1

Book: Salvation (Zanniat)

HOME > BOOKSTORE  > SALVATION (Zanniat)

Salvation-lessons-zanniat
Nun Ohnak
Zirhnak
MOSES R CUNG

.

Contents

.


Zirhnak 1

Pathian Ai Daihhnak

Nangma tel in laivum mi hmuahhmuah ohnak ngah tuh heh Pathian a daih-hnak i. 1 Tim 2:4 songah, “Mi hmuahhmuah ohnak ngah ai thutak ling tuh heh Pathian ai daihhnak i.” tiin ti i. Nang khai mi hmuahhmuah song ah na tel ve maan in Pathian in ohnak ngah tuh heh na daih sah i. Ohnak ngah na hiam awm?

Sanghnak in
Ohnak na ngah tuh hnak ah Bible in he ti’n ti i, “A ninghiohnak sanghnak man in ohnak ngah i si.” (Efisa 2:8). Ning kin hio tuh heh Pathian ai tavuan i le a sang tuh tu minung ai tavuan i. Pathian in mi hmuahhmuah ohnak ngah tuh-hnak ah ninghio zo hang. Ciami ninghio-hnak heh minung lam in sang tuh thiah sam i hang. Sang na hiam awm?
Pathian tavuan Minung tavuan
Ninghio tuh Sang tuh = Ohnak

Za-hnak In
Ohnak ngah tuh-hnak ah minung lam a tavuan tu sang tuh ti rel zo hang sing. Cia i le khaw sang-hnak heh a kon an kawi i? Bible in, “Sang-hnak heh zahnak in i.” ti i (Rom 10:17). Ciamanin za lo in sang thil lo i. Rom 10:14 a khai, “Thuthang za lo in a kon ti’n sang thil tuh i?” ti i. Ciamanin sang thil tuh-hnak in za kul i.
Lungkhim Thohkhan
Sang-hnak heh za-hnak in i ti ling zo hang sing. Inapui za-hnak heh lungkhim lo, thohkhan lo in um hlah le khaw sang ti thil lo i. Za-hnak bang a lungkhim, thohkhan, um-hlah lo fang ian in sang ti thil i. A phun dang in rel sing lai, za-hnak bang a rel leh, lungkhim fang ian in sang ti thil i. Thuthimhnak ah, mi pakhat in kum kul ing ti selai, a za tu in na um long, na tar ze i ti selai cia heh sang lo ti-hnak i. A za tu in i bang na relhnak bang in kum kul i si ti thil fang ian in sang ti thil i.
Sang Tlak Sawn
Minung heh thudon rel thai i. Inapui pakhat le pakhat sang dun de i sing. Pong thiam ze fang in sang baai aam i. Inapui thudon rel awng lo Pathian tu sang thil de lo i sing. Pathian a rel le thutiam hnak te heh sang sam de i sing. Pathian rel-hnak tah in minung te rel-hnak sang sawn de i sing. Inapui Bible in, “Minung te rel-hnak sang le sing khaw Pathian rel-hnak tu sang tlak sawn i.” ti i (1 Zawn 5:9). Minung rel-hnak tah in Pathian rel-hnak sang tlak sawn i ti i. Nang tang minung rel-hnak maw, Pathian rel-hnak sang sawn i si? Pathian rel-hnak sang sawn ing ti le si khaw, a rel-hnak hmuah thohkhan na kul i. Na ling sio lo in khai um-hlah lo in lung na khim kul i.
Ni maw lailung lian sawn i? Minung hmu daan a tu lailung lian sawn i. Inapui tlawng ah ni lian sawn i ti in kin zirh man in tlawng kai awng tu hmuah in tu, ni lian sawn i ti tlang i sing. I le khaw zai lian sawn i ti teh aw sing im? Teh lo pah sang lio, lung kin khim lio i lo im? Ni in lailung hel maw, lailung in ni hel i? Kin hmu daan a tu, ni a lailung hel i. Inapui tlawng ah Lailung in ni hel i kin ti man in teh lo pah lung kin khim lio i lo im? Lailung heh a per maw a pum i? Kin hmun daan a tu a per i. Inapui tlawng ah a pum i kin ti man in tlawngta hmuah in a pum ti ve i sing. Kin za-hnak bang in lung kin khim in rel ve i sing. Ciamanin sang tuh-hnak ah ling sio kul lo i. Kin za-hnak bang in lung kin khim le khaw cia heh sang tihnak i.
Hmu Daan Bang Lo
Zaiman in minung te in Pathian sang de lo i sing? Zaiman in Pathian thu heh thohkhan de lo i sing tifangin Pathian hmu daan, ruat daan le minung hmu daan, ruat daan bang lo man in i. Pathian in, “Pathian tu minung hmu bang in hmu lo ing.” ti i (1 Samuel 16:7). Cen Pathian in, “I tumtah-hnak heh ning tumtah-hnak thawn bang lo i. I bawn daan khai ning bawn daan thawn bang lo i. Van heh lailung hnak in a saang bang in i bawn daan heh ning bawn daan hnak in i tu seh, I ruat daan heh ning ruat daan hnak in i tu seh saang sawn i.” ti i (Isaiah 55:8-9). Ciamanin minung in Pathian sang tuh a tu Pathian hmu bang in hmu ve ai mah hmu daan lon kul i. Mah tumtah-hnak lon in Pathian ai tum-hnak khawm kul i.
Bang lohnak pawl
Pathian le minung hmu daan bang lo hnak pawl:-
(A) Pathian in minung ai rauhla heh taksa hnak in man nai sawn ti i (Mat 16:26). Minung in rauhla
hnak in taksa man nai ruai sawn i sing. Angaingai a tu minung man heh rauhla ah um i. Taksa song in rauhla suak teu fang in a taanghnak taksa heh aisu in khai kin daih lo i hang. A rangrang in vui tuh lek pai i sing. Na nu, na pa, na fa te it ing tihnak heh a taksa vuah de i sing. I lo i. A rauhla it napui ling lo maan a taksa sawn it ngio de i sing. Minung taksa tu arti kawng bang ngawn i. Rauhla tu arti mu bang i. Aisu in khai arti kawng kin daih lo ai a song ai a mu lek kin duh i. Ciabangin kin taksa hnak tah in kin rauhla heh santeh tuh um lo in man nai sawn napui ling thil lo i sing. Kin rauhla heh Pathian in laivum pui hnak tah in man nai sawn i ti i. Kin hmu daan a tu kin rauhla tu man nai lo, zai khai nam lo i sing. Pathain in kin taksa tu laivut ngawn i ti i (Sam 103:13). Laivut na sum ing lai, na kuat ing lai na daih tur im? Inapui ling lo maan in laivut mawi niu kin daih kin it ze de i.
(B) Pathian in a ukhnak ram le dikcang-hnak si hmasa kin ruai i (Mat 6:31-33). A ukhnak ram tu Vancung ram i. Inapui minung te in laivum thil leek si ngio i sing.
(C) Pathian in vancung ram hlir in, daih kin ruai i (Kawl 3:2). Minung in laivum leek hlir in, kin daih ngio i. Rel thil bul lo i sing.
(D) Pathian in van ah rothil khawi kin ruai i (Mat 6:19). Minung in kin hlawnthil te heh laivum ah khawl kin hiam ngio i.
(E) Pathian in a pha ti-hnak te heh minung in a pha lo ti i sing. Pathain in a hlum ti-hnak te heh minung in a kha ti de i sing (Isaiah 5:20). Pathian in a thu heh khoi-ti zu hnak tah in hlum sawn i (Sam 19:10) ti napui minung te in ai kin hiam bul lo, a kha ngai in nam maan in siar lo i sing. Sui hnak in man nai sawn i ti napui siar kin hiam bul lo i. A man nai a ling lo man.
Peh zianzo sing lai Pathian hmu daan, daih daan, tum daan le minung hmu daan, daih daan
le tum daan te heh a banghnak um bul lo i. A lehlawk sio i. Hmu daan bang dun lo maan in minung in Pathian sang tuh heh har ngiohnak i.
Lon kul
Ciatih bangin Pathian hmu daan, tum daan le minung hmu daan, tum daan bang dun lo maan in pakhat sangsang tu sual tuh i. Cia le khaw Pathian maw minung sawn sual i? Pathian tu sual thil tuh lo i. Ciamanin minung in mah hmu daan, tum daan lon in Pathian hmu daan le tum daan pom kin kul i. Ciatih bangin Pathian hmu daan in hmu ai a tum daan pom fang ian in Pathian sang thil tuh i sing. Thin ruh te le i fim ve i ti tu te in tu mah hmu daan le tum daan lon nuam lo man in Pathian sang thil lo i. Pathian hmu daan in hmu ai, a tum daan pom na nuam awm? Pathian sang na nuam awm?

Zirhnak (1) thuzawthnak te pawl

1. Pathian in mi hmuahhmuah zai ngah daih i?………………
2. Ohnak co tuh-hnak in Pathian lam in zai bawn tuh ai minung lam in zai tavuan nai i?………….
3. Sanghnak heh a kon an hleng i?……………
4. Sanghnak tihnak heh zahnak ……………..hnak i.
5. Minung ponka hnak in aisu ponka sang tlak sawn i?……………
6. Minung a Pathian sang thil lo-hnak heh zai bang lo man in i?………………….
7. Pathian in minung ai zai man nai ruai ai,…………. minung in zai man nai ruai i?…………
8. Pathian in zai kin si ruai i?………….. Minung in zai si hmasa ngio i sing?………………
9. Pathian le minung hmun daan ah……………hmu daan leek hmaan i.
10. Pathian thu sang tuh in ……….hmu daan lon in ………….hmu daan pom kul i.

.

Zirhnak (2)

Pathian Thukhantu

Zirhnak (1) ah Pathian sang thil tuh ah Pathian hmu bang a hmu kul i ti ling zo hang sing. Pathian ai hmu daan lek hmaan ai minung ai hmu daan sual i ti ling zo hang. Zaimanin Pathian ai hmu daan leek hmaan ai minung ai hmu daan sual i ti thil i sing?

Thukhantu
Misual te thu rel le sattantu heh thukhantu i. Thukhan fang in thukhantu ai hmu daan in khan de i. Thurel-hnak tuar tu in mah veve zaitluk in i sual lo i ti in thinlung fiang khal selai thukhantu in na sual i ti le khaw cawhkuan pehnak tuar tuh i. Ciatih bang pah in Laivum mi hmuahhmuah thukhantu tuh heh Pathian i. Laicianghlim in, “Pathian heh thukhantu i.” ti i (Isaiah 33:22). Ciamanin Pathian ai hmu daan, a thukhan-hnak leek ian heh a thupui i. Nang le kai ai hmu daan heh thupui lo i.
Bawntu man in
Thukhantu heh acuzah te in dah de i. I le khaw Pathian heh aisu in thukhantu tuh ah dah i? Amah Pathian in dah duun i. Zaiman ti fangin Amah heh zai hmuahhmuah a bawntu i man in i. Nu le pa te in khai mah song suak fa te heh tiam thil bang in Pathian in khai a bawnhnak minung te vumah thu khan thil i.
Ling lo in khai
Na um hmun ai thukhantu heh aisu i ti na ling lo in khai sualhnak bawn le si khaw thu na khan tuh pah i. Ciabang pah in thukhantu Pathian na ling lo ta in khai, zai na nam lo in khai ni khat nia a tu Amah in thu na khan tuh pah i. Laicianghlim songah, “Cen tohkheng ngo pui i tu seh, tohkheng vum ai to tu i tu seh hmu ing. Van le lailung heh a hmai in pai ai amah te um hmun um lo i. A thi cia te a lian a ciik te heh tohkheng hmai ah ding tlang in hmu ing. Cauk te hong i. Nunhnak cauk tihnak cauk dang pakhat khai hong i. A thi cia tu te khiah amah te bawnhnak bang in cauk songai nganhnak bang in thu khan tuar tlang i.” ti in ngan i (Thup 20:11-12)
A vum ai thukhanhnak heh ni hnuata ber ah i. Lailung pui khai bo ai minung te hmuahhmuah khai thi sek hnua ah i. Thukhan tuar tu te heh a thi cia te i. Minung te ruat daan a tu thi fang in zai hmuahhmuah dap sek in buaihnak um tuh nawn lo i ti in ruat de i sing. Ciatih bang a ruat-hnak heh Satan a zawl-hnak le ling samhnak i. A ngaingai a tu buaihnak heh thi fang in tam sawn ai zaikom in khai ben thil tuh lo i hang. Ciamanin mah veve rek dun tuh lo in na rel i nuam i. Na thi khal selai thukhanhnak tuar tu pah i si. Laicianghlim in, “Minung heh vaikhat thi tuh ai cia hnua ah thukhanhnak tuar tuh i,” ti i (Hebru 9:27). Minung heh thi hnua ah thukhanhnak tuar tuh i lai. Ciamanin thihnak in buaihnak bo lai lo i. Ciamanin thi hlan sawn ah ralring cia kul i.
Sang ta lo in khai
Pathian heh na thukhantu pa tiin sang lo thai i si. Inapui nang a sang ta lo in khai Pathian heh thukhantu dinhmun in tlok tuh cuang lo i. Noah san lai ai minung te hnen ah Pathian in tilawi tlung in laivum thu khan tuh heh Noah hmang in rel awng i. Cia lai minung te in Pathian a rel-hnak heh sang tlang lo i. Inapui cia tih bang a sang tlang lo hnak in thukhanhnak kham thil lo i. A sang lo tu te tilawi tlung in thi sek i (Genesis 7:20-23, 1 Peter 3:19-20).
Babylon ram uktu Nibukhanizar siangphahrang pa khai hngal ngai in tluangkhawng le Pathian in thu khan lio i. Minung i napui ai ramsa thin lut le minung te lak in hnawt ai hampalak ah ramsa bang in hampa ai in um i. Vancung in aw thang ai, “A sang ber Pathian in Laivum ram te uk ai a pe nuamhnak te pe i ti siangphahrang pa na ling lai hlan lo kum sarih song kawlpaw bangin hampa ai tuh i si,” ti i (Daniel 4:32). Nibukhanizar siangphahrang pa heh Pathian a ti bang in ramsa bang in kum sarih um hnua fang, “Asangber Pathian thangphat ai kumkhua nung Pathian khiah an i. A thu naihnak heh kum khua in kho i. A ram heh kumkhua in um i. Laivum mi te heh a hmai ah zai khai i lo i. Van ralkap te hnen ah i tu seh, Laivum mi te hnen ah i tu seh, a nuamhnak bang in tawlrel i. A kut heh aisu in khai kham thil lo i. Zai bawn i si ti in bawipa ti thil tu um lo i.” ti in Pathian ai thunai-hnak le huham heh pom leh i (Daniel 4:34-35).
Nibukhatnizar heh Pathian sangtu i lo i. Inapui Pathian ai thukhanhnak heh ani bang siangphahrang (kumpibawi) hnen ah khai hleng ai el thil lo i. Cia i le khaw nang le kai in a kon ti’n Pathian ai thunaihnak le huham heh el le kham thil tuh i pa sing?
Pathian a Mawhhluk lo fiang ian in
Pathian heh van le lai thukhantu pa ti ling zo hang sing. Ciamanin Pathian a mawhhluk-hnak a luat fang ian in kin him tuh i. Laicianghlim in, “Pathian a mawhhluk-hnak a luat ai zawlhnak um lo tu ian heh mi hmuifu i.” ti i (Sam 32:1-2). Ciamanin nangma tel in mi hmuahhmuah mah hmuh daan, daih daan lon in Pathian ai hmu daan in hmu ai a tawlrel-hnak te pawl ling in pom kul i.

Zirhnak (2) thuzawthnak pawl

1. Misual te thukhantu heh aisu i?…………………
2. Laivum mi te hmuahhmuah thukhantu tuh heh aisu i?…………………………..
3. Pathian heh zaimanin thukhantu cang thil i?……………..
4. Thukhantu aisu i ti na ling lo in khai sual bawn silai thukhanhnak tuar a sim? …………….
5. Thup 20:11-12 songah aisu te thukhanhnak tuar i? …………….
6. Minung heh thi hnua fang in zai tuar tuh i lai? …………….
7. Noah san lai ai minung te in Pathian ai ralring tuh relhnak sang lo na pui thukhan-hnak tuar awm? …………….
8. Nebukhatnizar heh aisu in ramsa bang in cang tuh in thukhan i? …………….
9. Nebukhatnizar in aisu ukhnak pom leh i? …………….
10. Nang tang Pathian ai huham le thunaihnak thukhanhnak te pom aw sim? …………….

.

Zirhnak (3)

Rauhla In Bia Tuh

Zirhnak (2) ah Pathian heh laivum pumpuhluk ai thukhantu pa ti ling zo hang. Ciami thukhantu pa in Amah heh rauhla in bia tuh ti in ti i.

Rauhla in bia tuh
Jesuh Khrih in, “Bia tu te hmuahhmuah in Pa heh rauhla in i tu seh, thutak in i tu seh, bia tuh caan heh kawi in hleng i. Zaiman tifangin ciati biatu te heh Pa in a daihhnak i. Pathian heh Rauhla i. Pathian a bia tu te in rauhla in i tu seh, thutak in i tu seh, bia tuh i.” ti in ti i (Zawn 4:23-24).
A konti bia tuh
Pathian heh a kontih in rauhla in bia tuh? A tam ber ah he ti ruat de i sing. Rauhla a bia tuh tihnak heh,
1. Thinlung taktak a bia tuh ti in i tu seh,
2. Thinlung le taksa thawn bia tuh ti in i tu seh,
3. Rinsan tlak ngai a bia tuh ti pawl i.
Inapui cia pawl tu rauhla i lo man in hmaan lo i. Thinlung heh rauhla i lo i.
Taksa Thinlung Rauhla
Pathian in minung a bawn fang in taksa, thinlung rauhla pathum nai in bawn i. Cia songah Pathian thawn a banghnak heh rauhla i. Minung in Pathian thawn rauhla in pawl dun thil i. Ciami rauhla in Pathian bia tuhhnak i. Rauhla in Pathian thawn pon dun tuh ai Pathian daihhnak khai ling thil i. Zaiman tifangin rauhla veve maan in i. Pawluh in, “Pathian in a rauhla in thu kin rel i.” ti i (1 Kor 2:10). Cen, “Kin te heh Pathian fa i sing ti heh Ciang Rauhla in kin rauhla thawn tettikhan i.” ti in ti i (Rom 8:16). Ciaman in Pathian ai rauhla le minung rauhla peh dun fang ian in rauhla in bia thil i.

A vum ai zuk ah Pathian ai rauhla le minung ai rauhla heh peh dun i. Ciamanin minung ai rauhla in Pathian hnen an kumkhua nunhnak ngah i. Pathian daihhnak khai ling i. Ciafangin minung rauhla in thinlung khiah uk in Pathian daihhnak rel i. Thinlung in khai Pathian daihhnak ling maan in taksa hnen ah thurel i. Ciatih bangin thinlung le taksa in Pathian daihhnak bangin nung maan in Pathian songlawi ruai i.

Pathian thawn peh dunhnak cat
Minung hmuahhmuah ai pa ber Adam heh Pathian thawn peh in a dinhmun pha ngai tengah Satan naperhnak maan in Pathian thawn a pehhnak cat lio i. Adam in Satan thungai in Pathian khamhnak sia le pha ling thilhnak thingthai ai lio i (Gen 3:1-7). Ciata ai pah in Adam heh Pathian thawn peh dunhnak cat in misual ah cang i (Gen 3:23).
Minung thinlung le taksa leek nung
maan in ramsang bang cang

A vum ai zuk bangin Adam in Pathian thu ngai lo maan in Pathian thawn a peh dunhnak cat lio i. Pathian le minung lakah sual mairo in kham ngio i hang. Fuur caan ah ni suak napui ai mairo in khuk ngio maan in ni hmu thil lo bang in sual in Pathian le minung khan dun ruai i (Isaiah 59:2). Ciamanin Pathian in minung rauhla hnen ah thu rel nawn lo i hang. Kumkhua nunhnak khai sung i. Minung rauhla heh Pathian thawn peh dunhnak cat maan in thinlung hnen ah thu rel nawn lo i. Ciafangin thinlung in Pathian dinhmun lang in a nuamhnak bangin taksa khiah khawng i. Ciamanin taksa in thinlung daihhnak bang leek in mer le nung i hang.
Ramsa Canghnak
Ciatih bangin thinlung in taksa uk maan in Pathian daihhnak bang in nung nawn lo hang. Adam ai rauhla heh um napui hlen le um lo bang in cang i. Ciamanin minung ti-hnak heh thinlung le taksa daihhnak leek hlun i. Taksa le thinlung daihhnak le hlun heh ramsa i. Zaiman tifangin ramsa te khai thinlung le taksa daihhnak leek hlun i. Ciatih bangin Adam heh minung dinhmun in ramsa dinhmun ah tlok teu i. Adam song suak fa hmuahhmuah khai ramsa i liang i. Te pah rauhla lam thi in, thinlung le taksa leek nung i. Ciamanin Bible ah, “Kai heh a ngaingai in minung i lo ing, ramsa ing.” ti in ti i (Thufim 30:2).
Pathian Thinrawhnak Tuar
Ciatih bangin minung in taksa le thinlung daihhnak leek hlun maan in Pathian thinrawhnak tuar i (Efisa 2:3). Nang le kai heh kin te pah ih,
(1) Ramsa bangin kin te i. Ciamanin taksa le thinlung daihhnak leek hlun i sing (Thuf 30:2)
(2) Pathian thawn peh dun lo i sing. Ciamanin Pathian daihhnak ling lo i sing (1 Kaw 2:11-14).
(3) Kumkhua nunhnak kin sung i. Ciamanin he laivum in kin suak fang in hellram feh tuh i sing (Gen 3:17; 21-24)
(4) Pathian thinrawhnak tuar i sing. Ciaman a thinnuam-hnak hiamhnak um de lo i (Efisa 2:3)

Hellram Laivut
A vum ai zuk ah minung heh Pathian thawn pehzom dunhnak cat ai ramsa bangin cang lio i. Rauhla heh thi ai (Efi 2:1,5) minung in thinlung le taksa daihhnak leek hlun i hang. Ciamanin Pathian thinrawhnak tuar i(Efi 2:3). Minung heh Satan in uk i (Efi 2:1, 1 Zawn 5:19). Laivum heh Satan in nai lio ai (Luke 4:5-7), laivum hmang in Satan in minung te heh Pathian hnen in hla tuh in zawl in konghoi i. Minung in laivum hnawh in hlun thliahthlo le hnutaber fang rauhla taksa song in suak le hell mai song ah hleng tuh i. Taksa tu laivut i man in laivut ah let leh tuh i (Gen 3:19). Thinlung tu a thi thil lo i man in rauhla hnuahlun in hell mai song ah feh tuh i.
Lon kul i
Minung in mah le mah minung ti in ruat napui le Pathian hmu daan a tu ramsa i zo hang. Ciamanin Pathian bia fang in khai thinlung le taksa leek in bia de i. Ciati biahnak heh Pathian in saang thil lo i. Pathian rauhla le minung rauhla pehzom dun kul i. Inapui Pathian le minung lakah sual mairo in ber ngio man in rauhla in bia thil lo i. Ciami sual lon kul i. Sual thu heh zirhnak (4) ah zir tuh i sing.

Zirhnak (3) thuzawthnak te pawl

1. Pathian heh zai in bia tuhhnak i?…………….
2. Thinlung le taksa a bia heh hmaan awm?…………..
3. Minung heh pazai kom hnak i?………….
4. Taksa, thinlung, rauhla songah Pathian thawn banghnak heh zai ber i?………….
5. Pathian daihhnak zai ber in ling thil i?…………….
6. Pathian in minung ai zai heh thurel i?……………..
7. Minung ai rauhla in zai thu rel i?…………….
8. Thinlung in zai thurel i?…………….
9. Pathian thawn minung pehzomhnak cat ruai tu heh zai i?……………
10. Minung heh Pathian thawn pehzomhnak cat fang in aisu in uk i?……………….
11. Minung in Pathian thawn peh lo fang zai daihhnak hlun i?………….
12. Thinlung le taksa daihhnak leek hlun heh zai i?……………
13. Zai kom in ramsa kin cang i?………….
14. Te pah Pathian thawn pehzom lo maan in aisu daihhnak ling lo i sing?
15. Na thi fang in na taksa zai cang tuh i?……………….
16. Na thi fang in na rauhla le thinlung kon feh tuh i?……………….
17. Minung in taksa le thinlung daihhnak leek hlun maan in aisu thinraw i?……………….
18. Pathian heh rauhla in bia thil tuh ah Pathian le rauhla zai kul i?……………..
19. Pathian le rauhla pehzom dun tuhhnak ah zai lon kul i?………….
20. Pathian rauhla in bia na nuam awm?………………

.

Zirhnak (4)

Sual Thu

Zirhnak (3) ah Pathian le minung pehzom dunhnak cat ruaitu heh sual i ti ling zo hang sing. Ciami sual lon thil fiang ian in Pathian heh rauhla in bia thil thu ling zo hang. Cia sual lon thil tuh a tu sual thu ling kul i. Miur bawl tuh ah a urhnak si in ling hmasa kul bang in minung ai sualhnak heh Pathian hmu daan bang in ling le hmu kul i.

Sual Phunhnih

Pathian hmu daan ah sual phunhnih in um i. Ciate heh,
1. Suahkeh sual le
2. Bawnhnak sual te i.
Suahkeh Sual
Suahkeh sual heh minung a bawnhnak i lo i. Nu pum song a suak pah tel-hnak i. Saam la ngantu David in, “I suak ai pah misual ing. I nu pumsong ai i paai lai pah sual nai ing.” ti in ti i (Saam 51:5).
A Cang Daan
Suahkeh sual heh minung hmuahhmuah ai pa ber Adam maan in um-hnak i. Pathian in Adam a bawn ngom ah a taksa, thinlung le a rauhla te heh a pha ngai in bawn i (Gen 1:30). Adam heh a nu Eve thawn Eden vuandum ah dah i (Gen 2:15). Cia vuandum song ai thingthai hmuahhmuah ai khuan nai napui ai a laai teng ai sia le pha ling thil-hnak thai ai khuan Pathian in pe lo i (Gen 2:17). Inapui Adam te nu pa in Pathian thu ngai lo in Satan zawl-hnak sang in cia thai ai kawm i (Gen 3:6-7). Cia nu pa te in Pathian thu ngai lo man in Pathian in misual ti in ti i (Rom 5:19). Thukham hlun lo heh sual i (1 Zawn 3:4). Adam le Eve te in Pathian ai thukham pakhat leek pehnak ngai lo maan in misual ah cang kawm lio i. Ani te in minung vumah sual bawn lo i. Minung te kin linghnak de: ruko, mirek, mizawl ti te pawl bawn lo i. Pathian ai thu ngai lo i. Ciami sualhnak heh sualhnak hmuahhmuah ai a hampui i.
Ro Sia
Adam le Eve in a te sin fapar te hnenah sual tihnak ro sia hlup i. Adam le Eve song suak minung hmuahhmuah in amah te bang in misual a suak i. Ciatih-bangin suak ai pah naihnak sual heh suahkeh sual ti i. Mi hrekkhat in suahkeh sual um sang lo i. Mah hlan lam sualhnak bawn maan a misual cang i sing ti i. Inapui a hnia ai Bible te siik fangin suahkeh sual um heh eel thil lo i.
Mi Pakhat Maan In
Lai cianghlim in, “Sual heh mi pakhat maan in he laivum ah hleng ai, sual maan in thihhnak hleng le mi veksen sual nai maan in thihhnak ah hleng tlang i.” ti i (Rom 5:12). Bible in sual heh he laivum ah mi pakhat maan in hleng i ti i. Mi tampui hnen in hleng i lo i. Ciami mi pakhat heh Adam i. Sual maan in thihhnak hleng i ti leh thio i. Ciamanin a thi thai hmuahhmuah in sualhnak nai i. Thihhnak heh nu pum song in te hlan pah thi thai ai, upa hnua fang ian a thi thai i lo i. Ciamanin sual man thihhnak heh bawnhnak sual i lo ai suahkeh sual rel nuamhnak i ti heh ciang ngai i.
Thungai Lo Man In
Lai cianghlim in, “Mi pakhat ai thungai lo maan in mi tampui sual ah hleng bangin mi pakhat ai thungai-hnak maan in mi te dikcang-hnak ah hleng i.” ti in ti i (Rom 5:19). A hmasa mi pakhat tu Adam ti nuamhnak i. Adam in Pathian thu ngai lo maan in mi te sual ah hleng i ti i. Ciamanin nangma sual bawnhnak maan in misual i lo i si. Suahkeh sualhnak maan a misual i si.
A Cianghlim Lo
Lai cianghlim in, “A cianghlim lo song in a cianghlim heh aisu in suah thil i? Aisu in khai suah thil lo i.” ti i (Job 14:4). Minung heh Pathian hmaiah thianghlim lo i (Isaiah 64:6). Nu le pa hmuah in sual nai i. Sual nai nu le pa in a thianghlim fa te nai thil lo i. Sual nai nu le pa in sual nai fa te leek nai thil i.
Cianghlim Thil Lo
Lai cianghlim in, “Minung heh zai bang maan in cianghlim thil tuh i? Nupang song suak fa in a kon tin dikcang thil tuh i?” ti i (Job 15:14). He Bible in nupang song suak fa hmuahhmuah in cianghlim lo, dikcang lo i ti i. Laivum a le nupang song suak lo fa le um lo maan, nupang song suak nang le kai kin cianghlim lo i.
Nu Pum Song Pah In
Lai cianghlim in, “I suak pah in sual keng ing. I nu pom songah i paai lai pah in sual nai ing.” ti i (Saam 51:5). He mi Ssam la ngantu David in a suak pah sual keng ai a nu pom song pah in sual nai ing ti i. Ciatih bangin suak pah sual ci keng maan in aisu khai zirh kul lo in, mah thu niu in sual bawn thiam i sing. Nu pum songah aisu khai sual bawn thiam le thil lo i. Ciamanin ciami sual heh suahkeh sual (Sual ci) i. Minung hmuah in suahkeh sual maan in misual i. Sualhnak bawn maan a misual i lo i. Misual i cia maan a sual bawn thiam hnak sawn i.
Tlatsia
“A hmaan lo te heh nu pum song ai pah tlatsia cia i. Te pah lamtler in thudon rel thai i.” (Saam 58:3). Tlatsia heh te pah kenghnak i. Lamtler le thudon rel khai te pah kenghnak i. Mi hmuahhmuah tlatsia i sing. Thudon rel thiam lo le rel awng lo khai um lo i sing. Ciamanin minung heh suahkeh sual nai ti heh laar ngai i.
Pathian Hnen Ah Sual
Sualkeh sual heh Adam an pan i. Suahkeh sual heh minung hnenah sual i lo ai, Pathian hnenah sual i. Adam in Pathian hnenah sual awng i. Adam tesin te hmuah khai Adam hnenin Pathian hnehah sual zo i.
Sual Man Thihhnak
Lai cianghlim in, “Sual man thihhnak i.” ti i (Rom 6:23). Cen, “Sual maan in thihhnak hleng i.” ti leh thio i (Rom 5:12). Ciamanin thi thai minung hmuah sual nai i. Sual man thihhnak ti maan in thi tihnak heh zai i ti ling kul i.
Thihnak Phunthum
Thihnak phunthum in um i. Taksa thihnak, Rauhla lam thihnak le Kumkhua thihnak (lo le) Vainih thihnak pawl i. Thihnak hmuahhmuah in khan tihnak i.
Taksa Thihnak
Taksa thihnak heh taksa song in rauhla suak teu fang in a taanghnak taksa heh thi i. Sanginn kil tu pa ai fenu thi fang in Zisu Khrih in a rauhla let ruai leh ai nung leh lio i (Luk 8:53-55). Taksa thi fang in sangtu ai rauhla le thinlung heh vancung ah kaai ai sang lo tu ai rauhla le thinlung tu hellram ah feh i (Luk 16:22-23). Taksa tu laivut a bawnhnak maan in laivut ah let leh i (Gen 3:19). Taksa thi fang in nu le fa, u le nau te thawn khan maan in thinhnawm thai ngai i.
Rauhla Lam Thihnak
Rauhla heh thi thil lo i. Thi thil selai hell ah harsa tuar kul tuh lo i. Pathian thawn peh dunhnak cat heh rauhla lam thihnak ti i. Adam in Pathian thungai lo maan in Pathian thawn khan i. Pathian in Adam heh sia le pha ling thai-hnak thingthai ai malaw, na ai nia pah na thi tuh i khaw ti i (Gen 2:27). Adam in cia thingthai ai nia ai pah Pathian thawn khan ai Pathian hmu daan ah thi lio i. A taksa thi napui lo ai Pathian thawn peh dunhnak cat heh thi i. Adam in rauhla lam a thi hnua fang ian in fa te nai maan in a fa te hmuah khai rauhla lam thi cia in suak i. Nang le kai khai rauhla lam thi cia in kin te i. Ciamanin taksa thi fang in kin rauhla hell ram feh tuh in kin te i.
Kumkhua Thihnak (lo le) Vainih Thihnak
Kumkhua thihnak (lo le) vainih thihnak heh taksa nung laai ah ohnak co lo, rauhla nung lo, kumkhua nunhnak ngah lo maan in taksa thi fangin, rauhla kumkhua maipual songah tlok tihnak i. Lai Cianghlim in, “Lautu te, sang lo tu te, ningdul kul te, mirek tu te, a hman lo nu le pa sual bawn te, mi dawi thai te, zuk bia te, thuhmaan thai lo te tu vainih thi tihnak kaat thawn kaanghnak mai khur song ah amah te co vo co tuh i.” ti i (Thup 21:8).

Zirhnak (4) Thuzawthnak Te Pawl

1. Sual phun zai um i?……. Rel tu cuk law………………..
2. Suahkeh sual heh aisu maan in um i?…………………
3. Suahkeh sual heh aisu vumah sual i?……………….
4. Rom 5:19 ah Adam ai sualhnak heh zai i?………………
5. A cianghlim lo song in a cianghlim suah thil awm?……………
6. Minung heh zai kom fangin sual nai i?…………..
7. Lamtler le thudon rel heh kum zai dung fang in pan i?…………….
8. Sual ai man heh zai i?……………
9. Thihnak phun thum te ngan tu
(a)………………..
(b)………………..
(c)…………………
10. Rauhla lam thihnak heh aisu thawn khan dunhnak i?………….

.

Zirhnak (5)

Bawn Sual

Zirhnak (4) ah suahkeh sual thu ling zo hang sing. Tun in suahkeh sual ai a thai, bawn sual thu zir tuh i sing.

A Thai Par
Zisu Khrih in, “A thai in zai bang kung i ti lar ruai i maan in, a thai pha le khaw a kung pha i, ti tu ih.” ti in ti i (Mat 12:33). Zisu Khrih relhnak bang in, a thai pha le pha lo heh, a kung thawn seng i. A kung pha fang in, a thai pha ai, a kung pha lo fang in, a thai khai pha ve lo i. A kung pha lo khai, a ci pha lo man in i. A ci pha fangin, a kung pha i. A kung pha fangin, a thai khai pha i. Ciamanin, a thai heh thupui ber i lo i. A ci le a kung heh thupui i.
Minung ah suahkeh sual heh, a ci thawn bang i. Suahkeh sual naitu misual heh, thingkung thawn bang i. Misual ai bawnhnak sual heh, a thai thawn bang i. Bawnhnak sual heh, mi hmuah in ling i. Mirek, hau le tawng, a hmaan lo nu le pa sual bawn, mi nu sual pui, mithil ru, mizawl, a hmaan lo a nung cang, thinraw, thincom, ungtuang, mi hmu zuam lo, a hmaan lo sum bawn, a hmaan lo tettikhan, pamhap, mi iksik, mi hua, mi thu pha lo rel ti te pawl, misual song an suakhnak hmuahhmuah heh bawnsual te i. Ciami sual te pawl heh minung vumah bawnhnak pawl i man in, minung mithmuh ah sual lian ngai i.
A Thai Maan in i lo Ci Maan in
Thahai kung heh thahai thai maan a thahai kung i lo i. Thahai ci a po maan a thahai kuung i. Thahai thai ta, thai ta lo in khai, thahai ci a po maan in thahai kuung i. Thahai thai thai lo thahai kuung heh za ah za thahai kuung i hlen i. A thai thai ian heh thahai cit i cuang lo i. Ciabangin minung khai bawnsual maan in mi sual i lo i. Misual ci song an te maan in misual cang i. Mi veksen a ruathnak ah, bawnsual maan a misual i ti in i. Ciamanin misual cang tuh lo in sual heh suup tlang i. Ciati suup tuh in khai rel le so duun i.
Cang thil lo
Sual bawn tuh suup heh pha i. Inapui misual in sual bawn tuh lo in suup thil lo i. Minung hmaiah suup thil in khai Pathian hmaiah sual bawn thotho i. Lai cianghlim in, “Ethiopia (mihang) in a vun i tu seh, tlavang in a t’ial i tu seh, thleng thil awm? Thleng thil le khaw sual bawn tu de pawl in thil pha bawn thil tuh i.” ti in Jeremiah 13:23 ah Pathian in ti i. Ciamanin thil pha na bawn thil tuhhnak ah, mihang pa in a vun thleng ai, tlavang in khai at’ial thleng thil kuul i. Mihang pa in a vun thleng thil lo ai, tlavang in khai a t’ial thleng thil lo i. Ciamanin, nang le kai in khai kin nun daan thleng thil lo i sing. Pathian hmai ah thil pha bawn thil lo i sing.
Ponsia Her Bang
Minung mit hmuh ah a pha ti a vuah napui Pathian hmaiah thil pha lo tam ngai um i. Na nun daan na lungkhim thai menma i. Inapui Pathian in kin nun daan ningdul ngai i. Bible in, “Kin veksen in kin cianghlim lo i. Thil pha kin bawnhnak te khai ponher bang i.”ti in (Isai 64:6) ah ngan i. Thil pha bawnhnak te rin ponher bang i. Minung mit ah tu, thil pha bawn tu pha bang. Inapui minung a thil pha bawnhnak Pathian in ningdul i. Zaiman tifangin minung heh ningdul kul i. Minung heh Pathian hmai ah miphar bangin ningdul kul i. Miphar suanghnak rong ai ngam tur sim? A rong suanghnak zaitluk in ur khal selai a suangtu cianghlim lo man in ning na dul tuh i. Ciabangin na bawnhnak thil pha te, pha bang hlen. Inapui Pathian hmai ah na cianghlim lo maanin na thil pha bawnhnak te hmuahhmuah khai cianghlim lo cang sek i. Caimanin Pathian hmaiah thil pha bawnhnak in mit-hmai ngah thil lo i.
Sual Nai Lo Ti Ruat Ngah Thai
Minung heh khuathim fa i ai, khuathim songah um maan in mah sualhnak heh hmu thil lo i. Vai khat ah, “Sualhnak bawn lai teng nupang nu heh tawk ai, cazi le Farasi te in ko le a laai ah dah le Bawipa, he nu heh a sual laai tengah tawkhnak i. Ciabang sual bawntu heh Moses in lungto in sep tuh ti in thukham ah kin ti i. Inapui nang in zai ti in ti nga si ti in zawt tlang i. Zisu in ut in lai lakah ngan hnelhno i. Ani te in zawt thliahthlo fangin a ut hmun in tung le ning lakah sual nai lo tu in a hmasaber ah lungto thawn sep tu seh ti ben fangin lai ah ngan lala i. Ani te’n za fang in, amah te thinlung in sual laar ruai maan in, kum upaber ai pah in a nautaber tian pakhat hnua pakhat tlaan sek i.” (Zawn 8:3-9).
Cazi (Bible copy tu te pawl) le Farasi te pawl in a ngom a tu amah te sualhnak hmu lo i. Nupang nu ai sualhnak leek hmu i. Ciamanin Zisu hnen ah nupang nu thu hlen i. Midang sualhnak hmu ngio fang in mah sualhnak hmu thai lo i. Ciabangin nang tang, na sualhnak hmu aw sim? Inapui Zisu ai ponkam in amah te sualhnak hmu fangin, nupang nu ai sualhnak hmu nawn lo in tlaan sek i. Ani te in a kawi lam a tu, sual nai lo in ruat napui ai, Zisu hnen in sual thawn tlung tlang leh i. Nang khai Zisu thawn tawk duun le si khaw na sualhnak hmu tuh i si.
Thil Pha Bawntu
Laivum minung te lak ah, thil pha bawntu um tuh i ti in mi tam sawn in ruat de i. Inapui Bible in a ciang ngai in he ti’n ti i, “Thil pha bawntu um lo i. A lingtu, Pathian situ pakhat tal um ni maw ti ling nuam in, Pathian in vancung in minung te siik i. Ani te in lam tler zo sek i. Hmun khat niu in hnawm ai hmon tlang sek i. Thil pha bawntu um lo i. Pakhat khai um lo i.”(Saam 14:2-3).
Minung hmu daan a tu thil pha bawntu um thai napui ai, Pathian in tu thil pha bawntu pakhat khai hmu lo i. Pakhat tengtal khai um lo i ti i. Zaiman-tifangin minung te heh, te pah misual maan in i. Misual tu sual bawn tuh in suak i. Ciamanin sual leek bawn thiam i.
Sual Bawn Tuh A Te
Mi hmuahhmuah ai ruathnak a tu, minung heh a pha niu a te napui le a khang fang, hiang cingkim a pawlhnak te maan in a nun daan hnawm i ti i. Inapui zaizongza heh a phun a feh i. Thuthimhnak ah, uico heh a ca tuh in suak i. Ciamanin uica in ca fangin ngaihsunur tuh um lo i. Rampai heh tileuh tuh in suak i. Cianmanin rampai ti leuh fang in phundang i lo i. Arcang heh khuang tuh in suak i. Ciamanin arcang heh zirh kul lo in, a khang fangin khuang thiam i. Ciabangin minung khai sual bawn tuh in te i. Ciamanin a khang fangin zirh kul lo in sual a phunphun bawn thiam i. Sual tlawng kai kuul lo in sual bawn thiam i. Ruko daan, mireek daan, thudon rel daan tindaan um lo i. Mi hmuahhmuah in bawn thiam i. Ciatihbangin sual bawn tuh in te i. Ciami a lingtu David in, “I te pah sual a i te i. I nu pum song ai pah sual a i paai i.” ti i (Saam 51:5). Te sawng fang sual bawn lo maan laar lai lo i. Upa fang ian a laar i. Thingkung te khai a ciik niu laai ah thai lo i. A khang ai a tar fang ian a thai i. Ling lo tu te in tu a thai hmu fang ian in zai kung i ti ling i. Thinkung ling tu te hrang a tu a po sawng pah zai bang thai tuh ti heh ling zo i. Pathian in minung heh a te pah ling maan in zai bang sualhnak bawn tuh ti heh ling cia zo i. Ciamanin aisu bang khai Pathian hmai ah mi dikcang um lo i. Paluh in, “Danglamhnak um lo i. Mi veksen in sualhnak bawn ai Pathian hmaiah mithmai sia zo sek i.” ti in ngan i (Rom 3:23).

Zirhnak (5) Thuzawthnak te

1. Thingkung heh zai in ling thil i?………………
2. A kung pha le khaw zai pha i?………………
3. Suahkeh sual heh a ci thawn bang ai bawnsual heh zai thawn bang i?…………..
4. Minung heh sual bawn maan a misual cang maw, misual maan a sual bawn i?……….
5. Minung in thil pha bawn thil tuh in tlavang in zai thleng tuh i?……………….
6. Minung ai thil pha bawnhnak heh Pathian hmaiah zai bang i?…………….
7. Farasi le cazi te in zaimaanin nupang nu ai sualhnak leek hmu i?…………….
8. Pathian hmai ah thil pha bawntu um awm?…………….
9. Minung heh thil pha bawn tuh a te maw, thil sual bawn tuh a te i?…………….
10. Minung heh kum zai dung fang a misual cang i?………………….

.

Zirhnak (6)

Minu Fa le Ruul Fa

Zirhnak (5) ah bawn sual thu zir zo hang sing. Minung in thil pha bawn thil lo ling zo hang sing. Tun in mi hmuahhmuah ai daih le ithnak miphun thu zir tuh i sing. Aisu in khai mah miphun it in uar tlang i. Mah phun heh pha in rel ai, mi a sawihnak khai kin daih lo i. Miphun hrang thi ngamtu tampui um i. Midang phun hnakin mah phun pha sawn in ruat tlang i. Innsaang nai tuh a khai phun le nam heh ruat cih de i. Cia i man in miphun heh Pathian in zai ti hmu i ti heh ling kin kul i.

Raal Can
Adam le Eve te in ruul ai zawlhnak sang in, sia le pha ling thilhnak thingthai ai maan in misual ah cang lio i. Ciafangin Pathian in ruul khiah ko ai, “Nangmah in he thil na bawn man in ramsa hmuahhmuah hnak in cukcam tuar i si. Na pum in a bok in vaak ai, na nun song hmuah laivut ai tuh i si. Nangma le minu i tu seh, na phun le minu phun khai i tu seh, raal can tuh ing. Ani in na lu na su tuh ai nang in a kedo cik tuh i si ti in ti i.” (Gen 3:14-15).
Avum ai Bible a reelhnak bangin, Pathian in ruul fa le minu fa khiah raal can lio i. Ciaman i ni maw? Pasal te in ruul tawk fangin reek lo in um de lo i. A thi hnua a khai a lu parh sek in su dek de i sing. Cia i le khaw ruul fa heh aisu ti nuam ai, minu fa heh aisu i ni. Ciami thu ling tuh a tu, laivum ah minung cang daan phunli ling kin kuul i.
Minung Cang Daan Phunli
Laivum ah minung cang daan phunli in um i. Cia te heh:
1. Nu le pa nai lo (Gen 2:7)
Nu le pa nai lo a minung cang tu um i. Ciami heh minung hmuahhmuah ai pa Adam i. Pathian in Adam heh laivut in bawn i. Adam in minung nu le pa nai lo i. Naupang lai khai nai lo i. Upa pui a bawn i. Pathian in Adam bangin aisu khai bawn leh lo hang.
2. Nu nai lo Pa leek nai
Nu nai lo, pa leek nai um i. Cia heh minung hmuahhmuah ai nu Eve i. Pathian in Adam heh mitmu sehkek in mu ruai le a naak ruh pakhat lang in minu Eve bawn i. Eve in nu nai lo i. A pa tu Adam ti thai i sing. Ani khai naupang lai um lo. Kin bang a te le khanghnak khai i lo. Nu pui uham a bawn i. Ani bang in Pathian in aisu khai bawn leh lo i hang.
3. Nu le Pa song suak Fa
Laivum minung hmuahhmuah nu le pa song in kin suak i. Nau niu in kin te ai kin khang i. Pathian in Adam le Eve bangin kin bawn lo i.
4. Minu fa
Nu nai napui ai pa nai lo a suak minung um i. Ciami heh kin bawipa Zisu Khrih i. Zisu Khrih in a nu Mary nai napui ai a pa nai lo i. Minung te ruat daan in tu Josep heh a pa i (Luk 3:23). Inapui Zisu Khrih tu a nu Mary song ah Ciang Rauhla a paaihnak i (Mat 1:18-20). Ciamanin minu fa tu Zisu Khrih i.
Ruul Fa
Minu fa heh Zisu Khrih i le khaw ruul fa heh aisu i ni?
(1) Baptisma Zawn in tinim tuh a kawitu Farasi le Sadusi te hnenah, “Ruul fa pawl, a hleng tuhhnak harsahnak in luat tuh in aisu in ralring-hnak ning pe i?” ti in ti i (Mt 3:7; Lk 3:7). Zawn in ruul fa pawl ti heh a ti menma i lo i. Pathian minung i man in mi mit-hmai siik lo in tihnak i. Minung te heh Pathian mit ah ruul fa te i.
(2) Zisu Khrih in khai minung te hnenah, “Ruul fa pawl ning te ning pha lo maan in a kon tin pon pha tu pong thil tuh i si. Thinlung song ai dim bangin kaa in suak i.” ti in ti i (Mat 12:34). Bawi Zisu in Israel te heh ruul fa pawl ti i. Ruul fa pawl i maan in pon pha pong thil lo i si ti i. Israel te rin ruul fa i fang tu kin Zentel te pawl tu reel tuh um lo i hang. Ruul fa pawl i sing.
Ruul Fa Cang Daan
Adam te nupa heh sual a bawn hlan a tu Pathian fa i. Inapui Pathian thu lon in ruul thu ngai lio maan in ruul fa ah cang i. Adam le Eve song suak fa hmuah khai ruul fa te i.
Ruul Danglamhnak
Minung heh ruul fa i maan in a hnia ai ruul banghnak te pawl hmu thil i sing:
(1) A ruu nai
Ruul kaa songah a ruu um i. Ciabang pah in minung kaa song a khai ruu nai i sing. Bible in, “Amah te kaa songah ruul ruu nai i.” ti i (Rom 3:13). James in khai, “Lai heh aisu bang in khai neh thil lo i. Tiam thil lo a hnawm a riim i. Thi thai ruu thawn dim i.” ti i (Jam 3:8). Ruul ruu heh a kaa songah um i. Minung ai ruu heh lai ah um i. Lai a ponghnak in midang te thinraw ruai thai, hnawm ruai thai, raal duun ruai thai i. Ciamanin minung heh ruul fa i ti laar i.
(2) Lai kaak nai
Ruul lai kaak bangin minung lai khai kaak ve i. James in, “Kin te in Pathian heh lai in aan de i sing. Pathian hmel bang a bawnhnak minung khiah lai in cam de i sing. Lai pakhat in ann le camhnak suak i.” ti i (Jam 3:9-10). Minung heh pon phunnih pong thai maan in a lai kaak i. Pathian thangphat napui, minung mawhhluuk le cukcam de i. Hmai ah phun dang, hnua leh ah phun dang pong thai i. Mileng heh aitu aitu tinapui a tlung hnu fang rongham pa ti leh de i. Ciamanin ruul bang in lai kaak nai ti heh laar ngai i.
Zawn 9 ah Zisu in mitcaw pa khua hmu ruai leh i. Ciafangin Farasi te in mitcaw awng tu pa khiah ko ai, “Pathian thangphat tu. Ciapa (Zisu) heh mi sual pa i ti ling i ing.” ti i (Zawn 9:24). Farasi te thangphat ruaihnak Pathian tu amah te pah a misual i tihnak Zisu Khrih i. Ani te in Pathian thangphat ai amah te pah in rel siat leh i. Ani te in lai kaak in pong i ing ti ling tlang lo i. Kin khai ni siar lai kaak in pong de napui ai ling dun lo i sing.
Ruul Feh Tuhhnak Hmun
Zisu Khrih in, “Ruul pawl, hellram in a kon tin ning luat thil tuh i?” ti in ti i (Mat 23:33). Ciamanin ruul fa minung te khai hellram ah feh kuul tuh i.

Zirhnak (6) thuzawthnak pawl

1. Ruul fa te le aisu fa te raal cang ruai i?………………..
2. Minung cang daan a veksen in ngan tu…………………………………………………………………………..
3. Minu fa heh aisu i?…………………………
4. Farasi le Sadusi te heh Zawn in aisu fa te pawl ti i?…………………………..
5. Minung te heh aisu fa te i?……………….
6. Ruul ai danglam hnak panih heh zai i?……………………………………………..
7. Minung ai ruu heh a konnah um i?………………………
8. Minung in lai zai bang nai i?…………………….
9. Lai kaak nai ti heh zai ti nuamhnak i?…………………
10. Ruul fa te pawl konah feh tuh i?…………………..

.

Zirhnak (7)

Satan Fa Te Pawl

Zirhnak (6) ah minu fa heh Zisu Khrih i ai, ruul fa heh minung te ti ling zo hang sing. Tun in minung hmuahhmuah heh Satan fa te i ti zir rih tuh i sing.

Pathian Fa te
Pathian in Adam le Eve a bawn fang in sualhnak nai lo maan Pathian fa te ti in ko i. Luk 3:37 ah, “Adam ai pa Pathian i.” ti i. Pathian fa te i maan in Pathian thawn pawl duun thil i. Pathian ai ro co tu te khai i.
Satan Fa Cang
Satan in ruul song in Eve khiah zawl lio i. Satan in Pathian thungai lo in amah thungai tuh in zawl i. Adam te nu pa in Pathian thu lon in Satan thu ngai lio i. Pathian in, “Sia le pha ling thai hnak thingkung siar lo vuandum songai thingkung thai hmuahhmuah ai thai i si. Ciami thai tu ai tuh lo i si. Na ai nia pah na thi tuh ngaingai i.” ti in ti i (Gen 2:16-17). Inapui Satan in he tih in zawl i, “Ning thi tuh hrimhrim lo i. Zaimantifang ciami thai ning ai nia ah ning mit hong in sia le pha ling a i si khaw Pathian thawn ning bang tuh ti Pathian in ling i ti in minu hnen ah ti i.” (Gen 3:4-5).
Adam te nupa in Pathian ai thu lon in Satan thu ngai maan in Pathian thawn peh dunhnak cat lio i (Gen 3:23-24). Sia le pha ling thaihnak thingthai ai nia ah amah te taksa thi napui lo ai rauhla lam thi lio i. Ani te heh Pathian hmel bangin bawnhnak inapui Satan hmel bangin cang i hang. Pathian a camhnak khai tuar i. Pathian fa in Satan fa ah cang lio i.
Satan Pa
Israel te in amah te veve heh Pathian fa ti in ruat i. Ciamanin Zisu Khrih thawn thu eel duun fangin Zisu in, “Ning te heh ning pa khuasia in ning te i. Ning pa daihhnak khai hluun i si. Khuasia heh a hmasaber in pan in mirek tu i. Amah in thutak nai lo maan in thutak ah um lo i. Thudon a reel fangin amah ai bangin reel i. Thudon ah laileng tu i. Thudon ai pa khai i.” ti in ti i (Zawn 8:44). Pathian riilhnak Israel te rin khuasia fa i fang in tu, Zentel mi kin te tu rel tuh um lo hang. Khuasia Satan fa te i sing. Zawn in khai, “Laivum mi te heh khuavang kut songah um ti ling i sing.” ti i. (1 Zawn 5:19). Pathian fa in kin te lo i. Mi hmuahhmuah in mah suah nia heh daih in songlawi ruai tlang i. Asonglawi suah nia ti in puai bawn de i sing. Inapui minung heh Pathian fa a kin te lo ai, Satan fa a kin te i. Ciamanin a songlawi suah nia i lo in, a songlawi lo suah nia i sawn i. Lai cianghlim in, “Amah pomtu tihnak bawipa a sangtu heh Pathian fa canghnak khuan pe i.” ti i (Zawn 1:12). Amah tihnak Khrih a sang le pom fang ian in Pathian fa canghnak khuan ngah i ti i. Aisu khai Khrih sang cia in suak um lo i. Cia i le khaw Khrih sang hlan song hmuah aisu fa hang? Satan fa i. Satan fa ing ti pom thil aw sim?
Pa-ai Satan
Pa ngaingai lo nu ai pa nawn heh pa-ai ti i. Satan heh mi hmuahhmuah ai pa i. Inapui Satan in aisu khai bawn le te ruai lo i. Minung heh Pathian a bawn i. Inapui pa ngaingai i lo Satan kin pa i maan, Satan heh kin pa-ai i. Na pa-ai ling hang sim? Pa-ai te heh nu ai fa te hnen ah pha de lo i. Ciabangin Satan khai minung te vumah pha lo i. Pa-ai lau kul bangin Satan khai lau kul i. Pa-ai in fa te rim de bang in, Satan khai mi rim thai i.
Satan Fa te ai laar-hnak
Minung te heh Satan fa te i maan in, a hnia ai Satan fa te laar-hnak hmu thil i sing:
(1) Mi Reek
Zisu in Satan heh a hmasaber in pah minung nunhnak reek i ti i (Zawn 8:44). Satan in Adam le Eve te rauhla lam reek leek i lo in, Kain song in Abel khai reek lio i (Gen 4:8). Ciabangin minung te rauhla le taksa reek duun thliahthlo i sing.
(2) Pathian Tawng
Satan heh a panhnak a tu vancungmi i. Inapui Pathian tawng in Pathian cang nuam maan in
Pathian ai thukhan-hnak tuar i. Pathian ai raal tihnak Satan hming ngah i (Eze 28:12-17; Isai 14:12-15). Ciabangin minung te khai Pathian thawn raal duun i. Pathian thawn hmu daan bang lo, daih daan khai bang lo, leh-lawk sio i. Ciamanin Zisu Khrih khiah raal rem leh tuhhnak in thinglamteh vumah thi kuul i (2 Kor 5:18).
(3) Thutak Um Lo
Satan hnen ah thutak um lo i (Zawn 8:44). Thutak tu Pathian hnen leek ah um i. Minung
te hnen a khai thutak um lo i. Thutak thu i le khaw kin voi ngio, ling thil lo, ling khai kin hiam lo i.
(4) Thudon In Nung
Satan heh thudon ah tlang leeng ai thudon ai pa khai i (Zawn 8:44). Ciabangin minung te
khai thudon ah laileeng ai, thudon thu heh daih tlang i. Thutak ling thil napui lo ai thudon thu
tu zirh kuul lo in reel thiam, ling thil de i. Thudon thu daihhnak in Satan fa laar ngai i. Thudon
reel awng aw sim? Reel awng le si khaw Satan fa ti na lin i. Hnih-sa te khai thudon thu i. Hnih-
sa reel fang lungkhim in ang ngai de heh thudon fa te maan i.
(5) Laivum Daih
He laivum heh Pathian in bawn ai Adam hnen ah aap awng i (Gen 1:28). Inapui Adam in
Satan thungai in, a kut hnia ah umhnak in he laivum heh Satan hnen aap lio i (Luk 4:6). Ciamanin Satan in he laivum nai lio i hang (Zawn 14:30). Minung in Satan ai laivum heh thi dawn in ir le daih leh hnelhno i. He laivum daihhnak in minung heh Satan fa ti laar i.
(6) Sual Bawn
“Khuavang heh a hmasaber ai pah in sual bawntu i man in, nangmah in sual bawn le si khaw Satan thawn seng i si.” (1 Zawn 3:8). Laivum ah sual bawn awng lo tu aisu khai um lo i. Ciamanin minung hmuahhmuah in khuavang thawn peh duun i ti heh laar ngai i.
Satan ai Hnuataber
Satan khuavang heh Pathian ai raal i. Ciamanin Pathian in Satan hrangah mai kaang ram bawn i. Pathian in Satan hnenah, “Mai a na taai tuhhnak ah na laai ah mai seem tuh ing.” ti i (Eze 28:18). Cen Zisu in khai, “Khuavang le a hnuahlun te hrang remhnak kumkhua mai,” ti i ( Mat 25:41). Hnuataber caan ah, “Khuavang khai sahrang le profet sual um hmun kaat thawn rawihnak mai li pui songah lon fang in ani te suun le zaan cat lo in kum zaangza urhnak menma lo khiah tuar tuh i.” (Thup 20:10).
A vum ai Bible te sik fangin Satan ai hnuataber um hmun tuh tu mai kaang ram i. Nang khai Satan thawn seng man in mai kaang ram hleng tuh i si. Ciamanin mai kaang ram in luat tuhhnak lam si kul i.

Zirhnak (7) Thuzawthnak pawl

1. Adam le Eve te heh Pathian a bawn ngom fangin aisu fa te i?…………………
2. Adam te nupa Satan thu ngai ai pan in aisu fa cang lio i?………….
3. Zisu in Israel te heh aisu fa i si ti i?………….
4. Minung te heh te pah aisu fa i?………………
5. Mi hmuahhmuah ai pa-ai heh aisu i?…………………..
6. Minung heh Satan fa te i maan in aisu thawn raal cang i?………………….
7. Satan fa ti heh zai in ling thil i?…………………
8. Thudon reel awng aw sim?…………………..
9. Laivum ir le it tu heh aisu fa te ti laar i?…………………..
10. Satan ai a khumhnak heh a konnah i?………………………….

.

Zirhnak (8)

Ramsa le Pa-ngang

Zirhnak (7) ah minung heh Satan fa ti ling zo hang. Satan fa te maan Satan nun daan in nung tlang i. A khumhnak a khai Satan thawn hell mai songah feh tuh i. Tun in tu minung heh Pathian hmaiah ramsa le pa-ngang menma i ti zirh tuh i sing.

Ramsa
Minung in mah le mah zai pui ngai vuah de napui, Pathian hmaiah minung i lo, ramsa menma i. Zirhnak (3) ah minung heh taksa, thinlung, rauhla a pathum nung le mer fang ian in Pathian hmaiah minung i ti zir zo i sing. Inapui thinlung le taksa leek nung ai mer tu ramsa i. Ciamanin Thufim ngantu in, “Thungai in kai heh minung i lo ing. Ramsa ing, minung lungmu nai lo ing.” ti in ti i. (Thuf 30:2).
Uico
Peter in, “Uico in a awk ai leh de i.” (2 Pet 2:22) ti i. Minung khai mah lon le hlum zohnak sualhnak bawn leh de i.
Vok
“Vok in som sek zo hnua ah nawng lakah bual leh de i.” (2 Pet 2:22). Vokin nawng daih bangin minung in khai a riim te daih i. Cia te lon zo hnua ah bawn leh de i. Ciamanin minung heh vok bang i.
Minung le Vok banghnak pawl
(1) Hnop-hnak ah hleng. “A laar ngaihnak thil tu mifim te thi de i. Ciabangin misual te le ramsa bang te pawl heh hnop-hnak ah hleng ai amah te thil khiah midang te hnenah hlup de i.” (Saam 49:10). Ramsa te thi ai hnop-hnak ah hleng de bangin, minung khai thi ai hnop-hnak ah hleng ve de i.
(2) Minung heh a lungmu(khuaruah) in ramsa bang i (Jer 51:17). Minung in mah veve heh thu ruat thiam ngai ti in ruat napui ai Pathian hmai a tu ramsa bang menma i. Ramsa te in ai tuh leek ruat bangin minung in khai ai tuh leek ruat de i. Ramsa te in mah hrang leek siik bangin minung khai mah hrang leek siik i.
(3) Ramsa te in Pathian bia lo i. Rong ai fangin khai Pathian thangphat lo i. Amah te bawntu ling lo i. Ciabang ve in minung in khai mah bawntu ling lo i. Pathian bia in thangphat hal lo i. A bia tu te in khai bia khel i. A thinlung tu Pathian thawn hla ngai i (Mat 15:7-9).
Nibukhanizar heh Pathian in cawisang ngai napui a mah veve hngal in upat fang in Patian in ramsa thinlung nai ruai lio le hampalak ah kum sarih song um i. Kum sarih khim hnua fangin Pathian thangphat leh le Pathian in minung thinlung nai ruai leh in siangpahrang per leh i (Dan 4:28-37). Ciatihbang in Pathian a cang ruaihnak in minung heh ramsa bang i ai, Pathian bia fang ian in minung i ti ling thil tuh hnak in i.
Pa-ngang Menma
Minung heh ramsa bang leek i lo in Pathian hmaiah pa-ngang menma i ti Bible in ling thil i. Laai Cianghlim in, “Cia i maan in minung in Pathian hmaiah a kon tin thil pha bawn thil tuh i? Nupang song suak fa in a kon tin cianghlim thil tuh i? Hlapui rin heh vaar lo i. Arsi khai A hmaiah cianghlim lo i. Cia hnak tah in, cai-ngen minung, zang minung in zai reel tuh um i?” (Job 25:4-6).
Cai-ngen
Minung heh Pathian hmaiah cai-ngen i. Minung le cai-ngen banghnak pawl:
(1) Ningdulkul: Cai-ngen heh ningdul kul bangin minung khai Pathian hmaiah ningdul kul i. Cai-ngen in a nunhnak pe in ai tuh in i tu seh, naper tuh in i tu seh, pum na pe selai na daih tur im? Ciabang ve in ningdulkul minung te pum pe hnak heh Pathian in ningdul in daih lo i.
(2) Laipua Daih: Cai-ngen in laipua daih bangin minung in khai laivum thil lek daih i. Vancung thil te iir le daih lo i.
(3) Laipua leek um: Cai-ngen song ah laipua leek um bangin minung thinlung song a khai laivum thil le ri leek um i.
(4) Laipua song ah um: Cai-ngen te laipua song ah leek um bangin minung te khai laivum thil song ah leek um hiam i.
(5) Aisu khai neh lo: Cai-ngen in aisu khai neh lo i. Sirsing niu rin neh lo i. Ciabangin minung khai Satan, thihhnak, urhnak, sualhnak te pawl neh lo i.
Zang
Zang le minung bang duunhnak pawl:
(1) Zang heh ningdulkul bangin minung khai ningdul kul i.
(2) Zang in a uih le a riim te duh bang in minung in khai sualhnak le thil pha lo te daih i.
(3) Zang te ningdulkul lakah um bangin minung khai sual le a riim hmun ah hiam i. Thupha Pathian thu reel hmun ah um hiam lo in, thu zai lai lo hnihsa reel hmun a tu hiam ngai i.
(4) Zang song ah ningdulkul um bangin minung thinlung song khai ningdulkul ngai i.
Ciamanin dung na saang le khaw cai-ngen sau ngai, zang sau ngai i si. Na thau le khaw cai-ngen thau ngai, zang thau ngai i si. Na rom le khaw cai-ngen rom niu, zang rom niu i si. Cai-ngen le zang heh minung hrangah zai khai hnem lo bang in minung khai Pathian hrangah zai khai hnem le santlai lo i. Innapui minung in mah veve ling dun lo maan in Pathian hmaiah pum pe in mit-hmai ngah tuh in tum de i.

Zirhnak (8) thuzawthnak pawl

1. Taksa le thinlung leek nung le mer heh minung maw ramsa i?………………….
2. Uico in a awk ai leh de bangin minung in zai bawn leh de i?………
3. Vok in nawng daih bangin minung in zai daih i?……………….
4. Thuf 30:2 ngantu in ziang bang ing ti i?………………
5. Ramsa te in Pathian bia awm?…………….
6. Nibukhanizar in aisu thangphat leh fangin minung thinlung nai leh i?……………
7. Cai-ngen le minung daihhnak zai i?………………….
8. Cai-ngen le minung songah zai um i?…………………
9. Zang le minung banghnak pawl ngan tu…………………………………………………
10. Pathian hmaiah cai-ngen le zang ing ti pom thil aw sim?…………………..

.

Zirhnak (9)

Pum Zuar Nu Cal

Zirhnak (8) ah minung heh Pathian hmu daan ah ramsa le pa-ngang menma i ti ling zo hang sing. Tun in minung heh Pathian hmu daan ah pum zuar nu cal nai i ti zir rih a sing.

Pathian Leek it tuh
Israel te in Pathian leek ian iit tuh in Pathian in thukham pe i. Deut 6:5 ah, “Na Pathian kumkhua nung Pathian khiah na thinlung veekseen, na thazaang naihnak hmuah in iit tu.” ti in ti i. Thinlung veekseen a iit ti-hnak heh, mah fenu heh thinlung veekseen in iit fang, fenu dang iit thil lo i hang. Ciabangin Pathian heh Israel te in iit tuh hnak i.
Pathian nu
Pathian in nu nai im ti in ngaihsun na ur thai tuh i. Inapui Israel le Judah heh Pathian ai nu(wives) te i. Pathian in, “Na bawntu heh na pa(husband) i. A hming tu van raal bawi kumkhua Pathian i.” ti in ti i (Isai 54:5). Cen he tin hmu thil lai i sing, “Pathian in, cia caan ah nangmah in Bawipa i ti tuh lo i si. I pa(husband) ti in i ko tuh i si.” (Hosi 2:16). Cen Pathian in, “Aw Israel, nupui in a pa hnenah rin um lo bangin a ngaingai ah ning te in i hnen ah thukham pilh i si.”ti in ti i (Jer 3:20). Ciamanin Pathian ai nu heh Israel miphun te i.
A Nu iit
Pathian in a nu Israel heh iit ngai i. Isai 54:10 ah, “Tlang saang te thawn in, tlang niu te hlin khal selai, na vumah i iithnak heh thawn tuh lo i.” ti in Pathian in ti i. Deut 7:7 a khai, “Nang heh miphun dang te hnakin tam maan in na iit le na riil i lo i. Pathian in na iit maan in i tu seh, na iit ai na tlan in, na suah i.” ti in ti i. Cen, Deut 23:5 a khai, “Inapui na Pathian kumkhua Pathian in Balam ai ponkam khiah ngai lo, na iit maan in camhnak khiah na hnen ah hmuifu cang ruai i.” ti in ti i.
Pumzuar(harlot)
Pathian in Israel heh menma lo in iit i. Ciamanin Izip sal in suah ai cawhnawi le khoi ti luang hmun ram ah feh pui in hmuifu pe i. Pathian in Israel heh iit ngelngo bangin Israel in khai Amah heh thinlung veekseen in iit daih i. Inapui Israel in Pathian hnakin zuk bawnhnak te pawl iit sawn ai bia i. Pathian hmu daan ah zuk bia heh zuk thawn nu le pa sualhnak bawn, pum zuar ti i. Pathian hnak in zuk iit sawn maan in i. Ciamanin Jer 3:1-3 ah, “Pa(husband) hlum tu nupang in feh teu in midang ai nu(wife) a i hnua ah a pa(husband) hlun in ciami nu heh nu leh pha awm? Ciatih bangai bawn ram heh ram riim i lo im ti de napui ai, nang in iit-hnak tam pui nai in sual napui si khaw i hnenah let leh tu ti in kumkhua Pathian in ti i. A saang hmun siiktu lai, pa(husband) thawn um lo hmun hmun khat tal um na maw si tu. Arab mi in hampalak in bawh bangin nang in lampui ah bawh in a dik lo nu pa sualhnak bawnhnak in i tu seh, a hmaan lo thil bawn hnak te in i tu seh, ram heh riim ruai zo i si. Ruah si lo in, hnuata ruah tian in si lo napui khaw ning te in pumzuar cal nai in, zak khai ning thi lo i.” ti in ti i.
Pa(husband) hlum tu nupang heh Israel tinuam-hnak i. Pa(husband) hmasa heh Pathian tinuamhnak i. Midang ai nu tihnak heh, Israel in Pathian thawn ma duun ai zuk te thawn sual maan in zuk te heh midang tihnak i. Israel ai iithnak tampui khai zuk te pawl i. A saang hmun tihnak tu tlang/mual saang pawl i. Tlang saang hmun caang ah zuk bawn ai bia tlang i. Israel heh Pathian in ruah si lo in cawhkuan pe napui ai ling thil lo in zuk bia thotho i. Ciamanin ani te heh pumzuar pawl i. Amah te cal khai heh pumzuar cal i.
Pumzuar Nu Ruai
Israel te in pumzuar sual bawn maan in Pathian in profet Hawsi hnenah, “Feh tu lai pumzuar nu le a naihnak a fa te lang tu. Zaimantifangin rammi te pawl in kumkhua Pathian khiah hlum in sual thliahthlo i ti in Hawsi hnenah reel bangin Hawsi in feh le Diblaim ai fa Gomar khiah lang i.” (Hos 1:1-3). Hawsi heh Pathian ai profet i. Pathian ai profet heh nun cianghlim kuul i. Pumzuar nupang nu pha lo i. Na pastor pa in pumzuar nupang nu selai lung na khim tur im? A thu relhnak ngai na zuam tur im? Inapui Pathian in a thinraw ze maan in Hawsi khiah pumzuar nu nu ruai i. Israel te khai Diblaim ai fa Gomar bangin pumzuar pawl i.
Pa Hlum
Israel in Pathian hlum i. Ciamanin pa(husband) hlum nupui ti i (Jer 3:1). Pathian in Israel te pawl ko leh napui, kawi nuam lo i. Ciamanin Solomon siangpahrang fa Rehobom sanah Pathian in Israel ram heh ram nih ah khan lio i. Sak-lam ram heh Israel, hlanglam ram heh Judah ti in ko i. Pathian in Israel heh a u-nu, Judah heh a nau-nu ti in ko i. Israel in pumzuar maan in Pathian in lon (hnawl) napui ai a nau-nu Judah in khai ling thil cuang lo maan Pathian in, “Pazawl nai Israel miphun ai bawnhnak hmu aw hang sim? Hmun saang hmun hmuah ah i tu seh, thingkung hing hnia caang-ah i tu seh, pumzuar i. Ani in cia bang te bawn napui ai I hnen-ah let leh tu ti napui ai let lo i. Ciami heh a nau-nu Judah, thukham pelh tuin hmu hlen i. Pazawl nai Israel in a hmaan lo nupa sualhnak bawn in sual maan in a mah thawn khan in khan-hnak lai pe napui ai, rin-um lo Judah in khai lau lo in pumzuar sualhnak bawn hmu ing. Ani in a hmaan lo nupa sualhnak bawn in zai ruat lo in ram heh riim ruai in lung thawn i tu seh, thingtum thawn i tu seh, sual i. Cia tluk sual napui, rin-um lo a nau-nu Judah in i hnenah a thinlung taktak in let lo ai let khel i.” ti in Pathian in ti ti (Jer 3:6-10).
Cawhkuan
Pathian in a sansan ah Israel khiah cawhkuan pe napui fim thil lo i. Sual pah betbo in zuk le pathian dang te bia hlen i. Ciamanin hnuataber ah Pathian in Israel heh Asiria kut ah i tu seh (2 Siang 17), Judah heh Babilon kut ah i tu seh (2 Siang 25) aap in sal cang ruai i. Cia hnua lam ah ani te heh mah hlan lam siangpahrang nai in um ben nawn lo in ram dang te ukhnak i tu seh, ram caangcaang ah tlaan in, miphun caang ai reekhnak, rimhnak i tu seh tuar in, tun nia tian um i. Israel miphun heh Pathian in a menma lo in iit in, laivum ah a pha ber miphun cang tuh in tum napui ai sual bawn in, a hlaicein zuk bia ngio maan in, amah te thuanthu ah mang sia ngai man bangin lungsia thinhnawm kul tuar tlang ngelngo i.
Kin Te Tang
Thukham thar sangtu te heh Zisu Khrih ai nu(wife) cang tuh a hamhnak mo pawl i sing. Inapui kin khai Israel te bang pah in sual ve i sing. Pathian heh thinlung veksen in iit kin ruai napui ai (Mt 22:37-39; Mk 12:30-31), Zisu Khrih hnak tah in he laivum iit sawn i sing. Laivum a iit tu in Pa iit lo i (1 Zawn 2:15). Kin khai Pathian hnak a iit sawnhnak te thawn pumzuar ve i sing. “Pamhap heh zuk bia i.” (Efi 5:5). Pum(belly) pathian bia i sing (Filipi 3:19). Ciamanin kin khai Israel te bangin suaksual ai pumzuar i sing. Pumzuar cal nai i lo i sing im? Laai Cianghlim in, “Ani te heh hnophnak ah lam tong de i. Amah te pathian tu a pum(belly) i. Amah te zakthi lau kuulhnak nun ah hngal tlang de i. Laivum thil leek daih tlang ngai i.” (Fil 3:19).

Zirhnak (9) Thuzawt-hnak pawl

1. Israel te in Pathian heh zai bang a iit tuhhnak i?………………
2. Pathian ai nu (wite) te heh aisu te i?……………
3. Pathian in zaimanin Israel heh iit i?…………….
4. Israel in Pathian hnak in zai iit sawn i?…………….
5. Zuk thawn sual heh Pathian hmaiah zai bawn in hmu i?…………………
6. Israel te zaibang cal nai i?…………………….
7. Pathian in aisu heh pumzuar nu ruai i?…………………
8. Rehobom san ah ram zai cang i?…………..
9. Israel te……………..sal, Judah te ……………….sal cang i.
10. Kin zaiman a pumzuar cal nai i sing?………………………

.

Zirhnak (10)

Taksa Thinlung Rauhla

Pathian in minung heh taksa thinlung rauhla phunthum kom in bawn i (1 Thes 5:23). A bawn ngom lai ah a pathum in pha liang i. Rauhla in Pathian thawn pehzom dun ai thinlung khai pha liang i. Taksa khai cak liang in thi tuhhnak thu um lo i. Pathian in a bawnhnak te siik ai pha ngai in hmu i (Gen 1:31). Pathian a a pha a hmuhnak songah minung khai tel i. Ciamanin hmuifu pe i (Gen 1:28). Inapui minung in sual bawn fangin taksa, thinlung, rauhla a veksen in hnawm sek i.

Taksa
Minung mit-hmuh ah taksa heh pha ngai i. A cak liang i ti in ruat thai i. Inapui Pathian hmuh a tu, “Amah te heh a kon tin cawhkuan pe rih tuh ing. A kon tin tiam tuh i lai ing. Lu le ur-hnak lo lek i bang. Thinlung le tha nai bul lo i. Ke zaphah ai pah lu tian cak-hnak um lo. Porkhing in, a hmon a zaan i.” (Isai 1:5-6). Pathian in Israel te heh tiam tio napui fim thil lo i. Cawhkuan pe napui dang cuang lo. A kon ti tiam in khai lok thil lo i. Amah te taksa khai Pathian hmai-ah cak hnak hrimhrim um lo i. Ciabangpah in kin khai Pathian hmai-ah kin cak lo i. A zomzet ur tio le ur thai taksa nai tu te i sing.
Saam la ngantu in khai he tih in ngan i, “A thin raw maan in i taksa heh cakhnak um lo i. Sualhnak maan in i ruh songah nuamhnak um lo i. I bawn sualhnak te in i lu i khuk ai phur ben lo tuh in rit i. I voihnak maan in i hmaihma te khai nam hiangho in zuan bial i. Kaimah in a roh ze in tuar ai vaaidip sil in thin niam in sunnivui um i. I eel ah sa ngai in ur-hnak um ai, i taksa ah cak-hnak hrimhrim um lo i. Tha-nau le thin hnawm in thin buai ngai in au ing.” (Saam 38:3-8). Saam la ngantu pa heh minung mit-hmuh ah mi ur, miphar i lo i. Pathian mit-hmuh leek ah mi ur miphar i. A taksa pumpalah ur heh Pathian thinraw-hnak maan in i tu seh, a voi-hnak maan in i. Ciabangpah in kin te khai Pathian hmai-ah taksa pumpalah in kin cak lo i.
Thinlung
Minung in mah veve heh thinlung pha ti in ruai thai i. Thin suup thil tuh in ruat thai i. Mah veve heh thinlung pha ngai, midang bangin thin sia lo in reel de i. Inapui aisu thinlung khai pha lo i ti in Bible in ti i.
Sual Thinlung in Pan
Pathian in vancungmi bawi (Lusifar) heh a pha ngai in bawn i. Cawisang ngai i (Ezik 28:12-17). Inapui a thinlung song in Pathian cang nuam i (Isai 14:12-15). Ciamanin Pathian in vawng lio i. Ciafangin Pathian ai raal tihnak Satan ah cang i. Lusifar heh a thinlung in hnawm hmasaber i. Lusifar thinlung in sual ham pan i.
Minung Thinlung ah Fuuk
Pathian bawnhnak Adam le Eve te ai thinlung heh pha ngai i. Inapui Satan in sia le pha ling thilhnak thingthai ai le i si khaw Pathian bang tuh i si ti in zawl i. Adam le Eve in Pathian thawn bang hiamhnak thinlung nai i hang. Ciamanin sia le pha ling thilhnak thingthai ai kawm lio i. Amah te thinling khai hnawm lio i. A te sin fa par te hmuahhmuah khai thinlung hnawm sa in suak i.
A Zomzet in Pha Lo
“Laivum ah minung sualhnak lian ze ai a thinlung ruathnak hmuahhmuah a zomzet in phat lohnak leek i ti Pathian in a hmu fangin laivum ah minung a bawn heh sir in a thin poi ngai i.” (Gen 6:5). Zaiman in Pathian in minung heh ciatih bang in hmu i? Pathian heh a pha lo leek hmu thai im? He mi thu ling tuhhnak a tu thuthimhnak in rel duun kin kul i. Acuzah in tapung heh a zomzet in sual a hmu i. Nuncan pha tapung le nuncan pha lo tapung heh acuzah hmu daan ah a bang pah i. Ciati a hmu-hnak heh amah te nun daan maan i lo ai acuzah tawng ai a uk-hnak daih lo, a raal i maan in i. Ciabangin Pathian ai uk-hnak daih lo, mah veve uk duun maan in i tu seh, Pathian ai raal Satan lam tan maan in minung heh Pathian ai raal i. Bible in, “Raal kin i laai ah Pathian ai fapa a thi-hnak in kin te Pathian thawn rem-hnak ninghiohnak ngah i fang in tu,” ti in ti i (Rom 5:10).
Minung heh Pathian ai raal i sing. Pathian in a raal heh a pha in hmu thil lo i. Tapung in acuzah hmuh ah pha leh thil tuh hnak a tu acuzah hnen ah luut leh kuul i. Ciabangin minung khai Pathian hmu daan ah pha leh tuh in tu a sung pe ai a hnen ah luut leh kuul i. Mah hlan lam nuncan zai ti bang tluk in pha tuh in rem hnelhno in khai a raal a i song a tu Pathian in a pha in hmu thil lo i.
Hnawm Zo Hang
“Thinlung heh zaizongza hnak in merh-mai nai ai a hnawm roh ze i. Thinlung thu aisu in ling thil tuh i.” (Jer 17:9). Pathian mithmuh ah minung thinlung heh a merh-mai nai ze i. A hnawm a hmon a zaan maan in phat-hnak pakhat khai um lo i hang. A hnawm a hmon a zaan heh zai ti bangin khai hmang tlaak lo i. Sep tuh teu leek um i. Ciabangin a hnawm zo thinlung heh rem thil lo i. A lon tuh lek um i.
A Pha lo leek Suak
“Amah te dang heh hlan kua honghnak i.” (Rom 3:13). Hlan kua hong sing lai a uih le a nam leek suak tuh i. Ciabangin dang heh thinlung ai a kua rong i ai, thinlung pha lo man in dang in a pha lo lo leek suak de i.
Zisu Khrih in, “Kaa ai suak-hnak tu thinlung song a suak-hnak i maan in minung riim ruai i. A pha lo tumtah-hnak, mi reek-hnak, mi nu (wife) sual pui-hnak, fenu sual pui-hnak, mi thil ru-hnak, a hmaan lo tettikhan-hnak, mi hming sia ruai-hnak te pawl heh thinlung song a suak-hnak i ai minung riim ruai i.” ti in ti i (Mat 15:18-19).
Thil pha lo sual-hnak hmuah heh taksa a bawn i napui ai a ruai tu tu thinlung i. Thinlung pha fangin tu taksa kut ke te in thil pha bawn tuh napui i. Ciamanin Pathian in, “Kai tu thinlung siik Pathian ing.” a ti-hnak i (Jere 11:20; 17:10; Saam 7:9; 1 Sam 16:7). Pathian in minung thinlung cek fangin a pha bul lo i ti hmu i.
Lungto bang
“Thinlung thar ning pe tuh ing. Ruat-hnak thar ning thun tuh ing. Ning taksa song ai lungto thinlung khiah suah tuh ai, taksa thinlung ning pe tuh ing.” (Eze 36:26). Minung in mah thilung thleng tuh in tum de i. Thleng thil tuh in khai ruat i. Inapui Pathian in minung songai lungto thinlung suah in taksa thinlung in thleng fang ian in ngah tuh i ti i. Ciabang heh Pathian leek in thil i. Minung in thleng thil lo i. Na thinlung Pathian in na thleng sah tuh lung na khim awm?
Rauhla
Pathian in ramsa te heh rauhla tel lo in bawn i. Inapui minung a bawn fangin rauhla tel in bawn i. Zaimantifangin rauhla nai tu in Pathian bia ai pawl thil tuh-hnak in i. Rauhla nai hmuah in Pathian bia kul i. Vancungmi te khai rauhla nai maan in Pathian bia tlang i. Minung hmuah in rauhla nai maan in Pathian bia kuul i. Cia i le rauhla nai hlen ai Pathian bia hlah le khaw ramsa i.
Rauhla Lam Thi
Adam le Eve in a hmasa lam ah Pathian thawn pawl duun thil i. Amah te rauhla in Pathian thawn peh duun i. Inapui sual in Pathian thawn peh duun-hnak cat ruai lio i. Minung ai rauhla le Pathian rauhla peh duun-hnak um lo maan in rauhla lam ah thi i. Rauhla lam thi heh taksa thi thawn bang lo i. Taksa thi fangin tuar-hnak um nawn lo hang. Inapui rauhla lam thi fangin tuar-hnak um i laai. Rauhla in tuar-hnak um lo selai maikaang ram hleng fangin zai khai tuar tuh lo i. Rauhla lam thi-hnak heh Pathian thawn peh duun-hnak cat ai Pathian ai daih-hnak khai ling lo i.
Pathian Haal Leh
Minung ai rauhla in Pathian haal leh ngio i. “Sakhi kiho te in tiluang a haal bang in i rauhla in bawipa nangmah na haal ing. I rauhla in Pathian tihnak a nung Pathian khiah haal ze i. Zaikom fangin Pathian hnen hleng in i hmai hmuh ni ngang.” (Saam 42:1,5).
Khaal rengre fangin hampalak ah ti ding tuh um lo ai rawn tiluang ah leek ti um i. Ciafangin sakhi kiho te in ti haal zee maan in raal rin lau nawn lo in ti um hmun ah ti ding tuh in kawi de i. Ciabangin minung ai rauhla in Pathian khiah haal ze i. Minung ai rauhla in Pathian haal ze maan in a nong ber ai um thinlung khai nuam thil lo i. Thin nuam tuh-hnak in zu, a ri thai si, baisikup, nunnuam-hnak puai te, nupang, pasal, sal-hnak a phunphun, ram thu, minung thu, miphun thu, fim-hnak, naper, mah hiam-hnak pakhatkhat bawn in si i. Inapui cia te heh ci ti ding bangin haal ruai amam sawn i. Thinnuam-hnak ngaingai pe thil lo i. A ngaingai a tu rauhla muang fang ian a thinlung khai muang-hnak ngah thil i. Nangma le mi hmuahhmuah ai rauhla in Pathian haal ze i. Na rauhla in Pathian thawn tawk duun fang ian in a haal-hnak diriam tuh hlai ah kumkhua nun-hnak khai ngah tuh i. Inapui a poi-hnak tu na taksa nung laai leek ah Pathian thawn tawk-hnak khuan nai i si. Na taksa thi hnua a tu hnua ze hang. Ciamanin na rauhla in Pathian tawk le peh duun leh kuul ti na ling ruai ing. Na rauhla Pathian thawn peh duun leh tuh na nuam awm?

Zirhnak (10) Thuzawt-hnak Pawl

1. Pathian in minung taksa, thinlung le rauhla a bawn ngom ah zai bang i?………….
2. Minung taksa heh zaiman in uih hiangho in nam i?…………..
3. Pathian mit hmuh ah na cak awm?………………..
4. Sual a kon in pan i?…………………
5. Aisu thinlung in sual pan i?……………………..
6. Minung thinlung a zomzet zai bangin um i?………………….
7. Minung heh zai in riim ruai i?…………………….
8. Lungto bang thinlung heh Pathian in zai bang thinlung in thleng tum i?………………
9. Rauhla lam thih-hnak heh aisu thawn peh duun-hnak cat i?………………….
10. Minung rauhla in aisu haal leh i?………………………

.

Zirhnak (11)

Thukham

Minung te in Pathian hnen hleng leh tuh-hnak ah thukham hluun tuh ti in tum tlang de i. Ciati a ruat-hnak heh thukham ai naper ling lo maan in i. Thukham thawn peh in Bible songah thukham ca-uk 5 um i. Ciate heh Moses ngan-hnak:
1. Genesis Hampan-hnak
2. Exodus Sal a suak-hnak
3. Leviticus Suang te naper
4. Numbers Mipum siar-hnak
5. Deuteronomy Daan peleh-hnak te pawl i.
Ciami thukham ca-uk pawl songah thukham (613) um i.
Phunli
Thukham te heh phunli in khan thil i. Ciate heh:
(a) Bia daan thukham (Ceremonial law)
(b) Uk daan thukham (Civil law)
(c) Nun daan thukham (Moral law)
(d) Ai ding daan thukham (Dietary law) te pawl i.
Israel Te Pe
Thukham te heh Pathian a pe i. Bible ah, “Pathian heh thukham kin pe tu i.” (Isai 33:22) ti in ti i. James in khai, “Thukham pe thai tu, thukhan thai tu pakhat leek um i ti i.” (Jam 4:12). Ciami pakhat leek heh kumkhua Pathian i. Pathian in Israel te hnen ah thukham pe i. Inapui Zentel te in thukham heh amah te hnen ah pe in ruat de i. Bible in, “Zentel te in thukham nai lo i.” (Rom 2:14) ti i. Inapui Zentel te in thukham hlun tuh in tum tlang de i. Zentel te heh thukham thawn seng duun lo heh Paul in he tih in ngan i, “Ciafangin ning te in Khrih khiah ling lo, Israel song ah tel lo, thutiam-hnak thawn seng lo, uum-hnak nai lo, laivum ah daan nai lo te pawl hih tu ih.” (Efi 2:12). Ciamanin thukham heh Zentel te thawn seng lo, Israel te thawn leek seng i.
Hluun Ben Lo
Minung in thukham hlun tuh ti napui ai hluun ben lo i. Zisu Khrih in, “Mawsi in thukham ning pe i lo im? Cia thukham heh pakhat in khai hluun lo i si.” (Zawn 7:19) ti i. Paul in khai, “Thil pha bawn tu um lo i. Pakhat khai um lo i.” (Rom 3:12) ti i. Ciamanin thukham hluun ben tu pakhat khai um lo i.
Dikcang Thil Lo
Thukham hluun-hnak in dikcang thil lo thu Bible in he tih in ti i, “Ciatihin thukham in sual laar ruai i maan in Pathian hmai-ah thukham hluun-hnak in aisu khai dikcang thil tuh lo i.” (Rom 3:20). Cen, “Minung heh thukham hluun-hnak in dikcang-hnak ah hleng lo i.” (Kala 2:15). “Thukham hluun-hnak in dikcang thil i selai Khrih heh a lo-vang in thi i tuh i.”(Kala 2:21) ti in ti i.
Cukcam Tuar
Thukham um daan ling lo tu te in thukham hluun-hnak in ohnak ngah tuh in thidawn lio in reel tlang de i. Inapui thukham in minung heh cukcam tuar ruai i ti ling tlang lo i. Bible in, “Thukham hmuahhmuah hluun fangin pakhat ah sual pang le khaw thukham veksen hluun lo sual-hnak um i.” (Jam 2:10) ti i. Ciahlai-ah, “Thukham hluun-hnak a rinsan tu te hmuah cukcam-hnak thawn peh i. Zaiman tifangin, thukham ca-uk song ai um-hnak ponkam te hmuah a hluun tio lo tu te cukcam tuar tuh seh ti in Laai Cianghlim in ti i.” (Kala 3:10). Ciamanin thukham hluun fangin thukham veksen pakhat khai taang lo in a zomzet hluun kul i. Inapui ciati hluun tuh tu thil lo i. Ciamanin thukham in cukcam tuar ruai i.
Mi Reek
Mi hmuahhmuah in thukham in minung nung ruai in ruat tuh i. Inapui thukham in minung nung ruai lo ai, nun-hnak reek sawn heh Pawluh in hetin ngan i, “Thukham um lo fangin sual thi i. Ahlan ah thukham um lo maan in i nung i. Thukham um fangin sual nung leh thio i. Kai i thi i. Nun-hnak thawn seng-hnak thukham heh thih-hnak thawn seng ti tawk ing. Sual heh thukham in khuan ngah le khaw i zawl ai cia thu in i reek i.” (Rom 7:8-11). Tinuam-hnak tu thukham maan in sual heh nung ai i reek i. Ciamanin thukham heh minung nung ruai tu i lo ai thi ruai tu sawn i.
Sual Ling Tuh In
Ciatih-bangin dikcang-hnak le pe thai lo, cukcam le thi ruai thai thukham heh Pathian in zaiman in pe i ni? Zaiman tifangin minung in mah sual-hnak ling thil lo, mah veve heh mi pha a ruat thai i. Ciamanin minung ai sual ling ruai tuh in thukham pe-hnak i. Lai Cianghlim in, “Ciatin thukham in sual laar ruai i maan in thukham hluun-hnak in Pathian hmai ah aisu khai dikcang-hnak ah hleng thil lo i.” ti in ti i (Rom 3:20). Cen, “Thukham leek in sual ling ing. Kontih i ti fangin, thukham in pam-hap mah ti hlah selai, pam-hap heh sual i ti ling tuh lo ing.” (Rom 7:7). Ciamanin thukham ai naper tu minung te sual ling ruai tuh-hnak i.
Khrih Hnen Ah Kuat
Thukham in dikcang-hnak mi pe thil lo, amah rinsan tu te cukcam le thih-hnak ah hleng ruai thai i. Inapui dikcang-hnak ah hleng tuh in minung te Khrih hnen-ah kuat i. Bible in, “Kin te in sang-hnak in dikcang tuh-hnak ah thukham in Khrih hnenah kin kuat ai kin kilkhawl tu i.” ti in ngan i (Kal 3:24). Ciamanin thukham heh Zisu Khrih sang-hnak in dikcang thil tuh-hnak ah a bawm tu i. Inapui thukham leek rinsan le si khaw thih-hnak i.

Zirhnak (11) Thuzawt-hnak pawl

1. Thukham ca-uk te pawl heh zai te i?………………………….
2. Aisu in thukham pe i?……………………
3. Zentel te hnen ah thukham pe awm?………………..
4. Thukham hluun ben tu um awm?………………..
5. Thukham hluun in dikcang thil awm?…………..
6. Thukham hluun ben lo fang zai tuar tuh i?……………….
7. Thukham in nung ruai maw thi ruai i?………………
8. Thukham in zai ling ruai i?………………..
9. Thukham in aisu hnen ah kong hoi i?…………….
10. Aisu sang fang ian in dikcang thil i?………………..

.

Zirhnak (12)

Mimung In Thil Lo

A hlan zirhnak te ah minung ai dinhmun siava daan ling i sing. Miphun in khai i tu seh, nun daan in khai i tu seh pha lo i. Ciamanin sual nai tuh lo in, dikcang tuh in le Pathian ram lut tuh in minung in thil lo i. Cia te pawl a com zawng in zir rih a sing.

Sual Thawn Peh In
Minung in sual tuh lo in bawn thil lo i. Laai Cianghlim in, “Ethiopa (mihang) in a vun i tu seh, tlavang in a tial i tu seh, thleng thil awm? Thleng thil le khaw sual bawntu de pawl in thil pha bawn thil tuh i.” ti in Jeremiah 13:23 ah Pathian in ti i. Minung in sual lo in um thil lo i. Mihang pa in a vun thleng ai, tlavang in khai a tial thleng fang ian in sual bawn lo in um thil tuh i.
Sual Man Kuan Tuh In
Laai Cianghlim in, “Sual man thih-hnak i.” ti i (Rom 6:23). Minung in a sual-hnak hrangah thi selai kumkhua nunhnak tu a kon tin ngah thil tuh hang i? Minung in a sual-hnak hrangah hellram hleng tuh leek um i. Ciamanin minung in a sual man thih-hnak kuan thil lo i.
Sual Som-hnak
Minung in sualsir in sual tuh nawn lo hang in zuam de i. Inapui sual bawn lo in um thil lo i. Cia leek i lo in bawn zo-hnak sual te ciang ruai thil lo i. Laai Cianghlim in, “Minung ai sual hlat-hnak heh thi in i.” ti i (Lev 17:11). Cen, “Thi luang lo in sual hlat-hnak um lo i.” ti i (Heb 9:22). Minung in mah sual ciang ruai tuh-hnak ah thi nai lo i. Sum te thi le Pathian in saang nawn lo hang. Mah thi luang ruai tuh le misual ai thi heh cianghlim lo i. Ciamanin minung in sual ciang tuh in bawn thil lo i.
Thil Pha Bawn-hnak
Minung in Pathian a let-khan leh tuh-hnak in thil pha bawn-hnak rinsan de i. Seu ha seu khat pe, a hlu pe, mifarah te bawm, Pathian naper lam ah tel te pawl in sual paai tuh a ruat de i. Inapui, Laai Cianghlim in, “Kin veksen in kin ciang lo i. Kin bawn awng-hnak phat-hnak te khai pon riim bang i.” ti i (Isai 64:6). Minung a thil pha bawn-hnak te heh minung mit-hmuh a ngawn pha bang. Inapui Pathian mit-hmuh a tu pon riim bang i. Thil pha bawn-hnak in kin sual paai thil lo i. Thuthim-hnak ah mireek tu pa in mi a reek hnua-ah, thil pha zai bangin a bawn leh in khai a sual-hnak paai thil lo i. Mi reek-hnak ca ah cawhkuan tuar kuul tuh thotho i.
Thukham Thawn Peh In
Minung in thukham hluun le khaw sual nai lo in, kumkhua nun-hnak ngah tuh ti in ruat de i. Inapui Laai Cianghlim in, “Thukham hluun fangin pakhat khat ah sual le khaw thukham veksen vum-ah sual i.” ti i (Jam 2:10). Minung in thukham veksen hluun ben thil lo i. Hluun tuh ti ian ti de i. Hluun tuh ai a zuam tu khai um tam lo i. Ciahlai ah thukham hluun ben lo maan in cuk-cam-hnak le thih-hnak leek hleng ruai i (Kal 3:10; Rom 7:11). Ciamanin thukham thawn peh in minung in zai khai bawn thil lo i.
Vainih Te-hnak
Minung heh vaikhat te fangin Adam le Eve ai fa i. Vaikhat te-hnak heh nuu pum song in i le taksa in te i. Ciami te-hnak khai mah ai bawn-hnak um lo i. Zisu in, “Vainih te-hnak co lo te Pathian ram hmu tuh lo i ti in thungai in na reel ing.” ti i (Zawn 3:3). Vaikhat te hnak co lo te he laivum ah hleng lo ai hmu khai hmu lo i. Ciabang pahin vainih te-hnak co lo te Pathian ram hleng lo leek i lo in, hmu khai hmu tuh lo i. Zisu in ti le rauhla in vainih te-hnak co kul i ti i. A kon tin, ti le rauhla in vainih te-hnak co tuh i? Tinim-hnak in te tuh im? Tinim-hnak i selai tinim/tisom tu hmuahhmuah Pathian ram hleng tuh i. Inapui tinim/tisom tu hmuahhmuah Pathian ram hleng tuh lo i. Rauhla in a kon ti te tuh? Minung in cang thil lo i. Ciamanin vainih te-hnak thawn peh in khai minung in cang thil lo i.
Kumkhua Nun-hnak
Minung in kumkhua nun-hnak ngah tuh in nuncan ziaza pha tuh, thukham hlun tuh, a hlu pe tuh, Pathian thu zuam tuh, ti in a phunphun in zuam de i. Inapui kumkhua nun-hnak heh cia pawl ah um lo i. Pathian in kumkhua nun-hnak heh Zisu Khrih song leek ah dah i. Zisu Khrih nai fang ian in kumkhua nun-hnak nai thil i (1 Zawn 5:11-12). Cia i le khaw Zisu Khrih tel lo in a kon tin kumkhua nun-hnak ngah thil tuh i. Kumkhua nun-hnak ngah tuh in minung in cang thil lo i.
Satan Thawn Peh In
Minung te heh Satan fa te i. Zisu in, “Ning te heh ning pa Khuavang fa te i si.” ti i (Zawn 8:44). Kin pa Satan thawn a kon tin peh duun-hnak cat ruai thil tuh i. Minung in cang thil lo i.
Adam Thawn Peh In
Mi veksen in Adam fa te i. Ciamanin Adam bangin sual nai ai cukcam-hnak tuar i. Suah-keh sual nai teen i. Ciamanin Adam thawn peh duun-hnak cat kul i. Adam thawn peh duun-hnak cat tuh in a kon tin ti tuh hang? Minung in cang thil lo i.
A Kon Tin Ti Tuh Hang
He mi thuzawt-hnak heh mi hmuahhmuah a zawt tuh-hnak i. He mi thuzawt-hnak zawt lai lo te tu mah veve ling lo, buai khai buai lo i. Ciamaan lau tuh pha khai ling lo. Luat-hnak tuh khai si lo, mah sual-hnak ah thi tuh pawl i. He thuzawt-hnak heh Israel te in hnuahlun te hnen ah zawt awng i (Hnua 2:37). Ciami Israel te in amah te heh zai khai sam lo, Pathian lam zuam ngai maan in Pathian daih bang a um ti in ruat duun tlang i. Pathian lam zuam tlang ngai maan in Zisu heh zirh sual tu saya ti in reek lio i. Inapui amah te bawn-hnak heh sual ai, sual hlat-hnak ngah tuh in le ohnak ngah tuh in cang thil lo ti ling fangin hnuahlun te hnen ah, ‘a kon ti ti tuh i ing’ ti in zawt tlang i. He mi thuzawt-hnak heh Filipi thawnginn kul tu pa in khai Pawluh le Sailas te hnen ah zawt awng i. Pawluh le Sailas te in thawnginn songah Pathian thangphat fangin, Pathian huham in hlinhlin ai, thawnginn dawngkham te hong sek i. Ciafangin thawngtla te suak sek hang ti in ruat ai, thawnginn kiltu pa in amah veve reek duun tum i. Inapui Pawluh le Sailas te in kham i. Ciafangin Thawnginn kiltu pa in Pawluh le Sailas te hnen ah lau ngai in khuup hlepbok i. Amah te khiah suumpua ah suah ai, “Bawipa te pawl ohnak i ngah tuh in zai bawn tuh ing?” ti in zawt i (Hnua 16:25-30). Ciabang thuzawt-hnak heh mangbang vansaang ai, harsa-hnak tawk ai, zai bawn tuh ling lo te ian in zawt de i. Nang tang ciami thuzawt-hnak zawt aw hang sim? Ciahlah le zawt kuul lo in ruat aw sim?
Zirhnak (12) Thuzawt-hnak Pawl
1. Minung in sual bawn lo in um thil awm?…………….
2. Minung in thil pha bawn tuh-hnak ah mi haang pa in zai bawn thil kuul i?…………
3. Minung in sual man thih-hnak kuan thil awm?…………………..
4. Minung in sual som tuh-hnak thisan nai awm?………………..
5. Thil pha bawn-hnak in sual ciang ruai thil awm?………………..
6. Thukham in ziang ian cang ruai thai i?……………………
7. Minung in vainih te-hnak tuh in bawn thil awm?…………………..
8. Khrih tel lo in kumkhua nunhnak ngah thil awm?………………….
9. Satan le Adam thawn peh duun-hnak in a kon tin cat thil tuh i?……………….
10. Thawnginn kiltu pa in a kon tin thuzawt i?………………….

.

Zirhnak (13)

Pathian Ai Ohnak

Zirhnak (12) ah minung heh ohnak thawn peh in zaikhai bawn thil lo ti ling zo hang sing. Inapui minung a bawn thil lo-hnak Pathian in bawn thil i (Mt 19:23-26). Pathian in minung a bawn thil lo-hnak Zisu Khrih hmang in bawn-hnak zir tuh i sing.

Bawn Sual
Ahmasaber ah Pathian in bawn sual zai tin tawlreel i ti siik a sing. Bawn sual heh misual tu ai bawn-hnak sual i. Ciami sual heh Pathian mit-hmuh leek ah i lo in, minung mit-hmuh a khai sual i. Ciami bawn sual in minung thinlung hnawm ruai i. Bawn sual tu in amah sual ling maan in Pathian ai ninghio-hnak rin lang ngam lo in thin hnai-hnok ruai i. Ciami sual nai lo fang ian in, Pathian ai ninghio-hnak khiah, ang ngai in pom thil tuh i.
Thisan In
Bawn sual heh thisan in hlat thil i. Laai Cianghlim ah, “Ning bawn sual hrang hlat tuh-hnak ah thisan khiah biaktheng (altar) vum ah ning pe zo ing. Minung sual hlat-hnak heh thisan i.” ti in ti i (Lev 17:11).
Pathian in minung sual-hnak khiah thisan in hlat thil i ti i. Ilekhaw thisan in sual-hnak a kon tin hlat tuh i? Ciami thu ling tuh a tu Israel te ai sual raithawi (hibawl) daan ling kuul i. Cen hibawl daan ling tuh a tu biakbuuk thu ling kul lala i. Biakbuuk hmaan tu vangcung ah um i. Pathian in Moses khiah sinai tlaang vum in vancung biakbuuk hmuh awng i. Ciami vancung biakbuuk thawn bangin laivum ah biakbuuk sa ruai i (Exo 25:9). Hibawl-hnak veksen in ciami biakbuuk ah bawn i. Biakbuuk ah hibawl daan a phunphun ling-hnak in vancungah a kon ti bibawl ti ling thil i. Ciamanin hibawl daan le biakbuuk thu ling tuh heh thupui ngai i.

(1) Biakbuuk Seen (Court)
Biakbuuk seen khiah pik ngo a reen ai, a sau lam dong zakhat, a kau lam dong sawmnga, a saang lam dong nga i (Exo 27:9). Minung le sum te biakbuuk tualvaan ah lut thil tuh lo a kham-hnak i ai, thukham saanteh nuam-hnak i.
(2) Biakbuuk Dawngkham
Biakbuuk dawngkham heh nisuahlam ah um ai dong kul kau i. Pon mepian, khamal (purple) le a san, bawh-tah (linen) naal ngai a bawn-hnak i (Exo 27:15). Biakbuuk dawngkham tu Zisu Khrih saanteh hnak i. Biakbuuk tual songah dawngkham leek in luut thil bang in, vancung ram khai Zisu Khrih dawngkham leek in luut thil i (Zawn 14:6).
(3) Biakbuuk
Biakbuuk heh biakbuuk suum (court) songah nitla lam nong ah sa-hnak i. A saulam dong sawmthum, a kau lam dong ha i.
(4) Hmun Thiang Ber
Biakbuuk heh khaan-nih in khaan ai a song ta heh hmun thianghlim ber hmun ti i. Cia ta ah
thukham kuang um ai, a song ah thukham paha ngaan-hnak thukham lung panih dah i (Ex 26:33).
(5) Hmun Thianghlim Hmun
Biakbuuk ai a puata khaan heh hmun thianghlim hmun ti ko i. A saulam dong kul, a kau dong ha i. Cia taa ah rim-ur tai-hmun biak-biaktheng, sui mai-khuat le sang cabuai te um i. Cia khaan songah suang (priest) te nisiar zinglam le zaanlam ah rim-ur taai tuh le sui maikhuat ah awlif siti beet le mai-ri ciang ruai tuh in luut tio i (Exo 26:33).
(6) Ponzaar (veil)
Hmun thianghlim ber le hmun thianghlim hmun khaak-hnak ponzaar i (Exo 26:33). Hmun
thianghlim hmun ber ah suang-lu (high priest) luut fang in hemi ponzaar kaan in luut de i. Hemi ponzaar heh Zisu ai taksa saanteh-hnak i (Heb 10:20).
(7) Thukham kuang
Thukham kuang heh akhesia thing a bawn-hnak i le a song le a pua sui in khuk berh i. A siin tu
sui leek a bawn-hnak i le a vumah sui a bawn-hnak vancungmi panih hmai ton duun in um i. Ciami a siin heh ninghio-hnak tohkheng ti a ko le vancung ram ai Pathian tohkheng hmuh-hnak i. Vancungmi laklawh ah Pathian heh mairo in um i. Tun in vangcung ai Pathian tohkheng heh ninghio-hnak tohkheng i lai i le a rai-hlan ah thukhan-hnak tohkheng i tuh i. Cia teng fangin ohnak ngah leh thil tuh lo maan in tuun in a rang ngai a ohnak co na kuul i.
(8) Rim-ur Taai-hnak Biaktheng
Akhesia thing a bawn-hnak i le sui in khuk sek i. Ciami vumah suang(priest) te in zinglam le zaanlam caang fangin rim-ur taai de i. Rim-ur taai heh mi thinghlim te ai sawngen-hnak hmuh-hnak i (Saam 141:2, Thup 5:8; 8:3). Mi thianghlim te sawngen-hnak heh Pathian hmai-ah rim-ur bang i.
(9) Sui Maikhuat
Hmun thianghlim khaan song hlang lam ah um i. Sui loleek a bawn-hnak i. Sui maikhuat pasarih khiah a kuang pakhat ah a kaak pasarih a bawn-hnak i. Sui maikhuat heh kawhhran hmuh nuam-hnak i (Thup 1:20). Sui maikhuat vaar-hnak olif siti heh Ciang Rauhla hmuh-hnak i. Kawhhran te heh Ciang Rauhla um fang ian in tleu thil i. Kawhhran tampui tu Ciang Rauhla um lo maan in vaar lo in thim meeng i.
(10) Sang Cabuai
Akhesia thing a bawn ai sui in a song a pua khuk liang i. Hmun thianghlim khaan saklam ah dah i. Col tel lo sang hlainih dah ai, Israel miphun hlainih hmuh nuam-hnak i. Amah te khiah Pathian hnen ah ap-hnak hmuh i. Ciami sang heh Pathian caa in suang (priest) te leekin ai thil i. Sabat nia caang fang in a hlun suah ai a thar daah de i (Exo 25:23-30).
(11) Daar Maihuum (Bronze Laver)
Daar maihuum pui heh daar a bawn-hnak i le biakbuuk le daar biaktheng pui lak-lawh ah dah i.
Suang te kut ke som tuh-hnak ti dah i. Thinlung ciang ruai thai Lai Cianghlim hmuh-hnak i.
(12) Daar Biaktheng Pui
Daar biaktheng pui heh mai thawi hmun biaktheng pui ti in khai ko i. Dong nga sau, dong nga
kau, dong thum saang i. Akhesia thing daar a tuam sek-hnak i. Sa le sang te mai taai hmun i (Ex 27:1-7). Thinglamteh hmuh nuam-hnak i.
(13) Mipui Pumkhawm Hmun
Mipui pumkhawm hmun biakbuuk hmai ti a ko i. Mipui te biakbuuk songah luut thil lo i. Daar maihum pui le biaktheng hiang tualvaan ah leek tlang thil i. Raithawi tuh-hnak sum te ro hmun i.

Ling tuh-hnak: he biakbuuk le a thil koh te pawl siik lo in ling le ngah teek tu.

Zirhnak (13) Thuzawt-hnak Pawl

1. Bawn sual pawl heh zai in hlat thil i?…………………..
2. Zaimanin biakbuuk thu ling kuul i?…………………
3. Biakbuuk taktak heh a konnah um i?………………….
4. Biakbuuk song ta heh zai ti ko i?…………………
5. Hmun thianghlim ber hmun ah zai um i?……………….
6. Hmun thianghlim hmun ai thil te zai te i?………………..
7. Ponzaar (veil) heh a konnah um i?………………
8. Daar maihuum heh zai hrang i?…………………
9. Daar biaktheng pui in zai hmuh-hnak i?…………………
10. Sum te heh a konnah ro de i?……………………..

.

Zirhnak (14)

Thisan a Sual Hlat-hnak

Zirhnak (13) ah biakbuuk thu ling zo hang sing. Ciami biakbuuk ah sual te thisan in kon ti hlat i ti zir rih a sing. Pathian in, “Minung ai sual hlat-hnak heh thisan in i.” ti i (Lev 17:11). Thisan in a kon ti hlat tuh i?

Mawh Puh Thai Tu
Minung te mawh puh thai, thukhan thai tu heh Pathian leek i ti zirhnak (2) ah zir zo hang sing. Bible in, “Kumkhua Pathian ai mawh puh-hnak thawn luat ai, zawl-hnak thinlung nai lo tu heh mi hmuifu i.” ti i (Saam 32:2). Ciamanin mawh puh thai tu le sual-hlat thai tu heh Pathian leek i.
Thisan in
Mawh puh thai le hlat thai Pathian in sual hlat tuh-hnak ah thisan kul i ti i. Bible in, “Taksa nunhnak heh thisan ah um i. Ning bawn-hnak sual-hnak te hlat tuh-hnak in ciami thi khiah biaktheng vum-ah ning pe ing. Minung sual hlat-hnak khiah thisan in i.” ti i (Lev 17:11). Cen, “Thisan luang lo in sual hlat-hnak um lo i.” ti i (Heb 9:22). Ciamanin sual hlat tuh-hnak a tu thisan kul ngio i.
Thisan Heh Nun-hnak
Zaimanin Pathian in sual hrang ah thisan ngen i? A ngaingai a tu sual a man heh thih-hnak i (Rom 6:23). Sual-hnak maan in misual heh thi kul i. A dang cawh-kuan te, thawng to, paisa kuan, naper har per ti te pawl um lo i. Pathian thukhan-hnak zung an sual man thi tuh leek rel i. Zaimanin cia tih bangin thih-hnak thu pe i ni? Naupang niu in vaang dai se lai sut tuh i sing. Zaiman ti fangin amah le mah tuah mawh tuh maan in. Pathian in minung te heh nun-hnak kin pe i. Cia kin pe-hnak nunhnak heh amah daih bang a hmang tuh-hnak i. Inapui minung te in Pathian daih bangin nun-hnak hmang lo in mah te daih bang teen in nun-hnak hmang tlang i. Ciatih bang a mah daih daan a nun hmang heh sual i. Pathian daih-hnak zai siar lo in mah daih bang a nun hmang tlang maan in Pathian in minung hnen in nun-hnak ngen leh i. Minung hnen in nun-hnak ngen in pe le khaw minung heh thi i hang. Taksa nun-hnak heh thisan ah um i ti i man in thi ngen heh nun-hnak ngen ti-hnak i. Inapui minung in a nun-hnak heh pe thil lo i. Zaiman tifangin minung in a nun-hnak pe lio le khaw a thi i hang. Inapui Pathian in minung ninghio maan in amah ca nun-hnak pe tu tuh, thi tu tuh tawlrel sah i. Inapui minung te in ling thil tuh lo man in Israel miphun ril ai sual ca a kon tih ai nun-hnak pe tuh ti zirh awng i.
A Hla
Kumkhua nung Pathian in Israel te hnen-ah, sual ca in thisan ngen de i. Cia heh a hla i. Lev 4:1-12 song-ah siti pawh-hnak suang bawi(high priest) in Pathian ai thukham ling lo in sual bawn pang le khaw, sir menma in a sual ngai-thiam lo i. Ciami a sual hrang kawlpaw cang niu heh mipui pumkhawm hmun biak-buk dawngkham hiang-ah pe tuh i. Kawlpaw lu vum ah a kut suan tuh ai ro tuh i. Kawlpaw thi khiah keng tuh ai biakbuk song hmun thianghlim hmun ber khaak-hnak pon zaar hmai-ah vai sarih phiah tuh i. Cia ben fang rim ur taai-hnak sar(altar) ki pali ah kawlpaw thi noih tuh ai a taang-hnak thi a veksen in biakbuk tual ai um sar-pui(great altar) ham ah bung tuh sek i. Kawlpaw songkua thau hmuah le a kal panih tu sar pui songah mai a tai tuh i. A lu, a ke, a ril a tawiteh le a sa a vun veksen in hnarpua vutkuang lon hmun-ah mai taai tuh i. Ciatihbang in Pathian ruai-hnak bang ai thawi ben fang ian in Pathian in suang bawi ai sual-hnak khiah ngaithiam i. Pathian ngen-hnak thi pe lo in sual sir in leh hnua ah sual tuh nawn lo hang ing ti menma in ngah lo i. Pathian in kawlpaw thi siik in saul hlat i. Kawlpaw thi in kawlpaw nunhnak, kawlpaw nunhnak in saul-hnak bawntu suang bawi ai nunhnak ai-awh i. Kawlpaw in a nun liam-hnak in suang bawi heh a sual-hnak ca liam zo, kuan zo ti-hnak i. Sual-hnak khiah nunhnak in kuan zo ti- hnak i.
AKhim-hnak
Israel te ai raithawi (hibawl) -hnak hmuahhmuah heh Zisu Khrih, amah pum thawi tuh-hnak hmuh-hnak i. “Kawlpaw, me ai thi in sual hlat thil lo i.” ti i (Heb 10:4). Zaiman tifangin sum (animal) te heh minung hnak in niam sawn ai minung ai-awh thil lo i. Ciamanin Pathian hmai ah kin sual man pe tuh in thi kul i hang. Pathian in sum thi le pom thil lo i. Mah thi pe tuh fang le misual thi i maan, taksa thi fang hell ram hleng tuh teu leek um i. Ciamanin Pathian Amah rori in sual nai lo a fapa Zisu Khrih ai a taksa pumpui le a thi kin remruat sah i (Heb 10:5). Thukham hlun kum 1500 song Israel te raithawi (hi bawl) hnak hmuahhmuah heh a hla(shadow) i ai a pumpui (a khim ruai tu) tu Zisu Khrih i (Kawl 2:17)
Khrih ai Thi(blood) Pe
Laivum minung te in Pathian hnen-ah thi thianghlim pe tuh nai lo i. Ciamanin Pathian a tawlrel-hnak bang in Khrih in a thi pe i. Bible ah, “Tun in minung kut a sa lo, he laivum thawn seng lo, a pha sawn biakbuk song ah, leh-hnua ai phat-hnak Suang bawi (High Priest) Khrih in, kin ca kumkhua tlan-hnak ninghio-hnak ngah in me thi (blood) i lo kawlpaw niu thi(blood) i lo, Amah thi(blood) thawn hmun thianghlim hmun ah vai khat leek lut i.” ti i (Heb 9:11-12).
A vum ai Bible rel-hnak bang in Zisu Khrih heh kin suang bawi i. Sum (Sacrifice) khai amah pah i. Biakbuk tu mi nung kut a sa lo, laivum ah i lo, vancung biakbuk taktak ah i. Sual hlat-hnak khai kumkhua hrang i. Ciamanin Israel te thawi de-hnak rai hnak in Zisu Khrih ai thawi-hnak heh pha sawn i. A hnia ai lai ah hlan lai ai le tun ai thawi-hnak saanteh-hnak hmu thil i sing.

God was Satisfied

Athu Hlanlai ai Tun ai
Biakbuuk Minung kut a sa. Laivum ah Pathian a sa. Vancung ah
Suang(Priest) Minung Aaron fa te Khirh
Pe-hnak Sum(Kawlpaw, me) Khrih
Sual-hlat Camkhat, sual leh hlan tian Kumkhua

Pathian Lungkhim
Minung te sual hlat tu tuh tu Pathian i. A ngen-hnak tu nun-hnak i. Ciami nun-hnak pe tu tuh heh sual nai lo mi cianghlim kul i. Nun-hnak pe heh thisan in hmuh tuh i. Minung te in amah te nun-hnak le thi pe tuh nai lo fang in Pathian in a Fapa heh laivum ah hlat in nun pe ruai i. Fapa in laivum mi hmuahhmuah ca a nun-hnak liam in a thi(blood) khiah a Pa hnen ah pe zo i. Bible in, “Ciami Bawipa in, sual hlat tuh-hnak ah rai pakhat thawi ben fang in Pathian kiahhan lam ah a kumkhua in to ai” ti i (Heb 10:12). Khrih ai pe-hnak khiah Pa Pathian in saang ai lungkhim zo i. Ciamanin Pathian thukhan-hnak zung pui in laivum mi te ca sual hlat-hnak thu phuang zo i. Bible in, “Ciami sual-hnak te hlat zo hnua ah sual raithawi-hnak pe leh kul lo hang,” ti i (Heb 10:18).
Cianghlim Zo
Laivum mi te misual a hmu tu heh Pathian i. Inapui Khrih ai thi (blood) in cianghlim zo i ti i. Bible in, “Pathian fapa Zisu Khrih ai thi (blood) in kin sual-hnak hmuahhmuah som zo sek i.”ti i (1 Zawn 1:7). Ciamanin aisu khai sual hrang buai tuh um lo hang. Zaimantifangin Khrih ai thi (blood) in amah te sualhnak som zo sek hang. Inapui mi tam sawn heh kuul lo rori in hell ram feh tuh tlang i lai. Zaimantifang Khrih ai thi in sual hlat-hnak ling lo le sang lo man in i.
Pom Kul
Pathian ai na bawn sah-hnak heh pom na kul i. Sual bawn lo tu i lo i sing. Ni siar sual bawn tuh pah lai tio i sing. Inapui Zisu Khrih ai thi in kin som sah sek ai kin cianghlim ruai zo i. Cia heh Pathian amah rori tawlrel-hnak i le lung khim zo i. Ciamanin, “Pathian a mawhhluk-hnak thawn luat ai mah veve zawl lo tu te heh mi hmuifu i.” ti i (Saam 32:2). Pathian in mawh na hluuk lo hang. Ciabang pah in nang ma veve khai mawh hluuk ma hang.

Zirhnak (14) Thu zawt-hnak pawl

1. Mawhpuh le hlat thai tu heh aisu i?
2. Pathian in zai in sual hlat thai i ti i?………………
3. Mah nuam bang a nun hmang heh ………….i.
4. Thi(blood) ngen heh zai ngen ca i?…………….
5. Zaiman sual hrangah nun-hnak ngen i?………..
6. Suang in a sual hrang sir-hnak in sual hlat-hnak ngah thil awm?………………..
7. Kawlpaw………..in kawlpaw ……….hnak, Kawlpaw……hnak in misual ai………….hnak ai-awh i.
8. Israel te ai raithawi-hnak hmuahhmuah heh aisu ah khim sio i?……………….
9. Kin suang heh aisu i?…………..
10. Kin sum tang aisu i?……………
11. A hlan biakbuk heh……….um ai, tun biakbuk heh……..ah um i.
12. Khrih a thawi hnua ah thawi-hnak um kuul lai awm?…………….Ziang man in?…………….
13. Na sual-hnak hlat in um zo awm?…………………
14. Laivum mi te hell tlok kuul lai awm?………….Zaiman tlok tuh lai i?…………………
15. Pathian a mawh puh lo leek i lo in ………………..khai mawh puh dun lo kul i.

.

Zirhnak (15)

Thi Ai Naper Pawl

Zirhnak (14) ah thi in sual hlat-hnak ling zo hang sing. Thi in sual-hlat leek i lo in a dang khai per i. Cia te zir rih a sing.

Thukhan-hnak in Luat
Thi in Pathian thukhan-hnak in luat ruai i. Israel te Izip ram ah sal in luat tuh zaan ah Pathian in tuu niu ro in a zaanzaan in a sa heh ai ruai i. Tuu niu sa a ai tu ai dawng biang le dawng tun ah tuu thi maat ruai i. Cia zaan ah Pathian in Izip ram thukhan tuh i. Tuu thi in Israel mi te i ti lin ruai-hnak i. Ciami thi a hmu fang in Pathian ai vancungmi in thukhan lo in lawn tuh teu i. Thi noih lo inn ai um tu fapa upa ber le sum a cang upa ber hmuah thi tuh i (Exo 12:7-13). “Cia zaan seulai fangin Pathian in kumpibawi (King) Farawh ai fapa upa ber ai pah in thawng inn song ai a toh-hnak ai fapa upa ber tian Izip ram ai fapa upa ber hmuah i tu seh, sum(animal) fa upa ber a cang hmuah thukhan i.”(Exo 12:29). Inapui Israel te ai fapa upa ber te tu thi lo i. Thukhan-hnak tuar lo i. Ciatihbang ai thukhan tuar lo-hnak heh, amah te nuncan ziaza phathnak man i lo i. Tuu fa niu ai thi maan in i. Pathian in thi siik in lawn teu i. Ciabangpahin laivum mi hmuah thukhan-hnak a luat tuh in thi(blood) kul i. Inapui Pathian a saang tlak thi um lo fang in Pathian a tawlrel-hnak bang in Zisu Khrih ai thi luang ruai zo i. Zisu Khrih Amah rori in, “He haai heh thukham thar thawn peh ai mi tampui ca sual hlat tuh-hnak ai luang ruai-hnak i thi i.”ti i (Mt 26:28). Ciami thi man in sual hlat-hnak co hnua ah sual thukhan-hnak tuar kul nawn lo i hang. Khrih a mah rori in, “Fapa a sang tu in sual thukhan-hnak tuar tuh lo i.” ti i (Zawn 3:18).
Na sual-hnak te khiah Khrih ai thi in hlat in Pathian in thu na khan nawn lo in na lawn teu i hang. Ciami thutak pom thil aw sim? Israel te thukhan-hnak in luat ruai tu heh Pathian i. Thi in luat ruai i. Ciabang pah in laivum mi hmuahhmuah thi in thukhan-hnak in luat ruai tu heh Pathian i. Pathian amah rori a Khrih thi siik in sual thukhan nawn lo heh sang-hnak in pom na kul i.
Pum Zuar Rahab
Israel te Khanan ram lut hlan Sitim hmun ah um lai teng fang in Joshua in Jerikhaw khua cuul tuh in mi panih hlat i. Ciami cuultu (Spy) te panih te in pumzuar Rahab inn ah been i. Ciafangin Rahab in Israel te in Jerikhaw khua neh ai lang fang in amah le a innkua pui te reek tuk lo in cuultu te hnen ah thukham ngen i. Cuultu te in khai thukham i. Inapui Jerikhaw khua lang fangin pumzuar Rahab ai inn ling thil tuh-hnak in cuultu te in ri san niu pe ai dawngkham niu ah taar tuh in cah i. Cuultu te in he mi ri san niu heh taar tu lai na unau na innkua pui te inn song ah um ruai tu law. Inn pua ah um le khaw amah te sual man in thi tu seh ti in thukham ruai i (Josh 2:1-21).
Israel te hnen ah Pathian in Jerikhaw khua pe fang in ri san niu taar-hnak inn song ai um tu pumzuar Rahab ai innkua pui te hmuahhmuah reek lo in nung khuan pe i (Josh 6:23). Pumzuar Rahab heh mi nuncan pha tu i lo i. Pum zuar i. Inapui Pathian kih le sang tu i. Ciatih bangin kih menma in tawk lo i. A sang-hnak heh a bawnhnak in hmuh i. Akonti hmuh i ti fangin Israel cuultu te bawm in thup i. Ciatin thup heh a khua pui te in ling selai amah heh reek tuar tuh i. Lau kul ngai napui bawm i. A innkua pui te a veksen luat-hnak heh risan niu maan in i. Risan niu taar-hnak inn song ai um tu hmuah luat i. Risan niu pua ai um tu a khua pui te hmuah thi liang i. Ciami risan niu heh Zisu Khrih ai thi santeh-hnak i. Risan heh Rahab nai-hnak i lo i. Cuultu te a pe i. Ciabangve in Zisu Khrih ai thi khai kin ma nai-hnak i lo i. Pathian a kin pe-hnak i. Risan niu ai ohnak man in Rahab inn kua pui te thih-hnak in luat bangin Zisu Khrih ai thi maan in thih-hnak in luat-hnak khuan um i. Ciami Khrih ai thi khiah sang le rinsan tuh heh nangma thu i. Khrih ai thi maan in thih-hnak lau kul in kin luat i hang. Bible in, “Thinglamteh vum ai bung-hnak thi in raal rem ruai ai, van ai mi i tu seh, lai ai mi i tu seh, zaizongza heh fapa in Pathian thawn pawl duun tuh heh a daih-hnak i.” ti in ti i (Kawl 1:20)
Dikcang Ruai Zo
Minung in mah bawn-hnak in Pathian hmai-ah dikcang thil lo ti ling zo hang sing. Inapui Pathian in Zisu Khrih thi in dikcang ruai zo i. Adam fa Abel in Pathian hnen-ah tuu in raithawi i (Gen 4:4). Abel pe-hnak heh Pathian in saang i. Tinuam-hnak tu Pathian hmai ah dikcang-hnak ngah i. A pe-hnak tuu thi heh Zisu Khrih ai thi a hla i.
Tun in Pathian in minung te heh Zisu Khrih thi in dikcang-hnak pe zo i hang. Bible ah, “Tun in a thi in dikcang-hnak ah hleng hnua ah ciami bawipa maan in hell in ohnak ah hleng tuh ti in uum tuh-hnak um sawn i.” ti i (Rom 5:9). Ciamanin thi in dikcang ruai leek i lo in, hell ram in khai luat ruai zo i. Nang in ciami thi in dik i cang ruai zo i ti heh sang le pom tuh leek na kuul i.
Kum 7 harsa-hnak song ai sangtu te khai thi  in dikcang-hnak ngah thu he ti’n Bible ah ti i, “He mi te heh harsa ngai lak song in amah te pon fual heh tuu fa niu ai thi  in sawp ai ngo ruai tu te i.”(Thup 7:14).
Na pon fual heh tuu fa niu thi ti-hnak Zisu Khrih thi in ngo ruai aw hang sim? Thukham in ngah thil lo-hnak dikcang-hnak heh Zisu Khrih thi in kin pe tu Pa Pathian a kumkhua in thangphat-hnak co tu seh.
Tlan Zo Hang
Kin te heh a pan ah laivum mi te song ah kin te i. Laivum mi te heh Satan kut songah um i (1 Zawn 5:19). Satan kut song in suak thiam lo i sing. Pathian kut songah hleng thil lo i sing. Ciateng fang in Pathian in a fapa Zisu Khirh thi in kin tlan zo i. Bible ah, “Bawipa (Khrih) in reek-hnak tuar hnak maan in pon phunphun pong, miphun a phunphun song in kin lang ai a thi in Pathian hrangah kin tlan zo i.” ti ngan i (Thup 5:10). Zisu Khrih thi in Pathian hrang kin tlan zo maan in kin te heh Pathian ai i hang sing. Ahlan ah laivum daan hlun in a lovaang nun in nung tlang i sing. Cia song in Khrih thi in kin tlan thu Peter in he ti’n ngan i, “Zai hnem lo pu le pa nun daan song in a hnawm thai sui le nguun in ning tlan i lo i. Zai sual-hnak nai lo, a riim lo tuu fa niu bang Khrih ai thi songlawi in, ning tlan heh ling tu ih.”(1 Pet 1:18-19).
Minung te in pu pa te bawn daan te kin daih de i. Ciate heh phahnem-hnak um lo, a lovaang i ti i. Cia songin Khrih thi in kin tlan zo maan in kinmah ai i lo hang sing. Pawluh i, “Ningte heh a man a lai-hnak ning i maan in Pathian nai-hnak ning taksa, thinlung le rauhla in Pathian songlawi ruai tuh ih.” ti i (1 Kaw 6:20).
Zirhnak (15) Thuzawt-hnak Pawl
1. Israel te zai in thukhan-hnak in luat i?…………
2. Kin te zai thi in thukhan-hnak in kin luat thai i?……….
3. Pumzuar Rahab heh cuultu te in zai pe i?………..
4. Ri san niu heh zai hmuh nuamhnak i?………
5. Zisu Khrih thi in thukhan-hnak in na luat zo ti in sang aw sim?…………
6. Thukham a ngah thil lo-hnak dikcang-hnak heh zai in ngah thil i?…………..
7. Pathian le minung heh zai in rem thil i?……..
8. Kum 7 harsa-hnak caan ai minung te zai in amah te pon ngo ruai i?……………..
9. Laivum mi te song in zai in kin tlan zo i?…………..
10. Khrih ai thi in na tlan zo maan in aisu ai i si?…………….

.

Zirhnak (16)

Ai-awh-hnak

Zirhnak (14) ah thi in sual hlat-hnak, zirhnak (15) ah thi ai naper pawl zir zo hang sing. Tun in aiawh hnak thu pawl zir tuh i sing. Thil hrekkhat ah ai-awh dun thil lo. Thuthim-hnak ah, midang hrang rong ai sah thil lo i. Mah rori a ai kul i. Inapui thil hrekkhat ah ai-awh duun thil i. Thuthim-hnak ah, laiba ruul sah thil i. Na per sah thil i. Ciamanin sual thawn peh in ai-awh-hnak ling kin kul i.

Me Lu Vumah
Israel mi te in sual hlat-hnak nia ah amah te sual hlat tuh-hnak in me a nung in Suang (Priest) hnen ah keng de i. Cia fangin siti pawh-hnak suang in me lu vum ah a kut panih suan in Israel te ai sual ai pan in a phunphun sual bawn-hnak hmuahhmuah phorh in me lu vum ah dah le mi pakhat in hampalak ah feh pui in hlat tuh i. Amah te sual-hnak hmuahhmuah khiah minung um lo hmun hampalak ah ciami me khiah hlat tuh i (Lev 16:21). Israel te ai sual hmuahhmuah heh Pathian a ruai bangin me lu vumah hleng i. Ciami me khiah hampalak ah hlat fang in amah te sual khai tel ve i. Ciamanin Israel mi te vum ah sual um lo hang. Sual phurh thai le hlat thai tu heh Pathian leek i. Pathian amah ruai-hnak i maan in Israel te vumah sual um lo hang.
Khrih Vumah Dah
Tun in laivum mi hmuahhmuah ai sual heh Khrih vumah dah ai Khrih in ciami sual maan in thi i. Bible in, “Kin veksen in tuu bang in lam kin pai ai mah lampui ten ah feh tlang maan in, Pathian in kin sual-hnak hmuahhmuah heh amah vum ah phurh i.” ti i (Isai 53:6).
Bible in kin veksen ai sual-hnak hmuahhmuah amah vumah phurh i ti maan in nangmah ai khai tel zo i. Sangtu, sang lo tu, laivum mi hmuahhmuah tel sio zo i. Ciamanin na vumah sual um lo i hang. Kin sual-hnak hmuahhmuah ti i maan in, a hlan ai sual, tuun ai sual, hmai lam ai sual tuh lai-hnak a veksen in tel zo sio i. Amah vumah ti-hnak heh Zisu Khrih ti nuam-hnak i. Baptisma Zawn in Zisu hmu fangin, “He laivum ai sual-hnak phur sio tu Pathian ai tuu fa niu.” ti i (Zawn 1:29). Pawluh in khai, “Khrih in kin sual-hnak maan in thi tuar i.” ti i (1 Kaw 15:3). Ciamanin kin sual hmuahhmuah phur sio tu heh Khrih i.
Mawh Puh Thai Tu
Israel te ai sual heh suang (priest) ian in me lu vumah phurh thil i. Amah te hlan lam phurh thil lo i. Ciabangve in laivum pumpui ai sual heh, Pathian ian in Khrih vumah phurh thil i. Bible in, “Pathian in sual nai lo tu heh kinma maan in sual nai ruai i.” ti i ( 2 Kawr 5:21). Sual nai lo tu tu Khrih i. Pathian in Khrih heh kinma maan in misual ah cang ruai i. Ciati cang ruai heh kin hnua lam kum thawnghnih lai ah i. Ciami Pathian a bawn-hnak heh sang le pom na kul ian i. Ciatih in sang le pom le si khaw Pathian mit-hmuh ah sual nai lo, mi dikcang i hang si. Cia heh thu pha i.
Sual Man Thih-hnak
Kin sual-hnak te heh Khrih vumah hleng zo sek hang. Sual man heh thih-hnak i (Rom 6:23). Ciamanin Khrih in kin ca in thi tuar zo hang (Heb 9:28). Ciamanin sual hrang aisu khai thi kuul lo hang. Laivum ah sual maan a thi tu tuh um lo hang. Khrih in laivum minung hmuahhmuah ca thi tuar zo hang. Bible in, “Ciami bawipa in kin sual-hnak leek i lo, laivum mi hmuahhmuah hrang sual hlat-hnak i.” ti in ti i ( 1 Zawn 2:2). Inapui mi tam pui ciami thu ling lo le sang lo maan in maikangram ah hleng kuul tuh i lai.
Thukham Cukcam-hnak
Zirhnak (11) ah minung in thukham hluun ben lo maan in cukcam tuar thu zir zo hang sing. Zaimantifangin thukham hlun fang in pakhat khai taang lo in hlun sio kuul i. Nangma tel in mi hmuahhmuah thukham hluun ben lo maan in cukcam tuar i sing (Kal 3:10-13). Cukcam tuar te heh thing vumah taar-hnak tuar tuh i. Zisu Khrih in kin hrang cukcam tuar in thukham cukcam-hnak in kin tlan zo i hang (Kal 3:13).
Khrih in kin ca cukcam tuar zo i. Ciamanin thinglamteh vumah khen-hnak tuar i. Ciamanin cuk cam-hnak song in na luat zo i. Thing vumah taar-hnak tuar na kuul lo hang. Ciatihbangai na luat-hnak heh na pha le na zuam-hnak maan i lo ai, Pathian ai tawlrel-hnak Khrih a tuar-hnak maan in i. Pathian ninghio-hnak leek in i. Cia heh sang tuh leek kin sam i.
Thi Tuar-hnak
Minung heh Adam sual-hnak maan in thi tuar kuul ti ling zo hang sing. Thih-hnak phun thum in um i:
(1) Rauhla lam thi
Rauhla lam thi ti-hnak heh minung rauhla le Pathian rauhla peh duun-hnak cat tihnak i. Minung hmuahhmuah Adam maan in rauhla lam thi tlang i.
(2) Taksa thi
Minung ai rauhla taksa song in suak teu fang in taksa thi i. Na taksa
songah na rauhla um laai maan in na nung i.
(3) Vainih thi
Sang lo tu te a taksa thi fangin a rauhla hell mai songah hleng teu
heh vainih thi ti i. Ciami thih-hnak heh mi hmuahhmuah in el le pial thil lo in tuar tuh teengteeng i. Inapui Pathian ninghiohnak in a Fapa Khrih thi ruai zo i. Ciamanin ciami thih-hnak in luat thil i.
Khrih thinglamteh vumah a thi fangin ciami thi-hnak pathum ca tuar zo sio hang. Rauhla lam thi-hnak hrang kinma ca a Pa Pathian thawn pehzom dun-hnak cat lio i. Ciaman a, “I pa zaiman a i hlum i si?” ti in au i (Mt 27:46). Ciati Khrih kin ca thi man in Pa Pathian thawn peh leh duun thil i sing. Khrih in a taksa thi maan in kin taksa cak-hnak le taksa kumkhua hnawm-hnak in kin luat ruai i. Kin taksa kin thi ta le khaw a tolh leh fangin a thi thai lo, a hmon a zaan thai lo taksa thawn tho leh tuh i sing. Khrih a tolh leh fangin kin nung ta lai le khaw thi nawn lo in thi thai lo, hmon thai lo rauhla taksa in kin thleng sah tuh ai nung pah vaan kai tuh i sing (1 Kawr 15:51-55; 1 Thes 4:13-18). Khrih in kin ca thi maan in vainih thi-hnak kumkhua hell mai pui son tlok tuh-hnak in kin luat lio i hang. Cia te kin co tuh-hnak a tu sang-hnak pakhat leek ian in co thil i sing.

Zirhnak (16) thuzawt-hnak pawl

1. Israel te ai sual-hnak heh zai vumah phurh i?……………..
2. Aisu in phurh i?………….
3. Mi hmuahhmuah ai sual-hnak heh zai vumah phurh zo i?………
4. Aisu in phurh i?…………..
5. Kin sual-hnak zaizah phurh i?…………….
6. Sual nai lai aw sim?…………….
7. Thukham cukcam-hnak in a kon ti luat thai i?………….
8. Cukcam-hnak in na luat zo hang im?…………
9. Pathian thawn peh duun leh thil aw hang sim?…………
10. Khrih a tolh fang in kon ti na cang tuh i?………..

.

Zirhnak (17)

Minung Hlun Thi-hnak

Bawn sual heh Khrih thi in som ai hlat-hnak thu zirhnak (14) ah zir zo hang sing. Kin ca tuar-hnak thu khai zirhnak (16) ah zir zo hang sing. Tun in tu sual bawntu minung hlun thu zir tuh i sing.

Sual Pungzai Ninghiohnak Tam
Bible in, “Sual pungzai le khaw ninghiohnak tam amam i.” ti i (Rom 5:20). Tinuam-hnak tu sual tam amam le khaw ninghio-hnak co tam amam i. Cia tin i le khaw ninghiohnak tam tuh amam in sual tam ngai bawn tuh amam maw ti zawt thai i. Bible in, “Ciatin i le khaw kon ti ti tuh hang. Ninghiohnak tam tuh in sual bawn tuh tio i sing maw? Cia tih tuh i lo i. Sual ah thi zo tu in a kon tin sual ah nung tuh i lai?” ti i (Rom 6:1-2). Ciamanin sual ah thi-hnak thu zir kin kul i.

Tleu Ram Songah
Pathian in Adam heh tleu ram songah dah i. Tleu ram ti-hnak tu sual um bul lo, Pathian uk-hnak ram ti-hnak i. Tleu ram ah sual um lo maan in Pathian thawn pawl duun thil i. Lau-hnak um lo, zakthi khai um lo i.
Thim Ramah
Adam in Pathian thungai lo hnak in tleu ram in thim ramah thawn teu i. Thim ram ti-hnak tu Pathian uk lo-hnak ram he laivum i.
Thim Ram Uktu
Thim ram uktu tu sual i. Zisu in, “Sual bawn tu hmuahhmuah heh sual ai sal i.” ti i (Zawn 8:34). Adam in Pathian thu ngai lo maan in thim ram ah sual ai sal cang lio i.
Te-hnak In
Adam tu thungai lo-hnak in thim ram ah hleng ai sual sal cang i. A fa te pawl tu thim ram ah te hnak in sual sal cang tlang i. Kin te Adam fa te kin i maan in kin bawi tu sual i.
Minung in Thil Lo
Pathian in na sual na hlat na pui ai thim ukhnak songah sual ai sal na i ngio fang in tu sual bawn tuh pah ngio i si. Minung in thim ukhnak song in suak tuh i tu seh, sual sal in luat tuh i tu seh zai tin khai ti thil lo i.
Fapa Hlat
Pathian in thim ukhnak song ai sual sal cang tu minung te o tuh in a Fapa Zisu khiah thim ram ah hlat i (Heb 2:14-15; Mat 4:14-16). Zisu tu thim ramah um napui sual sal i lo i (1 Pet 2:22). Ciamanin thim ram ai um sual sal cang tu te o tuh in cang thil i.
Khrih Ah
Minung te thim ram ah te hnak in hleng i. Ciamanin thih-hnak ian in thim ram songin suak leh thil i. Kinma innkua songah tehnak in hleng teen ai thi-hnak in suak leh i sing. Ciabangin minung te heh thi-hnak in thim ram in suak leh tuh i. Inapui taksa thi le khaw maikang ram ah hleng tuh teu i. Ciamanin Pathian in minung te heh Khrih songah thun lio i (1 Kawr 1:30). Ciatihbangin Pathian in minung te Khrih songah dah heh sang-hnak in pom kul i.
Minung Hlun Thi
Thim ram ah te ai sual sal cangtu minung heh minung hlun ti ko i. Ciami minung hlun in Pathian thu ngai thil lo i. Zaimantifangin a bawipa sual ai thu ngai kul maan in i. Ciami minung hluh heh biahnak lam saya te in thil pha bawn tuh in zirh hnelhlo napui ai zirh thil lo i. Pathian in minung hlun heh nuncan ziaza pha tuh in zirh tum lo i. Ciahnak tah in a nun-hnak bo ruai tum sawn i. Ciamanin minung hlun khiah Khrih songah thun in Khrih thawn thinglamteh vumah thi ruai i. Bible in, “Kin minung hlun heh cia bawipa thawn thinglamteh vumah reek-hnak tuar zo i ti ling i sing. Zaimantifangin kin te in leh-hnua ah sual sal cang thil tuh lo in sual ai taksa hnawm ruai tuh-hnak in i.” ti i (Rom 6:6). Minung hlun heh Khrih thawn thi fangin sual sal in luat lio i hang. Zaimantifangin, “Thi zo tu heh sual sal in luat i.” (Rom 6:7). Mithi heh aisu in khai na ruai thil lo i. Ciabangin thi zo tu minung hlun heh sual in uk thil nawn lo i hang. Ciatihbangin minung hlun heh sual sal in i tu seh, thim uk song in i tu seh luat i.
Pathian le Minung Hmu daan
Minung hmu daan ah thinglamteh vumah Khrih thi i. Inapui Pathian tumtahhnak a tu Khrih thi tuh-hnak i lo i. Minung hlun thi tuh-hnak i. Minung hlun heh Khrih songah thun ai Khrih thawn thi ruai i. Ciamanin Pathian hmu daanah thinglamteh vumah minung hlun thi i.
Sanghnak In
Khrih thawn na thi-hnak heh pom tuh na har thai i. Inapui Pathian a bawn-hnak sang-hnak in pom na kuul i. Pawluh heh Khrih thi fangin sangtu i lo i. Inapui leh hnua lam fang, “Kaimah heh Khrih thawn thinglamteh vumah thi zo ing.” ti in ti leh i (Kal 2:20).
Baptisma
Minung heh thi lio fangin hlaan songah phum bangin Khrih thawn thi tu minung hlun khai hlaan songah phum in um i. Phum heh Karik pon in baptistma ti i. Pawluh in, “A thi hnak ah baptisma hnak in ciami bawipa thawn phum in um i.” ti i (Rom 6:4). Ciamanin nangma heh Khrih thawn phum in um zo i si. Na minung hlun heh thinglamteh vumah thi ai hlaan songah phum in um i. Ciamanin sual sal in na luat zo i hang.
Tho Leh
Bawi Zisu heh thih-hnak in tho leh i. Ciabangin kin thai nun thar in tho leh zo i sing. Bible in, “Khrih heh Pa ai huham in thih-hnak in tho leh bangin, kin te khai nun tharah tlang leeng i sing.” ti i (Rom 6:4). Cen bible in, “Baptisma-hnak in cia bawipa thawn phum in um i sing. Khrih khiah thih-hnak in tho leh ruai tu Pathian ai bawn-hnak sang-hnak in baptisma co ai cia bawipa thawn tho leh i sing.” ti i (Kawl 2:12). Ciamanin nang khai tho leh zo hang si.
Nun Thar
Cia ti tho leh fangin minung hlun tho i lo ai, minung thar tho i. Bible in, “Mivoi pa na ciing-hnak cimu hnawm lo in nung thil lo i. Cia zo lo ah, cimu ciing fangin a po tuhhnak kung ciing i lo i. Lawti le faang te a mu leek ciing i. Pathian in a daih bangin a kung pe i.” (1 Kawr 15:36-39). Tinuam-hnak tu ciing-hnak le po-hnak a kuung heh bang duun lo i. Faang mu tu ro ai a thi baang i. A po fangin tu hing ai a nung baang i. Ciabangin Khrih thawn thi-hnak minung hlun le tho leh minung thar heh bang duun lo i. “Minung heh Khrih ah um i le khaw mi thar ah cang i. A hlun te hmuahhmuah bo ai zaizongza in thar i.” (2 Kawr 5:17). Ciatihbang ai Khrih ah a thar ai te tu te vainih te-hnak co i ti i. Mizaraan in vainih te-hnak heh nuncan ziaza thleng, Pathian lam ah zuam ti in ruat de i. Ciamanin nuncan ziaza pha ngai le khaw, Pathian lam zuam ngai le khaw piangthar ngai ti ti de i. Nau te fangin te ngai ti um thil lo i. Nuncan ziaza thleng in te thil i selai Khrih he laivum tolh in thi tuar kuul tuh lo i. Vainih te-hnak heh minung bawn-hnak i lo i, Pathian a Khrih hmang a bawn-hnak i. Ciamanin aisu khai vainih te thil lo um lo i. Pathian bawn-hnak ling lo maan ian a te lo-hnak i. Vainih te tuh-hnak in zai khai bawn kul lo i. Pathian bawn-hnak sang-hnak in pom tuh leek na sam i.

Zirhnak (17) Thuzawt-hnak Pawl

1. Sual pung fangin zai tam ve i?……………….
2. Thim uk-hnak songah Adam a kon ti hleng i?……………….
3. Thim uk-hnak songah a kon ti hleng i si?…………..
4. Thim uk-hnak uk tu bawi aisu i?………………….
5. Pathian in aisu songah na thun i?……………….
6. Khrih thawn thi zo hang sim?……………..
7. Phum heh Karik pon in zai ti ko i?……………….
8. Khrih thawn tho zo hang sim?…………….
9. Na tho leh fang zai bang a tho i si?………………
10. Nuncan ziaza thleng heh vainih te-hnak im?…………..

.

Zirhnak (18)

Zisu Khrih Maan A Co-hnak Te Pawl

Zisu Khrih thawn kin tho leh fang in a hnia ai he thil te pawl co i sing:

Vainih Te Zo
Bawi Zisu in, “Vainih te lo te tu Pathian ai ram hmu tuh lo i.” ti i (Zawn 3:3). I le khaw a kon ti vainih-hnak te leh tuh i sing? Zisu in, “Ti le rauhla thawn te.” tuh ti i (Zawn 3:5). Ti thawn te tuh ti maan in mi hrekkhat te in tinim-hnak heh vainih te-hnak a ruat de i. Inapui tinim-hnak in vainih te-hnak i lo i. Ciatih i selai Zisu Khrih he laivum ah tolh kuul tuh lo i. Vainih te-hnak ling thil tuh ah vaikhat te-hnak ling kin kuul i. Vaikhat te-hnak heh nu pum song in te-hnak i. Vaikhat te fangin Adam fa, Adam innkua ah te i. Adam fa tu minung hlun i ai, misual i. Vaikhat te-hnak in vancung kaai thil lo i. Vainih te lo in Pathian ram songah luut thil lo leek i lo in, hmu khai hmu tuh lo i. Vainih te tuh ah tinim, nuncan ziaza thleng, Pathian lam zuam, thukham hluun ti bang te in ngah lo i.
Pathian in minung hlun Adam fa khiah Khrih thawn thinglamteh vumah khen bet i. Cia ben hlaan songah phuum le tho ruai leh i. Cia ti tho leh fangin minung hlun in tho lo le minung thar in tho ruai i. Ciati minung thar cang tuh ah minung in bawn thil lo i. Pathian ian in cang ruai thil i (2 Kawr 2:18). Ciati minung thar cang-hnak ian heh vainih te-hnak i.
Fapa Ram Hleng Zo
Ahlan minung hlun nun ah khuathim ramah um i sing. Ciami khuathim ram in suak thiam napui hlah sing khaw Pathian in Zisu Khrih hmang in kin suah lio i. Bible ah, “Khuathim huham song in kin duuk ai a it-hnak a Fapa ram songah kin thun i.” ti i (Kawl 1:13). Ciamanin khuathim huham songah um lo i hang si. Khrih ramah hleng zo hang si. Bible in, “Khrih thawng in kin tho ruai ai vanah um hmun kin pe zo i.” ti i (Efisa 2:6). Ciamanin camkhat hlaam ti-hnak na lai inn (taksa) hnawm le khaw vancung ramah minung kut a sa lo-hnak Pathian bawn-hnak a hnawm thai lo inn nai zo hang si (2 Kawr 5:1). Vanah umhmun nai lo in na vai tuh rulh-ro lo i. Ciamanin he laivum daih pha lo hang. He laivum ah vam ram kusale bang in nung pha i hang.
Kumkhua Nunhnak Ngah Zo
“Ohnak thawn peh-hnak thuthangpha ti-hnak thutak na za ai ciami Khrih sang hnua ah a thutiam-hnak Rauhla Thianghlim ai tacik khen-hnak ngah so i si” (Efi 1:13). Rauhla Thianghlim ai tacik khen-hnak ngah le si khaw Khrih ngah zo i si. Khrih ngah zo maan in kumkhua nun-hnak khai ngah i si. Ciati kumkhua nun-hnak ngah khai ling na kul i (1 Zawn 5:11-13).
Pathian Fa Cang Zo
Vaikhat na te fang in Satan fa i si (Zawn 8:44). Inapui Khrih na sang ai na letkhan pah Pathian fa cang-hnak khuan ngah zo i si. Bible in, “Ciami pa (Zisu) lekkhan tu hmuahhmuah ti-hnak Bawipa a sang tu hmuah in Pathian fa cang-hnak khuan pe i.” ti i (Zawn 1:12). Cen, “Kin te heh Pathian fa te i sing ti heh Rauhla Thianghlim in kin rauhla thawn tettikhan i. Fa hmaan i le khaw Pathian ai ro co tu khai i sing. Khrih thawn songlawi tuh in, cia bawipa thawn farah harsa tuar le sing khaw, cia Bawipa thawn peh-hnak ro co tu khai i sing.” ti i (Rom 8:16-17).
Pathian Kut Songah
Na nun-hnak heh Pathian kut songah um zo i hang ti Bible in he tin ti i, “Ning te heh a thi tu i si ai ning nunhnak heh Khrih thawn Pathian hnenah thup in um zo i.” (Kawl 3:3). Ciamanin na nunhnak heh Satan in tok thil lo i hang. Ciahlaiah Khrih in, “I tuu te in i thu ngai in i hnua i hlun i. Cia tuu te heh ling ing. Kumkhua nun-hnak khai pe ing. Cia tuu te heh hnop-hnak in luat tuh tio i. Cia tuu te heh aisu in khai I kut song in i long tuh lo i. Cia tuu te i kut song ah i ap tu I Pa heh zia hmuahhmuah-hnak in lian sawn i maan in cia tuu te khiah I Pa kut song in aisu in khai long thil tuh lo i.” (Zawn 10:27-29).
Tun in nangmah heh Khrih ai tuu na i maan in kumkhua na nung zo hang. Hnop-hnak in khai na luat zo hang. Hnop-hnak ti-hnak tu kumkhua hell mai song tuar tuh tihnak i. Nangma heh Khrih le A Pa kut songah um zo na i maan in Satan in na lang leh thil lo i. Inapui sual bawn tuh in na zawl thil i lai khaw ti ralring na kuul i.
Mi Dikcang Zo
Thukham hlun a ngah thil lo-hnak dikcang-hnak ngah zo i si. Dikcang-hnak heh Pathian a pe thil i. Bible i, “Dikcang ruai tu heh Pathian i.” ti i (Rom 8:33). Pathian in Khrih ai thisan in dik na cang ruai zo hang. Bible in, “Tun in a thi i dikcang-hnak ah hleng zo.” ti i (Rom 5:9). Ciami dikcang-hnak heh minung mit-hmuh ah i lo ai Pathian mit-hmuh ah i. Bible in, “Pathian in sual nai lo tu khiah kinma maan in misual ah cang ruai i. Zaiman tifangin kin te in ciami pa maan in Pathian hmai-ah dikcang tu kin i thil tuh-hnak in i.” ti i (2 Kawr 5:21). Ciatin Pathian hmai ah dik na cang zo maan in mi dikcang bangin nung na kuul i hang.
Pathian Ai Rual
Ahlan ah Pathian thawn peh dun lo hlai ah a raal i si. Inapui, “Tun in tu khuathim song in ngaihsun-urkul a tleu songah thuntu ai songlawi-hnak te laar ruai tu tuh in riil-hnak miphun i hang si. Siangpahrang nunnuam-hnak co tu suang, a thianghlim miphun, a nai-hnak a rual i hang si. Ahlan ah a rual i lo, tun in tu Pathian ai rual i si. A songlawi-hnak le ninghnio-hnak a hlan ah ngah napui lo ai tun in tu ngah i hang si.” (1 Pet 2:9-10). Suang na i zo maan in siangpahrang nunnuam-hnak co leek i lo in, sawngen thai i hang si. Pathian ai rual na i maan in, amah thawn pawl duun thil tio i si. Aninghnio-hnak co tu khai i hang si.

Zirhnak (18) Thuzawt-hnak Te Pawl

1. Vaikhat te-hnak heh aisu song in te-hnak i?
2. Vainih te-hnak heh Khrih thawn ……………leh fang in i.
3. ……………uk-hnak song in na suah ai ……………uk-hnak song ah na thun i.
4. Nangmah heh laivum ah…………………kusale i si.
5. ……………….tacik khen-hnak co zo i si.
6. Zisu Khrih na sang maan in Pathian ai ………… i hang si.
7. Nangma heh Khrih ai………songah um maan in Satan in na tok thil lo i.
8. Pathian hmaiah ………………….zo hang.
9. Nangma heh siangpahrang nunnuam-hnak …….tu i hang si.
10. Nangma heh ………………….ai rual i hang si.

.

Zirhnak (19)

Ohnak Ling Ciang-hnak

Ohnak heh a pan ai pah a tong tian Pathian a bawn-hnak i. Pa Pathian in a Fapa hmang in kin o tuh heh laivum bawn hlaan ai pah a tumtah-hnak cia i (1 Pet 1:20). Fapa in minung cang ai thi tuar ben tho leh-hnak in khim ruai zo i hang. Ciang Rauhla in Bible hmang in cia thu khiah kin ling ruai i. Minung te in sang-hnak pakhat leek ian in lang tuh-hnak i. Minung ai bawn-hnak um bul lo i.

Bible In
Pathian in kin ohnak, sual kin hlat-hnak, kumkhua nunhnak kin pe te heh zai tin ling thil i sing? Thukham hlun san ah Pathian thawn pon dun thil awng i. Fapa san ah amah zawt thai i. Inapui tun in Ciang Rauhla san a tu Bible in Pathian ai bawn-hnak te ling thil i sing. Ciamanin Bible siar kuul bel i. Bible siar lo maan in Pathian bawn-hnak te ling thil lo i sing.
Bible in Zai Ti I
Minung te lai kuat duun fang in lai song ai a ngan-hnak bang in sang duun de i sing. Ciabangin Pathian ai thutiam le bawn-hnak te heh Bible song ai ngan-hnak bang in sang thai i sing. Mihrekkhat te in Bible song ai ngan-hnak sang lo le hmun dangdang in sang tuh-hnak si de i. Taksa a ling tuh in i tuh seh, ngaihsunurkul thil in i tu seh sang tuh in si fang, Satan ai zawl-hnak songah hleng de i. Pathian sang tuh-hnak ah, “Israel te in ngaihsunurkul ngen de i. Karik te in fim-hnak si i. Kin in tu thinglamteh vum ai thi tuar tu Khrih thu rel i sing.” ti in ti i (1 Kawr 1:22-23). Ciamanin Pathian sang tuh ah Bible heh khim liang i.
Sual Thukhan Tuh Lo
Sual thawn peh in Zisu in he tin rel i, “Laivum mi te sual thukhan tuh in Pathian in Fapa heh laivum ah hlat lo i. Laivum mi te bawipa maan in ohnak ngah tuh in hlat i. Fapa a sangtu mi in sual thukhan-hnak tuar tuh lo i.” (Zawn 3:17-18). Bible in Fapa a sangtu sual thukhan-hnak tuar tuh lo i ti i maan in kin in Fapa kin sang maan in sual thukhan-hnak tuar tuh lo i sing ti in thin muang-hnak ngah thai i sing. Pathian in thudon rel awng lo i. “Minung rel-hnak sang fang in tu Pathian rel-hnak tu sang tlaak sawn i.” (1 Zawn 5:9).
Kin Letkhan I
Minung te tu kin hnen kawi tu hnawt thai i sing. Inapui Zisu in, “I hnen kawi tu heh hnawt tuh bul lo ing.” ti i (Zawn 6:37). Ciamanin Zisu Khrih hnen kawi peu le si khaw na letkhan i ti muang thil i si. Amah hmurka rori in kin rel leh lo hang napui ai, Bible in na rel i hang.
Kumkhua Nunhnak
Kumkhua nunhnak ti-hnak tu Pathian thawn vancung ram ah um tlang tuh ti-hnak i. Minung ai rauhla heh hell ram a khai kumkhua in nung tuh i. Ciati hell ram ah kumkhua nung heh thih-hnak i lo le vainih thi-hnak ti i (Thup 20:14). Bawi Zisu in, “Fapa a sangtu te in hnop-hnak ah hleng tuh lo, kumkhua nunhnak ngah tuh-hnak i.” ti i (Zawn 3:15). Baptisma John in khai, “Fapa a sangtu in kumkhua nunhnak ngah i. Fapa a lontu tu kumkhua nunhnak tawk tuh lo i. Ciami vumah Pathian thinraw-hnak um ngio i.” ti i (Zawn 3:36). Nangmah in Fapa na sang maan in kumkhua nunhnak ngah zo ti in muang thai i si. Kumkhua nunhnak heh thi hnua fang a ngah tuh-hnak i lo i, nun lai tun a ngah tuh-hnak i. Cia nunhnak ngah tuh ah sual nai lo khim liang fang in ti lo i. Fapa sang le ngah thai i.
Ciang Rauhla Ngah
Bawi Zisu na sang fang in Ciang Rauhla ngah i hang si. Bible in, “Ohnak thu thaw peh thuthang pha thutak na za ai Khrih sang fang in thutiam-hnak Ciang Rauhla ai tacik khen-hnak co i si.” ti i (Efi 1:13). Ciang Rauhla heh, kin tlan (Rapture) nia tian tacik kin khen i (Efi 4:30). Ciamanin Ciang Rauhla i lo le Khrih rauhla ngah zo i si. Ciang Rauhla le Khrih Rauhla a bang pah i.

Zirhnak (19) Thuzawthnak Pawl

1. Ohnak heh a pan ai pah a tong tian ………………..a bawn-hnak i.
2. Ohnak naper heh ………………..a tawlrel ai………………a khim ruai i.
3. Ciang Rauhla san ah Pathian heh ……………….in pon thil i.
4. Pathian ai thutiam te heh ………………..song ai ngan-hnak bang in thin muang thil i.
5. Pathian sang tuh ah ngaihsunurkul hmu kul awm?……………………
6. Fapa sangtu heh sual thukhan-hnak tuar ai im?……………..
7. Zisu in na letkhan heh a kon ti ling thil i?………………….
8. Fapa a sangtu in ………………………ngah i.
9. Ciang Rauhla ngah hang sim?………………..A kon ti ling thil i?………….
10. Kumkhua nunhnak heh tun a ngah tuh maw, thi hnua fang ngah tuh i?…………………..

.

Zirhnak (20)

Khristian Phunnih

Sang sawng khristian te ruat sual de-hnak pakhat um i. Cia heh zai i ti fangin Khrih sang fangin sual bawn tuh nawn lo, cia zo lo ah sual bawn thil nawn lo ti ai ruat-hnak i. Sangtu pakhat sual bawn leh le khaw kumkhua nunhnak sung tuh ti ai ruat de i. Angaingai ah kumkhua nunhnak heh sual nai lo maan in i tu seh, Pathian daih daan a nung ben maan in i tu seh, ngah-hnak i lo i. Pathian ninghio-hnak leek a ngah-hnak i maan in sung leh thil lo i hang. Sual bawn caang fang a kumkhua nunhnak sung leh thil i se lai, kumkhua nunhnak ti tuh i lo i. Kumkhua nunhnak tu a peh zianzo i le vaikhat ngah pah kumkhua in kho i. Ciatih in i lo ai sual-hnak bawn fang nunhnak sung ai sual sir caang fang a ngah leh thio thil i selai kumkhua nunhnak i tuh lo ai, cat dekdo nunhnak i tuh i. Pathian in sangtu te kumkhua nunhnak pe fangin a pe tlaak maan a pe i lo le ninghiohnak maan a pe-hnak i ti ling kul i (Efi 2:8-9). Ciahlai ah sangtu te sual bawn thai lai ti Zawn in he tin ngan i, “Sual nai lo ing ti le sing khaw mah veve zawl i sing. Sual-hnak bawn lo ing ti le sing khaw Pathian heh thudon rel pa ti ai mawhhluk i sing. Pathian thu khai kin song ah um lo i.” (1 Zawn 1:8-10).
Sangtu pakhat sual bawn le khaw rauhla lam ah a fawi a ur i. Kin taksa ur fangin nunhnak bo lio i lo i. Inapui zai khai bawn ben lo in, ih-hmun vum ah it ngio bang in, sangtu sual bawn le khaw, rauhla lam ah zai khai bawn ben lo in a fawi i. He laivum ah minung phun thum in um ti Bible in ling thil i sing. Cia te heh:
Tisa Mi
Tisa mi tihnak tu Khrih sang lo, Khrih pom lo man in Khrih thawn seng lo i (Rom 8:9). Khrih nai lo maan in kumkhua nunhnak khai nai lo (1 Zawn 5:12), Khrih sang lo maan in tuun pah in sual thukhan-hnak tuartu mi i (Zawn 3:36). Ciami in Khrih ngah lo maan in a thinlung tohkheng vumah kaimah tihnak in uk i. Pawluh in cia bang mi thawn peh in he tin ngan i, “Tisa mi in Pathian ai rauhla heh pom lo i. Cia heh voi-hnak i ti ruat i. Cia heh rauhla leek a khan thiam, ling thil i maan in tisa mi in ling thil lo i.” (1 Kaw 2:14). Tisa mi in rauhla lam thil heh ling lo maan in daih lo i. Laivum thil leek daih i. A nun daan, a pong daan, a ruat daan te sik fang in rauhla mi thawn bang lo i. Muang-hnak le ang-hnak nai lo i. Ang le khaw ang dek, thinhawm le hnawm dek, thin com vutvo, thin raw, thin lau li in dap niu in um thil lo i. Tisa nun heh bia-hnak nai lo te nun leek ah i lo in Khristian te hnen a khai tam ngai um i. Pastor te ai pan pah in, pawl upa te, nu upa te, mino upa te le sangtu tampui te heh sumpua lam in sik fang tu Khristian ti a laar napui Khrih nai lo maan in tisa mi te i. He bang nun in heh Pathian daih-hnak hluun thil lo i. Hluun khai hluun nuam lo i. Pathian daih-hnak hluun tah in amah te daih-hnak hluun heh thupui ruai sawn i. Pathian hming sia ruai tu te i.
Rauhla mi Khristian
Rauhla-mi Khristian ti-hnak tu a thinlung songah Khrih nai leek i lo in, a nun-hnak ah Khrih uk ruai tu mi i. Kaimah ti-hnak puar-hnak khiah hnia ah dah ai Khrih uk-hnak hluun tu i. Khrih nai maan in Khristian dik i. Kumkhua nun-hnak khai nai i(1 Zawn 5:12). Sual thukhan-hnak in khai luat tu mi i (Zawn 3:18). Pathian hmaiah mi dikcang, mi cianghlim i (1 Kaw 1:2, 30). Anun ah a mah veve uk lo ai, Khrih uk ruai maan in Pathian daih-hnak bang in nung i. Ciamanin Rauhla thai ti-hnak, It-hnak, ang-hnak, muang-hnak, thinsau-hnak, mi bawm hiam-hnak, phat-hnak, rinsantlak-hnak, neem-hnak, suup-hnak pawl a nun ah hmu thil i (Kal 5:22-23). A nun heh suullam nai ai tumtah-hnak khai nai i. A pong le nun daan te heh Pathian daih-hnak bang leek i maan in midang hrang khai phat-hnem-hnak um ai mi in been hiam i. A nun in Pathian hming songlawi ruai ai mi hmuah ai upat le it-hnak co tu i. Sangtu hmuah in cia bang nun a nung tuh-hnak i. Cia bang mi heh sang lo tu te in rin upat ai amah maan in Pathian sang thai tuh i. Pathian thin khing tu mi i ai sangtu te hmuah ai uum le daih-hnak nun i.
Tisa Mi Khristian
Tisa mi khristian tihnak tu thinlung songah Khrih nai zo maan in kumkhua nun-hnak nai tu, sual thukhan-hnak in luat zo tu mi i. Khristian pakhat ai ngah tuh-hnak co vo te ngah tu i. Inapui a nun ah Khrih uk ruai lo i. Kaimah tihnak puar le hngal-hnak in nung tu mi i. Ciamanin Khristian napui ai Khristian lo bang in tisa daan in nung i. Khrih ngah zo maan in kumkhua nun-hnak sung lo napui ai tisa daih-hnak a nung maan in anun ah Pathian songlawi-hnak laar lo hlai ah mit-hmai sia ruai tu i. Zisu Khrih nai lo, tisa mi te bang pah in Kal 5:19-21 song ai tisa thai te pawl a nun ah thai i.
Kawrin Pawlpui
Kawrin pawlpui te tisa nun in nung maan in Pawluh in he tih bangin hau i, “U le nau te, rauhla mi te hnenah rel bangin ning rel thil lo ai tisa mi te i tu seh, Khrih ah naupang te bangin i tu seh rel bang in ning rel ing. Tuun in khai tisa mi i lai i si. Zuam duun-hnak, hau duun-hnak, khan duun-hnak um ai tisa mi i lo i sim? Laivum daan a nung i lo i sim?” (1 Kawr 3:1,3).
Kawrin pawlpui heh tisa in nung napui ai ohnak sung lo thu Pawluh in heh tih bangin lai in ngan i, “Zisu Khrih maan in sual nai lo ai mithianghlim dinhmun ah dah-hnak te pawl,” (1 Kawr 1:2). Cia leek i lo in Zisu Khrih tolh leh fangin amah te co tuh-hnak khai he tih bangin ngan i, “Ahnuataber tawtawrawt tum fangin cammalak mitkhep songah kin veksen (Kawrin pawl pui te tel in) kin thleng tuh i.” (1 Kawr 15:52). Ciatih bangin tisa Khristian te khai ohnak sung napui lo ai Pathian daih-hnak bang a nung lo mi dang te ca sirh bah thai nun a nung maan in Pathian hming sia ruaitu te i. Amah te nun khai hiam-hnak um lo i. Thinhnawm kul nun in nung i. Ciabang nun in nung lo ai Rauhla uk-hnak nun in nung tuh-hnak i.
Khrih Uk Ruai
Tisa Khristian heh “kaima thu” ti a uk-hnak maan in i le Khrih heh uk-hnak pe lo maan in i ti ling zo hang sing. Cia tih in tisa nun in nung hlen le khaw Pathian thinkhing-hnak ngah thil lo i. Pathian thawn leh-lawk ai Pathian thu hluun thiam lo, hluun thil lo i (Rom 8:7-8). Ciamanin Khrih uk-hnak nun, Rauhla dim nun in nung leh tuh-hnak ah mah sual-hnak ngaithiam ngen in Khrih khiah uk ruai leh kul i. Thin niam in mah nun heh Khrih up kul i. Ciatin Khrih khiah uk ruai taktak le khaw ani in na nun ah na uk leh tuh i. Khrih uk-hnak nun tu Rauhla dim nun i le Pathian daih-hnak bang in nung thil tuh i. Rauhla thai te khai thai leh tuh i.

Zirhnak (20) Thuzawt-hnak te

1. Khrih sang zo tu in sual bawn leh thil lai awm?………….
2. Sangtu te heh sual maan in kumkhua nun-hnak sung thil awm?………………
3. Tisa Khristian in Khrih nai awm?……………
4. Khristian te songah tisa mi um awm?………..Zaiman in i?…………..
5. Tisa thai te pawl ngaan tu………………………………………………………………
6. Zai bang mi heh Rauhlami Khristian i?………………………………………..
7. Rauhla thai te reel tu……………………………………………………………………..
8. Tisa Khristian te aisu in uk i?…………………………
9. Tisa Khristian ohnak sung ai im?…………………………..
10. A kon ti Rauhla Khristian kin cang tuh i?………………………

.

Zirhnak (21)

Dinhmun le Bawn-hnak

Khristian pakhat in dinhmun le bawn-hnak phatak ngai in ling kul i. Dinhmun tihnak tu Pathian a sangtu Khristian hrang bawn sah-hnak te i. Inn in saanteh sing lai inn ham thawn bang i. Bawn-hnak tu ni siar sangtu ai bawn-hnak i ai inn ruang bang i. Dinhmun hrekkhat rel sing lai, sual nai lo i hang. Sangtu pakhat heh ni siar thinlung in i tu seh, taksa in i tu seh, phunkhat lo le phunkhat in sual-hnak bawn tuh i. Inapui Khrih ah sual nai lo i. Ciamanin sual thukhan-hnak thawn luattu i (Zawn 3:18). A sual bawn-hnak hrang ah pa in fa thutiam bangin Pathian ai tiam-hnak tuar tuh i (Heb 12:5-11).
Sual thukhan-hnak tu misual te thawn seng ai, tiam-hnak tu fa te thawn seng i. Ciamanin sangtu te zaikom in khai Pathian ai tiam-hnak tuar thai napui, sual thukhan-hnak thawn luat tu mi te i. Ciatih bang ai sangtu te sual nai lo heh Khrih ah a co-hnak dinhmun pakhat i. Sangtu in anun le a ruat-hnak in sual nai napui Khrih ah sual nai lo i. Aphun dang in rel sing lai, dinhmun tu Pathian ai hmu daan ah i ai, minung ai hmu daan ah i lo i. Ciami ling thil tuh ah Pawluh a Kawrin pawlpui hnen lai kuat-hnak siik a sing. Kawrin pawlpui heh sual nai lo i lo i. Ani te heh tisa mi i laai. Zuam duun, hau duun, rem lo ai khan duun tlang i (1 Kawr 3:3). Cia leek i lo in, pa ai nupui nu tu khai pawlpui songah um i. Ciabang sual-hnak ca ah pawlpui song ai member te in khai poi tlang lo i. Tluangkhawng ngai tlang i (1 Kaw 5:1-2).
Kawrin pawlpui heh cianghlim lo i. Inapui Pawluh in amah te hnenah lai he tin ngan i, “Zisu Khrih maan in sual thawn nawi lo ai micianghlim dinhmun ah dah-hnak co tu Kawrin khua ai um Pathian ai pawlpui,” (1 Kawr 1:2) Zaiman in cia tih bang a lai kuat i? Amah te sual-hnak ling lo maan im? I lo i, Pawluh in amah te sual-hnak a ngom pah in pha ngai in ling i. Pawluh a ti nuam-hnak tu Kawrin pawlpui heh Khrih ah sual nai lo ai Pathian in Khrih maan in mi cianghlim dinhmun pe-hnak i. Cia heh Zisu Khrih ah amah te ai Pathian pehnak dinhmun i. Amah te bawn-hnak tu pha lo pan i, sawi duun, hau duun, rem lo ai khan duun te heh amah te bawn-hnak i. Cia te heh sual i ai pha bul lo i. Inapui amah te dinhmun heh Khrih ah i maan in sual lo in cianghlim i. Zaiman tifangin Khrih ai dikcang le cianghlim-hnak heh amah te ai dikcang-hnak le cianghlim-hnak i (1 Kawr 1:30). Dinhmun tu Pathian hmuh ah i le minung hmuh ah i lo i. Pathian in Kawrin pawlpui heh Khrih ah hmu i. Ciamanin ani te heh Khrih ah sual nai lo ai cianghlim i. Minung te in tu bawn-hnak leek hmu thil i. Ciamanin bawn-hnak vumah siik in pakhat le khat thukhan de i. Ciati tifang Pathian in bawn-hnak heh zainam lo im? ti thai i. Pathian in sangtu ai bawn-hnak khai siik in zainam i. Inapui ciami in sangtu ai Khrih ah a co-hnak cianghlim-hnak tok baan lo i. Bawn-hnak hrangah pa in fa tiam bangin tiam tuh i. Tiam-hnak ngai lo le khaw taksa thi-hnak in lang lio tian bawn thai i.
Dikcanghnak
Dikcanghnak heh thukhan-hnak thawn peh i. Sangtu pakhat heh Khrih ah um i maan in Pathian mit-hmuh ah dikcang i. Ciamanin Pawluh in he tin ngan i, “Pathian in sual nai lo tu heh kinma maan in sual nai ruai i. Zaimantifangin kin te in amah maan in Pathian hmaiah dik kin cang tuh-hnak in i.” (2 Kawr 5:21). Pathian in sual nai lo Zisu Khrih khiah kinma maan in misual ah cang ruai i. Zaimantifangin Khrih maan in (Kinma maan i lo) Pathian hmaiah (minung hmaiah i lo) dik kin cang thil tuh-hnak in i ti i. Ciamanin sangtu te Pathian hmaiah Khrih maan in mi dikcang te i. Cia heh sangtu te ai dinhmun i. Amah te bawn-hnak vumah siik in i lo i. Dinhmun tu Khrih vumah siik i. Cia i le sangtu te hmuahhmuah ai dinhmun heh a bang sio i le thleng nawn lo i hang.

Bawn-hnak tu sangtu ai bawn-hnak i maan in pakhat le pakhat bang duun lo i. Dinhmun le bawn-hnak khan thiam lo le sing khaw a hnok ngai i. Aisu khai sual bawn lo in um thil lo i. Ciamanin sangtu sual bawn leh fang in dikcang-hnak, cianghlim-hnak, ohnak te pawl sung sek hang ti vuah de i sing. Pathian hmai-ah cia te heh Zisu Khrih maan a ngah-hnak i le, Zisu Khrih thleng awng lo maan sung lo i. Inapui sangtu sual bawn fang in Pathian thawn pawl duun-hnak cat maan in ang-hnak um thai lo i. Nu le pa thungai lo fa te heh nu le pa in fa dinhmun in lon lo napui ang-hnak um thai lo i. Nu le pa hmai-ah mit-hmai ngah lo ai thin nuam lo niu a um repro thai i. Ciabang pah in sual bawntu sangtu heh Pathian hmai-ah mit-hmai ngah lo in zakthi thai i. David in Betsiba thawn sual fangin ang le muang-hnak nai nawn lo maan in he tin sawngen i, “Thin nuam ang-hnak um tuh-hnak in na aw i za ruai leh tu. Cia le khaw i ruh ek-hnak te ang leh tuh i. Ohnak thawn peh ang-hnak khuan i pe leh tu. Ninghio-hnak thinlung in i bawm leh tuh seh.” (Saam 51:8, 12).

Kawrin pawlpui te amah te nun ah cianghlim-hnak um napui lo ai, rauhla lehsawng te ngah tlang i. Cia zo lo ah mithianghlim te laang-hnak a khai tel tlang tuh ve ti Pawluh in he tin lai kuat i, “Kin veksen in mitmu (thi) tuh lo i sing. Inapui hnuataber tawtawrawt tum fangin cammalak mitkhep songah kin veksen (Kawrin pawlpui te tel) in kin thleng tuh i.” (1 Kawr 15:51-52). Tinuam-hnak tu Khrih tolh fangin tisa nun a nung Kawrin pawlpui te khai a taksa thleng tuh ve i. Tisa nun a nung maan in amah te ohnak sung tuh lo i. Ciati ohnak sung lo maan in tisa nun a nung tuh-hnak i lo i. Tisa nun a nung maan a sung-hnak te pawl zir rih tuh i sing.

Pawl Duun-hnak Cat
Sangtu pakhat heh Khrih a pom ai pah in Pathian fa cang zo i (Zawn 1:12). Tisa daih-hnak hluun in sual a bawn laai teng a khai Pathian fa i hlen i. Fa te heh nu le pa thungai teng fiang ian in fa te i lo i. Nu le pa thungai lo caan a khai fa te i pah i lo im? Thungai maan a fa te i lo i. Nu le pa song suak maan a fa te i. Ciaman in thungai lo-hnak in fa te dinhmun in sung thil lo i. Fa te cang-hnak heh zuam-hnak, phat-hnak in i lo i. Nu le pa song a suak maan in i. Ciabangin Pathian fa khai zuam-hnak le nuncan maan in i lo i. Rauhla a te-hnak maan in i. Cia heh dinhmun i. Minung a bawn-hnak maan in i lo i. Pathian a bawn-hnak i le thleng leh thil lo hang.
Zisu Khrih thuthim pe-hnak ah fapa paai heh a pa naih hmuah keng in nuam thaih in hmang in sual dekdo napui khaw a pa ai fa i hlen i. A pa hnen in tlaan teu maan in a pa thawn pawl duun thil lo in a pa ai naih-hnak hmang thil lo napui a pa ai fa i hlen i. A tlung leh fangin a pa in i fapa ti in lekkhan i (Luk 15:24). Fa te in nu le pa thungai tuh-hnak i. Nu le pa thungai fangin nu le pa mit-hmai khai pha i. Ciabangpah in sangtu te in Pathian thungai kuul i. Ciafangian in Pathian hming songlawi tuh i. Pathian fa te sual hnelhno le khaw Pathian hming sia ruai i.

Zirhnak (21) Thuzawthnak te pawl

1. Dinhmun heh ………………ai bawn-hnak i.
2. Bawn-hnak heh………………ai bawn-hnak i.
3. Dinhmun heh…………….ai hmuh daan ah i.
4. Kawrin pawlpui te Khrih ah cianghlim heh amah te ai ………………..i.
5. Kawrin pawlpui te tisa nun a sual bawn heh amah te …………….hnak i.
6. Sangtu heh …………ah um maan in………………….mit-hmuh ah dikcang i.
7. Zisu Khrih ah co-hnak te sung lo napui sual bawn fang in zai sung tuh i?……………………………
8. David sual a bawn fangin zai sung i?……………………….
9. Pathian fa cang heh…………………i
10. Sual bawn fang in zai sung tuh i?………………..Zai sung tuh lo i?………………………

.

Zirhnak (22)

Khang le Puicang

Anung mi hmuahhmuah in khang i. Khang ben fangin puicang ai par in thai i. Cia fang ian in zaai thil i. Minung te khai te hnua ah khang i. Nau te hnua ah khang thil lo selai nu le pa te poi ngai tuh i. Khang tu hmuah in khai puicang lo i. Pumpui lian vung napui naupang thinlung nai fangin rinsan thil lo man in nau bang a siik kuul tuh i. Ciamanin minung hmuahhmuah in te menma in tawk zo lo i. A cu bangin khang le puicang kuul i. Ciabangve in rauhla lam a khai sangtu te heh Khrih ah vainih te hnua lam in ti in tawk lai lo i. Rauhla lam ah khang le puicang kuul i laai. A cu khim napui khang le puicang hlah le khaw buai-hnak tamngai um thai i.

Tisa ah Tlangleng
Sangtu te khang in puicang hlah le khaw rauhla daan in nung thil lo ai tisa daan in nung tuh ngio i. Kawrin pawlpui heh khang le puicang lo maan in Pawluh in he tih bangin lai kuat i, “U le nau te rauhla mi pawl hnen ah thurel bangin ning reel thil lo ai tisa mi te hnen ah i tu seh, Khrih ah nau niu te hnenah rel bangin i tu seh ning rel kuul i.” (1 Kawr 3:1). Tisa mi tihnak tu Pathian ling lo tu, sang lo tu tihnak i. Sangtu te heh khang lo puicang lo fangin Pathian bia lo tu te thawn khan thil lo in a bang pah i.
Rong Cang
Naupang te in rong cang ai ben lo i. Hnawi leek fawp i. Ciabangpah in rauhla naupang te in khai rong cang ai ben lo in hnawi leek fawp i. Pawluh in, “Tuuntian ning te in rong cang ai ben lo maan in ning var lo, hnawi leek ning pe ing. Tuun in khai kial ben lai lo i si.” ti in ti i (1 Kawr 3:2). Hebru lai ngantu in khai, “Melkhizadek thu reel tuhhnak tamngai nai ing. Inapui ning te caan sau ngai hang maan in saya rin cang ning cu napui Pathian thu ah hmasaber a ngom lai ai zir-hnak thu baai niu te midang hnenah ning zir laai i maan in rong cang ai lo in cawhnawi leek ding i si.” ti in ngan i (Heb 5:11-12).
Rong cang ai lo in zai poi i ti thai i. Hnawi leek ding tu in tha nai lo ai naper ben lo i. Rong cang ai fang ian in tha nai in naper ben i. Ciabangin rauhla hnawi leek ding tu heh Pathian a hmang tlak lo i. Nauniu bang in midang rinsan tuh ngio i. Naupang te heh naper ben lo leek i lo in, nau khai nai thil lo i. Ciabangin rauhla naupang te khai rauhla nau nai thil lo i. Amah te sawn heh a zomzet in kilkhawl kuul i.
Sual Ah Nunnuam
Naupang te in thil riim heh ningdul lo ai cia te thawn sal hiam de i. Suat vuum ai tawk-hnak hmuah a ka songah dah de i. Uur tuh-hnak khai ling lo, lau kul khai ling lo i. Ciamanin a zomzet in kilkhawl ngio kuul i. Ciabangin rauhla lam khang le puicang lo te khai sual ah nunnuam ngai de i. Amah hrang lau kuul le kuul lo ling lo maan in tisa nun in nung ai kilkhawl ngio kuul i.

Kawrin pawlpui te khai khang le puicang lo maan in, sawi duun, hau duun, rem tlang lo i (1 Kawr 3:3). Ciabang nun heh sangtu te hnen ah um tuh-hnak i lo i. Inapui rauhla lam ah nauniu i hnua lam in eel le pial thil lo in um tuh ngio i. Rauhla lam khang le puicang lo heh mah hrang leek i lo in, midang hrang a khai pha lo i. Sangtu u le nau te tha nau ruai thai i. Sangtu te lakah buai-hnak suak ruai ai rem tlang thai lo i. Cia zo lo ah sang lo tu te hmai a khai siik mawi lo in bah-hnak cang ruai i. Khang le puicang lo te nun siik in sang lo tu te in Pathian hmu tuh-hnak kham sek i. Pathian hming songlawi ruai lo in hming sia ruai sawn i. Ciamanin sangtu hmuahhmuah in khang le puicang kuul bel i.

Anung pawlpui te songah khang le puicang lo le khaw buai-hnak a phun caang lio um tuh teengteeng i. Kawrin pawlpui bangin rauhla lehsawng te ngah napui, buai-hnak bo thil lo in hnok thai ngai i. Naupang tamngai um tlang hmun ah hnok lio in zai khai bawn thil thai lo i. Khang le puicang fang ian in buai-hnak te tawlrel ben i. Khang le puicang lo le khaw hampa mai kaang bangin camkhat niu so biakbo napui a rai hlan ah ziam thai leh lio i. Zai bang naupang in khai naa thupui ngai per ben lo i. Pawlpui tampui ah rauhla lam naupang lo leek maan in nau leentu pastor lo leek haak tlang ngio i. Pastor um lo le khaw zai khai bawn thiam nawn lo i. Pastor khai naupang ve i le khaw a member te khang le puicang tuh in zirh le cawm thiam lo i. Hnawi palaang pui thawn in nipui nia caang ti rawi-hnak hnawi (minung daih thu) te reel tuh i. Ciamanin rauhla naupang te khang lo in buai buai-hnak tam i. Ciamanin nangma khai rauhla lam ah khang le puicang na kuul li.

Zirhnak (22) Thuzawthnak pawl

1. Naute te hnua ah zai kuul i lai?………………..
2. Nau khang lo fang in aisu poi i?………………………
3. Vainih te hnua ah zai kuul i lai?……………
4. Rauhla daan a nung tuh ah zai kuul i?…………………………
5. Tisa mi heh zai bang minung i?……………………..
6. Nau te zai bang rong ai i?…………………
7. Naper ben tuh ah zai bang rong ai kuul i?…………………
8. Naupang te zai thawn sal hiam de i?…………………..
9. Khang lo buai-hnak pawl reel tu cuuk law…………………………
10. Zaiman pawlpui song ah buai de i?…………………….
11. Zaiman sangtu te na thupui per ben de lo i?………………………
12. Zaiman in pastor leek rinsan ngio de i?……………………..

.

Zirhnak (23)

Khang Le Puicang Daan

Naupang te khang tuh-hnak ah a hnia ai te kuul i. Rong ai kuul, cak kuul, sal kuul, com kuul, a caan haak kuul i. Cia te khim liang le khaw khang tuh tu a cia i.

Rong Ai Kuul
Nau khang tuh a tu ahmaisaber ah hnawi ding kuul i. Nu hnawi heh nau hrang ah a pha ber i. Ciabangin rauhla nau khai hnawi ding kuul i. Bible in, “Ciamanin ningte Pathian ai ninghiohnak tep zo ning i maan in a phunphun iksik-hnak, zawl-hnak, thuthup, mi hmuhheh, mi zohsuam-hnak te pawl lon in ohnak tuh ah Pathian thu hnawi ciit in khang tuh in te ngom nau niu bang in cia thu khiah duh ngai tu ih.” ti in ti i (1 Pet 2:1-3).
Nau in hnawi fawp lo fang khang thil lo bangin rauhla mi khai Pathian thu hnawi ding lo fangin khang thil lo i. Pathian thu heh rauhla hnawi i maan in siar in zir kul i. Mi tam sawn in mi thurel-hnak ngai in Bible zir i. Mah rori siar lo i. Ciabang in khang thil lo i. Bible siar lo in khang thil hnak um lo i. Ciaman khang nuam le khaw Bible siar le zir kul i.
Sawngen kuul
Mah thazang in Pathian fa cang thil lo bangin mah thazang in Khristian nun nung thil lo i. Khristian nun heh Pathian huham thazang leek in nung thil i. Bawi Zisu in, “Kaima thawn khan le i si khaw zai khai bawn ben tuh lo i si.” ti i (Zawn 15:5). Ciamanin khang tuhhnak ah sawngen kuul i. Sawngen ti-heh zai khai ti ben lo ing, Pathian nangma leek na rinsan ing ti-hnak i. Pathian thawn peh zom duun tio kuul i.
Pawl Duun
Naupang te khang tuh ah sal kuul i. Ciabangin sangtu te khai midang sangtu te thawn pawl duun kuul i. Sangtu te tawk duun fangin tha pe duun, so duun, mah tawk-hnak te reel tlang, Pathian thangphat tlang, tiam le zirh duun hnak in rauhla lam ah khang le puicang thai i. Ciamanin, “Pakhat le khat pumkhawm-hnak heh hnuaphnal mah ih. Pakhat le khat tha pe duun tu ih. Caan hleng dawn maan in zuam tu amam ih.” ti i (Heb 10:25).
Com
Naupang te khang tuh ah it kuul i. Nau sen amam it tam amam i. Rauhla lam a khai com kuul i. A kon ti com tuh? Com ti-hnak heh naper lo ai um, midang rinsan ti-hnak i. Pathian rinsan heh com i. Zisu Khrih in, “Thilrit phur ai a cawl te i hnen ah kawi tuh ih. Com khuan ning pe tuh ing.” ti in kin ko i (Mat 11:28). Mi hmuahhmuah in thilrit phur teen i sing. Kin thilrit heh Khrih in kin sawng hiam i. Ciamanin mah thilrit heh Khrih hnen ah pe kuul i. Thilrit ngio fang in khang thil lo i. Laivum ah um kin i maan in farah harsahnak tuar tuh i lai sing. Ciamanin Khrih in, “Ning te laivum ah farah harsa tuar tuh i lai i si. Inapui lau mah ih. Kaimah in laivum neh zo ing.” kin ti i (Zawn 16:33). Khrih ah com amam le khaw rauhla lam ah khang amam i. Cen, “Aisu in thincawl-hnak in mah nun dong khat dung sau ruai thil i?” ti i (Mat 6:27). Thincawl-hnak in rauhla lam ur-hnak cang ruai i. Ciamanin, “Pathian khiah na thilung veksen in rinsan tu. Na fim-hnak rinsan mah. Na feh hmun caang-ah Pathian siik tu ngio. Cia i le khaw na lam tluan na tluang ruai tuh i. I fiim i ti in ruat mah. Pathian kih in sual-hnak pial tu. Cia le khaw na thari te tha nai tuh ai na ruh te khai hliing thawn dim tuh i.” (Thufim 3:5-8).
Cak Kuul
Naupang te khang tuh ah cak kuul i. Zai bang tluk in ai in khai cak lo fang tu khang thil lo i. Ciabangin rauhla lam khai cak kuul i. Rauhla lam ur ruaitu heh sual i. Sangtu pakhat sual bawn fangin khang com ruai i. Saam ngantu in, “I sual-hnak phuang lo in um fangin sunnivui aai kong in i ruh te mot-hnak ah hleng i. Suun le zaan Bawipa ai kut i vumah rit ai i hlan te heh khaal lai ai ro bang in ro i.” ti i (Saam 32:3-4).
Mi ur heh tuam-hlawm duun kuul i. Si ding kuul, bawl kuul i. Ciafang ian in cak leh ai khang thil tuh i. Ciabangin rauhla lam cak tuh ah sual-hnak te Pathian hmai ah phuang in ngaithiam ngen kuul i. Bible in, “I sual te Bawipa hmaiah phuang ing. Bawn sual-hnak te thup lo ing. I bawn sual-hnak te kumkhua Pathian hmaiah ngaithiam ngen tuh ing ti fangin Bawipa in i sual te i hlat i,” (Saam 32:5). Minung heh sual um lo le khaw ur-hnak um lo i. Ur-hnak um lo fang in tu khang tuh leek sam i hang.
Caan Haak Kuul
Naupang te khang tuh ah caan haak kuul i. Zaitluk in cawm le tuamhlawm in khai a sunsun a zanzan in khang thil lo i. Ciabangin rauhla lam a khai khang tuhah a caan haak kuul i. Bible in, “Ning te a caan rai zo hang maan in saya cang ning cu zo napui ai rong cang ai lo, hnawi leek ding i si.” ti i (Heb 5:12). He mi bible in caan rai fangin khang le puicang in saya dinhmun hleng kuul i ti ling thil i. Ciamanin sangtu te khang le puicang tuh ah a caan haak kuul ti ling thil i.
Puicang
Puicang ti heh zanniat pon in ‘hamsal ai’ ti in khai ti i sing. Puicang heh khang-hnak ai a thai a paar i. Taksa lam puicang fang in fa te nai ai pungzai-hnak i. Thinlung lam khang te ling le ruat-hnak pungzai i. Puicang fang in ling le ruat-hnak te hmang thiam ai hnempui-hnak suak i. Tlawngta te heh puicang lo ai khang so i. Ciami tlawngta heh saya per fangin a khang com le puicang i. Khang teng fangin sal hiam thai ngai ai keem niu in um thil lo i. Inapui saya per fangin puicang maan in tiluklo in um lo ai hmaisong tlaak in nung i. Ciami saya heh tlawng kai leh fang in khang leh thio man in naupang thinlung nai le sal hiam thai leh thio i. Zisu hnuahlun te khai a bawipa hluun teng ah naupang bang in um tlaang i. Zawn le Zems te unau khai naupang bang i maan in a kekeh le a kiahhan ah to khuan ngah tuh ngen kawm i. Hnuahlun dang te in khai naupang thinlung nai tlaang maan in cia unau te vumah iksik in thinraw tlang i (Mt 20:20-24). Aisu heh a thupui ber i ti khai ling hiam tlaang i (Mat 18:1). Ciatihbang ai um-hnak heh thuzir lai tlawngta maan in i. A bawipa thawn um tlaang lo hnua fang tu puicang tlaang ai naupang nun paai in upa bang in pong le nung tlaang i. Raal khai pha tlaang i. Bawi upa te khai lau nawn lo in fel ngai in hmai ton ngam tlaang i.

Ciamanin rauhla lam a khai mi hnen a zir laai a tu khang napui le puicang-hnak um lo i. Khang nuam fangin tu mi hnenah zir tuh ai puicang nuam fang tu mi zirh kuul i. Vaikhat pah in khang le puicang na nuam le khaw midang hnenah zir tu lai midang a ling lai lo te zirh tu. Puicang te pawl tu naper khai hlawhtling in ben thai i. Buai-hnak thu harsa thuhnok te khai tawlrel ben thai i. Midang khai bawm in sa ben thai i. Pathian khai songlawi ruai in midang te khai duuk in konghoi ben i.

Zirhnak (23) Thuzawt-hnak te pawl

1. Rauhla lam hnawi heh zai i?……………….
2. Bible siar lo in khang thil awm?…………….
3. Sawngen tihnak heh……………….i
4. Pawl duun tlang heh zaimanin thupui i?………………
5. Com tihnak heh………….i
6. Rauhla ur ruai tu heh…………..i.
7. Sual in rauhla khang tuh……………..thai i.
8. Rauhla lam khang le puicang tuh in………………..kuul i.
9. Tlawngta canghnak in………………ai saya perhnak in ……………..i.
10. Khang le puicang-hnak ai phat-hnak pawl ngan tu…… ……. ….. ………..

.

Zirhnak (24)

Sangtu te ai Raal pawl

Pathian ninghiohnak in ohnak ah hleng tlang zo hang. Khristian nun in khai feh tlang hang. Inapui ruat-hnak tluk in feh cak thil lo in hnai-hnoktu um ai nun ah ang tuh zah ang lo, bawn tuh zah bawn ben lo, cia leek i lo, Pathian thu a khai thinlung um lo in nun ro in um thai i. Cia teng fangin sangtu dang te thawn khai tawk le hmu zuam lo, khawm khai zuam lo, saw khai ngen zuam lo, pum khai khawm zuam lo, khawm in khai thazang ngah lo, thin pha lo maan a khawm menma. Ciabang heh sangtu te nun ah a tam le tlawm in um thai i. Ciati cang-hnak heh sangtu te hnen ah raal a tawng-hnak maan in i.

Raal Phunthum
Sangtu te in raal pathum nai i. Ciate heh; Satan, laivum le tisa te pawl i. Ciami raal te thu zir in a konti tawng tuh ti rel tlang tuh i sing.
Satan
Ahmasaber ah sangtu te veksen ai raal Satan thu rel tlang a sing. Falam thuthimhnak ah, “Ka nu ka neh lo ih hlei Tawl ka vuak ” ti bangin Satan in Pathian neh lo fangin Pathian ai a it-hnak ber minung vumah hnawm can tuh si i. Ahmasaber minung vumah hnawmcan-hnak heh Adam le Eve vumah hmu thai i. Amah in Adam te nupa reek napui lo ai Pathian hnen in lam tler tuh in a bawn-hnak hmu thil i.
Satan ai Tumtah
Satan ai tumtah-hnak le a bawn-hnak tu minung te Pathian hnen hleng thil tuh lo in, kumkhua maikang ram ah amah thawn harsa tuar tuh ai zawl heh a tumtah le a naper lian ber i. Minung te Pathian hnen in tlaan ai, Pathian thawn a hla thil tawp ah feh tuh in zawl nuam i. Minung te hnawmcan nuam i.
Zisu in, “Ruko heh ru tuh le hnawmcan tuh ian in kawi de i.” ti i (Zawn 10:10).
He ta ah ruko heh Satan ti nuam-hnak i. Satan in minung te Pathian thawn pawl duun ai, Pathian a hmuifu pe heh hmu zuam lo i. Ciamanin ohnak ngah lo te ohnak thu za thil tuh lo in amah te rauhla naa te ngong ruai in rauhla mit te hup sah i. Pawluh in, “Ciatih bangin sang lo tu te Pathian hmel i mi, Khrih ai a songlawi-hnak thawn dim thuthang pha ai tleu in a vaar pe tuh lo in he laivum uktu pathian in a ruat-hnak mit khiah vaai ruai i.” ti i (2 Kawr 4:4).
Khrih ai thuthangpha in minung te ohnak pe thil i (1 Kawr 1:18). Minung in cia ohnak thu za le khaw ohnak ah hleng tuh teu i. Ciamanin Satan in minung te cia thu za tuh lo in minung te naa le mit te hup sah i. Ciatih bangin minung te naa le mit te hup tuh-hnak ai a hmang-hnak raalthuam pawl tu laivum thilri te ir ruai, naper le upa dinhmun pawl in zawl, nunnuam le hiam-hnak puai te in duuk, paisa daih-hnak in a hnua ah hluun tuh ai zawl, a hmaan lo bia daan te in lam tler ruai, a hming menma Khristian i hnak in lungkhim ruai, Khrih le thutak hnakin pawlpui heh thupui sawn ruai, ram thu, minung nun daan, fim-hnak, pupa thu la te pawl zong le si-hnak in Pathian thawn hla tuh in zawl ai lam sual ruai i.
Ohnak ngah zo tu te tu a kut songin luat lio napui le Pathian lam ah zuam tuh lo in i tu seh, midang te Khrih hnen ah hoi tuh lo in i tu seh, a thil tawp in tha suah in hnaihnok ngio i. Cia thu ling tuh in Job ai nun ah Satan ai bawn-hnak te siik thil i. Pathian sang ngai le dikcang ngai Job khiah hnawmcan tuh in Satan in Pathian hnenah khuan ngen i (Job 1). Hnuahluun Peter hmang in khai Zisu Khrih thih-hnak in pial tuh in so awng i (Mat 16:23). Zisu Khrih amah rori khai ni 40 rong-ul ai a rikaam, a tha nau teng fangin vai thum rori sual bawn tuh in zawl i (Mat 4:1-11). Zisu Khrih in Satan zawl-hnak ngai ta man selai Satan kut songah hleng in minung te o thil tuh lo i.
Satan Minung Pawl
Sangtu te heh Pathian fa te i bangin sang lo tu te khai Satan ai fa te i. Bawi Zisu in Judah te hnenah, “Ning te heh ning pa Satan fa te i si.” ti in ti i (Zawn 8:44). Hnuahluun Zawn in khai, “Kin te Pathian thawn peh duun i tuseh, laivum mi te Satan kut songah um i tuseh ling i sing.” ti i (1 Zawn 5:19). Ciamanin sangtu te in laivum mi te thawn pawl duun fangin ralring kuul i. Pawluh in sang lo tu te thawn a bang lo haak phur tlang tuh lo in ralring-hnak kin pe i (2 Kawr 6:14). Ciami ralring pe-hnak zainam lo ai, sang lo tu te thawn um tlang tu te buai-hnak a phunphun tawk ai, rauhla lam ah tha nau in Pathian lam a khai zuam thai lo i.
Satan Pawlpui
Satan in zaikom khai Pathian tawng tuh heh a tum-hnak i maan in Pathian bawn-hnak hmuah cuung i. Pathian in pawlpui nai bang in Satan in khai pawlpui nai ve i. Ahmasa lamah pawlpui heh a thil tawp in hnawmcan i. Saul hmang in khai pawlpui hnawmcan i. Inapui pawlpui heh hnawm lio lo in, khang amam maan in Satan in a tawng daan thleng lio i. Zaiti thleng i ti fangin, pawlpui heh tawng nawn lo le, amah sawn pawlpui songah member in luut le pawlpui songin naper i. Sangtu te Pathian thutak in lam pial tuh in so le zirh i. Ciamanin pawlpui tam ngai te heh, a pua lam in siik fang tu Pathian pawlpui ti ai vuah thai napui, a song a tu Satan pawlpui lo i ziar i. Satan pawlpui heh a kon ti ling thil i ti fangin, ohnak thu reel lo, a reel tu te khai hua ai kham le khaw cia heh Satan pawlpui i. Ciabang pawlpui ah Bible khai thupui in dah lo, minung fim-hnak le ruat-hnak te pawl sawn thupui a dah in reel i. Pathian daih-hnak tah in minung te taksa lam kuul-hnak, fim-hnak, ram thu, miphun thu te pawl thupui a dah i. Rauhla lam tah in taksa lam khangso tuh le nuam tuh thupui a dah i. Pathian thutak reel tu te hua i. Ciabang pawlpui te heh baang ngai napui, Pathian lungkhim pui-hnak pawlpui i lo i. Na pawlpui heh cia bang i le khaw cia songah um pha lo, suak lio pha sawn i. Hmaisong le lau tuh um lo i. Zaiman-tifangin minung hnak in Pathian rinsan sawn pha i. Na pawlpui thleng tuh in ben tuh lo i si. Na rauhla lam na ro tuh lio sawn i.
Satan Bible Tlawng
Satan in pawlpui leek i lo Bible tlawng tampui khai nai i. Ciabang tlawng ah Bible sang tuh hnak tah in sang lo tuh-hnak sawn zirh i. Bible hnak tah in mifim te ngan-hnak pawl zirh i. Ciabang tlawng ah kai tah in kai lo pha sawn i. Zaimantifangin na sang-hnak kho ruai tah in na paai tuh sawn ai Pathian thawn na nong tah in na hla ruai tuh am i.
Satan ai Raal Thil Thuam
Satan ai hmang hnak a raalthuam tu mi zawl i. Ciami hmangin minung hmuahhmuah ai nu Eve khiah zawl awng zo i. Satan in Eve heh sia le pha ling thil-hnak thai ai ruai lo i. Ai hiam thai tuh in zawl i. Eve in zaiman zawl-hliak sang i ti fangin Pathian ponkam sang lo maan in i. Satan in mi hmuah zawl leek zo lo Bawi Zisu rin zawl i. Satan in Zisu khiah rong in i tu seh, laivum lian-hnak in i tu seh, huham hmuh in tluangkhawng tuh in i tuseh zawl i (Mat 4:1-11). Bawi Zisu in Satan zawl-hnak khiah Pathian thu in neh i. Ciabangin sangtu te in khai Pathian thu heh thupui in dah in hmang kuul i.
Satan Neh-hnak Raal Thil Thuam
Satan in taksa le thi nai lo i. Ciamanin taksa raalthuam in tawng thil lo i. Pawluh in, “U le nau te, Bawipa in in tuseh, huham in i tuseh kho tu ngio ih. Satan ai ngian te kham thil tuh ah Pathian pe-hnak raal thil thuam te vong tu ih. Zaiman tifangin kin te in thi le sa nai raal te thawn tawng duun i lo i sing. Lu ber te, thu nai tu te, laivum khuathim lak ai uktu te, vaan ai khuavang te thawn tawng duun i sing.” ti i (Efi 6:10-12). Ciatihbang ai Satan heh tisa raal thuam te a neh thil lo ti ling heh neh-hnak ham i. Khia ngai a nung, lung rual ngai, khua zuam ngai, taksa thazaang suah, paisa hmang, fim-hnak hmang te heh pha napui ai cia te in Satan neh thil lo i. Ciamanin Pathian remcia-hnak raal thil thuam te hmang kuul i.
Pathian Pe-hnak Raal Thil Thuam te
Pathian in a fa te hrang a hnia ai raal thil thuam te kin pe i. Cia te hmang tuh i sing.
Thutak Eelpeen
Eelpeen heh eel kho ruai i. Ciahlai ah vaang khai khit thil i. Raalkap pakhat ai kuul ngai-hnak pakhat i. Ciabangin sangtu in thutak ling lo le khaw Satan a baai niu a neh-hnak tuar tuh i. Ciamanin thutak ling kuul i (2 Tim 2:15). Cia leek i lo in, thutak in nung kuul i (2 Zawn 1:2-3; 3 Zawn 1:3-4).
Dikcanghnak Kaang Phaw
Kaang phaw heh raal te kap-hnak conkiang le fai le vaang te kham-hnak i. Kaang heh raal te a bat-hnak ber i. Kaang kham lo fang in raal te hrang bat nuam ngai i. Ciabangin sangtu pakhat in Pathian pe-hnak dikcang-hnak saang kuul i (Rom 4:5). Ciatih bang ai Khrih maan a dikcangtu te in dikcang ngai in nung tuh-hnak i (1 Zawn 3:7). Dikcang ngai in nung fang in Satan le a minung te in sual si in khai tawk tuh lo ai neh thil tuh lo i.
Thuthangpha Reel Tuh Raalring
Thuthangpha reel tuh in raalring heh kedawl dawl bang i. Thuthangpha reel thiam tuh in heh raalring tio kuul i. Thuthangpha reel heh Satan neh-hnak i. Thuthangpha heh a kon a khai, zaikom in khai reel thil kuul i. Thuthangpha reel thil lo, reel thiam lo te Satan hmai ah raal sung zo cia i.
Sanghnak Lum
Lum heh raal te kap-hnak conkiang le fai le vaang te kham-hnak i. Satan kap-hnak fai le conkiang te heh zai i ti fangin, sang lo tu te ai relsiat-hnak, mawhhluk-hnak, nautat-hnak te pawl i ai Pathian vumah sang-hnak in cia te heh neh thil i. Sanghnak kho lo te tu mi ai reelsiat-hnak tuar ben lo in, bawn tuh lo bawn, pong tuh lo pong in sung thai i. Thin nau in khai zai khai bawn zuam lo in um thai i. Cia tih in na um le khaw raal na sung zo hang.
Ohnak Thir Lukhuh
Thir lukhuh heh lu him tuh hrang a thupui ngai i. Ohnak thir lukhuh ti fangin sual thukhan-hnak in ohnak ti-hnak i lo i. He mi lukhuh tu ohnak ngah zo tu te khu tuh-hnak raal thil thuam i. Ciamanin he mi ohnak tu Khristian nun ah Satan thawn tawng duun fang a Pathian rinsan, sang-hnak ti nuam-hnak i. Sangtu te in zaikom khai Pathian ai ohnak, bawm-hnak kuul tio i. Ciafang-ian in Satan raal neh thil i. Mah thazang rinsan pha lo i.
Rauhla vaang tihnak Pathian Thu
A vum ai raal thil thuam te heh kham-hnak leek i. Cia te heh a thupui ngai napui, cia te pawl in raal ur ruai thil lo maan in raal in lo tuh lo i. Ciamanin raal ur le reek tuh ah rauhla vaang ti-hnak Pathian thu hmang kuul i. Satan le a mi te heh minung ai fim-hnak, pong thiam-hnak pawl in neh thil lo i. Pathian thu leek lau i. Zaimantifangin Pathian thu tu khat lam khat lam san ngai vaang bang i (Heb 4:12). Khrih in khai Pathian thu in Satan neh awng zo i (Mt 4:1-11). Ciamanin Pathian thu heh siik lo in ngah kuul i. A sullam khai ling in hmang thil kuul i.

Zirhnak (24) Thuzawthnak te pawl

1. Sangtu te in raal phun zai nai i?…………..Reel tu sio……………………………………………
2. Satan ai tumtah heh zai i?………………………..
3. Satan in ohnak ngah lo te ai …………te ………….in amah te ai…………….te khai ……………. i.
4. Minung te ohnak ngah tuh lo ai a hmang-hnak raal thil thuam te reel tu………………….
5. Zaiman Satan in sangtu te hnaihnok nuam i?……………………………
6. Satan minung te heh aisu te i?………………..
7. Satan pawlpui te a kon tin ling thil i?…………………..
8. Satan Bible tlawng pawl ah zai te zir i?………………………Kai na nuam awm?……………….
9. Satan ai raal thil thuam heh zai i?……………..
10. Satan heh zaiman thi sa raal thil thuam in neh thil lo i?…………
11. Zisu in Satan heh……………….in neh i.
12. Pathian pe-hnak raalthilthuam te reel tu.

Copyright © Moses R. Cung. 2001-2024 All rights reserved. Written permission must be secured from the author to use or reproduce any part of this book, except for brief quotation in critical reviews or articles. All Scriptures quotations in this book are taken from the New International Version (NIV)