ha lo. Fa le pawl in pa ei an t'ih bangin kan pa ei Satan cu kan t'ih. Kan pa ei Satan in duhtawk in in siatsuah.
Satan fa sinak ih a langnak pawl
Milai cu Satan fa asi ruangah a tanglam ih sinak pawl in Satan fa sinak a lang ter asi.
1. Mi that. Satan cu a hmaisabik ihsin mi that asi tiah Zisu in a ti (Zawn 8:44). Satan in Adam le Eve ih thlarau nunnak a that sak. Cun, leh hnu ah taksa nunnak tiang in a cem ter. Cun, Kain sung ihsin Abel a that (Seem 4:8). Cuvekin milai khal mah le mah kan that aw rero. Mai unau hua tu cu mi that asi (1 Zawn 3:15). Unau, mi hua mi na nei dah maw? Na nei dah asi le Pathian hmai ah cun mi that na si zo.
2. Pathian kan do. Satan cu a thok ah vancungmi asi. Asinan amah hi Pathian a cang duh ih Pathian a dodal tikah Pathian in a dinhmun ihsin a thlak. Pathian ih raal ah a cang. A hmin Satan ih sullam khal cu raal ti asi. Satan thu Ezekiel 28 sung le Isaiah 14:12-15 sungah a um. Milai khal cu Satan fa si zo hnu cun Pathian ih raal ah kan cang. Pathian thawn kan hmuh daan, kan duh daan a bang aw lo. Ziang tik lai khal ah Pathian thawn kan do kalh aw ringring. Pathian ih raal kan si. Curuangah Paul in, "Pathian ih raal kan si lai ah," tiah a tinak asi ( Rom 5:10).
3. Thutak kan thei lo. Satan hi thuphan ih pa asi ih thutak a nei lo. (Zawn 8:44). Thutak cu Pathian hnen lawngah a um. Milai cu Satan ih fa kan si ruangah thutak kan nei lo, thei khal kan thei lo. Thutak kan thei lo ruangah thutak sim ding khal ka thei lo. Thuphan hmuah zirh awk t'ul lo in kan thiam zutzo mai.
4. Thuphan ah kan tlangleng. Satan cu thuphan ih pa asi ih thuphan ah a tlangleng (Zawn 8:44). Milai khal cu thuphan ah kan tlangleng ih kan nuam dutdo. Thutak hmuah kan theithei lo ih thuphan cu zirhawk t'ul lo in kan rel thiam. Thuphan thu cu ngai a nuam. Thutak cu kan ngai paih hrimhrim lo. Unau thuphan na per dah maw? Na per dah asi le Satan fa na sinak a lang asi.
5. Leitlun duh tuk. Hih leitlun hi Pathian in a sersiam ih Adam hnenah a pek (Seem 1:18). Asinan Adam in leitlun uknak cu Satan hnenah a pek sawng (Luk 4:6). Curuangah hi leitlun cu Satan ih ta asi ih a uk (Zawn 14:30). Milai in mai pa Satan ih nei mi hi leitlun cu kan duh kuahko ko. Leiltlun nei ding in kan thazang, fimnak, caan le sumsaw hmuah kan hmang thluh ko lo maw?
6. Sual kan tuah. Satan cu a hmaisabik ihsin sualnak a tuah ih nang khal sualnak na tuah le Satan ih ta na si (1 Zawn 3:8). Leitlun ah sual tuah lo tu an um lo. Curuangah milai cu Satan ih fa, Satan ih ta ti a fiang tuk asi.
Satan ih netnak
Satan tu Pathian ih raal asi. Curuangah Pathian in a hrang ah mei lipi a sersiam sak (Ezek 28:18; Mat 25:41). Netabik ah Satan khal cu kaat thaw ih rawi mi mei lipi sungah cun a thlak tikah an nih cu sun le zan cat lo in harsatnak an tuar ding (Thup 20:10). Satan ih co vo cu mei lipi hi asi. Unau nang le kei khal Satan thawn kan peh-tlaih ruangah mei lipi cu kan covo asi. Curuangah mei lipi sung ihsin kan luat a t'ul.
Zirnak 7 Thusuhnak pawl
1. Adam le Eve hi sersiam pek ah zo ih fa ansi?_______
2. Adam le Eve hi Pathian ih thu an ngai lo ruangah zo fa ah an cang?_____
3. Israel pawl hi Zisu in zo fa ti in a ko?___________
4. Milai hi a suak tikah zo fa in a suak?__________
5. Milai hi Satan fa asi ruangah zo thawn an do aw?____
6. Kan pa ei cu zo asi?______
7. Milai hi Satan fa sinak ziang pawl in a lang?_________
____________________________________________
8. Thuphan na per dah maw?___________
9. Ziang ruangah leitlun kan duh tuk?__________
10. Satan ih netnak khui ah asi ding?_______
.
Zirnak 8
RAMSA LE PA-NGANG
Zirnak 7 ah milai hi Satan fa kan si ti kan thei zo. Satan fa kan si ruangah Satan nun daan in kan nung. Anetabik ah Satan thawn mei lipi ah kan feh thluh ding khal kan thei zo. Atu khal milai hi Pathian hmaiah ramsa le pa-ngang men kan sinak thu kan zir ding.
Ramsa cannak
Milai hi mah le mah ziangpi vekin kan ruat aw t'heu nan Pathian hmaiah cun milai hman kan rak si lo, ramsa lawng kan rak si.. Zirnak # 3 ah milai ih thlarau, thinlung le taksa a nung le a caangvaih tik lawngah Pathian hmai ah milai kan si ti kan thei zo. Asinan taksa le thinlung lawng a nung le cangvaih cu ramsa asi. Thufim ngantu in, "Thungai in milai ka si lo. Milai khuaruah ka nei lo." tiah a ti (Thufim 30:2).
Uico
"Uico in a luak a ei saal t'heu." (2 Peter 2:22) Cuvekin milai khal mai hlon zomi sual an tuah saal t'heu.
Vok
"Vok khal a kholh zo hnu ah ciarbek lakah a bual saal t'heu" (2 Pet 2:22). Vok in a baal mi a duh vekin milai in khal thil sual thil borhhlawh hi kan duh. Thil t'ha lo hi kan hlon zo hnu ah kan tuah duh saal t'heu ruangah vok vek kan si.
Milai le ramsa an bang awknak pawl
1. Siatnak ah an thleng t'heu. "A lang fiang zet mi thil cu, mifim pawl an thi t'heu. Cuvekin mi aa pawl le ramsa thinlung nei pawl khal siatnak ah an thleng ih an thil pawl cu midang hnen ah an taan t'heu" (Saam 49:10). Ramsa pawl an thi t'heu vekin milai khal thi in siatralnak ah an thleng.
2. Milai cu ramsa (brutish) vek ruahnak a nei (Jeremiah 51:17). Milai in ka fim zet hmang kan ti laifang ah Pathian in ramsa vekin in hmu asi. Ramsa pawl in ei le in ding lawng an ruat vekin milai in khal kan ruat. Ramsa pawl in mai hrang lawng an ruat vekin milai in khal mai hrang lawng kan ruat.
3. Ramsa pawl in Pathian an biak lo vekin milai pawl in khal kan biak lo. Ramsa pawl in Pathian thangt'hat le lawm an thiam lo vekin milai khal Pathian thangt'hat le lawm kan thiam t'heu lo. Pathan biak le thangt'hat tu pawl khal in milai hmai ah mithmai ngah ding lawng fang in kan tuah ih kan thinlung cun Pathian thawn a hlaat zet (Mat 15:8-9).
Pa-ngang men kan si
Milai hi ramsa vek lawng si lo in pangang men kan rak si. Bible in, "Cu asi ih milai cu Pathian hmai ah thil t'ha cu ziang ti'n a tuah thei ding. Nunau sung suak milai in ziang ti'n a thianghlim thei ding. Thlapi hman a tleu lo. Arsi khal Ahmai ah a thianghlim lo. Cuhnakin, cangcel asi mi milai, tholung asi mi milai cu ziang rel ding a um?" (Job 25:4-6).
Cangcel
Milai hi Pathian hmai ah cangcel asi. Milai le cangcel an bang awknak pawl cu:-
1. Fihnungza an sinak. Milai in cangcel kan fih vekin milai khal Pathian hmaiah fihnungza kan si. Cangcel in a nunnak liam in na duh le i ei aw, asi lole na duhduh i fial aw lo ti sehla ziang ti'n na sawn ding? Ant'am sung ah a relh ih tihang sungah a tel hman ah kan fih ih a tihang tiang in kan hlon thluh lo maw? Cuvekin milai khal hi Pathian hrangah fihnungza le zianghman t'angkai lo kan si. Asinan milai hmuh daan cun kan thei fiang thei lo.
2. Cangcel in leilung lawng a ei ih a sungah leilung lawng a um bang in, milai khal leitlun thil le ri lawng kan duh ih kan thinlung sungah khal cu lawng a um. Van lam thil hi kan duh thei lo.
3. Cangcel hi leilung sung lawng ah a um bang in milai khal leilung thilri lak lawngah kan um.
4. Cangcel in zo hman a neh lo. Sihte hman a neh lo ih a taal rero men. Cuvekin milai khal sual, Satan, natnak, thihnak pawl kan neh lo ih kan ai hraam rero men.
Tholung
Tholung le milai ih bang awknak pawl:-
1. Tholung hi milai hrangah fihnungza asi vekin milai khal Pathian hrangah fihnungza asi.
2. Tholung in fihnungza hi a rawl thaw bik asivekin a t'ha lo mi sualnak khal hi milai hrangah a rawl asi.
3. Tholung hi fihnungza sungah a um duh vekin milai khal sualnak lakah kan um duh. Hmun thianghlim hmun ah kan um paih lo, a rei kan um thei lo. Malte a thiang vekih kan ruahmi pastor pawl ih kiangah a rei kan to thei lo.
4. Tholung sungah a thiang lo lawng a um bangin milai thinlung sungah khal a thiang lo lawng in a khat.
Curuangah ka rual, na dung a saang a si le cangcel sau ziarzi, na tawi asi le cangcel tawi te, na var/ngo asi le tholung var/ngo, na dum asi le tholung dum, na thau asi le tholung thau, na t'awl le tholung t'awl na si. Cangcel le tholung hi milai hrangah zianghman ah an t'angkai lo vekin milai khal hi Pathian hrangah zianghman ah kan t'angkai lo. Asinan kan thei thiam aw lo ruangah thupi zet vekin kan nung t'heu hi zangfakza kan si.
Zirnak 8 THUSUHNAK PAWL
1. Taksa le thinlung lawng nung le caangvaih hi milai maw ramsa ansi?_____
2. Uico in a luak a ei saal t'heu vekin milai in ziang an tuah t'heu?_____
3. Vok in ciarbeek a duh vekin milai ziang kan duh?____
4. Milai le ramsa ziangah an thleng t'heu?______
5. Ramsa pawl Pathian an biak maw?______
6. Pathian biak lo pawl hi ziang thawn an bang?________
7. Cangcel le milai ih duhmi hi ziang asi?_________
8. Tholung le milai bangnak pawl sim hnik aw.________
9. Cangcel le tholung pawl in pum lo pek seh la na duh maw?_________
10. Pathian hmai ah cangcel le tholung ka si na ti thei ve maw?____
.
Zirnak 9
HLAWHHLANG CAL
Zirnak 8 ah milai hi Pathian hmaiah ramsa le pa-ngang men kan si ti kan zir zo. Atu khal milai hi Pathian hmaiah hlawhhlang cal kan nei thu kan zir hrih ding.
Pathian lawng duhdawt ding in
Pathian in Israel pawl hnenah amah lawng duhdawt dingin a cah hai. Daanpeek 6:5 sungah, "Na Pathian cu na thinlung zate'n, na fimnak le thazang zate'n na duhdawt ding." tiah a cah. Thinlung zate'n duhdawt timi cu fala lole tlangval pakhat duhdawt taktak tikah midang duhdawt a theih nawn lo. Thinlung sungah midang a tlem nawn lo. Cuvekin Pathian in Israel pawl in amah duhdawt ding a dil asi. Pathian cu ziang hmuahhmuah hnak ih duhdawt ding hi asi.
Pathian ih nupi
Pathian in nupi a nei maw si tiin na mang a bang ko ding. Asinan Israel le Judah hi Pathian ih nupi ansi. Isaiah 54:5 sungah, "A lo sersiamtu hi na pasal asi. "tiah a ti. Hosea 2:16 sungah khal Pathian in hi ti'n a ti, "Cuih caan ah nangmah in Bawipa in ti lo ding, ka pasal in ti ding." Jeremiah 3:20 sungah, "Aw Israel mi phun pawl, nunau in a pasal hnenah rinum lo in a um vekin nannih in khal ka hnenah ataktak in rinum lo in nan si zo." tiah ati. Curuangah Pathian ih nupi cu Israel miphun pawl ansi.
A nupi a duhdawt
Pathian in a nupi Israel cu a duhdawt nasa. Isaiah 54:10 ah, "Tlang tumpi pawl t'hawn in tlang fate pawl hnin hman sehla ka lo duhdawtnak cu na hnen ihsin a t'hawn lo ding" tiah ati. Daan 7:7 ah khal, "Mi phun dang pawl hnak in nan tam sawn ruangah kumkhua nung Pathian in a lo hril asi lo. Pathian in a lo duhdawt ruangah siseh,......a lo duhdawt ih a lo run suak asi." tiah a ti. Cun Daan 23:5 ah khal, "Asinan na Pathian kumkhua nung Pathian in Balam ih thungai lo in a lo duhdawt ruangah siatcamnak cu na hrangah thlawsuah ah a can ter asi." ti asi.
Israel hlawhhlang
Pathian in Israel cu a duhdawt taktak. Curuangah Izip ram sal sung ihsin suah ta-hrat in cawihnawi le khuaitizu luannak Khanan ramah a hruai lut ih thlawsuah a peek. Pathian in Israel cu a duhdawt tuk vekin Israel in khal amah hi duhdawt ve ding hi a duhmi asi. Asinan Israel in Pathian hnakin milem pawl a duhdawt sawn ih a biak.
Pathian ih mit ah milem biak hi milem thaw'i sual, hlawhhlang t'uan in a hmu. Curuangah Pathian in, "Mipa in a nupi a maak hnu ah cuih nunau in pasal dang a nei ih a hmaisa ih pasal in cuih nunau nu cu a nupi dingah laak sal a mawi maw? Cuvekih tuahmi ram cu a baal asi ti asinan nang in ngaimi tlangval tampi na nei cing in ka hnen ah ra saal aw tiin Bawipa'n a ti.Tlang saang hmuahhmuah hei cuan hnik aw. Nu le pa sualnak tuah lonak hmun a um maw? Arab mi in lamzin ihsin mi a bawh t'heu vekin lamzin in na bawh ih, a hman lo nu le pa sualnak tuahnak in siseh, a hman lo thil sual tuahnak in siseh ram na baal ter asi. Ruah a sur lo ih neta ruah a sur lo naan hlawhhlang cal na nei ih na ning a zak lo." tiah a ti (Jeremiah 3:1-3)
Hlawhhlang a nei ter
Israel in hlawhhlang a t'uan ruangah Pathian in profet Hosea cu hlawhhlang nu le a fa le pawl cu a nei ter. Ziangah tile rammi pawl in Pathian an hlon ih a pehpeh in an sual zo tiin Pathian in profet Hosea cu a ti vekin Hosea in Gomer timi hlawhhlang nu cu a nei (Hosea 1:2-3).
Hosea hi Pathian ih profet asi. Pathian hnat'uantu hi a thianghlim a t'ul. Hlawhhlang vek t'hit a mawi lo. Tulai ah na pastor lole evangelist in hlawhhlang nu t'hit sehla na duh pei maw? A thu na ngai duh pei maw? Asinan Pathian a thin a na tuk ruangah Hosea cu hlawhhlang nu a nei ter. Israel pawl khal cu Gomar vekin hlawhhlang an si. Profet Hosea hi zangfakza asi ti aw.
Pasal a taan
Israel in a Pathian cu a taan. Curuangah mai pasal taan tu nunau tiih kawh asi (Jer 3:1).Israel pawl an sual zo hman ah Pathian in a ko saal nan an kir saal duh lo. Curuangah Solomon siangpahrang fapa Jerobaom san ah ram cu t'hen hnih ah a t'hen asi. Saklam miphun phunhra pawl cu Israel tiin siseh, thlanglam miphun phunhnih pawl cu Judah tiin siseh kawh asi. Pathian in Israel cu a unu, Judah cu a naunu tiin a ko t'heu.
A unu Israel in hlawhhlang a tuah ruangah Pathian in a hlon naan a naunu Judah in a fim cuang lo ruangah Pathian in Jeremiah 3:6-10 sungah , "A sualmi Israel mi pawl ih tuah mi na hmu maw? Tlangsaang hmuahhmuah parah kai in siseh, thingkung hring tang hmuahhmuah ah siseh, hlawhhlang a t'uan asi. Anih in cuvek sualnak pawl a tuah hnu hmanah ka hnenah ra kir sal aw ka ti naan a kir duh lo. Cumi hmuahhmuah cu rinum lo a nau nu Judah in a hmu thluh. Israel in a hmaan lo nu le pa sualnak ruangah ka maak ih t'hennak ca ka peek na in rinum lo a nau nu Judah in khal t'ih lo in hlawhhlang a t'uan ka hmu. Amah in a hmaan lo sualnak tuah in a ram cu baal ter in lung thawn siseh, thingtum thawn siseh a sual asi. Cutluk in a sual naan rinum lo anau nu Judah in ka hnen ah a thinlung taktak in a kir saal lo, a kir aw ter men asi tiah Pathian in a ti."
Cawhkuan
Pathian in a sansan ah Israel cu cawhkuan a pe t'heu naan a fim thei cuang lo. Milem pawl cu a biak kel te'n a biak ringring thotho. Curuangah netabik ah Pathian in Israel cu Asiria kut ah siseh, Judah cu Babylon kut ah siseh a peek ih sal a cang ter. Cui si thok in tui ni tiang ram dang kut ah hremnak le harsatnak a phunphun an tuar. Pathian in Israel pawl hi a duhdawt tuk ih leitlun ah miphun sang bik le sunglawi bik in a sersiam duh naan a cang thei lo. Pathian an duh lo ih milem lawnglawng an biak. Pathian thu an ngai lo ruangah mang sia zet man mi vekin tui ni tiang khawruahhar vansanglam in an um asi.
Kannih khal
Thukam thar san ih zumtu pawl hi Zisu Khrih ih nupi ding an si. Asinan kannih pawl khal Israel pawl vekin kan sual lala. Pathian cu thinlung zate'n kan duhdawt lo (Mat 22:37-39). Pathian hnakin hi leitlun thil le ri, sinak pawl kan duh sawn. Leitlun duhdawttu cu Pathian duhdawtnak a nei lo (1 Zawn 2:15). Curuangah kannih khal Pathian hnak ih kan duh sawn mi pawl thawn hlawhhlang kan t'uan ve. Duhhamnak in milem kan biak (Efisa 5:5). Pumpi pathian kan biak (Filipi 3:19). Curuangah kannih khal Israel pawl vekin kan sual ih hlawhhlang kan si zo. Hlawhhlang cal kan nei na thei maw?
Zirnak 9 Thusuhnak pawl
1. Israel pawl in Pathian cu ziang ti ih duhdawt ding ansi? _______
2. Pathian ih nupi zo ansi?______________
3. Pathian in Israel cu a tam le an t'ha ruangih duhdawt asi maw?_________
4. Israel in Pathian hnakin ziang a duhdawt sawn? _________
5. Milem biak hi Pathian mithmuh ah ziang vek sualnak tuah asi?________
6. Israel pawl ziang vek cal an nei?__________
7. Pathian in zo so hlawhhlang a nei ter?___________
8. Ziang ruangah Israel ram t'hen hnih ah a t'hen? _______
9. Israel cu ____________sal, Judah cu ____________sal ah a cang
10. Ziang ruangah hlawhhlang cal kan nei ve?_________
___________________________________________
.
Zirnak 10
Taksa -Thinlung -Thlarau
Pathian in milai a sersiam tikah taksa, thinlung le thlarau phun thum kom in a sersiam asi (1 Thes 5:23). Sersiam pek ah cun a pathum te'n a t'ha.Thlarau cu Pathian thawn a peh aw ih nunnak a nei. Thinlung khal a t'ha. Taksa khal a harhdam zet ih thi dingmi asi lo. Pathian in a sersiammi pawl a zoh tikah t'ha tuk in a hmu (Seem 1:31). Pathian ih a t'ha ih a hmuhmi sungah milai khal a tel asi. Curuangah thlawsuah a peek (Seem 1:28).
Siatralnak
Asinan milai in Pathian thungai lo in sualnak a tuah tikah a taksa, a thinlung le a thlarau parah siatralnak a thleng. Milai ih taksa, thinglung le thlarau cu pakhat hnu pakhat kan zoh hnik ding.
TAKSA
Milai mit hmuh daan ah taksa hi a dam, a mawi a t'ha tiin asi. Asinan Pathian ih hmuh daan ah cun hi ti'n asi, "Annih pawl cu ziang ti'n ka cawh nawn ding? An lu cu hma lawnglawng asi. An thinlung khal tha pakhat hman an nei hrimhrim lo. An ke ihsin lu thlung zim tiang damnak a um lo. Vuak durh thling an si ih hma-hnai thawn a khat." (Isaiah 1:5-6).
Pathian in Israel pawl cu vei tampi nun a sim nan an theithei cuang lo. A cawh t'heu nan an danglam cuang lo. Ziang ti ih nunsim khal le an fim thei lo. Pathian ih vuaknak ah an taksa pawl cu vuak durh thling in an um. Pathian ih mithmuh ah dam lai hrimhrim an nei lo.
Cuvekin kannih khal Pathian ih hmaiah hma-hnai khat vuak durh thling kan si. Dam lai hrimhrim kan nei lo. Saam hla ngantu David in khal hi ti'n a ti, "Pathian ih thinhengnak ruangah ka taksa damnak a um lo. Sualnak ruangah ka ruh sungah damnak a um lo. Ka sualnak pawl hi phur thei lo tluk in ka lu parah a rit. Ka sualnak ruangah ka natnak pawl hi a nam ih hma-hnai thawn a khat. Na tuk in ka tuar ih na sa takin ka bokkhup. Sunvu in ka ning a hang. Ka el ah hma thawn ka na ih damnak hrimhrim a um lo. " (Saam 38:3-7)
Himi Saam hla ngantu David hi a ngan vek asi ah cun miphar asi lo le meisa ih kaangmi natnak nei a bang. A taksa ah damnak hmun hrimhrim a nei lo. Milai hmuh daan ah cun David hi ralkap cakvak dam thelthel in kan hmu. Asinan a hla nganmi ah cun a linglet asi. Ziangah asi pei? Hla a nganmi ah cun Pathian ih hmuh daan in asi. Anih vek mi dam cak zet hman Pathian hmaiah cun dam lai hrimhrim a um lo asi ah cun kannih cu rel ding a um lo. A taktak ah khal kan taksa hi dam lai a nei lo. A nauta bik thakthak, raibur ihsin thihnak nat sia tiang in ni tin kan tuar ko lo maw? Kan taksa dam thelthel caan hi a mal nasa. Pathian ih sersiam lai ah cuvek cu asi lo ding naan.
THINLUNG
Milai in mai thinlung hi a t'ha in a ruat t'heu. Thin khal suup thei ding in ruat asi. Mah le mah cu thinlung t'ha zet, midang vekih thinlung kelkawi lo in ruat aw asi t'heu . Asinan thinlung hi a t'ha hrimhrim lo hi Bible sung kan zoh asi le kan hmu thei. Sualnak hram hi thinlung in asi.
Pathian in vancungmi lubik cu t'ha famkim in a sersiam dah. Cawi khal a cawisang dah (Ezekiel 28:12-17). Asinan a thinlung sung ihsin Pathian si a duh (Isaiah 14:12-15). Curuangah Pathian in a hau thluk. Vancungmi dinhmun ihsin Satan, Pathian ih raal ah a cang. Sualnak cu cuih vancungmi thinlung ihsin a thok ih milai thinlung ah a suan. Pathian ih sersiam lai ah Adam le Eve ih thinlung hi a t'ha zet. Asinan Satan in Pathian ih khammi sia le t'ha theitheinak thingrah nan ei le Pathian nan bang ding tiah a bum hai. Adam Eve in Pathian thawn bang duhnak thinlung an nei. Curuangah sia le t'ha theitheinak thingrah cu an ei. An thinlung khal cu a siatral ta. An te sin fapar hmuahhmuah khal thinlung a siat t'heh.
A tlaitluan in a siat "Leitlun ah milai sualnak a tuum ih a thinlung ruahmi hmuahhmuah in ziang tik lai khal ah sualnak lawnglawng asi ti Pathian in a hmu tikah leitlun ah milai a sersiam cu a sir aw ih a thin a nuam lo zet asi ."(Seem 6:5). Ziang ruangahPathian in milai ih thinlung cu a tlaitluan in sualnak lawnglawng ruat in a hmu? Pathian hi a t'hat lo lam lawnglawng ih hmutu asi maw? Himi thu theitheinak dingah cun tah-t'himnak in sim a tu'l ding. Acozah hmuh daan ah tapung (raal) hi a t'ha in a hmu thei lo. Tapung in thil t'ha ziang vek a tuah khal asi le acozah hmuh daan ah cun a sual ringring ko. A nuncan a ziaza ruangah asi lo. Ziangah tile amah duh lo le hlon duh tu a raal cu ziangti'n a t'ha in a hmu thei ding. Cuvekin kannih khal Pathian ih raal kan si (Rom 5:10). Pathian ih uknak kan duh lo, mah duhduh ih nung le cangvaih kan duh. Pathian hnak in a raal pa Satan ih ta asi mi hih leitlun hi kan duh sawn. Pathian biaktu kan si khal le a hmin men in kan biak ih a taktak ah cun kan duh lo. Kanmah duhnak cio ah kan tlan hlo thluh. Tapung hi acozah hmuh daan ah thil t'ha a tuah thei um sun cu acozah do nawn lo in a lut (surrender) lawngah a cang thei asi. Cu lo thil t'hat'ha tuahnak in a ngah lo.
Cuvek thotho in milai in khal Pathian hmai ih thil t'ha tuah thei dingah cun nuncan ziaza thleng men in a ngah lo. Pathian hnenah a tlu lut t'ul asi.
A siat thluh zo
"Thinlung hi ziang hmuahhmuah hnakin a kelkawi ih a siatral thluh zo. Thinlung cu zo in so a theithei" (Jeremiah 17:9). Pathian ih mithmuh ah thinlung hi a sia thluh zo. T'hatnak hrimhrim hi a um nawn lo. Thil siat zo mi hi hman a theih nawn lo, hlon ding lawng a si vekin kan thinlung khal a siat thluh zo ih hlon ding lawng asi thlang. Thil t'ha lo lawnglawng a suak. Bible in hi ti'n ati hrih, "An dang cu thlan khur ong mi asi."( Rom 3:13) Thlan khur ong tikah a thu a uih lawng a suak ding. Cuvekin dang cu thinlung ih sangka asi. Thinlung a t'ha lo ruangah dang ih sin thil t'ha lo lawnglawng a suak t'heu.
Zisu Khrih in, "Dang sungih suakmi cu thinlung sung ihsin suak asi ih a baal mi asi. Thil t'ha lo ruahnak, mi thatnak, mi nupi sual pinak, fala sual pinak, mi thil fir, a dik lo tetti-khannak, mi hmin siat ternak, ti pawl hi thinlung sung in a suak ih milai a baal ter asi." tiah a ti (Mat 15:18-19). Sualnak hmuahhmuah hi taksa ih tuah cu asi ko nan, a fial tu cu thinlung asi. Thinlung t'ha sehla cu taksa in khal thil t'ha a tuah ko ding.
Curuangah Pathian in, "Kei cu thinlung zoh Pathian ka si" tiih a tinak asi (1 Samuel 16:7; Saam 7:9; Jeremiah 11:20; 17:10). Pathian in milai ih thinlung hi a t'ha in a hmu hrimhrim lo. Lungto vekin a hak "Thinlung thar ka lo pe ding. Ruahnak thar ka lo thun ding. Nan taksa sungih lungto thinlung cu laak in taksa thinlung ka lo peek ding." tiah Pathian in a ti (Ezekiel 36:26).
Milai in mai thinlung cu thleng thei ding ah ruat asi t'heu. Asinan zo hman in an thinlung an thleng thei lo. Malte lai cu an suup thei nan a rei a daih t'heu lo. Curuangah Pathian in nan sung ih lungto thinlung ( a hak) cu ka laak ding ih taksa thinlung ( a nem, thungai thei) cu ka lo peek ding in ti asi. Pathian lo in zo hman in kan thinlung in thleng sak thei ngaingai lo asi.
THLARAU
Pathian in ramsa pawl cu thlarau nei lo in a sersiam. Asinan milai cu thlarau nei in a sersiam. Ziangah tile thlarau neitu cun Pathian biak ding ah asi. Thlarau neitu hmuahhmuah in Pathian biak ding ansi. Vancungmi pawl khal thlarau an nei ruangah Pathian an biak. Milai in thlarau a nei ruangah Pathian biak ding asi ih a biak lo le ramsa dinhmun ah a t'um suk asi. Ka rual nang teh Pathian na biak maw?
Thlarau thi
Adam le Eve hi a thok pek ah cun Pathian thawn an pawl aw thei. An thlarau hi Pathian thawn an peh aw. Sual ruangah Pathian thawn an peh-awknak a cat. Cuti ih a cah ruangah an thlarau a thi. Thlarau thi cu taksa lam thi thawn a bang lo. Taksa thi cu ziang hman tuarnak a um nawn lo. Asinan thlarau thi cu tuarnak a um lai ding. Tuarnak um nawn lo sisehla hell ah zianghman a tuar lo ding. Thlarau lam thi cu Pathian thawn peh awknak a cat ih Pathian ih thu a thei nawn lo hi asi.
Pathian a haal Milai ih thlarau in Pathian a haal saal. David in, "Sakhi le zukneng pawl in ti luang mi an haal bang in ka thlarau in Bawipa Pathian nangmah cu a haal asi. Ka thlarau in Pathian asi mi a nungmi Pathian cu a haal taktak asi. Ziang tikah si maw Pathian hmai ah ka thleng thei ding."tiah a ti (Saam 42:1-5).
T'hal lai fang hramlak ah sih ti le ti khur pawl a kang thluh tikah tidai a um nawn lo. Cutikah ramsa pawl in raal hman t'ih nawn lo in tidai luang umnak hmun ah pan in ti an in t'heu. Cuvekin milai ih thlarau in khal Pathian a haal nasa. Thlarau cu dai tei um thei lo in a cangvaih tikah a naai bik ih um thinlung khal cu a um thei nawn lo. Thinlung a ngam thei lo, a nuam thei lo tikah hnangamnak dingah ti in zu le sa, nu le pa sualnak, paisa, tivek pawl, miphun hrang, ram hrang t'uan le taimaak suah, fimthiamnak hawl, nunnomnak hawl in a phunphun in thinnomnak ding hawl a si t'heu. Asinan cu pawl in thinnomnak taktak a pe thei lo. Ziangah tile thinnom lonak cu thlarau a taalbuai ruangah asi. Thlarau in Pathian a tong lai hlan lo, cu tiin thinnom lonak thawn buai ringring asi ding.
Curuangah ka rual, na thlarau in Pathian a haal asi ti ka lo theih ter duh. Na thlarau in Pathian a tong ngah lawng ah na thin a nuam ding ih nun man nei in na thei aw ding. Tihaal zet tidai in tikah di a riam sutsi vekin na thlarau in Pathian a tong ngah tikah na thin a nuam sutsi ding. Na thin a nuam tikah na taksa khal a hah dam ding. Kumkhaw nunnak khal na ngah ding. Asinan na taksa nun lai lawng ah Pathian tonnak khuan na ngah thei. Thih hnu ah cun a tlaai tuk zo. Curuangah na nun lai ah na Pathian tong ding in tum aw tiah duhsaknak tumpi thawn ka lo sawm asi.
Zirnak 10 Thusuhnak pawl
1. Pathian ih sersiam lai ah milai ih thlarau, thinlung le taksa pawl cu an t'ha maw?______
2. Ziang ruangah milai ih taksa cu a nam ih hma-hnai thawn a khat?__________
3. Pathian mit-hmuh ah na dam maw?______
4. Sualnak cu khui tawk in a thok?__________
5. Zo ih thinlung in sual a thok?_________
6. Milai thinlung hi a tlaitluan in ziang vek asi?_________
7. Milai cu ziang in a baal ter?__________
8. Ziang vek thinlung kan nei ih Pathian in ziangvek thinlung in pek ding?__________________
9. Thlarau lam thi cu zo thawn peh awknak cat asi?__________
10. Milai ih thlarau in zo a haal?________
.
Zirnak 11
THUKHAM
Milai in Pathian hnen thleng saal theinak dingah thukham thlun ding in a ruat. Thukham thlun thei lawngah vanram lut thei dingin a ti. Cuti ih zum le ruat tu pawl hi thukham ih hnat'uannak le Pathian ih thukham peeknak tumtahmi an thei lo ruangah asi.
Thukham thawn pehpar in Bible sungah thukham cabu panga a um. Cumi pawl cu:- Seemtirnak, Suahlannak, Puithiam hnatuan, Mipum siarnak le Daan peek saalnak, pawl an si. Cuih thukham cabu sungah thukham 613 a um.
Thukham cu t'hen thum ah kan t'hen thei. Cu pawl cu:-
(A) Biak daan thukham (Ceremonial law)
(B) Uk daan thukham (Civil law)
(C) Nun daan thukham (Moral law) pawl ansi.
Israel pawl hnenah peek
Thukham pawl hi Pathian ih peekmi asi. Bible sungah Pathian hi thukham peektu asi ti asi (Isaiah 33:22). James in khal thukham pek thei tu le thut'hen thei tu hi pakhat lawng a um tiah a ti (James 4:12). Cuih pakhat lawng a ummi cu Pathian asi. Pathian in thukham cu Israel pawl hnen lawng ah a peek. Asinan miphun dang pawl in khal thukham hi anmah hnen ih peek ah an ruat. Bible in, "Gentile pawl in thukham an nei lo... "(Rom 2:14) ti asi. Asinan Gentile pawl in thukham thlun ding in an ti t'heu. Paul in Gentile pawl thukham thawn an peh awk lo nak thu hi ti'n a ngan hrih, "Cutikah nannih pawl cu Khrih thei lo, Israel pawl ah khal nan tel lo, tiamkammi thukam thawn khal nan pehtlaih aw lo, ruahsannak nei lo, leitlun ah Pathian nei lo, daan le duun nei lo ih nan um lai kha mang saal uh." (Efesa 2:12) tiah a ti. Curuangah thukham hi Gentile pawl thawn a seng lo Israel pawl ta liolio asi.
Thlun thei lo
Milai in thukham thlun ding kan ti tak t'heu nan zo hman in kan thlun thei lo. Zisu in, "Moses in thukham a lo pek asi lo maw, cuih thukham cu nan lakah zo hman in nan thlun ual lo." tiah a ti (Zawn 7:19). Paul in khal Saam 14:3 sung ta a laak ih, "Thil t'ha tuah tu an um lo. Pakhat hman a um lo." tiah a ti (Rom 3:12). Curuangah thukham thluntu pakhat hman an um lo.
Thiamco (Dingfel) a theih lo
Thukham thlunnak in thiamco a theih lo thu cu a tanglam ih Bible caang pawl kan zoh asi le kan thei thei. "Cutin, thukham in sual a lang ter ruangah thukham thlunnak in zo hman Pathian ih hmai ah thiam an co thei lo" (Rom 3:20). "Milai cu thukham thlunnak in thiam a co thei lo" (Kalati 2:15). "Thukham thlunnak in thiamco thei si seh la Khrih cu a lak ih thi asi ding"(Kalati 2:21).
Siatcamnak co ding
Thukham ih hnat'uan le peeknak san thei lo tu pawl in thukham thlun ding hi nasa zet in an sim t'heu. Asinan thukham in milai hi siatcamnak ah in thlen ter ti hi an thei lo. Bible in, "Thukham thlun tikah pakhat te thlun thei lo le thukham zaten thlun thei lo sualnak a um." ti asi (James 2:10). Culawng si lo in, "Thukham thlunnak rinsan tu pohpoh cu siatcamnak tang ah an um. Ziangah tile thukham cabu sungih ummi hmuahhmuah a thlun thluh thei ringring lo tu cu siatcamnak um seh ti ah Bible in a ti." (Kalati 3:10). Curuangah thukham thlun tikah a zate'n thlun a t'ul lawng si lo in cat baang lo ih thlun ringring a t'ul. Asinan thukham zaten ni tin thlun ding cu a cang thei hrimhrim lo mi asi. Curuangah thukham in milai cu siatcamnak a thlen ter asi.
Mi a that
Milai ruah daan ah cun thukham in mi a nung ter ti hi asi. Asinan thukham in milai hi nung ter lo in a thi ter sawn asi ti Paul in hi ti'n a ngan, "Thukham a um lo le sual cu a thi. A hlan ah thukham a um lo ruangah ka nung. Thukham a um tikah sual cu a nung. Kei ka thi. Nunnak thawn a seng mi thukham cu thihnak a cang ter ka hmu. Sual cun thukham ruangah khuan a ngah asile in bum ih cuih thu in in that asi." (Rom 7:8-11). Tiduhnak cu thukham ruangah sual cu a nung ih in that ih in thi ter ti asi. Curuangah thukham hin milai in nung ter lo ih in thi ter sawn asi.
Sual thei ter ding ah
Cuti asi le dingfelnak le in peek thei si lo, siatcamnak le thihnak in thlen ter tu thukham cu ziang ruangah Pathian in Israel pawl hnenah a peek asi pei? Ziang ah a peek ti le cu milai in mai sualnak a theithei lo. Mah le mah mit'ha sualnak nei lo tiin a ruat aw. Curuangah milai ih sualnak lang ter ding ah thukham cu peek asi. Bible in, "Cutin thukham in sualnak a lang ter ruangah thukham thlunnak in zo hman Pathian hmaiah thiam an co (an dingfel) thei lo pei." tiah a ti (Rom 3:20). Cun, "Thukham lawng in sual ka thei. Ziang ti'n tile duhham hlah tiah thukham in ti lo seh la duhham hi ka thei lo ding." (Rom 7:7) Mi hmuahhmuah thei ih zuri misual pa in thukham hi a t'ul lo. Ziangah tile amah le amah misual ka si ti a thei aw zo. Asinan a leng lam hmuh daan ah mi t'ha pawl lawng in thukham an t'ul ziangah tile a sualnak cu a sungah a thup aw. Curuangah thukham cu sunglam zuknak cet vek asi.
Khrih hnenah in hruai
Thukham in dingfelnak in peek thei lo. Thukham kan rinsan asi le siatcam le thihnak lawng in thlen ding. Asinan dingfelnak ngah ding in Zisu Khrih hnenah in hruai asi. Bible in, "Kannih cu zumnak in dingfelnak ah kan thleng theinak ding ah thukham in Zisu Khrih hnenah in hruai ih in kilkhawitu asi." tiah a ti. (Kalati 3:24)
Curuangah thukham in dingfelnak kan co theinak dingah Zisu Khrih hnenah in hruaitu lawng asi ih amah na rinsan le siatcamnak le thihnak ah na thleng ding.
Zirnak 11 THUSUHNAK PAWL
1. Thukham cabu pawl ngan hnik aw.________________
____________________________________________
2. Thukham cu zo in a peek?_________
3. Gentile pawl in thukham an nei maw?__________
4. Thukham thlun thei tu an um maw?__________
5. Thukham thlunnak in thiamco (dingfel) a theih maw?______
6. Thukham thlun thei lo ruangah ziang kan co ding? ______
7. Thukham in in nung ter maw, in thi ter?____________
8. Thukham in ziang in thei ter?__________
9. Thukham in zo hnen ah in hruai?__________
10. Thukham thlun na tum dah maw?________
.
Zirnak 12
MINUNG IN A CANG THEI LO
A tu tiang kan zirmi sungah milai ih dinhmun hi a siava tuk ih t'hatnak pakhat hman a um lo. Miphun in kan t'ha lo ih nuncan ziaza khal in kan t'ha lo. Curuangah sual nei lo mi thianghlim mi fel si ding in siseh, Pathian ram thleng ding in siseh, milai in a tuah thei lo. Cumi pawl a tawinak zawng in kan zoh hrih ding.
Sual thawn peh par in
Milai in sual nei lo ding in a tuah aw thei lo. Bible in, "Etheopian mi dum pa in a taksa vun siseh, tlavang in a t'ial siseh a thleng thei maw? A thleng thei asi le sual tuah t'heu tu in thil t'ha a tuah thei ding." ti asi (Jeremiah 13:23). Milai in sual tuah lo in a um thei lo. Eheopian pa in a vun a thleng ih tlavang in a t'ial a thleng tik lawng ah sual tuah lo in a um thei ding.
Sual man cawhkuan thawn peh par in
Bible in, "Sual man cu thihnak asi." ti asi (Rom 6:23). Milai in sual man kuan in a thi asi le ziang ti'n kumkhua nunnak cu a ngah thei nawn ding? Milai in a sual man ah a thi asi le hellram feh ding lawng a baak. Curuangah milai in sual man a peek thei lo.
Sual thianfainak thawn peh par in
Milai in sual sir le sual tuah nawn lo ding in a zuam t'heu. Asinan sual tuah lo in a um thei lo. Culawng silo in tuah zo mi sualnak pawl hi sual saal lo ding in a ti thei lo. Bible in, "Milai sualnak cu thi lawng in ngiathiam thei asi."tiah a ti (Puithiam 17:11). Cun, "Thisen thlet lo in sual thlahnak a um lo." a ti fawn (Heb 9:22). Milai in mai sualnak hrang thisen thlet ding a nei lo. Rannung thisen le Pathian in a pom thei nawn lo. Mai thisen thlet zik le misual thisen cu a thiang lo. Curuangah milai in mai
sualnak hrang ziang hman a tuah thei lo.
Tuah t'hatnak thawn peh par in
Milai in thil t'ha ka tuah le Pathian in i pom ding ti hi asi t'heu. T'henhra t'henkhat peek, thawhhlawm peek, mi farah pawl bawm, biaknak lam hnat'uannak ah thawh ve ih t'uan ti pawl hin sualnak a kholh fai thei ding ti hin ruat asi t'heu. Asinan Bible in, "Kan zaten kan thianghlim lo. Kan tuah t'hatmi pawl khal hi puansia baal vek men asi." ti asi (Isaiah 64:4). Milai thil tuah t'hatmi pawl hi milai mit ah cun a t'ha ko nan Pathian hmai ah cun puansia baal vek men hi a rak si. Culawng si lo in tuah t'hatnak in sual a kholhfai thei lo. Taht'himnak ah mi ka that asi le ka tuah t'hatmi pawl in cuih ka sualnak cu a hup thei pei maw? Mi ka that ruangah in kai ding ih thu in t'hen ko ding.
Thukham thawn peh par in
Thukham thlunnak in sualnak in ka luat ding ih kumkhua nunnak ka ngah ding ti hi a si t'heu. Asinan Bible in thukham thlun tikah pakhat te thlun thei lo asi le thukham zate thlun thei lo sualnak a um ti asi lala (James 2:10). A taktak ah cun milai in thukham kan thlun thei lo. Ka lawng in, "ka thlun ding. ka thlun ding." ti asi ih kan thlun tum taktak lo ruangah a har daan zia khal kan thei lo. Laiking puanpi tah kan si thluh ko. Cun thukham thlun tikah nitin thlun a t'ul. Thukham thlun thei ringring lo le siatcamnak kan co sawn ding (Kal 3:10). Curuangah milai in thukham thlunnak in zianghman a tuah thei lo.
Veihnih hrinnak thawn peh par in
Milai hi a hmaisabik a hring tikah Adam fa in a hring. Veikhat hrinnak cu nu pum sung ihsin taksa ih hrinnak asi. Cuih hrinnak hman mai duhzawng in hrin a theih lo. Cun Zisu in, "Veihnih hrinnak co lo tu pawl cu Pathian ram a hmu ngah lo ding tiah thungai in ka lo sim asi." tiah a ti (Zawn 3:3) Veikhat hrinnak co lo tu pawl cu hi leitlun ah an thleng lo ih hmu khal an hmu lo. Cuvekin veihnih hrinnak co lo tu pawl cu vanram an thleng lo lawng si lo in hmu khal an hmu lo ding. Zisu in ti le thlarau in hring ding a ti tikah ziang ti'n ti le thlarau in hring ding asi pei? Tipilnak in hring ding asi pei maw? Tipilnak in sisehla tipilnak co tu hmuahhmuah vanram an kai ding. Asinan tipilnak co tu pohpoh hi vanram kai ding ansi lo. Thlarau in ziang tin hring ding asi pei? Sim ding thei nawn lo. Curuangah veihnih hrinnak thawn peh par in milai in zianghman a ti thei lo.
Kumkhua nunnak thawn peh par in
Milai ruah daan ah cun kumkhua nunnak co dingah nuncan ziaza t'ha ding, khawm taimak ding, thukham thlun ding, thawhhlawm pek ding ti pawl hi asi. Asinan cuih pawl ah kumkhua nunnak a um lo. Pathian in kumkhua nunnak cu a fapa Zisu Khrih sungah a ret (1 Zawn 5:11). Zisu Khrih ngah lawng ah cuih kumkhua nunnak cu ngah theih asi. Asile Zisu tel lo in ziang ti'n milai in kumkhua nunnak cu a ngah thei ding? Milai in a ti thei lo.
Satan thawn peh par in
Milai cu Satan ih fa asi tiah Zisu in a ti (Zawn 8:44). Asile Satan fa si lo ding in milai in ziang ti'n a ti ding? Ziang ti'n Satan thawn an peh awknak a cat thei ding. Milai in a ti thei lo.
Adam thawn peh par in
Mi zo khal Adam fa ansi. Curuangah Adam vekin misual ansi ih siatcammi ansi. Sual ci an nei. Curuangah Adam thawn an peh awknak cat a t'ul. Adam thawn an peh awknak cat ding in ziang ti'n a tuah ding. Milai in a ti thei lo.
Cu asi le ziang tiih ti ding asi pei?
Himi thusuhnak hi mi hmuahhmuah ih sut dingmi asi. Himi thusutnak tuah lo tu cu mai dinhmun thei lo, buainak khal thei lo, hellram thleng ding khal thei lo le ziang hman siar lo ansi. Curuangah a khuaruah a har lo. Luatnak khal a hawl lo. A sualnak ah a siatral ding.
Himi thusuhnak hi Israel mipi pawl in dungthluntu pawl hnenah an sut dah (Tirhthlah 2:37). Cuih Israel pawl hi Pathian lam ah an t'ang nasa ih Pathian thu vekih nung ah an ruat aw. Pathian lam ah an t'ang tuk nak ah Zisu hman lampial tertu zirhtu sual ah an ruat ih an that. Asinan an tuahmi hi a sual ih rundamnak le sual ngaihthiamnak an tuah thei lo daan an thei tikah dungthluntu pawl hnen ah ziang tin kan tuah ding tiah an sut asi.
Cuih thusuhnak cu Filipi thawnginn kultu pa in khal Paul hnenah a sut dah asi. Paul le Silas pawl in zaan t'im laiah Pathian an thangt'hat tikah Pathian ih huham in thawnginn sangka pawl an ong aw t'heh. Cutikah thawngtla pawl an suak thluh zo tiin a ruat ih thawnginn kiltu pa in amah le mah that aw dingah atum. Paul le Silas in an kham. Cutikah thawnginn kiltu pa in Paul le Silas ke hram ah t'hia phah rero in a bok. Annih pawl cu a leng ah a suah pi ih rundamnak co ding in ziang ka tuah ding tiah a sut hai (Tirhthlah 16:25-30).
Cuvek thusuttu pawl hi harsatnak tong tu pawl zianghman tuah ngaihnak thei lo tu pawl ih thusuh asi t'heu. Ka rual, nang teh cuvek thu na sut dah maw?
Zirnak 12 THUSUHNAK PAWL
1. Milai in sual tuah lo in a um thei maw?_____
2. Milai in thil t'ha tuah dingah mi dum pa in ziang a thleng t'ul?___________
3. Milai in sual man thihnak a kuan thei maw?_________
4. Milai in a sualnak kholhfai dingah thisen thiang a nei maw?_________
5. Thil t'ha tuahnak in sual a hlo ter thei maw?________ 6. Thukham kan thlun thei lo le ziang kan co ding?________
7. Veihnih hrinnak co ding ah ziang kan tuah thei maw? ___________
8. Khrih tel lo in kumkhua nunnak kan nei thei maw? __________
9. Satan thawn siseh, Adam thawn siseh ziang ti'n kan peh awknak kan cat ter thei ding? ___________
10. Thawnginn kiltu pa in ziang tin thu a sut? _________
.
Zirnak 13
PATHIAN IH RUNDAMNAK
Zirnak 12 ah milai lam ihsin zianghman kan tuah thei lo thu kan zir zo. Asinan milai ih tuah thei lo mi Pathian in a tuah thei asi (Mat 19:23-26). Pathian in milai lam ihsin a tuah thei lo mi a fapa Zisu Khrih hmang in a tuah mi pawl kan zir ding.
Tuah sual
Ahmaisabik ah Pathian in tuah sual mi ziang tin a tawlrel ti kan zir ding. Tuah sual mi hi Pathian hmai lawng ah si lo in milai hmai ah khal a sual. Curuangah tuah sual mi hi milai thinlung ah a poi tuk t'heu. Cun tuah sual mi hin milai ih thinlung sungah a poi ih Pathian hnen ihsin thlawsuah hman dong tlaak lo tiang in ruat aw in thin hnahnoknak a um t'heu. Cuih tuah sual mi a thiang t'heh hnu lawng ah Pathian ih thlawsuah cu lungawi te'n ngah thei asi.
Thisen in
Tuah sual cu thisen in a kholhfai thei asi. Bible in, "Taksa nunnak cu thisen ah a um. Nan tuah sual mi sualnak pawl cu thlah dingah cuih thisen cu biakt'heng parah ka lo peek asi. Milai sual thlahnak cu thisen in asi." (Puithiam 17:11) Bible in hi ti'n a ti hrih. "Thukham daan vekin ziang hmuahhmuah a zate zikzik in thinsen in a kholhfai thei. Thisen tlet lo in sual ngaihthiamnak a um lo." (Hebru 9:22). Pathian in milai ih sualnak cu thisen lawng in ngaihthiam thei asi a ti. Asile milai sualnak cu ziang ti'n thisen in a ngaithiam thei ding. Himi thu thei dingah Israel pawl ih sual raithawi daan kan thei a t'ul. Raithawi daan thei dingah cun biakbuk thu kan thei a t'ul lala.
BIAKBUK
Biakbuk taktak cu vanram ah a um. Pathian in cuih biakbuk cu Moses hnen ah Sinai tlang parih a kai lai ah a hmuh. Cuih van ih biakbuk thawn bang in leiltun ah biakbuk a sak ter (Suahlan 25:9). Raithawinak hmuahhmuah cu cuih biakbuk lawngah tuah ding asi. Biakbuk ah ziang ti'n raithawi asi ti thei lawngah van ah ziangti'n raithawi asi ding thei a theih. Curuangah biakbuk le raithawi daan thu hi kan thei hrimhrim a t'ul.
1. Biakbuk hruang kulh
Biakbuk hruang kulh hi puanvar ih kulh mi asi ih a saan lamah dong nga, a sau lam ah dong zakhat a koh lam ah dong sawmnga asi. Biakbuk hruang kulh hi thukham tahthimnak asi.
2. Biakbuk sangka
Biakbuk sangka hi nisuahnak lam ah a um ih dong kul a kau. Puan asi ih a mepian, a sen le sendup(violet) ih tahmi asi. Zisu Khrih in keimah cu sangka ka si timi ahmuh duhnak asi.
3. Biakbuk
Biakbuk cu hruangkulh sungih dung lam naih ah an sak. Asau lam dong sawmthum a koh lam dong hra asi.
4. Hmunthing bik hmun
Biakbuk hi t'hen hnih ah t'hen asi ih a sung ta deuh hi hmunthiang bik hmun tiih kawh asi. Cuih hmun ah thukham kuang pakhat lawng a um ih Pathian umnak hmun asi. (Suah 26:33). Cuih hmunthiang bik hmun cu dong hra vuakvel asi ih puithiam lubik asi lole sahriak thuhmi puithiam lawng kumkhat ah veikhat a lut thei.
5. Hmunthianghlim hmun
Biakbuk ih a leng lam deuh khan asi. Asau lam dong kul a koh lam dong hra asi. Cuih hmun ah cun thil pathum a um
a. Rimthaw urnak biakt'heng
b. Sui mei-in
c. Sang retnak cabuai pawl ansi.
Cuih khan ah puithiam pawl nikhat ah veihnih zing le zaan lam ah rimthaw ur ding in le mei-in hrang olif thau bet ding in an lut t'heu. (Suahlan 26:33)
6. Puanzaar
Hmunthiangbiik le hmunthianghlim hmun t'hennak cu puanzaar ti asi.(Suah 26:31). Hmunthingbiik hmun sungah puithiam lubik a lut tikah cuih puanzaar cu a lan t'heu.
7. Thukham kuang (Ark)
Thukham kuang cu akhesia thing in an tuah ih sui thawn an tuam. A sungah thukham pahra nganmi lung pahnih ret asi. Thukham kuang sin cu zangfahnak tohkham (mercy seat) tiih kawh asi. Sui hlir ih tuah asi. Cuih zangfahnak tokham parah sui ih tuahmi vancungmi zuk pahnih hmaton aw in an um. Cuih vancungmi karlak ah Pathian cu mero in a um. Zangfahnak tohkham cu vancung ram ih Pathian ih tokham khih hmuh duhnak asi. (Suah 25:10-22)
8. Rim thaw urnak biakt'heng
Akhesia thing ih tuah mi asi ih sui thaw tuammi asi. Dongkhat vuakvel lawng asi. Puithiam pawl in zing le zan rimthaw an ur t'heu. Rim thaw thawinak cu zumtu mi thianghlim pawl ih thlacamnak khih hmuh duhnak asi (Suah 30:1-10; Saam 141:2; Thup 5:8; 8:3)
9. Sui mei in
Hmun thianghlim hmun sung thlanglam ah an ret. Sui hlir ih tuah asi ih mei in pasarih a um. Mei in cu zumtu asi lole kawhhran, olif thau cu Thiang Thlarau khihhmuh duhnak asi (Thup 1:20). Mei in ah mei a sun a zan in a vaang. Puithiam pawl zing le zaan nikhat ah veihnih lut in mei in cu an zoh.
10. Sang cabuai
Hmun thianghlim hmun saklam ah ret mi asi. Akhesia thing ih tuah mi asi ih sui ih tuam thluh mi asi. Thilnu tel lo sang hleihnih cu paruk veve in hmunhnih ah an ret. Puithiam pawl lawng ih ei thei mi asi ih Sabath ni ah an thleng t'heu (Suah 25:22-25).
11. Dar maihum
Biakbuk hmai ah ret asi. Dar ih tuah mi asi. A sungah tidai an ret ih puithiam pawl kut ke kolhnak ih hman mi asi. (Suah 30:17-21).
12. Dar biakt'heng pi
Mei thawinak biakt'heng pi tiin khal kawh asi. Dongnga vuakvel asi ih dongthum a sang. Akhesia thing ih tuah mi asi ih dar thawn tuam thluh asi. Meisa ih raithawinak hmun asi ih thinglamtah thawn taht'him asi. (Suah 27:1-7)
13. Mipi pumkhawmnak biakbuk hmai
Mipi pawl pumkhawmnak hmun asi. Mipi pawl hi biakbuk sung luh khuan an nei lo. Biakbuk tual maihum le biakt'heng pi kiangkap lawng ah an tlang leng thei asi. Rannung (inn zuat) pawl peeknak hmun asi.
Hminsin:- Biakbuk le a thil pawl zoh lo in ngah tum thluh aw. A t'ha hnem ngaingai.
Zirnak 13 THUSUHNAK PAWL
1. Tuah sual pawl cu ziang in thlah a theih?_________
2. Biakbuk hi ziang ruangah theih a t'ul?_________
3. Biakbuk taktak cu khui tawk ah a um?____________
4. Biakbuk a sung ta khan hi ziang tiih kawh asi? ____________
5. Hmunthiangbik hmun ah ziang a um?________
6. Hmun thianghlim hmun ih thil um pawl sim hnik aw __________________________________________
7. Puanzar cu khui hmun ah a um?________
8. Dar maihum pi hi ziang hrangah asi?___________
9. Dar biakt'heng pi in ziang a khih hmuh?___________
10. Rannung pawl cu khui hmun ah peek asi t'heu? ______________
.
Zirnak 14
THISEN IN SUAL NGAIHTHIAMNAK
Zirnak # 13 ah biakbuk thu kan thei zo.Cuih biakbuk ah sual ngaihthiam theinak ding in ziang ti'n an tuah ti pawl kan zir hrih ding. Pathian in milai sualnak cu thisen in ngaihthiam asi a ti ih ziang ti'n a ngaithiam asi pei ti kan zir ding.
Mawhpuh thei tu
Milai parah mawhpuh theitu le thut'hen theitu hi Pathian lawng asi ti zirnak # 2 ah kan zir dah zo. Bible in, "Pathian ih mawhpuhnak thawn luat ih mah le mah bumnak thinlung nei lo tu pawl cu mi thlawsuak ansi." ti asi (Saam 32:2). Curuangah mawhpuh theitu le sual ngaithiam theitu cu Pathian lawng asi.
Thisen in
Mawhpuh le sual ngaithiam theitu Pathian in milai ih sual ngaithiam theinak dingah thisen a t'ul tiah a ti. Cathianghlim in, "Taksa nunnak cu thisen ah a um. Nan tuah sualmi sualnak pawl thlah dingah cuih thi cu biaktheng parah ka lo pek zo. Milai ih sual thlahnak cu thisen in asi." (Puithiam 17:11) ti in siseh, "Thisen luang lo in sual thlahnak a um lo" (Heb 9:22) tiin siseh, kan hmu thei. Curuangah sual thlahnak cu thisen lawng in asi.
Thisen cu nunnak
Ziangruangah Pathian in thisen a dil? A taktak ah cun sual ih man cu thihnak asi (Rom 6:23) Sual ruangah misual cu thi ding asi. A dang cawhkuan pawl asi mi thawng tlak, paisa kuan, hnat'uan har tuan ti pawl asi lo. Pathian ih thut'hennak zung ihsin thusuahmi ah cun sual man thihnak lawng asi. Milai cu sual ruangah thi ding asi. Cutiih sual man thihnak cawhkuan a kuan zo tinak ah Pathian hnenah thisen a hmuh t'ul. Ziangah tile nunnak cu thisen ah a um. Curuangah thisen dil timi cu nunnak dil tinak asi.
Athlam
Pathian in Israel pawl hnen ihsin thisen a dil t'heu. Cucu a thlam asi. Puithiam 4:1-12 sung kan zoh asi le sahriak thuhmi puithiam in Pathian ih daan thei lo in a sual asi le sir men in a ngah lo. Cuih a sualnak hrangah caw cang no te cu mipi pumkhawmnak biakbuk hmai ah Pathian hnenih peek ding asi. Caw lu parah a kut a suan dingih caw cu a that ding. Caw thi cu a laak ding ih biakbuk sung ih hmun thiangbik hmun khamnak puanzar hmai ah veisarih a theh ding. Cu t'heh in rimthaw urnak biaktheng ki pawl ah thisen cu a thun ding. A taang lai mi thisen cu biakbuk leng lam tual ih a um mi biakt'heng pi hram ah bung thlet thluh ding asi. A kaileng pahnih le a kaileng le a thin tuamtu a thau pawl hmuahhmuah cu biakt'heng pi sungah mei in ur kang ding asi. Caw lu, a ke pawl, a ril le cekkha le a vun pawl a zate'n thlam leng lam ih vutcam hlonnak hmun ah meisa ih ur ding asi. Cutiih Pathian ih fial vekih rai a thawi hnu lawngah puithiam ih sualnak cu Pathian in a ngaithiam.
Pathian ih dilmi thisen lole nunnak pek lo in, ka sualnak hrangah ka sir aw tuk, leh hnu ah thukham ka pah bal nawn lo ding ti men in a ngah lo. Pathian in puithiam ih ken mi caw thi zoh in a sualnak a thlah. Caw thi in caw ih nunnak a khihhmuh ih caw ih nunnak in puithiam ih nunnak a aiawh asi. Tiduhnak cu sual man ka thi zo ti asi.
Ataktak ah cun Israel pawl ih raithawinak hmuahhmuah hi Zisu Khrih ih thawi awk dingmi a thlam ih hmuh mi asi. Caw thi, tuu le me thi in milai ih sualnak a thlah thei taktak lo (Heb 10:4). Ziangah tile rannung pawl in milai an ai-awh thei lo. Curuangah in ai-awh tu ding milai kan t'ul asi. Cumi in Pathian hnenah a thisen a hmuh ding. Pathian in rannung thi le a sang thei lo. Kanmai thi le misual kan si tikah a thiang lo. Curuangah Amah Pathian in a thianghlim mi a fapa Zisu Khrih cu kan ai-awh ih thi ding ah in remruat sak asi( Heb 10:5).
Thukam hlun sung ih Israel pawl kum thawng khat le zanga sung rannung thaw ih raithawimi hmuahhmuah hi a thlam lawng asi. A taktak cu Zisu Khrih hi asi (Kawlawsa 2:17).
Zisu Khrih ih thisen
Leitlun milai hnenah Pathian hnenih pek ding thisen thiang a um lo. Curuangah Pathian ih remruat vekin Zisu Khrih in a thisen cu a Pai hnenah a peek/ a thawi. Bible in, "Tu ah cun, hih leitlun thawn peh aw lo, milai kut ih sak lo, biakbuk sunglawi sawn ah cun puithiam lubik asi mi Zisu Khrih in kan hrang kumkhaw tlennak dingah me thi in si lo, caw no te thi in si lo, Amah a thi rori in hmunthianghlim hmun ah veikhat lut in a lut zo asi." ti asi (Heb 9:11-12) .
Atlun ih Bible caang tivekin Zisu Khrih cu kan puithiam lubik asi. Kan rannung (rai) khal cu Amah Zisu Khrih thotho asi. Zisu Khrih hi a thih tikah rannung dinhmun in a thi ih a tho sal ih van a kai tikah puithiam dinhmun in a Pai hnen ah a lut asi. Biakbuk khal cu leitlun ih milai sakmi si nawn lo in van ih ta Pathian umnak hmun hi asi. Sual ngaithiamnak khal cu kumkhaw daih asi. Curuangah Israel pawl ih thawi t'heu mi rai hnakin a tui ta hi a t'ha sawn ih Pathian ih lung thlitum asi.
A tang ah hlan lai ih a tlam asi mi raithawi daan le a tu a tak asi mi raithawi daan khaikhinnak zoh usih:-
A thuhla Ahlan Atu
Biakbuuk Milai sakmi, Leitlun ah Pathian ih sakmi van ah
Puithiam Milai Aron fa pawl Zisu Khrih
Thawimi Rannung Khrih
Sual thlah sung Sual saal hlan tiang A kumkhua in
Pathian lungkim
Milai sual thlahtu cu Pathian asi. Sual thlahnak ding ih a dil mi cu a thiang mi thisen asi. Milai in cuvek thisen thiang peek ding an nei lo tikah Amah Pathian lala in a fapa Zisu Khrih cu milai a cang ter ih a thi a thlet ter. Zisu hi leitlun a rat t'ulnak san cu milai pawl aiawh ding ah le thisen thlet ding asi lo le nunnak pek dingah asi. Van ah um ringring sehla thisen a nei lo ih a thi thei lo ding. Curuangah leiltun a rat t'ul tengtengnak asi.
Zisu in a thisen cu leitlun mi hmuahhmuah hrangah a pai hnen ah a thawi zo (Heb 10:12). Zisu ih thawimi cu Pa Pathian in a lungkim ih a cohlaang zo. Curuangah Pathian ih thut'hennak zung ihsin sual thlahnak cu phuan asi zo. Pathian in sual a thlah zo hnu ah sual hrang raithawi a t'ul nawn lo ti asi (Heb 10:18). Sual ih man thihnak cu Zisu in a nunnak in a liam, a kuan zo. Kannih ih sual sir le sup le thil t'ha tuahnak ruangah asi hrimhrim lo. Sisehla Zisu Khrih a thi t'ul lo ding.
A thianghlim zo
Milai pawl misual ih hmu tu hi Pathian asi. Asinan Zisu ih thisen ruangah a thiang zo a ti. Bible in, "Pathian ih fapa Zisu ih thisen in kan sualnak hmuahhmuah cu a kholhfai thluh zo." tiah a ti (1 Zawn 1:7). Milai pawl sual hrang buai ding a um nawn lo. Asan cu Zisui thisen in in kholhfai sak thluh zo. Asinan mi tam sawn hi hellram ah an feh thotho ding. Ziangah tile Zisu ih an hrang thisen thlet mi thei lo in an zum lo ruangah asi. A poi tuk. Khristian tampi in le thei reng te in zianghman siar lo, ngaihsak lo in kan um. A poi ko.
Pom a t'ul
Ka rual Pathian ih a lo tawlrel sakmi na zum na pom a t'ul. Sual hi na tuah lo asi lo, nitin na tuah ko ding. Asinan Zisui thisen in a kholhfai thluh zo asi. Cucu Pathian ih tawlrelmi asi ih Amah a lungkim zo.Curuangah Bible in, "Pathian ih mawhpuhnak thaw luat in mah le mah bum-atnak a nei lo tu cu mi thlawsuak asi "a ti (Saam 32:2). Pathian in mawh a lo puh nawn lo. Curuangah mah le mah khal mawhpuh ding asi nawn lo. Pathian in misual in ti tikah misual ka si ngai kan ti a t'ul. Atu na thianghlim zo in ti tikah ka thianghlim zo kan ti a t'ul. Cucu Pathian zum tinak asi.
Zirnak 14 THUSUHNAK PAWL
1. Mawhpuh thei le sual ngaithiam theitu hi zo asi? ________
2. Pathian in sual cu ziang in a thlah thei a ti? ___________
3. Puithiam ih sual cu ziang in a thiang ter?_________
4. Pathian in sual thlah dingah ziang a zoh?___________
5. Pathian in rannung thi ai ah ziang thi in tawlrel sak?__________
6. Kan puithiam lubik cu zo asi?___________
7. Zisu in a thi cu khui hmun ah a thawi?________
8. Zisu ih thi in zo a lungkim ter?_________
9. Zo ih hmuh ah Zisu ih thi in milai pawl cu a thianghlim ter?_________
10. Na sualnak a thiang zo maw? Ziang tin na thei thei?_____________
.
Zirnak 15
Thisen ih hnatuannak pawl
Zirnak 14 ah thisen in sual thlahnak kan thei zo. Thisen in sual thlahnak lawng si lo in thil dang khal a tuah thei ti kan zir hrih ding.
Thut'hennak ihsin luatnak
Thisen hi Pathian ih thut'hennak thawn luatnak asi. Israel pawl Izip sal ihsin an luat ding zaan ah Pathian in tuu lole me a that ter ih a zanzan in a sa a ei ter. Pathian in tuu fa note that mi inn sangka tlun le kap ah thisen a hnih ter. Cuih zaan ah Pathian in Izip ram cu thu a t'hen ding. Tuu fa note ih thi cu Israel fate pawl hrangah hminsinnak asi ih cuih thisen a hmu tikah Pathian ih vancungmi in anmah cu a lan ding. Thisen hnih lo mi inn pawl cu thu a t'hen ding ih an fapa upa bik le an rannung fa upabik pawl khal an thi thluh ding. (Suahlan 12:7-13). Cuih zan t'im lai ah Pathian in Faraw siangpahrang ih fa upabik ihsi thok in thawngtla pawl ih fa upabik tiang Izip ramih fapa upabik hmuahhmuah siseh, an rannung fa upabik pawl hmuahhmuah siseh a that t'heh (Suahlan 12:29). Asinan Israel pawl ih fa upabik pawl cu an thi lo. Cawhkuan an tong lo. Cutiih cawhkuan an tong lo hi an mai t'hatnak ruangah asi lo. Tuu thi ruangah asi. Pathian in tuu thi a zoh ih a lan.
Cuvekin leitlun hmuahhmuah thut'hennak thawn luat dingah thisen a t'ul. Asinan Pathian ih pom thei mi thisen milai hnenah a um lo tikah Amah Pathian lala in a fapa Zisu Khrih thisen in remruat sak asi. Amah Zisu Khrih in,"Hi hai cu thukam thar thawn pehtlaih in mitampi hrang ka thlet mi thisen asi." tiah a ti (Mat. 26:28). Pathian in cuih Zisu Khrih a fapa ih thisen zoh in kan sualnak pawl cu in ngaithiam zo. Thut'hen ding a um nawn lo. Curuangah Zisu Khrih in, "Fapa a zumtu cu thut'hennak a um nawn lo." tiah a ti (Zawn 3:18). Na sualnak cu Zisu Khrih thisen thletnak ruangah luat in a um ih Pathian ih thut'hennak na tuar nawn lo ding. Cuih thutak cu na pom thei maw? Israel pawl thut'hennak ihsin luat tertu cu Pathian asi. Thisen hmang in a luat ter. Cuvek thotho in leitlun mi hmuahhmuah thut'hennak ihsin luat tertu khal cu Pathian asi. Pathian Amah rori in a Fapa Zisu Khrih thisen zoh in na sualnak a lo thlah ih thut'hennak thawn na luat zo a lo timi zum ding lawng na baak asi.
Hlawhhlang Rahab
Israel pawl Kanan ram an lut hlanah Jericho khua zoh
dingah Joshua in thlingthlatu mi pahnih a thlah. Cuih mi pahnih pawl cu hlawhhlang Rahab inn ah an relh. Cutikah Rahab in thlingthlatu pawl hnenah Israel pawl in Jerecho khua an laak tikah an inn sungsang that lo in zuah dingah a dil hai. Thlingthlatu pawl khal in thutiamkamnak an tuah. Asinan Rahab ih inn an theitheinak dingah an tukvirh ihsin hrisen te thlaih ding in an fial. Thlingthlatu pawl in, "Hi hrisen cu na thlaih dingih na nu le pa, na unau pawl an zate'n inn sungah nan um ding. Inn leng an suak ih an thi asi le an sualnak ruangah an thi asi ding." tiah an cah (Joshua 2:1-21).
Israel pawl in Jericho khua an do ih an laak tikah inn sungih um mi Rahab le a inn sungsang pawl cu that lo in an nunnak an zuah (Josh 6:23). Hlawhhlang Rahab hi nuncan t'ha mi asi lo, hlawhhlang asi. Asinan Pathian a zum ih a t'ih ruangah Pathian hnenah a tlulut. A khawpi pawl khal Pathian an t'ih ve. Asinan annih cun Pathian hnenah tlulut lo in Israel pawl an do. Rahab cun a zumnak a tak in a lang ter. Amah hrangah t'ihnungza asinan Israel thlingthlatu pawl a thup. A khawpi pawl in thei sehla an that ding. A zumnak cu a nunnak liam in a tuah suak asi. An inn sungsang luatnak hi hrisen te ruangah asi. Hrisen thlaihmi inn sungih umtu pohpoh cu zovek khal asi le a luat. Hrisen leng ih um tu an khawpi pawl cu an zate'n an thi t'heh.
Cuih hrisen hi Zisu Khrih ih thisen taht'himnak asi. Hrisen hi hlawhhlang Rahab ih neihmi asi lo. Thlingthlatu pawl ih ta asi. Cuvekin Khrih ih thisen hi kan mai neihmi asi lo, Pathian ih in peekmi asi. Hrisen ih humhimnak ruangah thihnak thawn an luat bangin Khrih ih thisen ruangah thihnak thawn kan luat ve ding. Cuih thisen cu na pom na rinsan a t'ul.
Dingfel ter zo
Milai hi Pathian hmaiah mai tuahnak in dingfel a theih lo ti kan thei zo. Asinan Pathian in Zisu Khrih thisen in a dingfel ter zo. Adam ih fapa Abel cu tuu fa note in Pathian hnenah rai a thawi (Seem 4:4). Athawimi cu Pathian in a saang sak. Tiduhnak cu Pathian hmaiah a dingfel asi. Athawimi tuu fa note cu Zisu Khrih khihhmuhnak asi ih a thlam asi. Atu ah cun Pathian in Zisu Khrih ih thisen in dingfelnak (thiamconak) cu pek asi zo. Bible in, "Atu ah a thisen in dingfelnak kan co zo hnu ah Amah ruangah Pathian thinhengnak ihsin kan luat sinsin ding." ti asi (Rom 5:9) . Dingfelnak kan co ih Pathian thinhengnak ihsin khal kan luat zo asi, in ti ruangah cucu zum mai ding kan si.
Kum 7 harsatnak caan ih zumtu pawl khal thisen thotho in dingfelnak an ngah ti kan hmu thei. Bible in, "Hi pawl cu nasa tak harsatnak sung ihsin an suak ih an puan pawl cu tuu fa note ih thisen thawn an sawp fai in var ter mipawl an si." tiah a ti (Thupuan 7:14). Ka rual, na puan cu tuu fa note asi mi Zisu Khrih ih thisen in na kholh fai ter zo maw? Thukham thlunnak ih ngah thei lo mi dingfelnak cu Khrih thisen in in co ter tu Pa Pathian cu a kumkhua in thangt'hat upatnak um hram seh.
Tlen zo
Kan zate'n leitlunmi pawl lakah kan hring dah asi. Cuih leitlunmi pawl cu Satan ih kut sungah an um(1 Zawn 5:19). Cuih Satan ih kut sung ihsin kanmah te'n kan suak thei lo. Pathian hnenah kan been in kan thleng thei lo. Cutikah Amah Pathian rori in a Fapa Zisu Khrih hmang in in tlen asi. Bible in, "Cazual cu laak dingah le tacik khenmi ong dingah na tlak asi. Ziangah tile nang cu thah in na um ih na thisen in Pathian hnenah in tlen zo asi." tiah an ti. (Thupuan 5:9). Zisu in a thisen in in tlen zo ruangah Pathian ta kan si zo. Ahlan ah cun leitlun daan in kan nung ih zianghman t'hahnem lo in kan nung cang. Cuih sung ihsin Zisu Khrih in in tlennak thu Peter in khal hi ti'n a ngan, "Zianghman t'hathnem lo pu le pa nung cang daan ihsin a siatral theimi sui le ngun in a lo tlen asi lo. Zianghman sualnak tel lo le a bal lo mi tuu fa note vek asi mi Khrih ih thisen in a lo tlen asi ti thei uh." (1 Peter 1:18-19). Milai in pu le pa ih tuah daan hi kan uar ih kan thlun duh t'heu. Cuih nun daan pawl cun t'hathnemnak in peek lo. Curuangah Khrih ih thisen in in tlen zo asi.
Curuangah kanmah le kanmah kan nei aw nawn lo. Paul in, "Nannih cu aman ih lei mi nan si ruangah Pathian ih neimi nan taksa, nan thinlung le nan thlarau thawn Pathian sunglawi ter uh," in ti asi (1 Kawrin 6:20).
ZIRNAK 15 THUSUHNAK PAWL
1. Israel pawl Izip ramah ziang in Pathian thut'hennak ihsin an luat?_________
2. Zo ih thisen in thut'hennak thawn kan luat thei ding? __________
3. Thlingthlatu pawl in Rahab hnenah ziang an peek?__________
4. Hrisen te hi ziang hmuh duhnak asi?________
5. Zisu Khrih ih thisen ruangah Pathian ih thut'hennak thawn ka luat zo ti in na zum maw?___
6. Thukham thlunnak ih ngah thei lo mi dingfelnak cu ziangin kan ngah thei?_______
7. Pathian le milai ziang in remawknak a cang ter? ___________
8. Harsatnak caan ih zumtu pawl ziang in an puan an var ter? ________
9. Leitlun daan ihsin ziang in in tlen?_________
10. Zisu Khrih thisen in a lo tlen zo ruangah zo ta na si?________
.
Zirnak 16
AI-AWH TUARNAK
Zirnak 14 ah thisen in sual thlahnak thu le, zirnak #15 ah thisen ih hnat'uannak pawl kan zir zo. Atu ai-awhnak thu kan zir hrih ding. Thil hrekkhat ah mi pakhat le pakhat ai-awh thei lo nak caang a um. Thut'himnak ah rawl ei sak awk a theih lo. Asinan ai-awh theinak lai khal a um. Thut'himnak ah ai-awh ih tlang hnat'uan thok sak tivek a theih. Sualnak thawn peh in ai-awh sak a theih thu kan zoh hnik ding.
Me lu parah sual phurh thu
Israel mi pawl hi Pathian ih fial vekin kum tin October thla ah sual thlahnak puai (the day of atonement) an tuah ringring t'heu. Cuih ni ah me cang note pakhat cu puithiam hnen ah an keng. Puithiam in me lu parah a kut a suan ih Israel pawl ih sualnak hmuahmuah a phurh t'heh. Cuih me cu mi pakhat in hramlak ah a feh pi ih a thlah. Pathian ih fial vekin Israel mipi ih sualnak hmuahhmuah cu me parah a thleng t'heh zo. Sualnak hmuahhmuah phurtu me cu hramlak ih thlah asi tikah sualnak khal a feh pi zo ruangah Israel mipi parah sualnak a um nawn lo.
Milai zoh daan ah cun cuvek men kan ti ding. Me in ziang ti'n sualnak a phur thei ding ti in kan zum lo men ding. Asinan sual phurh thei le thlah thei tu Pathian in a ti tikah zohman in asi lo kan ti thei lo. Curuangah Pathian ih ti vekin Israel pawl parah sualnak a um nawn lo asi ko.
Zisu Parah phurh zo
Tu ah cun Leitlun mi hmuahhmuah ih sualnak cu Zisu Khrih parah phurh asi zo. Bible in hi ti'n a ti, "Kan zate'n tuu bang in lam kan pial t'heh ih mai lamzin cio kan zawh ruangah Pathian in kan sualnak hmuahhmuah cu Amah parah a phurh t'heh asi." (Isaiah 53:6). Bible in kan zate'n a ti ruangah nang le kei kan tel thluh asi. Amah timi cu Zisu Khrih tiduhnak asi. Bible in kan sualnak a zate'n Amah parah a phurh t'heh zo ti asi. "Kan" timi sungah na tel ve ruangah nang ta khal a tel t'heh zo. Zumtu zum lotu a zate Leitlun ih mi hmuahhmuah ta a tel thluh zo asi. Curuangah na parah sual a um nawn lo. Sualnak hmuahhmuah a ti fawn ruangah a hlan ih sual, a tu ih sual le hmailam ih sual lai dingmi pawl a tel thluh zo. Baptisma John in Zisu a hmuh tikah, "Hih Leitlun ih sualnak hmuahhmuah phur thluh tu Pathian ih tuu fa note."tiah a ti (Zawn 1:29). Paul in khal Khrih cu kan sualnak ruangah thihnak a tuar tiah a ti (1 Kawrin 15:3). Curuangah kan sualnak hmuahhmuah phur thluh tu hi Zisu Khrih cu asi.
Sual phurh theitu
Israel pawl ih sual cu puithiam lawng in me lu parah a phurh thei. Anmah in an phurh thei lo. Cuvek t'hiamt'hiam in Leitlun mi pawl ih sualnak khal Pathian lawng in Zisu Khrih parah phurh thei asi. Bible in, "Pathian in sual nei lo tu cu kanmah ruangah misual ah a cang ter. "ti asi (2 Kawrin 5:21). Sualnak nei lo tu cu Zisu Khrih asi. Pathian in Zisu cu misual ah a cang ter. Cutiih asi ternak hi kan dung lam kum thawnghnih lai ah asi. Culai ah suak hman kan suak hrih lo. Asinan Pathian in a tawlrel zo. Nang le kei ih t'ul mi cu Pathian ih tawlrelmi kha zum mai ding asi. Cutiih na zum lawngah Pathian zum na si. Pathian ih tawlrelmi na zum lo asi le Pathian ka zum na ti thei hrih lo. Cutiih na zum asi le Pathian hmai ah sualnak na nei nawn lo. Cucu thuthangt'ha asi.
Sualman thihnak
Kan sualnak pawl cu Zisu Khrih parah asi t'heh zo. Sual ih man cu thihnak asi (Rom 6:23). Curuangah kan ai ah Zisu cu a thi (Heb 9:28). Curuangah sual hrang zo hman thi a t'ul nawn lo. Zisu in Leitlun mi hmuahhmuah hrang a thi zo. Bible in, "Cuih Bawipa cu kan sualnak hrang lawng si lo, Leitlun mi hmuahhmuah hrang sual thlahnak asi."ti asi (1 Zawn 2:2). Asinan mi tam sawn cu hellram an feh rero lai ih, an feh lai rero ding. Ziangah tile cuih Zisu Khrih ih an hrang a thinak an thei lo le an zum lo ruangah asi. A va poi ve ti aw. Sual man cu nunnak liam in kuan a t'ul. Zo hman in kan kuan thei lo ruangah Zisu Khrih in a nunnak liam in in kuan sak zo.
Thukham siatcamnak
Zirnak # 11 ah milai in thukham a thlun thei lo ruangah ciatcam asi ti kan thei zo. Ziangah ti le thukham thlun tikah a za te thlun a t'ul ih, cat baang lo in thlun a t'ul fawn. Cutivekin zo hman in an thlun thei lo ruangah kan zate'n siatcamnak kan tuar asi (Kalati 3:10-11). Siatcam tuarmi pawl cu thing parih thlaih ding ansi. Asinan Zisu Khrih in kan ai siatcam tuar in thing parah a thizo ruangah thukham siatcamnak ihsin kan luat zo asi (Kalati 3:13). Zisu Khrih cu kan ai ah siatcam a tuar zo. Curuangah thinglamtah parah thlaih ih thatnak a tuar. Curuangah nang le kei hi siatcamnak ihsin kan luat zo. Thing parih thaih ih thi ding ihsin kan luat zo. Cu tiih kan luatnak hi kan nuncan ziaza t'hatnak ruangah asi lo. Kan zuamnak ruangah khal asi lo. Pa Pathian ih tawlrel vekin Fapa Zisu Khrih ih tuarnak ruangah asi. Pathian ih zangfahnak liolio asi. Cucu zum ding kan si.
Thih tuarnak
Milai cu Adam ih sualnak ruangah thihnak ah a thleng ti kan sim zo. Thihnak phun thum in a um.
(1) Thlarau lam thihnak. Pathian le milai ih thlarau pehawknak a cat mi asi. Adam ruangah zozo khal suahkeh ihsin Pathian thawn peh aw lo, thlarau lam thi cia in kan suak.
(2) Taksa thihnak. Milai ih taksa le thlarau pehawknak a cah tikah taksa a thi. Atu na taksa sungah na thlarau a um lai ruangah na thi hrih lo.
(3) Veihnih thihnak. Zum lo tu pawl an taksa a thi tikah an thlarau kumkhua mei lipi sungih feh hi veihnih thihnak asi. Cuih thihnak pawl cu hrial thei lo in kan tuar thluh ding. Asinan Pathian ih zangfahnak ruangah a fapa Zisu Khrih cu kan ai ah a tuar ter zo. Curuangah thihnak ih sin kan luat thei thlang asi. Zisu Khrih thinglamtah parih a thih tikah thihnak a zate hrang a tuar zo asi. Thlarau lam kan thihnak hrangah a Pa thawn an pehawknak a cat ih ka Pathian ziang ruangah i taan asi tiin a au (Mathai 27:46). Zisu Khrih ih cu tiih a tuar ruangah Pathian thawn kan peh aw sal thei thlang. Zisu in a taksa rori in thihnak a tuar ruangah kan taksa luatnak kan co ding. Kan taksa a thi ih leivut a cang khal asi le Zisu Khrih a rat sal tikah t'awt thei lo le thi thei lo taksa in kan tho sal ding. Cun a rat tikah kan nung lai asi le mit t'hep karah kan taksa a thleng ding ih a nung in van ah kan kai ding (1 Kawrin 15:51-55; 1 Thessa 4:13-17). Taksa thihnak kan tep nawn lo ding. Zisu Khrih kan ai a thi ruangah kumkhaw mei lipi ihsin kan luat zo. Asinan cu pawl cu zumnak ih pom ding kan si. Thihnak hmuahhmuah sung ihsin in luat ter tu Pathian le a fapa Zisu Khrih cu thangt'hat u sih.
ZIRNAK 16 THUSUHNAK PAWL
1. Israel pawl ih sualnak cu ziang parah phurh asi?_____ 2. Zo in a phurh?__________
3. Leitlun mi hmuahhmuah ih sualnak cu zo parah phurh asi?______________
4. Zo in a phurh?___________
5. Zisu in kan sualnak ziang hmuah a phur?__________
6. Na sualnak na hnenah a um lai maw?_________
7. Thukham siatcamnak cu Zisu in ziang ti in a tuar? ___________
8. Siatcamnak thawn na luat zo maw?_________
9. Thlarau lam thihnak timi cu ziang asi?_____________
10. Zisu Khrih a rat tikah ziang na cang ding?_________
___________________________________________
.
Zirnak 17
MINUNG HLUN THIHNAK
Tuah sual pawl cu Zisu ih thisen in a kholhfai thu zirnak # 14 ah kan zir zo. Thisen hnat'uannak pawl khal zirnak # 15 ah kan zir zo. Aiawh tuarnak pawl cu zirnak # 16 ah kan zir. Atu sual tuahtu minung hlun thu kan zir ding. Minung hlun cu sual tuahtu cet pi vek asi.
Sual a pung le zangfahnak a karh
Tuah sual pawl cu Pathian in in zangfah ruangah Zisui thisen in in ngaithiam zo. Asinan Bible in, "Sual a pungzai le zangfahnak a karh sinsin." ti asi ( Rom 5:20). Tiduhnak cu sual a tam deuhdeuh le zangfahnak lole ngaithiamnak a tam deuhdeuh ve. Cuti asi le zangfahnak karh zaai sinsin ding in sual kan tuah vivo ding maw tiah thusuhnak a um thei. Amah Paul in hiti'n a ti, "Asile zangfahnak karh zaai dingin sual kan tuah ringring ding maw? Cuti'n asi lo. Sual ah thi zo tu in ziang tin sual ah a tlangleng ringring ding?" (Rom 6:1-2). Cu asi ih sual ah thi timi kan zohzir hnik ding.
1. Khawtleu uknak ramah
Pathian in Adam a sersiam tikah khawtleu uknak ramah a ret. Khawtleu uknak ram timi cu sual um lo ram tinak asi.
2. Khawthim uknak ramah
Adam cu Pathian thungai lonak in khawthim uknak ramah a thleng. Khawthim uknak ram timi cu sual umnak ram ti asi.
Khawthim uktu bawi
Khawthim uknak ram ih uktu cu sual asi. Zisu Khrih in, "Sual tuahtu pohpoh cu sual ih sal asi." ati (Zawn 8:34). Milai ih ruah daan ah cun sual hi tuah tik lawng ih um, ti asi. Asinan sual hi milai ah a rak um cia ringring ih milai uktu a rak si sawn. Curuangah milai cu sual ih sal asi.
Hrinnak in
Adam cu thungai lonak in khawthim uknak sungah a thleng ih sual sal ah a cang. Asinan Adam ih cithlah pawl cu khawthim uknak sungah hrinnak in an thleng ih sual sal ah an cang.
Milai in a cang lo
Pathian in, tuah sual mi pawl cu in ngaithiam zo nan khawthim uknak sungah sual sal ka si ringring sung cu sual kan tuah ringring ko ding. Milai in khawthim uknak sung ihsin suak ding in siseh, sual sal ihsin luat ding in siseh a tuah thei lo.
A Fapa a thlah
Pathian in khawthim uknak sungih sual sal taang pawl runtu dingah a Fapa Zisu Khrih cu khawthim uknak
sungah a thlah. (Heb 2:14-15; Mat 4:14-16) Zisu Khrih cu khawthim uknak ramah a um naan, sual sal asi lo ih sual a tuah ve lo. (1 Pet 2:22). Curuangah khawthim uknak sungih sal taang pawl runsuah dingah a ti thei asi.
Khrih sungah
Milai hi khawthim uknak sungah hrinnak in a lut. Curuangah thihnak lawng in a suak saal thei asi. Inn sungsang sungah hrinnak in kan thleng ih thihnak in kan suak saal. Cuvekin milai hi khawthim uknak sung ihsin thihnak in a suak saal a t'ul. Asinan taksa thihnak in suak sehla hellram ih feh mai ding asi, a cang thei lo. Curuangah Pathian in milai cu Khrih sungah a ret (1 Kawrin 1:30). Cutiih Pathian ih Khrih sungah a lo ret mi cu na pom na zum a t'ul.
3. Minung hlun thih thei dingah
Khawthim uknak sungih sual sal taangtu cu minung hlun ti ih kawh asi. Cuih minung hlun cu Zisu Khrih sungah ret tahrat in Khrih thawn thinglamtah parah thah a tuar asi. Bible in, "Kan minung hlun cu Khrih thawn thinglamtah parah thah a tuar ti kan thei asi. Ziangruangah tile lehhnu ah sual ih sal kan cang lonak dingah, sual ih taksa cu siatsuahnak ding hrangah asi (Rom 6:6). Minung hlun cu sual sal ah asi dah naan, Khrih thawn a thi tikah sual sal asi nawn lo. Ziangah tile a thi zo tu cu sual sal ihsin a luat asi (Rom 6:7). Mithi cu zohman in sal ah an hmang thei nawn lo. Cuvekin a thi zo mi minung hlun cu sual in a hmang le a fial thei nawn lo. Cuti'n minung hlun cu sual sal ihsin a luat zo.
Pathian le milai ih hmuh daan
Milai hmuh daan ah cun thinglamtah parah Zisu Khrih a thi. Asinan Pathian ih tumtahmi ah cun Zisu Khrih thi ding asi lo, minung hlun thi ding asi. Curuangah minung hlun cu Khrih sungah ret tahratin Khrih thawn thinglamtah parah a thi ternak san asi. Curuangah Pathian hmuh daan ah cun thinglamtah parah minung hlun a thi.
Zumnak in pom ding
Ka rual, Zisu Khrih thaw ih na thihnak hi pom na har men ding. Asinan Pathian ih tawlrel mi cu zumnak in pom a t'ul. Paul khal Zisu Khrih a thih lai ah zumtu hman a si hrih lo. Asinan lehhnu lamah hi ti'n a ngan, "Kei cu Khrih thawn thinglamtah parah ka thi zo." tiin (Kalati 2:20).
4. Phumnak
Milai a thi tikah thlan sungah phum asi t'heu. Cuvekin Zisu Khrih thawn a thimi minung hlun khal cu thlan sungah phum in a um. Phum ti hi baptisma ti asi. Bible in, "A thihnak ah baptima conak in cuih Bawipa thawn phumnak co asi. "tiah a ti (Rom 6:4). Curuangah kan minung hlun cu Khrih thawn phum in a um zo. Kan minung hlun cu a thi ih phum asi zo ruangah sual sal ihsin kan luat zo asi. Sual sal ihsin kan luat zo ruangah sual hi na tuah t'ul tengteng nawn lo. Na tuah asi le nangmai duh ih tuah na si. Ahlan ah cun sual sal na si ruangah tuah lo theih lo in tuah tengteng na t'ul. Atu cu nang mai thu asi.
5. Thawhsalnak
Zisu Khrih cu thihnak ihsin a tho sal tikah kannih khal Amah sungin kan tho sal zo. Bible in, "Khrih cu Pa ih humham in thihnak ihsin a tho saal vekin kannih khal nun thar ah kan tlangleng asi." tiah a ti (Rom 6:4). Cun, "Baptismanak in cuih Bawipa thawn vuinak tuar asi. Khrih cu thihnak ihsin a tho ter saal tu Pathian ih thilti theinak zumnak in baptimanak co in cuih Bawipa thawn thawhsalnak ah thleng asi" tiah kan hmu (Kawlawsa 2:12) . Curuangah kan tho sal zo asi. Zisu Khrih thawn thlan sungah baptismanak kan co asi ti langnak ah tidai sungah baptisma kan co asi. Tipilnak cu a thlam asi ih Zisu thawn kan phum tlangnak lang ter tu sawn asi.
Nunnak thar in
Cutiih thawhsaal tikah minung hlun a tho saal lo, minung thar in a tho saal asi. Paul in, "Mi aa pa, na cingmi a siatral lo ah a nung thei lo. Cuih leng ah thlaici tuh tikah a keuh dingmi ih kung tuh asi lo. Fangcang siseh, thlaici dang siseh a mu lawnglawng ciin asi. Pathian in a duh vekin a kung a peek." (1 Kawrin 15:36-38). Tiduhnak cu tuhmi/ciinmi le a keuh mi a kung hi an bang aw lo. Fangcang mu hi a caar ih a thi a bang. A keuh mi cu a hring ih a nung hmel a pu. Cuvekin Khrih thawn a thi tu minung hlun le Khrih thawn a tho saal mi minung thar cu an bang aw lo. Cutiih Khrih thaw ih tho saaltu cu veihnih hrinnak co, lole piangthar ti asi.
Piangthar
Piantharnak hi nuncan ziaza thleng asi lo. Pathian thu zuam ciammaam khal asi lo. Sisehla Zisu Khrih a thi t'ul lo ding. Pathian in Zisu Khrih ah in tuah sak zo mi pom mai ding asi. Curuangah pianthar thei lo pawl hi Pathian ih in tuah sak mi thei fiang lo lawng ansi. "Milai cu Khrih ah a um asi le mithar asi. Ahlun hmuahhmauh cu a hlo t'heh ih ziang hmuahhmuah in a thar ah a cang t'heh. Cucu Pathian ih thilti theinak in asi." (2 Kawrin 5:17).
Ruah sual mi
Piantharnak hi nuncan ziaza thleng, asi lole Pathian thu zuam zet ti ih ruah asi ruangah hi tivek t'ong fang pawl dik lo zet in a suak, "A piangthar zet", "a piangthar lem lo", "A hlan ah cun a piangthar nan a tu ah cun ka thei lo" tivek pawl. Piangthar cu suak saal asi ih nau a suak zet, a suak lem lo, a hlan ah cun a suak ih a tu ah cun ka thei lo, tivek a um thei lo. Ziangruangah cuvek t'ongfang pawl a suak tile piantharnak hi nuncan thleng, Pathian thu zuam zet ti ih ruah ruangah asi. Piantharnak cu hrinnak asi. Khrih thawn phum in kan um ih Khrih thawn kan tho sal tikah thlarau lam ah kan hring asi. Zisu Khrih tel lo in pianthar a theih lo lawlaw. Atulai mi tampi ih ruah daan vek asi le cu piantharnak hi Zisu Khrih a t'ul lo.
Zirnak 17 Thusuhnak pawl
1. Sual a pungzai le ziang a karh ve?_____
2. Adam cu khawthim uknak ah ziangtin a thleng?______
3. Khawthim uknak ih uktu hi zo asi?__________
4. Khawthim uknak ah ziang ti'n kan thleng?________
5. Pathian in zo sungah a lo ret?________
6. Na minung hlun cu zo thawn a thi tlaang?________
7. Ziangruangah minung hlun cu thi a t'ul?_________
8. Khrih thawn zo phum in a um?________
9. Khrih thawn na tho tlaang zo maw?________
10. A tho saal tu hi minung hlun maw thar asi?_________
11. Piantharnak hi zo ih tuah asi?_________
12. Piangthar ti hi ziang asi?______
13. Ziangruangah piangthar zet, thar lem lo ti pawl a suak?______________________________
14. Piangthar dingah Zisu Khrih a t'ul maw?_______
15. Pathian thu zuam zet le nuncan ziaza thleng hi piang thar asi maw?___________
.
Zirnak 18
KHRIH THAWNG IH CO MI
Zirnak 17 ah minung hlun thihnak, vuinak le minung thar thawhsalnak pawl kan zir zo. A tu Zisu Khrih ruangih kan co mi pawl kan zir ding. Khrih thawn minung thar in kan tho sal tikah hi pawl kan co asi.
1. Veihnih hrinnak kan co
Zisu in, "Veihnih hrinnak co lo tu cu Pathian ih ram a hmu lo ding." tiah a ti (Zawn 3:3). Asile ziang ti'n veihnih hrinnak kan co ding? Zisu in, ti le thlarau ih hrin ding ati. (Zawn 3:5). Ti a ti ruangah mi hrekkhat pawl in tipilnak ti in an ruat lok mai t'heu. Asinan tipilnak in veihnih hrinnak co a theih lo. Veihnih hrinnak theithei dingah veikhat hrinnak thei a t'ul. Veikhat hrinnak cu nui pum sung ihsin asi. Veikhat hrinnak cu Adam hrin, Adam inn sungsang ah hring asi. Adam hrin cu minung hlun asi ih misual asi. Cuih veikhat hrinnak in vanram co a theih lo.Veihnihnak hring saal lo cu Pathian ih ram hmuh a theih lo. Veihnih hrinnak cu tipilnak, Pathian thu zuamnak le daan thlunnak pawl in a ngah lo.
Pathian in minung hlun Adam hrin cu Khrih thawn thinglamtah parah a that. Cu-t'heh in a vui ih thlan sung in a tho sal tikah minung hlun a tel nawn lo. Minung thar in a tho sal. Cutiih minung thar can dingah milai in a ti thei lo. Pathian ih huham lawng in asi (2 Kawrin 5:17-18). Cutiih minung thar a cang mi lawng hi veihnih hrinnak co asi. Zisu Khrih thawn na thawhsalnak na zum asi le veihnih hrinnak na co zo asi.
2. A Fapa ram na thleng zo
A hlan minung hlun nun ah cun khawthim uknak ram ah um asi. Cuih khawthim uknak ram ihsin mah te suak a theih lo. Asinan Pathian in a fapa Zisu Khrih hmang in, in suah zo asi. Bible in, "Khawthim huham sung ihsin in suah ih a duhdawtmi a fapa ih ram ah in hruai thleng zo asi." ti asi (Kawlawsa 1:13). Curuangah khawthim uknak sungah na um nawn lo. Khrih ih ram ah na thleng zo. Cun, "Zisu Khrih thawn in tho ter ih van ah hmun in peek zo." (Efisa 2:6). A laang te thlam asi mi na taksa a siat asi le milai kut ih sak lo mi Pathian ih sakmi vanah kumkhua inn na nei asi (2 Kawrin 5:1). Curuangah hi leitlun ah thinlung phum le duh ding asi lo. Hi leitlun ah van palai in nung ding asi. Leitlun ah mikhual kan si.
3. Kumkhaw nunnak na ngah zo
"Rundamnak thuthangtha thutak nan thei ih cuih Khrih nan zum hnu ah tamkam mi Thiang Thlarau ih hminsinnak nan co zo asi" (Efisa 1:13). Thiang Thlarau ih hminsinnak co zo cun Khrih nan nei zo. Zisu Khrih nan nei zo cun kumkhaw nunnak nan nei zo. (1 Zawn 5:11-13)
4. Pathian fa na si zo
Taksa ih na hring lai ah cun Satan fa na si (Zawn 8:44). Asinan Zisu Khrih na neih ih na pom ihsin Pathian fa na si (Zawn 1:12). Curuangah, "Pathian fa kan si tiah Thiang Thlarau in kan thlarau thawn tetti a khan asi" (Rom 8:16). Fa si ruangah roco tu khal kan si (Rom 8:17).
5. Pathian ih kut sungah
Na nunnak cu Pathian ih kut sungah a um. Bible in, "Nannih cu a thimi nan si ih nan nunnak cu Khrih thawn Pathian hnen ah thuh in a um." ti asi (Kawlawsa 3:1). Curuangah na nunnak cu Satan in a dai thei nawn lo. Cuih leng ah Khrih in, "Ka tuu pawl cu ka aw an ngai ih ka dung in thlun. Cuih tuu pawl cu ka thei. Kumkhaw nunnak khal ka peek. Cuih tuu pawl cu siatralnak ihsin an luat ringring ding. Zohman in cuih tuu pawl cu ka kut ihsin in long thei lo ding. Cuih tuu pawl ka kut sungih i aap tu Ka Pa cu ziang hmuahhmuah hnakin a tuum sawn ruangah zohman in cuih tuu pawl cu Pa ih kut sung ihsin an long thei lo ding." tiah a ti (Zawn 10:27-29).
A tu ah cun Khrih ih tuu na si zo ruangah kumkhaw nunnak na nei zo. Siatralnak thawn khal na luat zo. (Siatralnak timi cu kumkhua hellram ih tuar dingmi asi) Atu ah nangmah cu Khrih le Pa Pathian kut sungih na um zo ruangah Satan in a lo laak saal thei nawn lo. Asinan a lo thlem thei lai ruangah ralrin ding asi.
6. Mi dingfel (thiamco zo) na si
Thukham thlunnak ih ngah thei lo mi dingfelnak (thiamconak) cu na ngah zo. Dingfelnak cu Pathian in a peek thei. Bible in, "Dingfel tertu cu Pathian asi." ti asi (Rom 8:33). Pathian in Zisu ih thisen hmang in a lo dingfel ter zo asi. Bible in, "Atu ah thisen in dingfel ter zo asi." tiah a ti (Rom 5:9). Cuih dingfelnak cu milai mit hmuh ah asi lo, Pathian ih mit hmuh ah asi. "Pathian in sual nei lo tu (Zisu) cu kanmai ruangah misual ah a cang ter. Ziangah tile kannih pawl hi Amai (Zisu) ruangah Pathian hmai ih dingfelnak kan ngahnak ding hrang asi." (2 Kawrin 5:21) Atu ah cun Pathian hmai ah mi dingfel nasi zo.
7. Pathian ih rual nasi zo
Ahlan ah cun Pathian ih rual na si lo. Culawng si lo in Pathian ih raal na si dah. "Asinan atu ah cun khawthim lak ihsin mangbangza khawtleu sungih a lo hruaitu ih sunglawinak lang tertu dingah hrilmi miphun na si zo. Siangpahrang nomnak co tu puithiam phun, mi thianghlim phun, cotlak mi rual na si zo. Ahlan ah rual nasi lo, atu ah cun rual nasi. (1 Peter 2:9-10).
Atu ah cun puithiam nasi zo. Puithiam pawl hi siangpahrang ih nomnak co tu pawl ansi. Nang khal puithiam nasi zo ruangah Pathian ih thlawsuah na co zo. Culawng si lo in puithiam nasi ruangah nangmah te thla na cam thei. Pathian ih rual nasi ruangah na pawl thei ringring. A zangfahnak co tu khal nasi.
ZIRNAK 18 THUSUHNAK PAWL
1. Veikhat hrinnak cu ______sung ihsin hrinnak asi.
2. Veihnih hrinnak cu Khrih thawn______sal tikah asi.
3. _________uknak sung ihsin laak in a duhdawtmi________ih ram ah in hruai thleng zo.
4. Leitlun ah _________palai ka si.
5. _________ih tacik (hminsinnak) khen mi ka si zo.
6. _________ih fa ka si zo.
7. _________ ih kut sungah ka um.
8. Pathian hmai ah ka _________zo.
9. Siangpahrang nunnomnak co tu _________ka si zo.
10. __________ih rual ka si zo.
.
Zirnak 19
RUNDAMNAK FIANNAK
Pathian ih tuahmi
Rundamnak cu a thok ihsin a cem tiang Pathian ih tuahmi asi. Pa Pathian in in rundamnak ding hrang, sual ngaithiamnak ding ah a Fapa thihnak ding pawl hi leilung semsuah hlan ihsin a remruat cia zo mi asi (1 Peter 1:20). Fapa Pathian in milai ah a cang ih a thihnak le a thawh salnak in a famkim ter zo. Thiang Thlarau Pathian in Bible hmang in cuih thu pawl cu in theih ter. Kannih in zumnak pakhat te lawng in kan pom. Kan tuahmi a um lo.
Bible in
Pathian in in rundamnak, sual in ngaithiamnak, kumkhaw nunnak in peek mi pawl hi ziangti'n kan thei thei? Thukam hlun san ah cun Pathian in milai le milai biak aw vekin a sim t'heu. Fapa san ah cun hmaton rori in suh a theih. Asinan Thiang Thlarau san ah cun Bible sung ihsin kan thei thei. Curuangah Bible in, "Nannih cu a siatral theimi ci in si lo, a siatral thei lo mi kumkhua in a nung mi Pathian ih t'ongkam in nan hring saal." tiah a ti ( 1 Peter 1:23). Curuangah Bible siar le zum ding asi.
Bible in ziangti'n a ti
Ca kan kuat aw tikah a ca sung ih um vekin kan zum kan pom t'heu asi. Cutivekin Pathian ih thukam le a tuahmi pawl hi Bible sungih ngan vekin kan zum kan pom thei asi. Mi hrekkhat in Bible sung vekin an zum lo tikah a phun dang in zum ding an tum an hawl t'heu. Theihnak nei ding in siseh, mangbangza hmuhnak in siseh, zum ding an tum tikah Satan ih bum-atnak ah an thleng t'heu. Pathian zum dingah, "Judah pawl in mangbangza an hawl t'heu. Karik pawl in fimnak an hawl. Kannih cun thinglamtah parih a thi tu Khrih ih thu kan sim asi." (1 Kawrin 1:22,23).
Sual thut'hen um lo ding
Sual thawn pehpar in Zisu Khrih in hi ti'n a sim., "Leitlun mi pawl thut'hen dingah Pathian in a fapa cu hih leitlun ah a thlah asi lo. Leitlun mi pawl in fapa ruangah rundamnak co ding in a thlah sawn asi. Fapa a zum tu cu sual thut'hennak a tuar lo ding." tiah a ti.(Zawn 3:17-18) Bible in Fapa a zumtu cu sual thut'hennak a tuar lo ding ti asi ih kannih in Fapa kan zum ruangah sual thut'hennak ka tuar nawn lo ding tiin kan ring thei. Pathian in thuphan a per dah lo. Milai thu hman kan zum asi ah cun Pathian thu cu zum a tlak sinsin ( 1 Zawn 5:9).
In pom in cohlang zo
Milai cun veikhat veihnih kan hnen in pan tu kan dawi t'heu. Asinan Zisu Khrih cun, "Ka hnen a ra tu cu ka khir sal hrimhrim lo ding." a ti. (Zawn 6:37). Nang khal Zisu Khrih hnen na pan taktak ah cun a lo khir sal lo, a lo pom a lo conghlang asi, tiin na ring thei. A aw kam kan thei nawn lo nan Bible sung ih ngan vekin kan ring thei asi.
Kumkhaw nunnak ngah
Kumkhaw nunnak timi cu Pathian thawn vancung ram ih um hi asi. Milai ih thlarau hi hell ram ah khal kum khua nung ding asi. Asinan hell ram ih kumkhua nung hi cu thihnak asi lole veihnih thihnak ti asi (Thup 20:14).
Zisu in, "Fapa a zum tu cu siatralnak ah thleng lo kumkhua nunnak ngahnak dingah asi." tiah a ti (Zawn 3:15).
Baptisma Zawn in khal, "Fapa a zumtu cu kumkhaw nunnak a ngah." tiah a ti (Zawn 3:36).
Atu Fapa na zum zo ruangah kumkhaw nunnak ka ngah tiah Bible vekin na ring thei. Kumkhaw nunnak hi thih hnu lawng ih ngah ding mi asi lo. Atu na nun lai ih ngah ding mi asi. Cuih nunnak ngah ding ah famkimnak le sual nei lo lawng ih ngah ding a ti lo. Fapa a zumtu in ngah thei asi.
Thiang Thlarau ngah zo
Zisu Khrih na zum ve te'n Thiang Thlarau na ngah zo asi. Bible in, "Rundamnak thawn asi mi thuthangtha thutak na thei ih cuih Khrih na zum hnu ah tiamkammi Thiang Thlarau ih hminsinnak na co zo asi" tiah a ti (Efesa 1:13). Cuih Thiang Thlarau in run suahni thleng in tacik a lo khen zo asi (Efesa 4:30). Curuangah Thiang Thlarau asi lo le Khrih thlarau na co zo asi. Khrih ih thlarau le Thiang Thlarau cu a bang asi.
Zirnak 19 THUSUHNAK PAWL
1. Rundamnak hi a thok ihsin a cem tiang _________in a tuah.
2. Rundamnak hnatuan cu __________in a timtuah ih
____________in a thlamtling ter.
3. Thukam hlun san ah ___________cu hmaton in biak a theih.
4. Thiang Thlarau san ah cun ______________ in kan biak thei.
5. Pathian thu zum dingah mangbangza hmu a t'ul maw? _________________
6. Fapa a zum tu cu thut'hennak a tuar pei maw? _________________
7. Zisu Khrih in a lo pom ti ziang ti'n na thei thei? __________________
8. Thiang Thlarau na ngah zo maw? Ziang ti'n na thei thei _____________________
.
Zirnak 20
KHRISTIAN PHUNHNIH
Zumnak nei pek te (piangthar pek te) hmuahhmuah in ruat sual t'heu mi pakhat an nei. Cucu ziang asi tile pianthar hnu ah sual tuah thei nawn lo tiih ruah asi. Piangthar zo sual a tuah saal asi le rundamnak a hlo saal thei ti in kan ruat t'heu. Ataktak ah cun kumkhaw nunnak hi sual nei lo, tuah lo ruangah siseh, Pathian ih duhzawng ih nun thei ruangah siseh, ngah asi lo. Pathian ih zangfahnak liolio ruangih ngah asi ruangah a hlo thei nawn lo. Sual tuah tin ten kumkhaw nunnak hlo thei sisehla kumkhaw nunnak asi nawn lo ding. Kumkhaw nunnak timi cu a pehpeh ih nung asi ih a cat nawn lo. Veikhat ngah le kumkhua daih asi. Kan ruah vekih sual tuah tin te kumkhaw nunnak cat ih sual sir tin te peh sal asi le kumkhaw nunnak asi nawn lo. Pathian in in peek tik khal ah a tlak le tling ruangih in peek asi lo, in zangfah ruangih peek mi asi (Efisa 2:8).
Zumtu pawl hi sual kan tuah thei lai asi ti Zawn in hiti'n a ngan, "Sual ka nei lo kan ti asi le mah le mah bum asi. Sual ka tuah lo kan ti asi le Pathian hi thuphanper pa tiah kan mawhthluk asi. Pathian thu khal kanmah ah a um lo." (1 Zawn 1:8,10). Cumi pawl thei dingah ka zir hnik ding.
Hih leitlun ah mi phunthum in a um ti Bible in in zirh asi. Cumi pawl cu Tisa mi, Thlarau mi Khristian, le Tisa Khristian tla an asi.
Tisa mi timi cu a thinlung sungah Khrih a nei lo. Khrih pom lo, zum lo tu asi. Curuangah Khrih thawn an peh aw lo (Rom 8:9). Khrih a nei lo ruangah kumkhaw nunnak khal a nei ve lo (1 Zawn 5:11-12). Khrih a zum lo ruangah a tu rori ah thut'hen cia asi (Zawn 3:18). Pathian ih thinhengnak khal a parah a hmun ringring (Zawn 3:36; Efisa 2:3). Tisa mi in Khrih a nei lo ruangah a thinlung tohkham ah Keimah timi in a uk ringring.
Paul in tisa mi thawn pehpar in hiti'n a sim, "Tisa mi in Pathian ih thlarau thu hi a pom lo. Cu pawl cu at-thlak-za tiin a ruat. Cu pawl cu thlarau lawng ih thei thei asi ruangah tisa mi in a thei thei lo." (1 Kawrin 2:14). Tisa mi in thlarau thil pawl a thei baan lo ruangah a duh lo. Leitlun thil lawng a thinlung sungah a um ih a duh. A nunnak, a thuruat daan, a cangvaih daan pawl khal thlarau daan pakhat hman a um lo. Ziang hmuahhmuah hi amah duhduh ih tuah le t'ong asi. Pathian siseh, midang siseh ziang hman ah a siar lo. Thil hi a duhzawng in a cang le a lung a awi ciammam ih a duh lo zawng asi le a thin a heng, lole a riah a sia. Dai te le hnangam nun a nei lo. A nun a tluang lo. A lungawi tuk, lole riahsia tuk diriam tuk, lole thinheng tuk tiin a nun hi a thleng dualdo ringring. A tluangkhawng lo le a riah a sia a ning a zak ding.
Tisa mi hi Pathian biak lo tu pawl hmuahhmuah lawng si lo in Pathian ka biak timi sungah khal tampi an um. Pastor tampi, kawhhran upa tampi, nu upa, mino hruaitu tampi pawl hi a lenglam ihsi cun Khristian ansi nan Khrih an nei lo ruangah tisa mi ansi ko. Cutivek mi pawl ruangah Pathian ih hmin a sia t'heu asi.
Tisa mi pawl in Pathian thutak ngaingai an ngai paih lo. Rundamnak thu an thei duh lo. Cuhnakin nuam zet ih hlarem ding, sermon khal le hni dupdo ding, ngai nuam le thu thar thar lawng an uar ding. Christmas puai vek tuah khal asi le Khrih ziang ruangah a ra ti ruat le thei lo in ei le in le nuam ding lawnglawng an tum ding. Pathian biak tikah Pathian lungawi zawng hawl lo in mai lungawi zawng hawl tu pawl an si. Thlarau mi cun tisa Khristian pawl hi rei lo te ah a thei mei. Asinan tisa mi cun amah le a mah a thei aw lo.
Thlarau mi Khristian
Thlarau mi cun a thinlung sungah Khrih a nei lawng si lo in a uk ter. Keimah timi puarthaunak cu tang ah a t'hum ih a thinlung tohkham ah Khrih a uk ter.
Himi vek minung in Khrih anei ruangah kumkhaw nunnak a nei ih Khristian dik tak asi (1 Zawn 5: 12). Sual thut'hennak ihsin khal a luat (Zawn 3:18). Pathian hmaiah khal Zisu Khrih ruangah mi dingfel, mi thiang hlim asi (1 Kor 1:2, 30).
Thlarau mi cun a nunnak ah amah in a uk aw lo ih Khrih a uk ter ruangah Pathian ih duhzawng ih nung tu asi. Curuangah thlarau ih rah asi mi, "duhdawtnak, lungawinak, daihnak, thinsaunak, mi bomnak, t'hatnak, rinumnak, nemnak, suupnak," pawl a rah suah asi (Kalati 5:22-23). Thlarau mi ih nun cu sullam a nei ih tumtahmi khal a nei. A t'ong daan, a tuah le a hoiher daan pawl hi Pathian ih duhzawng lawng in asi ruangah midang hrang ah t'hathnemnak a suak ter. Mi ih duhdawt le upat mi khal asi. Pathian hmin sunglawi ter tu asi ih midang in khal an t'ihzah.
Zumtu mi piangthar hmuahhmuah hi cuvek nun ih nung ding ansi. Cumivek pawl cu Pathian biak lo tu pawl hman in an thei ih an upat. Amah zoh in midang pawl in Pathian an zum duh. Pathian thinlung tong tu asi ih zumtu hmuahhmuah ih saduhthat mi nun asi. Asinan Pathian duh lo tu pawl in hi vek mi pawl hi an hua ih an hrial. Ziangah tile hi vek mi pawl hmai ah an sualnak a lang ih duhduh in ziang hman an tuah thei lo ruangah an hmu paih lo.
Tisa Khristian
Tisa Khristian timi cu Khrih cu a nei nan a nun ah Zisu Khrih uk ter lo in amah thuthu ih nung tu asi. Khrih a zum ih nei tu asi ruangah kumkhaw nunnak co tu asi ko. Thuthennak thawn khal a luat. Khristian pakhat ih co ding mi pawl a co ngah ko. Asinan a thinlung tohkham ah Khrih uk ter lo in Keimah timi in a uk ruangah Khristian vekin a nung thei lo ih tisa mi zum lo tu pawl vekin a nung, a caangvaih.
Tisa Khristian in Khrih a nei ruangah kumkhaw nunnak a sung lo nan tisa nun in a nung ruangah a nun in Pathian hmin sunglawi ter lo in Pathian hmin siat ter tu a cang sawn. Tisa mi vekin a nun ah tisa rah lawng a rah ih lungawinak, hnangamnak, daihnak pawl a rah suak thei lo. Pathian thu a thei ih a sim rero khal asi le mi in ziang hman ah an siar lo. Na kaa lawng tiin mi in an soisel ih an hmuhsuam sawn.
Kawrin kawhhran khal tisa khristian pawl ansi ruangah Paul in hi tin a kawk hai, "U le nau pawl thlarau mi pawl hnen ih thusim bangin nan hnen ah ka sim thei lo. Tisa mi pawl hnen ah siseh, Khrih ah nauhak pawl hnen ah siseh, sim bang in ka lo sim. Atu ah khal tisa mi nan si lai. Iksik-awknak, tawh-awknak, le t'hent'hek-awknak nan nei ih tisa mi nan si lo maw? Leitlun daan in nan nung asi lo maw?" (1 Kawrin 3:1,3).
Kawrin kawhhran hi tisa mi ansi ih tisa daan in an nung nan rundamnak an sung lo ti Paul ih cakuat ah hi ti'n kan hmu thei, "Zisu Khrih ruangih sual nei lo in mithinghlim dinhmun ih ret mi pawl" (1 Kawrin 1:2). Culawng si lo in annih pawl cu Khrih a rat saal tikah an co dingmi pawl hiti'n a sim, "Anetabik tawtawrawt an phawt tikah mit'hep kar ah kan zaten (Kawrin kawhhran tel in) kan thleng aw ding." (1 Kawrin 15:52).
Cuti'n tisa Khristian pawl hi rundamnak a hlo lo nan Pathian ih duhzawng nun in an nung lo. Midang hrang khal tluknak asi ih Pathian hmin sunglawi ter lo in soiselnak ah a cang. Anmah khal lungawi sopar nun an nei lo. Thinphang, riahsiat le mangbang nun in an nung. Cuvek nun ih nung ding asi lo. Thiang Thlarau ukmi nun ih nung ding asi.
Khrih uk ter ding asi
Tisa nun cu Khrih uk ter lo in keimah in a uk ti kan thei zo. Cutiih tisa nun ih nung ringring cun Pathian thinlung a tong thei lo. Pathian thawn an dokalh aw ih Pathian duhzawng a thlun thiam lo. Culawng si lo in a thlun thei lo. (Rom 8:7-8).
Curuangah Khrih uk mi nunnak, Thiang Thlarau khah nunnak thawn nung ding in mai sualnak cu phuang in Khrih cu Bawi le lu bik ah ret ding asi. Thinniam saal in Khrih hnen ah nunnak aap saal ding asi. Cutiih a tak ih kan nunnak kan ap cun Khrih in kan nunnak in uk saal ding. Khrih uknak nun cu Thlarau khah nun asi ih Pathian ih duh daan vekin kan nung thei ding. Thlarau rah pawl khal kan rah thei ding.
Zirnak 20 THUSUHNAK PAWL
1. Khrih zum zo tu pawl sual an tuah thei lai maw?_______
2. Sual ruangah zumtu pawl hi kumkhaw nunnak an sung pei maw?_____
3. Tisa mi in Khrih a nei maw?__________
4. Khristian timi pawl lakah tisa mi an um maw?______
5. Tisa rah pawl sim hnik aw_ ______________________
______________________________________________
6. Zo vek hi thlarau mi Khristian ansi?______________
___________________________
7. Thlarau rah pawl sim hnik aw____________________
_____________________________________________
____________________________________________
8. Tisa Khristian cu zo in a nunnak a uk?_____________
9. Tisa Khristian hi rundamnak a sung pei maw?_______
10. Tisa Khristian hi Thlarau Khristian si dingah ziang a tuah ding?___________________________________
___________________________________________
.
Zirnak 21
Dinhmun le Tuahmi (Standing and State)
Khristian pakhat in mai dinhmun (Standing) le tuahmi (State) hi t'ha te'i thei ih t'hen thiam a t'ul. Himi thei lo le t'hen thiam lo ruangah mi tampi kan buainak asi. Kan zum daan khal a hman thei lo. Midang khal kan rel siat pang t'heu.
Dinhmun timi cu zumtu pawl hrangah Zisu Khrih hmang in Pathian ih tawlrel le t'uan sakmi pawl asi. Inn in kan taht'him asi le inn hram (foundation) asi. Tuahmi timi cu zumtu pawl ih niti'n an tuahmi le an nun daan pawl asi. Inn ruang sakmi asi.
Dinhmun (Pathian ih tuah sakmi) hrekkhat pawl sim seh la:-
1. Sual nei lo
Zumtu pakhat hi niti'n thinlung sung in siseh, taksa in siseh, phun khat lole phun khat in sualnak a tuah ko ding. Asinan amah hi Khrih ah sual nei lo asi. Curuangah sual thut'hennak ihsin luat tu asi (Zawn 3:18). Sual a tuah asi le pa in fa cu nun a sim t'heu bangin Pathian in nun a sim ding (Heb 12:5-11). Sual thut'hennak cu misual pawl thawn a seng ih nunsimnak cu fa le pawl thawn lawng in a seng asi. Curuangah zumtu pawl hi Pathian ih nunsimnak hi ziang tik lai khal ah a tuar thei nan sual thut'hennak thaw cun a luat zo. Cutiih zumtu pawl sual thut'hennak thawn luatnak hi Khrih ah co mi dinhmun (Standing) pakhat asi. Zumtu amah cu nundaan le ruahdaan a sual ding nan Khrih ah cun sualnak a nei lo. Dinhmun cu Pathian ih mithmuh ah asi ih milai ih mithmuh ah asi lo.
Himi thu thei fiang dingin Kawrin kawhhran kan zohhnik ding. Kawrin kawhhran hi sual thawn an luat lo. Tisami ansi lai. Zuam awknak, tawhawknak, t'henawknak, a um ko ( 1 Kawrin 3:3). Culawng si lo in pa ih nu pi long tu tiang hman in an um. Midang pawl khal in an lakih cuvek milai um mi hi poi an ti lo. An uar aw zet lai sapbai (1 Kawrin 5:1-2). Kawrin kawhhran hi thianhlimnak an nei lo. Asinan Paul in ca a kuat tikah, "Zisui ruangah sual nei lo ih mithinghlim dinhmun ih ret mi timi Kawrin khua ih um mi Pathian ih kawhhran," tiah a ti (1 Kawrin 1:2). Ziangruangah Paul in cuti'n a ngan asi pei? Ahmaisa ah an sualnak a thei lo ruangah asi pei maw? Asi lo, Paul in an sualnak pawl a thei fiang tuk ko.
Paul ih sim duhmi sawn cu Kawrin kawhhran hi Zisu Khrih ah sual an nei lo ih Pathian in Zisu Khrih ruangah thianhlimnak a peek mi a sim asi. Cucu Zisu Khrih ah an dinhmun asi. An tuahmi cu a t'ha lo. Tawhawknak, zuamawknak, t'hent'hek awnak, pai nupi long timi pawl hi an tuahmi cu asi. Cupawl hi sual asi ih a t'ha hrimhrim lo. Asinan an dinhmun lole an hram hi Khrih ah asi ruangah sual an nei lo ih an thianghlim. Ziangah tile Khrih thianhlimnak cu an thianhlimnak asi (1 Kawrin 1:30).
Dinhmun cu Pathian ih hmuh daan asi ih milai ih hmuh daan asi lo. Pathian in Kawrin kawhhran cu Zisu Khrih sungah a hmu. Curuangah annih cu Zisu Khrih sungah sual an nei lo ih an thianghlim. Milai cun tuahmi lawng kan hmu thei. Curuangah tuahmi parah thu kan t'hen aw t'heu.
Cutin asi le Pathian in tuahmi hi zianghman ah a siar nawn lo maw si kan ti thei. Pathian in zumtu pawl ih tuahmi khal a thupi ter ko. Asinan tuahmi pawl in zumtu ih Khrih sungih a co mi hi zianghman a daai thei lo. Tuah sual mi pawl hrangah pa in fa le nun a sim vekin Pathian in zumtu pawl an tuah sual tikah nun a sim ko ding. Nunsim mi a lung lo asi le nunnak tiang in a laak mai ding. Tiduhnak cu taksa thihnak tiang in nun a sim thei.
2. Dingfelnak (Thiamconak)
Dingfelnak hi thut'hennak thaw ih pehmi asi. Zumtu pakhat hi Zisu Khrih sungah a um ruangah Pathian ih mithmuh ah a dingfel. Paul in, "Pathian in sual nei lo tu cu kanmah ruangah misual ah a cang ter. Ziangah tile kannih cu Amai ruangah Pathian ih hmai ah mi dingfel kan sinak ding hrang asi." (2 Kawrin 5:21) tiah a ti.
Pathian in sual nei lo Zisu Khrih cu kanmah ruangah misual ah a cang ter. Ziangah tile kannih cu amah ruangah (kanmai tuahmi ruangah si lo) Pathian hmaiah (milai hmaiah si lo) dingfelnak ding hrangah asi. Curuangah zumtu pawl cu Pathian hmai ah Zisu ruangah midingfel ansi. Cucu zumtu pawl ih dinhmun asi. An tuahnak ruangah ngah mi asi lo. Milai hmuh daan ah khal asi lo. Dinhmun cu Khrih thawn a seng asi. Curuangah zumtu hmuahhmuah ih dinhmun cu an bang aw thluh ih thleng khal a thleng dah lo. Tuah mi belte cu mai tuah mi parah zoh asi ruangah pakhat le pakhat an bang aw lo ih thleng khal a thleng dualdo ringring.
Dinhmun le tuahmi thlei dang lo tikah a buai thluh. Zohman sual tuah lo in an um lo. Cu asi ih zumtu sual a tuah tikah dingfelnak le thianhlimnak pawl a hlo thluh tiah kan ruat t'heu. Pathian hmai ih Zisui ruangih kan ngahmi dingfelnak le thianhlimnak cu Zisu Khrih a thleng aw dah lo vekin a thleng aw lo. Asinan sual ruangah Pathian thawn pawlawknak (fellowship) ahlo ih lungawinak khal a hlo ve. Nu le pa thungai lo fa le hi fa sinak ihsi hlon an tuar lo nan lungawinak an nei nawn lo. Nu le pai hmaiah mithmai t'ha na ngah nawn lo. Cuvekin sualnak tuah zumtu cu Pathian hmaiah mithmai hngalnak a nei thei nawn lo, riahsia le thinnau in a um ding.
David khal Bethseba thawn a sual tikah Pathian hmaiah a lungawi thei nawn lo ih hi ti'n thla a cam, "thin nuam lungawi ih um thei ding ah na t'ongkam i thei ter aw. Cuti'n asi le na khiak mi ruh pawl cu an lung a awi ding.......Rundamnak thawi peh aw mi lungawinak cu i pe saal aw. In kai tho ding in duhnak thinlung i pe aw." (Saam 51:8,12).
Kawrin kawhhranmi pawl hi an nun ah thianhlimnak an nei lo nan thlarau laksawng pawl an co asi. Culawng si lo in mithiang pawl lakso ih an um tikah an tel ve ding tiin Paul in hiti'n ca a kuat, "Kan zaten ka itthat (thi) lo ding. Asinan netabik tawtawrawt an phawt tikah rei lo te sung mitt'hep karah kan zate'n (Kawrin kawhhran tel in) ka thleng aw ding" (1 Kawrin 15:51-52). Tiduhnak cu Khrih a rat tikah tisa daan ih nung tu Kawrin kawhhran mi pawl khal an thleng aw ve ding. Tisa nun ih an nung ruangah an rundamnak a sung thei lo. Cutiih rundamnak sung lo ruangah tisa nun ih nung ding asi lo. Cuih thu kan rel leh ding.
3. Pathian fa asi ko
Zumtu cu Khrih a pom ihsin Pathian fa asi (Zawn 1:12). Tisa duhnak thlun in sual lai hman ah Pathian fa asi. Fa le hi nu le pai thungai ruangih fa ansi lo. Thungai lo caan khal ah fa ansi. Curuangah thungai lonak in fa sinak a sung thei lo. Fa sinak hi zuamnak, t'hatnak ruangah asi lo. Nu le pa ihsin hringnak in asi. Cuvekin Pathian fa sinak khal nuncan le zuamnak in asi lo. Thlarau ih hrinnak in asi. Cucu dinhmun asi. Milai ih tuahnak in asi lo. Pathian ih hnat'uan asi ih a thleng thei nawn lo.
Zisu ih simmi thut'himnak ah khal fapa tlaan hlo hi duhtawk in paisa a hmang ih a duhduh in um in, a pai hnen ihsin a tlaan hlo nan a pai fa a si ringring ko. A pai hnen ihsin a tlaan ruangah a pa thawn a pawl aw thei nawn lo ih a pai lennak a hmang thei nawn lo nan a pai fa a si ringring ko. A tlung saal tikah a pa in, "A hlan ah ka fapa hi a thi. Atu a nung saal. A hlan ah a hlo. Atu ah tong saal asi zo." tiah a ti ih puai a tuah sak (Luk 15:24).
Fa le in nu le pai thungai ding ansi. Cutik lawngah nu le pa mithmai a t'ha. Cuvekin zumtu pawl khal Pathian ih thungai ding asi. Culawngah Pahtian ih sunlawinak a lang ding. Pathian ih fa le pawl an sualral asi le Pathian ih hmin siat tertu ansi. Anmah khal an nun a nuam lo.
Zirnak 21 THUSUHNAK PAWL
1. Dinhmun cu zo ih tuahmi asi?________
2. T'uannak cu zo ih tuahmi asi?_________
3. Dinhmun cu zo ih hmuh ah asi?______
4. Kawrin kawhhran hi Khrih ah an dingfelnak hi an _________asi.
5. Kawrin kawhhran hi tisa ah an sual hi an_________asi.
6. Zumtu cu __________ah a um ruangah_________ hmaiah a fel.
7. Zumtu hi a sual le ziang a sung ding?_____________
8. David a sual tikah ziang a sung?_____________
9. Kawrin kawhhran hi an sual nan ziang pawl an co?
__________________________________________
10. Pathian fa si hi dinhmun maw tuah mi asi?________
.
Zirnak 22
T'hanlennak le Pitlinnak
(Growth & Maturity)
A nungmi pohpoh hi an t'hanglian. An t'hanglian hnu-ah an pitling ih an rah suak. Culawngah karhzai a theih. Milai khal cu suak t'heh hnu-ah t'hanglian keel asi. Naute suak hnu t'hanglian lo le nu le pa pawl an thin a zonzai ding hi theih cia asi. Naute suak hnu fala tlangval cu zo na ih t'hanglian lo ruangah cawi thei ringring dinhmun in fate kerki sehla suak lo lawlaw sehla a t'ha kan ti men ding.
T'hanglian hmuahhmuah khal in an pitling fawn lo. Pum ruangrai cun a tuum nan pitling lo nauhak thinlung nei sehla rinsan theih lo naute vekih zoh a t'ul ringring ding. Curuangah pitling ding hi a t'ul hrimhrim mi asi.
Thlarau lamah khal pianthar men in a tawk hrih lo. T'hanglian ih pitling vivo a t'ul ve asi. Tikcu caan rei zo na ih t'hang lo le pitling lo tikah buainak tampi a suak duh t'heu. Curuangah t'hanglian ding le pitling ding hi zumtu hmuahhmuah ih t'ul mi hrimhrim asi.
Tisa nun
Zumtu pawl t'hanglian lo asi le thlarau nun in a nung thei lo, tisa nun lawng in a nung thei. Kawrin kawhhran hi an t'hanglian lo ruangah tisa nun in an nung. Curuangah Paul in, "U le nau pawl thlarau mi pawl hnen ih thusim bang in nan hnenah ka lo sim thei lo. Tisa mi pawl hnenah siseh, Khrih ah naute pawl hnenah siseh sim bang in ka lo sim asi." tiah ca a kuat (1 Kawrin 3:1). Tisa minung timi cu Pathian thei lo, zum lo tu nun ih nung asi. Zumtu pawl hi an t'hanglian an pitling lo asi le leitlun mi pawl thawn an nun daan a bang, t'hen an theih lo.
Rawl hak ei thei lo
Naute pawl in rawl hak an ei thei lo, hnawi lawng an fawp. Cuvekin thlarau lam naute pawl in thlarau lam rawl hak an ei thei lo. Thei khal an theithei lo. Paul in Kawrin kawhhran hnenah, "Tutiang nannih pawl hi rawl hak nan ei thei lo ruangah ka lo fah lo. Hnawi lawng ka lo fah asi. Tu ah khal nan ei thei hrih lo." tiah a ti (1 Kawrin 3:2).
Hebru cangantu in khal hi ti'n a ngan, "Cuih Melkhizedek thu kan sim ding tampi a um. Asinan nannih pawl hi caan a rei thlang ruangah saya dinhmun hman nan thleng a cu zo naan, Pathian thu ah hmaisabik lai ih zirmi thuniam pawl hman midang hnenah nan zir lai ruangah rawl hak nan ei thei lo, hnawi lawng nan in lai asi." (Heb 5:11-12).
Rawl hak ei lo hnawi lawng in in ziang poinak a um tiah suh a theih. Hnawi lawng in cun tha a nei thei lo, hna a t'uan thei lo. Rawl hak ei lawngah tha a um ih hnat'uan a theih. Cuvekin thlarau hnawi lawng in tu cu Pathian ih mi hman asi thei lo. Hna a t'uan thei lo. Naute vekin midang rinsan ringring a t'ul. Nauhak pawl hi hna an t'uan thei lo lawng si lo in fa khal an nei thei lo. Cuvekin thlarau naute pawl khal thlarau fa an nei thei lo. Anmah hman cawm le zoh ringring a t'ul.
Sualah nunnuam
Naute pawl in a baal mi pawl an fih lo, an duh hluahhlo. An tonmi pohpoh hi an ka sungah an thun. Harhdamnak khal an thei lo. Mah hrangah t'ihnungza khal an thei lo. Curuangah kilkhawl ringring an t'ul. Cuvekin thlarau lam naute pawl khal sualah an nun a nuam t'heu. Mah hrangah t'ihnung le nung lo khal thei lo in tisa duhnak lawng an thlun ruangah zoh le fingkhawi ringring an t'ul.
Kawrin kawhhran khal thlarau lamah an th'anglian lo, an pitling lo ruangah zuamawknak, tawhawknak, t'hen-t'hekawknak pawl a um (1 Kawrin 3:3). Cu pawl hi zumtu lakah um a mawi lo. Asinan thlarau lam naute si cun hrial theih lo in a um ringring ko ding.
Thlarau lam naute si hi mah hrang lawng asi lo, midang hrang khal ah a t'ha lo. Zumtu unau pawl tha a nau ter. Zumtu karlakah buainak a um ter ih t'hen-t'hekawknak a um ter. Culawng si lo in zum lo tu pawl sit bahnak asi. Pitling lo pawl ih nun daan zoh in zum lo tu pawl in Pathian an hmu thei nawn lo, Pathian zum ding ih khamtu ah an cang. Pathian hmin a sunglawi ter lo lawng si lo in hminsiat tertu ah an cang. Curuangah zumtu hmuahhmuah t'hanglian ih pitling an t'ul.
Nauhak tampi umnak ah zianghman tuah a theih lo, buainak lawnglawng asi. Cuvekin a nungmi kawhhran sungah thlarau lam naute lawnglawng ansi le zianghman tuah a theih lo, buainak lawnglawng a tam ding. T'hanglian le pitling lawngah cuih buainak pawl a hlo ding.
T'hanglian le pitling lo tikah naute an siih hrampi mei kaang vekin malte sung lai phur ciammam in an um naan a rei hlanah an ziam leh mai t'heu. Zovek nauhak in thil thupi an tuah dah? Buainak lawng an suah thei. Cuvekin thlarau naute in thil thupi an tuah thei lo. Curuangah t'hanglian le pitling hi a t'ul ta rori.
Kawhhran hrekkhat hi thlarau naute lawnglawng an si ruangah nau um tu asi mi pastor pawl in kilkhawi le zoh an t'ul ringring. Pastor a um lo le zianghman an tuah thiam nawn lo. Pastor pa amah khal nauhak asi le a kawhhran naute pawl thawn an buai ceelceel ding. Nauhak si na nana cun ziang ti'n a zoh thiam ding? Naute pawl zoh daan khal a thiam lo. Ziang ti ih naute pawl zoh le t'hanglian ter ding a thei lo ih an to aw rero ding. Zarhpi tinte hnawi palang thawn a ra t'heu ih tidai rawimi hnawi cu a tul t'heu ding. Curuangah a thlarau naute pawl cu t'hang ti um lo in buai ringring asi ko. Thlarau lam t'hanglian pitling ding in tuah a t'ul.
Zirnak 22 THUSUHNAK PAWL
1. Naute an suak t'heh ah ziang a t'ul lai?_________
2. Naute an t'hang lo tikah zo thin a baang?________
3. Veihnih hrinnak co hnu ziang a t'ul lai?__________
4. Thlarau nun ih nung dingah ziang a t'ul?_______
5. Kawrin kawhhran hi naute maw pitling an si?_______
6. Zumtu pawl ziang ruangah thlarau nun in an nung thei lo?_________
7. Naute pawl in ziang vek rawl an ei?__________
8. Hnatuan thei ding in ziang vek rawl ei a t'ul?________
9. Nauhaak pawl hi ziang vekah an nuam aw t'heu?_____
10. Thlarau nauhaak pawl hi ziang vek an duh?_______
11. Nauhaak pawl cu _______ringring an t'ul.
12. Thlarau lam t'hanglian lo ih buainak pawl sim hnik aw.
__________________________________________
__________________________________________
13. Ziang ruangah zumtu pawl hna tum pipi an t'uan thei lo?____________
14. Ziang ruangah kawhhran pawl pastor an hngohsan tuk?_________
15. Thlarau lam t'hanglian le pitling na duh maw?_____
.
Zirnak 23
T'HANGLIAN LE PITLING DAAN
T'hanglian le pitlin a t'ul ti zirnak # 21 ah kan thei zo. Atu ziangti'n kan t'hanglian thei ding ih ziang ti'n pi kan tling thei ding ti pawl kan zir hrih ding.
Rawl
Naute pawl an t'hangnak dingah cun a hmaisabik ah hnawi fawp an t'ul. Nui hnawi hi naute hrangah a t'ulmi vitamin pawl a kim ruangah naute pawl an t'hanglian thei.
Cuvekin thlarau naute pawl khal in thlarau hnawi fawp a t'ul. Peter in, "Naute suak pek bangin thlarau lam hnawiti, zianghman cawh rawi lo mi Pathian thu cu nan rundamnak thu-ih nan t'han vivonak dingah hiar zet uh." tiah a ti (1 Peter 2:2).
Naute pawl hnawi fawp lo in an t'hanglian thei lo bangin thlarau naute pawl khal Pathian thutak in an t'ul. Pathian thu cu thlarau rawl asi. Curuangah mah rori in Bible siar le zir ding asi. Mi tam sawn cu Pathian thu hi ngainak lawng in an ei. Mah te rori siar le zir an nei lo. Cutivek pawl cu t'hanglian dingah a har ngaingai. Bible siar lo in t'hanglian theinak lam dang a um lo. Curuangah zumtu hmuahhmuah in Bible siar ding asi.
Thlacam ding
Mai zuam le t'uannak in Pathian fa can a theih lo bangin, mai zuamnak in Khristian nun nung a theih lo. Khristian nun ih nung dingah cun Pathian rinsan a t'ul. Zisu in, "Keimah thawn nan kaang le zianghman nan tuah thei lo." tiah a ti (Zawn 15:5). Curuangah t'hanglian dingah cun thlacam a t'ul. Thlacam timicu zianghman ka si lo, Pathian lawng rori hi ka rinsan tinak asi. Pathian thawn cat baang loin peh-tlaih awk ringring a t'ul.
Pawlkom awknak nei ding
Nauhaak pawl t'hanglian dingah lek khal an t'ul. Taksa cangvaihnak a um lo le t'hanglian ding a fuung ter. Cuvekin zumtu pawl khal midang thawn pawlawk a t'ul. Zumtu pawl thawn tong aw tikah thazang peek aw, mai tonmi pawl sim aw, thlacam sak aw, Pathian thangt'hat tlang le nunsim-awknak pawl khal neih a theih asi. Cuti'n thlarau lamah t'hanglian le pitling vivo a theih. Bible in, "Pawlkom-awknak pawl hi hrial hlah uh. Pakhat le pakhat thazang peek aw uh. Tikcu caan a thleng zikte ruangah zuam sinsin uh" tiah a ti (Heb 10:25).
Cawlh caan
Nauhaak pawl t'hanglian dingah itthat ih colh caan khal a t'ul. Nauhaak lawng si lo upa khal itthat le colh caan a t'ul. Thlarau lamah khal cawl a t'ul. Ziang tiih cawl ding asi pei? Cawl timi cu hnat'uan lo, asi lole midang rinsan tinak asi. Pathian rinsannak in colh a theih. Zisu Khrih in, "Thilrit a phur ih rethei zonzai a tuartu pawl, ka hnenah ra uh. Colh-hah damnak ka lo pe ding." tiah a ti (Mat 11:28). Mi zo khal phurrit nei lo kan um lo. Cuih phurrit pawl cu Khrih in in phur sak duh asi. Curuangah kan phurrit pawl cu Zisu Khrih phur ter ding asi. Phurhrit phur ding kan nei cun thlarau lamah kan t'hang thei lo. Leitlun ah kan um lai ih harsatnak le zonzainak kan nei ko ding. Zisu in, "Leitlun ah harsatnak nan nei ko ding. Asinan phang hlah uh. Leitlun ka neh zo" tiah a ti (Zawn 16:33).
Zisu Khrih ah cawl tam deuhdeuh le thlarau lamah kan t'hang sinsin ding. Zisu in, "Zo si khawruah harnak in a nunnak dongkhat a peh thei?" ati (Mat 6:27). Khawruah harnak in thlarau lam a cau ter asi. Curuangah, "Pathian cu na thinlung zate'n rinsan aw. Na fimnak rinsan hlah. Na fehnak kipah Pathian cu na hmaiah ret aw. Cu asi le na lamzin a lo tluang ter ding. Ka fim asi tiin ruah aw hlah. Pathian t'ihzah in sualnak cu hrial aw. Cu asi le na thahri pawl an cak dingih na ruh pawl cu thlik in a khat ding." (Thufim 3:5-8)
Dam a t'ul
Nauhaak pawl an t'hanglian dingah dam an t'ul. Ziangtluk in ei le in khal le an dam lo ah cun an t'hang thei lo ding. Cuvekin thlarau lamah khal t'hanglian dingah cun dam a t'ul. Thlarau lam natnak cu sual asi. Zumtu pakhat a sual tikah a t'hangnak a cawl. Saam cangantu in, "Ka sualnak ka phuang lo tikah sunvu ka aihraam ih ka ruh pawl an rop t'heh. Suun le zaan in Bawipai kut cu ka parah a rit ih ka thlan cu t'hal lai ih ro vekin ka ro asi."tiah a ti (Saam 32:3-4)
Dam lo pawl cu t'hatei tawmhlawm an t'ul. Si in an t'ul. Zoh an t'ul. Culawngah an dam dingih an t'hang thei ding. Cuvekin thlarau lamah khal dam dingah cun sualnak pawl cu Pathian hnenah phuang in ngaithiamnak dil a t'ul. Saam ngantu in, "Cun, ka sualnak cu na hmaiah ka phuang asi. Ka tuah mi sualnak cu ka thup lo. Ka sualnak pawl cu Pathian hnenah phuangin ngaithiam ka dil ding ka ti tikah Bawipa in ka sualnak pawl cu i thlah asi." (Saam 32:5). Milai cu sual a nei lo tikah natnak a um lo ih a dam asi. Dam hnuhnu ah cun t'hang ding lawng a baak asi.
Caan hngah a t'ul
Naute thanglian dingah caan hngak a t'ul. Ziang titluk ih zoh le cawm khal asi le a suunsuun a zaanzaan in t'han a theih lo. Cuvekin thlarau lamah khal caan hngak a t'ul. Hebru cangantu in hiti'n a ngan, "Nannih pawl hi caan a rei thlang ruangah t'hanglian nan cu zo nan----rawlhak ei nan cu zo na'n hnawi lawng nan in lai."(Heb 5:12). Caan a rei tikah cun t'hanglian teengteeng ding an si. Curuangah t'hanglian dingah cun caan hi hngak a t'ul.
Pitling
Pitlinnak cu t'hangliannak ih a rah asi lo le a peh asi. Taksa pitlinnak cun naute neih a theih. Thinlung lam t'hangliannak in theihnak a tam ter. Pitlinnak cun theih cia mi a hmang thiam ter. Thu tampi thei naan hmang thiam lo an tampi.
Tlawngta si lai ah pitlinnak a cawl ih a t'hanglian rero. Cuih tlawngta cu tlawng a kai nawn lo ih saya a t'uan tikah a t'hannak a cawl ih a pitling vivo. T'han laiah cun lek a duh ih dai te'n um a theih lo. Asinan pitlin tikah cun lek a paih nawn lo ih dai te le pacang zet in a um. Asinan cuih tlawng saya hi tlawng kai saal sehla a t'hang lala dingih lek le tiluklak in a um saal ding. Zirnak in a t'hang ter ih t'uannak in a pitling ter.
Dungthluntu pawl hi Zisu Khrih thawih an um lai ah cun an nauhaak zet. Zawn le Zems te unau in nauhaak vekin a vorhlam le a kehlam ih to ngah ding an dil. A dang pawl khal in cutiih dil an thei tikah an nahsuah ve (Mat 20:20-24). Zo si a thupi biik tivek khal an thei duh (Mt 18:1). Cutiih an nauhaaknak hi zirlai ansi ruangah asi.
An Bawipa van a kai hnu cun an pacang zet thlang. Curuangah an nauhaaknak a lang nawn lo ih pitling zet in an t'ong an caangvaih. An raal khal a t'ha. Uktu pawl hman t'ih nawn lo in raalt'ha zet in an t'ong ngam asi.
Curuangah thlarau lamah khal mi hnenih na zir tikah na t'hanglian ding ih na pitling har ding. T'hanglian dingah cun zir a t'ul ih pitling digah cun mi zirh a t'ul. Mi hnenah na zir ih midang na zirh saal le t'hanglian phah in na pitling vivo ding. T'hanglian ih pitling tu cu hnat'uan a hlawhtling thei. Buainak khal a tawlrel thei. Midang khal a bawm thei. Pathian ih hmin khal a thang ter ih a sunglawi ter. Midang khal a hruai thei ih a sawm thei.
Zirnak 23 THUSUHNAK PAWL
1. Thlarau hnawi cu ___________asi.
2. Bible siar lo in than a theih maw?___________
3. Thlacam timi cu____________________________asi.
4. Zumtu pawl thawn pawlaw hi a thupi maw?_______ Ziangah?____________________________________
5. Cawl timi cu ziang asi?__________________________
6. Thlarau lam na ter tu cu ziang asi?_____________
7. Thlarau t'hanglian ding cu _____in a kham thei.
8. Thlarau lam t'hanglian ding cun _______hngah a t'ul.
9. Zirnak in__________ter ih zirhnak in___________ter.
10. T'hanglian pitlinnak ih a t'hathnemnak pawl sim hnik aw_________________________________________
___________________________________________
.
Zirnak 24
Zumtu ih raal pawl
Pathian ih zangfahnak ruangah rundamnak kan co thlang. Khristian nun khal in kan nung kan feh rero thlang. Asinan ruah bang si lo in kan fehnak lamzin ah kan buai t'heu ih t'hangso ding zat in kan t'hangso lo, lungawi ding zat in kan lung a awi thei t'heu lo. Culawng silo in Pathian thu ah tui nawn lo in nun ro, nun caar in kan um t'heu. Cutikah zumtu pawl khal tong paih nawn lo in khawm le pawlawk khal kan duh nawn lo. Thlacam khal paih lo, Bible siar khal paih nawn lo, khawm khal hman nawn lo in kan um t'heu. Khawm khal asi le thazang ngahnak a um lo. Thin khal a nuam lo ih thin tha-naunak lawng a suak t'heu. Cuih nun pawl hi zumtu hmuahhmuah hnen ih a thleng t'heu mi nun asi. Cutiih a cannak hi zumtu pawl in raal kan nei ruangah asi. Cuih raal pawl thu kan zir dingih a do daan le a hrial daan kan thei cun kan nun a tluang saal mai ding.
Raal pathum
Zumtu pawl in raal pathum kan nei. Cu pawl cu: Satan, Tisa le Leitlun pawl ansi. Cupawl thu kan zir ding.
Satan
Ahmaisabik ah zumtu pawl ih raal cu Satan asi ti kan thei a t'ul. Satan in Pathian a neh lo tikah milai a siatsuah duh. Ahmaisabik milai a siatsuahnak hi Adam le Eve parah kan hmu thei. Adam le Eve te nupa a that thei lo nan, Pathian thungai lo dingin a forh ih lam a pial ter.
Satan ih tumtah
A tumtah bikmi cu milai pawl Pathian hnen thleng lo ding in thlem le bum ding, kumkhaw meilipi sungah amah thawn feh pi ding hi asi. Milai pawl Pathian thawn a hlaat thei bikih hlaat ter hi a tumtahmi asi. Milai pawl a siatsuah duh. Cuih thu cu Zisu Khrih in hiti'n a sim, "Fifir cu fir ding, that ding, siatsuah ding lawng ah a ra t'heu." (Zawn 10:10). Hi tawkah fifir timi hi Satan tiduhnak asi. Satan in milai pawl Pathian thawn pehaw tahrat in Pathian ih thlawsuah co hi a hmu thei lo. Curuangah rundamnak co lo tu pawl rundamnak thu thei lo dingin an hna a phih sak ih an mit a cawt ter (2 Kawr 4:4).
Khrih ih thuthangt'ha hi milai pawl rundam theinak huham anei (1 Kawr 1:18). Milai pawl in cuih thuthangt'ha an thei le rundamnak an co thei. Curuangah Satan in cuih rundamnak thuthangt'ha thei lo dingin milai pawl ih an hna a phih sak ih an mit a hup sak. Cutiih an mit a hup sak le an hna a phih saknak dingih a hmanmi hmanrua pawl cu leitlun thilri pawl asi mi, sui le ngun, paisa, nunnomnak a phunphun, hla le concert pawl, rit thei si pawl hmangnak, nu le pa sualnak, pathian dang biaknak pawl, a hmin men ih Pathian biak, ram le miphun hrang lawng tawlrelnak, nunphung le daan pawl uarnak, leitlun fimthiam zirnak pawl asi. Cupawl hawl le t'uannak ah Pathian hman thei nawn lo in an tikcu caan a liam ter. An thlarau hrang fehnak dinghmun hman timtuah nawn lo in cuih pawl dawinak in an tar vivo. Asinan an thei thei aw cuang lo. Cuti'n mi tam sawn lam a pial ter.
Rundamnak cotu pawl khal a kut sung ihsin an luat zo nan, Pathian lamah t'ang le hnat'uan thei lo dingin siseh, midang pawl Pathian hnen ih an hruai thei lonak ding hrangah thanau ding in a cang thei tawkin a hnaihnok rero. Hi thu thawn peh par in Job ih thuanthu ah Satan ih hnat'uan daan kan hmu thei. Pathian a zum ih dingfel te ih a ummi Job siatsuah dingah Satan in Pathian hnenah khuan a dil (Job 1). Dungthluntu Peter sung ihsin khal Zisu Khrih thihnak hrial dingin ruahnak a pek dah (Mat 16:23). Satan cun Zisu Khrih hman a zuah lo. Ni sawmli rawlulh a t'heh ih a thangzang nau lai fangah veithum rori a thlem asi (Mt 4). Zisu in Satan ih thu ngai ta sehla leiltun mi pawl in rundam thei nawn lo ding.
Satan ih milai pawl
Zisu Khrih neitu pawl cu Pathian ih fa ansi vekin, Zisu Khrih nei lotu pawl cu Satan ih fa pawl ansi. Zisu in Judah pawl hnenah, "Nannih cu nan pa Satan ih fa le pawl nan si." tiah a ti (Zawn 8:44). Zawn in khal, "Kannih cu Pathian thawn kan peh aw siseh, leitlunmi pawl cu Satan kut sungah an um siseh kan thei asi."tiah a ti ( 1 Zawn 5:19). Curuangah zumtu pawl hi leitlunmi pawl thawn pawl aw tikah ralring a t'ul. Zumlotu pawl thawn a bang aw lomi kawn phur tlang lo dingin Paul in raalrinnak a pe dah (2 Kawr 6:14). Cuih raalrinnak ziang siar lo ih zumlotu pawl thawn pawl aw tu pawl cu buainak phunkim an tong ih thlarau lamah an cau ih Pathian hrang an nung thei lo.
Satan ih kawhhran
Satan hi Pathian do ding lawng hi a ruahnak asi vekin, Pathian ih tuahmi pohpoh hi a tuah ve. Pathian in kawhhran a nei vekin Satan in khal kawhhran a nei ve. Ahmaisa lamah cun kawhhran hi a thei patawp in a do ih a siatsuah. Saul hmang in khal kawhhran a siatsuah dah. Asinan kawhhran hi a siat lo lawng si lo in, a pungzai deuh deuh tikah Satan in a do daan a thleng. Ziang ti'n a thleng tile kawhhran do nawn lo in kawhhran sungah a luut ih kawhhran sung ihsin hna a t'uan. Zumtu pawl thutak ihsin pial ding in a zirh. Curuangah kawhhran tampi hi a lenglam ihsi cun Pathian ih kawhhran a bang ko nan a sungah cun Satan ih ta a rak si ziar.
Satan ih kawhhran le Pathian ih kawhhran ziangti'n kan thleidan thei ding tile rundamnak thu sim lo, simtu khal a hua, sim lo ding in khal a kham asi le Satan ih kawhhran asi. Cuvek kawhhran ah Bible hi a thupi biik lo, milai fimnak le ruah daan pawl hi a thupi sawn ih an sim. Pathian duhzawng tuah ding hnakin mi bawm ding, ram thu le miphun thu pawl thupi sawn in an ruat. Thlarau lam thu hnakin ziang ti ih nunnuam ding, phur ding ti pawl hi an uar. Thutak simtu an hua. Cuvek kawhhran hi asi ding a bang zet nan Pathian ih ta asi lo. Satan ih kawhhran asi. Cuvek kawhhran ah zumtu mipiangthar pawl tel ding asi lo.
Satan Bible tlawng
Satan in kawhhran lawng a nei lo. Bible tlawng khal a nei ve asi. Cuvek Bible tlawngah Bible zum ding hnakin Bible rinhlelh ding, Bible a hmaan lo asi ti lam lawnglawng an zirh. Pathian thu hnakin milai ruahdaan pawl an zirh. Cuvek Bible tlawng cu kai hnakin kai lo a t'ha sawn. Ziangah tile Pathian zum sinsin ding hnakin, zum lo sinsin ding in an zirh ruangah Pathian thawn hlaat sinsinnak asi.
Satan ih hriamhrei
Satan ih a hriamhrei tha biik cu thuphan hi asi. Cuih hriamhrei hmang in Eve khal a bum dah (Gen 3). Satan in Eve cu sia le t'ha theithei mi thingrah cu ei lo theih lo in ei ter asi lo. Asinan ei duh ding in a buum a lem asi. Ziangruangah Eve hi bumat a tuar tile Pathian thu a ngai lo ruangah asi.
Satan in kan Bawipa Zisu Khrih khal a bum dah asi (Mat 4). Asinan Zisu Khrih in Pathian thu a ngai ruangah a bum ngah thei lo. Zisu in Pathian thu in cuti'n a ti tiin a neh. Satan in mi hmuahhmuah a bum. Curuangah zumtu pawl in Satan bumatnak ihsin luat dingah Pathian thu, Pathian t'ongkam zum le hmang ding asi. Mai thluak le ruahnak men ih do ding asi lo. Anih cu mi tam zet a bumat zo ruangah a thiam tuk. Pathian thu kan kai fetfet lo ah cun in bum-aat lai hman kan thei lo ding. A t'habik ralrinnak cu Pathian thu siar in thlun hi asi.
Satan neh theinak hriamhrei
Satan cu taksa nei asi lo. Curuangah taksa hriamhrei pawl ih neh thei ci asi lo. Paul in, "U le nau pawl, Bawipa Pathian ah siseh, a huham ah siseh, hnget te in um uh. Satan ih bum-at mi kham theinak dingah Pathian ih timtuah sak mi hriamhrei pawl cu hruuk uh. Ziangah tile kannih cu thisa nei raal pawl thawn do aw kan si lo. A saangmi pawl, thuneitu pawl le khawvel thimnak sungih uktu bawi pawl thawn siseh, vanih a um mi khawsia pawl thawn siseh kan do aw asi."tiah a ti (Efesa 6:10-12).
Satan cu taksa hriamhrei ih neh theih asi lo zia theih hi nehnak hram asi. Fel zet, zuam zet, rual aw zet, sumpai tampi hmang ih siang zet pawl hi a t'ha zet ko naan, cu pawl in Satan neh a theih lo. Curuangah Pathian ih timtuah sakmi raal thilthuam pawl hi hmang a t'ulnak asi.
Pathian ih peekmi hriamhrei pawl
Pathian in a fa le pawl hrang a tanglam ih hriamhrei pawl a timtuah sak asi. Cuih hriamhrei pawl cu:-
1. Felnak timi taikap
Taikap timi cu bongbi tlak lonak dingah a hngetkhoh tertu asi. Cuih lengah raal donak raal naam khal taikap ah thlaih asi. Raalkap pakhat ih neih hrimhrim dingmi thil pakhat asi. Cuvekin Zumtu pawl khal in thutak timi Pathian thu hi theih le hmang hrimhrim ding asi. Thutak kan thei lo le kan hmang lo asi le Satan ih bumatnak ah in hrual, in dir hlo ding.
2. Dingfelnak awmphaw
Awmphaw hi raal pawl ih fei ih sun le cankiang ih kahmi khamtu asi. Awm hi raal pawl ih batmi asi. Awm sun ngah le kah ngah asi le nunnak ahlo mai thei. Curuangah awm hi kham a t'ul. A thupi nasa. Cuvekin zumtu pawl khal hi Pathian peekmi dingfelnak le Thiang Thlarau uknak ihsi ngah mi dingfelnak a nei lo le raal kut ah thi ding lawng a baak. Curuangah dingfelnak hi neih hrimhrim a t'ul.
3. Daihnak thuthangtha sim dingih timtuah awknak kedan
Kedan hi lam fehnak ah a thupi tuk. Kedan um lo cun raal pawl a dawi thei lo ding, a tlaan thei lo ding. Kedan ticu thuthangt'ha sim ding ih timtuah awkcia tinak asi. Thuthangt'ha cu hmun tinkim ah ziangtik lai khal ah sim thei ding asi. Zumtu tam sawn hi kedan hruk lo an si ruangah thuthangt'ha an sim thei lo.
4. Satan ih kapmi cankiang kham theinak zumnak timi phaw
Phaw cu saphaw ih tuahmi asi ih raal pawl ih fei le nam le cankiang pawl khamnak asi. Phaw um lo le sunnak pakhat asi zo. Curuangah raalkap pakhat ih neih le hman teengteeng t'ulmi asi. Cuvekin Satan in khal um menmen lo in a fa le hmang in relsiatnak, mawhpuhnak, nautatnak pawl cu zumtu pawl hnen ah a thleng ding. Cutikah Pathian hnenih zumnak hmang in kham asi le zianghman poi lo in nuntluang te'n feh a theih ding.
5. Rundamnak timi thir lukhum
Thir lukhum hi lu humhimnak hrangah a thupi tuk. Pathian ih peekmi rundamnak co lo in Satan do a theih lo. Nitin zumtu'i nun ah Pathian ih humhimnak rundamnak a t'ul asi.
6. Pathian ih t'ongkam timi thlarau naam
Atlun ih raal hriamhrei pawl hi mah le mah khamawknak lawng ansi ih raal donak ansi lo.Cuih thilthuam pawl hi an thupi zet naan raal donak si lo in a khamnak lawng ansi ruangah raal pawl in an t'ih lo ding. Curuangah raal pawl thah le donak dingah thlarau naam asi mi Pathian ih t'ongkam (Bible) hman a t'ul. Satan le a mi pawl in milai kan khawruah le fimnak pawl hi an t'ih lamlam lo. Pathian ih t'ongkam lawng an t'ih. Ziangah tile Pathian t'ongkam cu kap hnih hriammi naam hnakin a hriam sawn asi (Heb 4:12). Raalkap in naam duh tawk ih hman thiam dingin a zir bang in zumtu pawl khal in Pathian t'ongkam hi duh tawk ih hman thiam ding a t'ul. Zoh lo in ngah le a t'ul daan vekih hman tik lawngah raal a neh thei.
Zirnak 24 THUSUHNAK PAWL
1. Zumtu pawl in raal phunziat an nei a zate'n sim aw___
____________________________________________
2. Satan ih tumtahmi hi ziang asi?___________________
____________________________________________
3. Satan in zumlotu pawl hnenah ziang ti'n hna a t'uan?
____________________________________________
4. Milai pawl rundamnak ah thleng lo dingih a hmanmi hriamhrei pawl sim hnik aw______________________
____________________________________________
5. Ziang ruangah Satan in zumtu pawl a hnaihnok duh t'heu?________________________________________
6. Satan ih milai pawl hi zo ansi?___________________
7. Satan ih kawhhran ziangti'n kan thei thei ding?_______
____________________________________________
8. Satan tlawng pawl ah ziang an zir?________________
____________________________________________
9. Satan ih a hriamhrei t'habik hi ziang asi?____________
10. Bawi Zisu Khrih in Satan ih thlemnak cu ziangt'in a neh?_________________________________________
11. Ziangruangah Satan cu taksa hriamhrei in kan neh thei lo?______________________________________
12. Pathian ih in peek mi hriamhrei pawl sim hnik aw._______________________________________________
____________________________________________
Copyright © Moses R. Cung. 2001-2024 All rights reserved. Written permission must be secured from the author to use or reproduce any part of this book, except for brief quotation in critical reviews or articles. All Scriptures quotations in this book are taken from the New International Version (NIV)