Book: Salvation (Teddim)

HOME > BOOKSTORE  > SALVATION (Teddim)

Salvation-lessons-teddim

Gupna
Thu Sinna
MOSES R CUNG

.

Contents

.

SINNA (1)

PASIAN DEIHNA

Lei tung a om mi khempeuh in gupna angah ding Pasian in deih hi, “Pasian in, mi khempeuh in gupna ngah in thuman thutak a theih ding uh adeih h.”1 Tim 2:4)na ci hi. Nang zong mi khempeuh lakah kihel nahih manin gupna ngahding Pasian in hong deih hi. Gupna na ngah nuam hiam?

Upna tawh
Gupna nga na dingin Lai Siangtho hih bangin ci hi ‘Hehpihna hangin upna tawh gupna na ngah uh hi.’ (Eph 2:8). Hehpihna (or) hepih piakna pen Pasian nasep ahi hi. Up ding pen mihing tavuan ahih hi. Mi khempeuh gupna angah na dingin Pasian in hehpihna hong pia khin zo hi. Tua hehpihna (or) hehpih piak na pen up ding bek akisam ahi hi.

Zakna hangin
Gup ngah nang mihing lam pan a kitangsamin upna ahih lom ih kilak zo hi. Tua ahih leh up theih na pen koipan hong piang hiam?”Upna in thu zakna hangin a piang hi.Zakna in zong Kris’ thu hangin a piang hi.”(Rom 10:17)na ci hi. Tua ahih manin zakna a om kei leh upna om thei lo hi. “ A thu a zak ngei loh uh Topa bangci a um thei ding hiam.(Rom 10:14)na ci hi. Tua ahih manin up theih nadingin zak masak ding kisam hi.

Thu Kimna
Upna pen zakna pan cih I thei zo hi. A hih hang I zak thu te thukim zo lo, lungkim zo lo in lung hian na a om leh um kici thei lo hi. I zak thu pen lungkim, thu kim tak pia, lung hian na a om nawh loh ciang bek in um kici thei pan hi. Lam khat pan I zakna bang “Hi mah hi” ci a pulaak gen khiat ciang bek in um kici hi. Gen tehna in mikhat in kei ka min Sian Muang hi ci-in a kipulak ciang a zapa in ama gen bangin hi mah hi na gen bangin nang Sian Muang hi teh ei a a thukim na pen upna kici hi.

Up zawk dingin lianzaw
Mihingte in khemhat in zuau thu i gen thei hi.A hih hang khat leh khat I thugen te I ki um thei hi. Thu gen siamte thugen I um zaw kan lai hi. A hih hangin zuau thu a gen ngeilo Pasian thu gen kammal pen I um kei thei hi. Pasian teci pan na te tungah I lunghiang thei hi. Pasian teci pan na te sangin mi leh mi I kipiak teci pan na te I um zaw thei hi. A hih hangin Lai Siangtho in, “Mite teci pan’na eite in I up leh Pasian’ teci pan na a lian zaw hi.”(1 Jhn 5:9).Mite thugen na sang Pasian’ teci pan na up zawk dingin lian zaw na ci hi.

Pasian kammal leh mite’ kammal kua kammal, kua thugen na um zaw hiam? Pasian’ kammal up ding hi zaw hi na cih leh Pasian’ gen thu khempeuh na thukimzo ding hi. Na tel zoh loh hangin lung hiang lo lungki lo tak a, na san ding ahi hi.

Muhdan kibanglo
Mihingte in bang hangin Pasian’ kammal um zo lo hiam? Olno takin sang zolo hiam cih leh Pasian muhdan leh mihingte muh dan, Pasian ngaihsutna leh mihingte ngaihsutna a kibat loh hang ahi hi.

Pasian mahmah in, “Topa in mihingte muh bangin mulo hi”(1Sam 16:7)na ci hi. Khatvei Topa Pasian in,” Keima ngaihsut nate na mau’ ngaihsutna bang hi lo a, ka pai zia te no mau’ paizia bang hi lo hi. Vantung te pen leitung paizia sangin a sansawk mah bangin, keima paizia te, no mau’ paizia sangin sang zaw a, ka ngaihsutna te, no mau’ ngaihsutna sangin sang zaw hi.”(Isai 55:8-9)na ci hi.

Tua ahih manin mihingin Pasian kammal a up thei nadingin Pasian muh bangin mu in ei muh na I hepkhiat kul hi. Ei ngaihsutna hemkhia a, Pasian ngaihsutna bangin san ding kisam hi.

A ki bat loh na
Pasian muh dan leh Mihingte muhdan a kibatlohnate

a)Mihing nuntakna man pha ...... Pumpi man pha hi Mt 16:26
b)A gam leh a dikna zong masa un .... Leitung nate zong masa hi Mt. 6:31-33
c) Tunglam thute na zong masa un .... Nuailam leitungnate zong masa Kol 3:2
d) Sum leh Pai vantungah na khol un .... Leitung ah khol Mt. 6:9
e) A hoih ... Asia, A khum .... Akha Isai 5:20

A cite ihi a, gimthuak dingte ihi hi.

Gen lai leng Pasian leh mihingte muh dan, ngaihsutna te a ki bang lo om lo, a tawntung in ki leh bulh den hi. Tua ahih manin mudan kibanglo Pasian kammal pen mite in a up ding hamsa hi.

Hepkhiat ding kisam
Tua bangin Pasian muh zia, angaihsutna leh mihingte muh zia, ngaihsutna te kibang lo ahih leh khat teitei ah khialhna a om kul hi. Tua ahih leh kua khial zaw ding hiam? Pasian khial ngeilo ding hi. Mihingte muhdan khial zaw hi. Tua ahih manin I muh dan leh ngaisut na te hem khia a, Pasian muh dan leh ngaisutna bang I san ding kisam zaw hi. Tua bangin Pasian muh bangin mu in, angaihsutna leh apai zia bang I san tak ciangin Pasian ki um thei pan hi. Lungsim khauhte leh pilna nei a kisa te in amau muh dan ngaihsutna leh pai zia te hem khia zolo ahih manin Pasian um zo lo uh hi. Pasian’ muh dan leh angaihsut paizia te na sang na um nuam hiam?

Dotna (1)

1. Pasian deihna in mi khempeuh ________ na ngah ding hi.
2. Gupna ngah nang Pasian lam pan ________ hong pia a, Mihing lam pan _________ kisam hi.
3. Upna pen _________ hangin a piang hi.
4. Upna in zong I zak thu __________ na ahi hi.
5. Mihingte’ teci pan na sang _________ tecipanna lian zaw hi.
6. Mihingte’ in Pasian kammal a up theih loh na pen __________ a ki bat loh hang ahi hi.
7. Pasian in mihing te’ ___________ manpha sa a, mihing in _________ manpha sa hi.
8. Pasian in a gam leh __________ zong masa un ci a, mite in _______ zong masa hi.
9. Pasian leh mihingte’ muh dan ah _________ muhdan man zaw hi.
10. Pasian kammal up theih nang __________ muh dan hemkhia in, ______ muhdan I san ding kisam hi.

.

SINNA (2)

PASIAN THUKHEN MANGPA

Sinna (1) ah Pasian up theih nang Pasian i muhdan banga muh ding hi zaw cih i thei zo hi. Pasian muh dan bekmah man a, mihingte muh dan khial zaw hi na ci thei hiam?

Thukhen Mangpa
Mi mawlhte thu khen dingpa in thu khen mangpa ahi hi. Thukhen na ah thukhen mangpa muhdan tawh kizui-in thu kikhen hi. Thu neipa in aman khialna nei lo, kisuan na nei lo kisa phialta leh thukhen mangpa in mawhna nei hi ci-in a muh leh mawhna dan a thuah kul ahi hi.

Tuamah bangin leitung bup mi khempeuh thukhen dingpa in Pasian ahi hi, “Topa pen eite thukhenpa ahi hi” (Isai 33:22)na ci hi. Tua ahih manin Pasian in ama muhdan tawh kizui thu khensat na pen akip ahih manin thupi mahmah a, nang muh dan pen a thupi hi lo hi.

Bawlpa ahih man
Leitung thukhen mangte pen thnei kumpite koih ahi hi. Tua ahih leh Pasian pen kua in thukhen mangpi in koih ahi hiam? Pasian’ pen thukhen mangpa a, a koih pa in Amah mah ahi hi. Banghang hiam cih leh mihingte hong bawlpa ahi hi(Pian 2:7).Nu leh Pa te in i tate tungah thuhilh theih na ana i neih mah bangin Pasian’ in a bawlsa mite tungah thukhen theih nading thu nei hi.

Theih loh hang
Thu khen mangpa na theih loh hangin mahna na bawl leh a mah tawh na kital sik ding hi. Ni khat ni ciangin ama mai ah thukhenna na thuak pelmwah ding ahi hi, “Tuanung ciangin kumpi tok’om akang a lian khat ahi zongin,tua tokhom a, a tu Topa ahi zongin ka mu hi. Tua Topa maitang pan lei leh van in a taikhia uh a, amau a dingin omna a om nawn kei hi.Tua lai takin a si mi a lian a neu te in tua kumpi tokhom maiah ding a, a om uh ka mu hi. Laibute zong kiphen uh hi. Nuntakna laibu ahi adang laibu khat a kiphen hi. Tua a simite in agamtat n ate bang laibu sungah a kigelhmah bangin i hukhenna a thuak uh hi”.(Mang 20:11-12)

A tung a thukhen na pen hun nunung pen ahi hi. Leitung lah bei in mi khempeuh zong a sihkhit hi ding hi. Thukhenna thuak ding te pen asikhinsate ahi hi. Mite ngaihsutna ah mihingte a sih khit ciang vai khempeuh siangin nuam ding cih ahih hi.

Tua bang ngaihsutna pen Satan khemna leh theih telloh na ii thanem na ahi hi. A man tak in buaina pen sih khit ciang hong kipan zaw in cikmah hun ciang sian sak zawh ding hi lo hi. Tua ahih manin sih theih nang ngaihsut vaihawmna tawh vai siang ding cih na ngaihsut khak loh ding i kitheisak nuam hi. “Mi te in khat vei bek si-in, tua nung ciangin thukhenna a thuak uh hi.” (Heb 9:27) a ci hi. Tua ahih manin sihna tawh vaiman nailo in thukhenna thuak ding hi zaw ahih manin sih ma in kiginkholh a kul hi zaw hi.

Up loh hang
Topa pen na mawhna thu khen ding thu khen mangpa ahih lam na up kei khak leh zong ahi thei mah hi. A hih hang nang na up loh na tawh Topa pen thukhen mangpa ahih na pen zakia tuan lo ding hi.

Noah hun lai-in Topa in tuicin tawh thukhen ding ahih na Noah tungtawnin a genkholh hang tua hun mite in um lo uh hi. Ahih hang amau te up loh na in thukhenna penkhaktan zo tuan lo hi. A um lo te tuicin tawh si-in kisia ahih hi.(IPi .3:19-20).

Babilon gam uk Nebukha nerzar kumpipa zong amah amah kipahtawi in a kisialh ciang Topa thukhenna thuak hi. Mihingtakpi ganhing lungsim lut in mite lakpan hawlhkhiatna thuak hi. Vantungpan aw khat hong gingh a,”Pasian in mihingte kumpi gam uk a, a teel mi peuh peuh kumpi a suak sak thei hi cih na tel masiah kum sagih sung bawltabang in lopa na ne ding hi.”(Dan 4:32) na ci hi.

Pasian thu khenna bangin Nebukhanerzar kumpipa ganhing bangin kum sagih sung a piankhit ciang, A nungto tawntung sangpen Pasian’ minphat in, zahtakna leh min phatna hih bangin pia hi. “Amah in a tawntung , in uk ding a, a gamin a kiptawntung ding hi. Amah in leitung mite bangmah in a sim kei a, van tung mite leh leitung mite in ama’ khutnuai ahi hi. Ama deihna kuamah in nial thei lo a, a bawlna te kuamah in a hang akan theikei hi(Dan 4:34-35)ci-in Pasian vangliatleh thuneihna a mang hi.

Nebukha nerzar kumpipa in tawntung Pasian a umpa zong hilo hi. A hih hangin Pasian thu khenna pen tua bang kumpipa tung ah zong tung a, nialzo lo hi. Tua ahih leh nang a bangci mi hi na tawh Pasian vangliatna leh thuneihna nialin na langpan zo ding hiam?

Pasian mawh sak loh ciangbek
Pasian pen leitung khempeuh thu khen mangpa ahihna I thei hi. Tua ahih manin Pasian mawhsak na tawh ikiphelh ciangbek in nop tuamna kingah ding ahi hi. “Topa in mawhna akhuhsak loh mi, a lungsim ah khemna a omlo mi in thupha ngah ahi hi. (Late 32:2) na ci hi. Tua ahih manin na muh dan leh ngaisutna pai zia khempeuh nusia a, Pasian muh dan bang mu a, thukhemna thei tel a san ding kisam hi.

Dotna (2)

1. Mi mawhte thukhen ding pa in kua hiam? ___________
2. Leitung mi khempeuh thukhen ding pa in _________ ahi hi.
3. Pasian, bang hangin thukhen mangpa suak thei hiam? _________
4. Thukhenpa na theih loh hang mawhna bawl le ein thukhenna na thuak ding hiam? ___________
5. Mang 20:11-12 Kua te in thukhenna thuak ding hiam? ______________
6. Mihingte I sih khit ciang bangkithuak ding hiam? _______________
7. Noah hun mite in genkholna a up loh na tawh bang thuak hiam? __________________
8. Nebukha nerzar kumpipa ganhing bang a suah nang kuain thukhen hiam? _____________________
9. Nebukhanerzar kumpipa in kua ukna mang hiam? ______________________________
10. Pasian vangliatna, thuneihna leh thukhenna na mang hiam? ________________________

.

SINNA (3)

KHA TAWH BIAK NA

Sinna (2)na ah Topa pen leitung bup thukhen mangpa ahihna I thei zo hi. Tua thukhen mangpa bia te in kha tawh biak ding thukham hong pia hi.

Kha tawh bia ding
Zeisu in, “A biataktakte in Kha leh thuman thutak tawh, Pa Pasian a biak ding uh hun hong tung ding thamlo in a hong tungzo hi. Banghong hiam na cih leh, Pa Pasian in amah a bia dingin tuabang mite azong hi. Pasian in Kha ahi hi. Amah a biate in Kha leh thuman thutak tawh a bia ding uh hi.”(Jhn 4:23-24)

Koi bangin bia ding?
Pasian pen koi bangin Kha tawh bia ding hiam? A tamzaw te in hih bangin ngaihsun uh hi. Kha tawh biakna cih pen
a)Lungsim lawp mah mah na tawh bia ding.
b)Lungsim leh pumpi tawh bia ding.
c)Cihtakna tawh bia ding cih bangin ngaihsun uh hi. Ahih hangin tuate Kha hi lo ahih manin khial hi.Lungsim pen Kha hi lo hi.

Pumpi, Lungsim, Kha
Pasian in mihing a bawl cilin pumpi,lungsim, kha nam (3) kigawmin bawl hi.(1Thes 5:23) Tua sung pan Pasian tawh kibatna in Kha ahih hi. Mihingin tua kha hangin Pasian tawh kipawl/kizom thei hi. Tua kha tawh Pasian biak ding ahi hi. Tua Kha tawh Pasian ki hopih thei hi. Pasian deihna zong kithei thei hi. Banghang hiam cih leh kha tuak ahih man hi.

Paul in, “Pasian in ama Kha tawh tua nate eite hong laak zo hi”(1 Cor 2:10) na ci a, “Eite in Pasian tate I hih lam tak tua kha in eite kha tawh teci a pang khawm hi” (Rom 8:16)na ci hi. Tua ahih ciangin Pasian Kha leh mihing kha a kizop ciang bek in kha tawh kibia thei hi. A nuai a lim in Pasian kha leh mihing kha a kizop zia hong lak hi.

Hi lim ah Pasian kha leh mihing kha kizom hi. Tua ahih manin mihing kha in Pasian kiangpan nuntak tawntung na ngah hi. Pasian deihna zong thei hi. Kha in lungsim uk in makaih thei hi. Lungsim in kha makaihna tawh Pathian deihna thei in pumpi lamlak thei hi. Tua bangin lungsim leh pumpi in Pasian deihna bang nungta in Pasian min thang sak hi.

Pasian tawh kizopna kitat
Mi khempeuh pa a hi Adam in Pasian tawh kizom in nop a sak laitak Satan helhawtna hangin Pasian tawh kizopna kitat hi. Adam in Satan kammal mangin Pasian in a thupiak palsatin pha leh sia theihna singkunggah hong ne hi. (Pian 3:1-7) Tua hun a kipan Adam leh Pasian kizopna kitat in mimawh hong suak ta hi.(Pian 3:23)


Hih lim bangin Adam in Pasian thu manglo ahih manin ama kha leh Pasian kha kikal kizopna hong kitat hi Pasian leh mipa kikal ah mawhmei in daltan hi. Tuk hun laitak in ni a suah hang guah mei in liah a ni a ki muh theih loh mah bangin mawh (na) in Pasian leh mihing hong kikhen sak hi.(Isai 59:2)

Tua ahih manin Pasian in mihing kha pen makaih/uk nawn lo hi. Nuntak tawngtung na zong tan hi. Mihing kha pen Pasian tawh kizom nawn lo ahih manin a si suak a, lungsim zong makaih/uk nawn lo hi. Tua ciangin lungsimin . Pasian dinmun la in ama deihna bang in pumpi makaih a pumpi in lungsim deihna bangin nungta in gamtang hi.

Ganhing suak
Tua bangin lungsim in pumpi uk ahih manin Pasian deihna tawh kituak nawn lo hi. Adam kha pen a om leo hang a om lo mah bang lel hi.Tua ahih manin mi in pumpi leh lungsim deihna bang zui zaw hi. Lungsim leh pumpi deihna bang zuih na in ganhing ahi hi. A thu pan in ganhing te zong lungsim leh pumpi deihna zui uh hi. Tua mah bangin Adam zong mihing takpi kim lai ganhing nuntakna ah tungin kiasuk hi.

Adam pan a piang mi khempeuh zong ganhing mah ahih hi. Suah cil a kipan kha lam ah si in pumpi leh lungsim bek tawh kinung ta hi. Jakeh’ tapa Agur in, “A tak tak in kei mihing kahi kei a, ganhing ka hi hi.(Pau 30:2-kawl)na ci hi.

Hehna thuak
Tua bangin mihingin pumpi leh lungsim deihna bang bek in zui ahih manin I suah cil a kipan Pasian hehna thuak te thu hi.(Eph 2:3)
(1)Ganhing dan in I suak hi. Tun ahih manin pumpi leh lungsim deihna bang a zuite ihi hi.(Pau 30:2)
(2)Pasian tawh kizopna kitat in Pasian deihna ithei zo kei hi. (1Kor 2:11-14)
(3)Nuntak tawntung na kitan hi. Tua ahih manin leitungpan I paokhiat ciangin Hell i tung ding hi.(Pian 3:17, 21-24)
(4)Pasian hehna dan thuak te I hi hi. Tua ahih manin lungnop tawldamna I nei kei hi.(Eph 2:3)

HELL HAN
Hih lim ah mihing pen mawh(na) hangin Pasian tawh kizopna kitat a kha si-in lungsim leh pumpi deihna zui in ganhing suak hi. Pasian hehna thuak ahih manin leitung pan a paikhiat ciangin kha leh lungsim Hell sungah kia in in pumpi pen lei ah ciah ding hi.

Mawh(na) hepkul
Mite in eilehei I kimuhna ah mihing bangin I kimuh hangin Pasian hong muhna ah ganhing bang lel I hi hi. Tua hi a, Pasian I biak ciang zong lungsim tawh ahi zongin, pumpi tawh ahi zongin I bia hi. A hih bang Pasian in hong sang lo hi. Kha bek tawh biakna sang hi. A dang khat pan ci leng mihing kha leh Pasian kha a kizop kik ding kul a hi hi. Ahih hangin leh mi kikal ah Mawh(na)om ahih manin kha tawh biak ding kingah thei lo hi. Tua ahih manin Pasian pen kha tawh biak theihna dingin mawh(na)pen hepkhiat phot a kul ahi hi.

Dotna (3)

1. Pasian pen ____________ tawh bia ding a, _________leh _________ tawh biakna sang lo hi.
2. Mihing pen __________ ,____________ , _____________ nei in bawl a, Pasian sutna pen _________ a hih hi.
3. Pasian deihna pen __________ in theitel a, Pasian in __________ pen makaih in uk hi.
4. Mihing kha in ___________ leh ___________ makaih a, _________ leh ___________ makaih hi.
5. Pasia leh mihing kizopna a kitat sak in ____________ ahi hi.
6. Mihing leh Pasian kizopna a kitat ciang __________ in uk a, _________ deihna zui hi.
7. Banghun a kipan ganhing suak ni hiam?
8. Nasih ciangin kha leh lungsim koi mun tunga, pumpi koi lai tung hiam?
9. Mihing in lungsim leh pumpi deihna a zuih ciangin kua heh hiam?
10. Pasian leh mihing kha a kizop kik theih nadingin bang hep kul hiam?

.

SINN (4)

MAWH(NA) THU

Sinna (3) ah Pasian leh mihing a kizopna a kitat sak in mawh(na) ahih na thu i thei zo hi. Tua mawh(na) a kihepkhiat zawh ciang bek in Pasian pen kha tawh bia thei pan ding ahih na zong i thei khin hi. Tua mawh hepkhiat theih nadingin mawh(na) thu theih masak kal hi. Cina khat a kibawl theih nadingin a natna a kizon masak mah bangin mihing mawh (na) pan Pasian muh dan theih masak akul ahih hi.

Mawh(na) nam (2)
Pasian muhna ah mawhna nam (2) om hi. Tu ate in Pianpih mawh(or) luahsuk mawh leh sepkhiat mawhna ahi hi. Hih thu ih tel theih nadingin a nuai a bangin lak hi.

Note:- Pianpih (or) luahsuk mawh pen mawhna hilo-in mawh a hi hi.

Pianpih Mawh
Pianpih mawh pen eimah in I sep khiat mawhna hi lo in suahcil a, i tonpih pianken mawh ahi hi. “A khial sa mahin kei ka suak khia a, ka nu in hong paai cil a kipan a mawhsa ka hi hi” (Late 51:5)na ci hi.

Hong piankhiatna
Pianpih mawhin mikhempeuh ii khat bek a hi pa Adam hang ahi hi. Adam pen Pasian in abawl cil in Pumpi, lungsim, kha ahoih giat nei a, a bawl hi. (Pian 1:30). Adam pen a zi Evua tawh Eden huan ah koih hi(Pian 2:15). Tua huan sunga om singkung gah khempeuh nek theih nang thu pia a, huan laizang a om pha leh sia theihna singkung gah pen nek loh ding thupia hi(Pian 2:17). Ahih hangin Adam leh Evua te in Pasian thupiak manglo in Satan khwmna mang zaw in tua singkung gah(thupiak) pen hong ne hi (Pian 3:6-7).

Amau nupa te’n Pasian kammal ngailo ahih manin Pasianin mimawh (mawhnei) ei-in ciamteh hi(Rom 5:19). Thukham kan na in mawhna ahi hi.(1Jhn 3:4) Adam leh Evua te in Pasian piak thukham kha thong khial ahih manin mimawh a suak hi. Adam in mi te tungah mawh hi lo hi. Pasian tungah mawh ahih hi.

Mite theih mawhna ahi maithahna guktak na, khemna cih te a khial hi lo hi. Pasian thu man loh na ahi hi. Tua mawh in mawhna khempeuh ii a bul ahi hi.(Mawh  Mimawh  Mawhna)

Gamhluah hoihlo
Adam leh Evua te in ta leh tu te khang kizomin mawh cihna gamah luah hoihlo hongpia hi.Adam leh Evua suan leh khak khempeuh amau mah bangin mawh nei ahi hi. Tua bang suahna tawh a tonkhawm mwh pen pianpih mawh kici hi. Mi pawlkhate in pianpih mawh a om lam om lo, sanglo uh hi.Amah mah in mawhna a bawl ciang bek in mawh nei hi pan ci ih hi. A hi zongin Laisiangtho hong cihna en leng pianpih mawh a om lam hong kilang hi.

Mikhat hangin
“Mi khat tungtawninleitungah mawh(na)hon glut a, maw(na)nhangin sihna apiang hi. Tua bangin mi khempeuh mawh khinzo ahih manin, mi khempeuh tungah sihna hong tung hi” (Rom 5:12) na ci hi.

Mawh(na) in hih leitungah khat hangin hong tung ci hi. Mi tampi hangin hong tung ci lo hi. Mikhat a hi adam hangin hong tung hi. Tua mawh(na) hangin sihna hong piang ci kik na, a sithei khempeuh mawh nei ahi hi. Sihna pen suah khiat na in zong nugil sungpan piang thei hi. Picin, mawhna bawl theih ciang bek in a kisi thei hi lo hi. Tua ahih manin mawh(na) hangin sihna hong tung cih ciangin mawhna a gen hi lo in, pianpi mawh cihna ahih lam kilang hi.

Thu man loh man
“ Mi khat thu man’ lohna in mitampi mawhnei a suah bang tek tek in mi khat thuman na tungtawn in mi tampi mi tik a suak sak hi” (Rom 5:19). A masa mi khat in Adam hi. Pasian thu a man loh manin mitampite mwh nei suak ci hi. Tua ahih manin nangma mawhna hang mawh nei hi lo in pianpih mawh(na) hang mawhnei na hi hi.

Siangtho lo
“Mihing bang a aninte sung panin asiang bang mah hong piang lo ding hi” (Job 14:4). “Mihingin Pasian maiah siamthon a nei lo”(Isai 64:4). Nu leh pa khempeuh mawhnei ahi hi. Tua ahih manin mawh nei nu leh pa te sung pan a siangtho tanu tapa piang thei lo a, mi mawh nulehpa te in mimwah tate mah suak khia hi.

Siangtho zolo
“Mihing a piang peuh mah pau banglo in siangtho taktak zo ding ah hiam? Pasian tung ah a thuman zo kua om ding ahi hiam?(Job 15:14). Leitungah numei sung pan a suak khempeuh siangtho zo lo a, thuman zolo nz cih ahih manin nang leh kei zong siangtho lo hihang.

Nugil sungpan
“ A mawh sa mah in kei ka suak khia a, ka nu in hong paai cil a kipan a mawh sa ka hi hi”(Late 51:5).David in a nu in a paai cil a kipan mimawh ahih leh mawh nei sa a, suak ahih na pulaak hi. Tua baning mawh ci in sual phet om pah ahih man i khang liat ciang mawhna I bawlsiam pah hi. Mi khem peuh pianpih mawh hangin mimawh I suak hi. Mawhna hangin mi mawh sua.k hi lo zaw a, mimawh i hih manin mawhna a bawl I hi zaw hi.

Uk lah in pialpah
“Migi tate naubu sung pan uk lah in pialpah hi. A suah tung nagawn un lamkhial sa hi uh a,zuathu a gen uh hi(Late 58:3). Ukzawh loh git lohna pen pianpih ahi hi. Lam khialhna leh zuzu thu genna zong pianpih mah hi.Mi khempeuh uk lah jn khial uh hi. Zuauthu gen theilo leh zuau gen ngeilo zong kiomlo hi. Tua ahih manin mihingin pianpih mawh I nei lam kilang mahmah hi.

Pasian tungah mawh
Pianpih mawh pen Adam hang hi.Pianpih mawh in khat leh khat tungah i bawl mawhna hi lo hi. Pasian tungah mawh ahi hi. Adam in Pasian tungah mawh hi. Adam suan khempeuh zong Pasian tungah a mawh ahi hi.

Mawh man sihna
“Mawh(na) thuman sihna hi(Rom 6:23)Mawh(na) hangin sihna a piang mah bangin (Rom 5:12)na ci kik hi.Tua manin a si thei thei khempeuh mawhnei ahi hi. Mawh thaman sihna ci ahih manin sihna thu I thei ding kisam hi.

Sihna man
Pumpi sihna, kha lamsihna leh tawntung (or) nihvei sihna te hi a,a vek in (kikhenna) cih nopna hi.

Pumpi Sihna
Pumpi sihna cih pen Pumpi leh kha kikhen na ahi hi. Pumpi sung pan kha a pai khiat ciangin a om lai pumpi pen misi ci hi.Kikhopna inn ukpa tanu si pen Topa Zeisu in numei no kha a ciah sak kik ciang nung ta kik hi(Lk 8:53-55). Pumpi a sih ciang thu um mite kha in Van tung gamah kahin thu um lote kha pen hell tung hi(Luka 16:22-23). Pumpi pen leivui ahih mah bangin leiah ciak kik hi (Pian 3:19). Pumpi sihna pen zi leh ta, nu leh pa, u leh tawh kikhenna ahih manin kidah hi.

Kha Sihna
Kha pen si theilo hi. Si thei hi leh hell ah gim thuak ding kisam lo ding hi. Pasian tawh kizopna kitat(tah)na pen kha lam sihna kici hi. Adam in Pasian thu a man loh manin Pasian tawh kikhen hi. Pasian in Adam kiangah pha leh sia theihna singkung gah na ne kei ding hi. Na nek leh na nek ni-in na si ding hi(Pian 2:17)na ci hi. Adam in tua singgah a nek ni-in Pasian tawh kikhen a, Pasian muhna ah asi hi ta hi. Ama pumpi asih loh hang Pasian tawh kikhenna pen sihna hi.Adam in kha lamah a sih khit ciang suan leh khak nei ahih manin ama suan leh khak khempeuh zong kha lam si khinsa tawh suakte ahi hi. Nang leh kei zong Adam pan khang ki zom a suakte ihih manin kha lam si sa tawh I suak hi. Tua ahih manin pumpi si leh hell tung ding a, a suak te I hi hi.

Nihvei sihna (or) tawntung sihna
Nihvei sihna (or) tawntung sihna in I pumpi-in i nuntak laitak gupngah lo, tawntung nuntakna neilo ahih manin pumpi a sih khit ciangin tawntung meilii pi ah nung ding cihna ahi hi. “A meidawite, a lampialte, mi that te, a pak tat te, ai saan te,mi lim biate leh zuau gen te om na ding mu pen sihna nihna ahi kaat a kikhulna meiphualpi kuang sung ahi hi” (Mang 21:8)Pian sak thak ahi lo mite nungtakzia a, nungta gam tate cihna ahi hi.

Dotna (4)

1. Mawh(na) nam bang zah om a, pianpih mawh kua hang a piang hiam? ___________________________________
2. Pianpih mawh in kua tung a mawh hi a, Rom 5:19 mawh in bangna ahi hiam? ____________________________
3. A siangtho lo sung pan a siangthona piang thei ding hiam? ______________________
4. Mihingin bang hun a kipan mawh nei hiam? ______________________
5. Uk lahna, lampialna leh zuaugenna pen a kum bang zah ciang kipan hiam? __________________________ ahi hi.
7. Kha lam sihna pen ____________ tawh kikhenna hi.

.

SINNA (5)

MAWHNA THU

Sinna (4)na ah pianpih mawh thu i thei zo hi. Tu-in pianpih mawh (acii) pan (agah) mawhna thu i kan ding hi.

Agah
“A kung hoihna, a gah hoih hi na ci un. A hi kei leh a kung hoih lo a, a gah hoih lo na ci un. Bang hang hiam na cih uh leh, a kung a gah in ti thei hi(Mate 12:33) na ci hi. Topa zeisu gen mah bangin singgah hoih leh hoihlo pen a kung tawh kisai hi. A kung hoih leh a gah hoih a, a kung hoih loh leh a gah hoihlo hi. A kung a hoih lohna zong acii a hoih loh man ahi hi. Acii hoih leh a kung hoih hi. A kung hoih leh a gah hoih hi. Tua ahih manin agah a thupi nasa hi lo in acii (or) a kungin a thubul ahi hi.

Mihing ah zong pianpih mawh pen a cii tawh kibang hi. Pianpih mawh neite mimawh a kung tawh kibang hi. Mawhna pen agah tawh kibang hi. Mawhna pen mi khempeuh in tel tek hi. Mithah na, kitotna, nu leh pa mawhna, mi zi tawh mawhna, guktakna, khenna, gamtat sia gamtatna, hehna, lungtomna,lungsim kawineihna, mudahna, thuman lo deihna, a man lo teci panna, huaihamna, hazatna, midang etsatna, gensiatnate a kipan mawh pan hong gah khia hoihlo na khempeuh in mawhna / khialhna ahi hi. Tua mawhna pen khat leh khat tung akibawl mawhna ahih manin mite muhna ah amawhna/a khialhna lian mah mah hi.

A gah hang hilo a chi hang
Hai pen haigah hong gah ciangin hai kung hi pan lo hi.Hai cii pan a hong po ahih manin haikung a piang hi.Hai gah hi ta leh, gahlo hi ta leh hai cii pan piang ahih man haikung ahi hi. Agah lo haikung pen Bngbang hita leh bittakin(%)haikung mah ahi hi. A gah tak ciang bekin haikung hong hi zaw deuh hi tuan lo hi.

Tuamah bangin mihingin mawhna a bawl ciangin mimawh hipan zaw lo in, mawh cii pan apiang ahih manin mi mawh ahi zaw hi. Mite ngaisutna ah mawhna a bawl ciang mimawh hi ci thei uh hi. Tua ahih manin mimawh suahloh nangin mawhna bawl lo ding kikem in kikhailh pha mah mah uh hi. Tua bang a kikep dingin zong kihan thawn pha mah mah hi.

Hi zolo
Mawh khak, khialh khak ding kikep,kidep na pen hoih hi. A hi zongin mimawh in mawhna bawl lo dingin kikham zolo ding hi. Mite maiah a kikem zo phial zongin Pasian maiah mawhna a bawl mah hi ve ve hi, “Ethiopia mi vom te in a vun uh a khek thei uh hiam? Kam kei in a gial a khek thei hiam? A khek theih uh leh siatna bawl ding a zong sang khin note in zong hoihna na bawl thei ding uh hi.”(Jer 13:23)na ci hi. Tua ahih manin nang zong hoihna ahi apha bawl thei ding pen Ethiopia civom minamte in a vun a khek kul ding hi. Kam kei in zong a gial a laih kul ding hi. Ethiopia mivom in a vun a khek theih lo bangin kam kei in zong tu ni dong a gial khek thei lo hi. Tua mah bangin nang leh kei in zong i gam tatikhel thei tuan kei hi. Pasian maiah hoihna bawl thei tuanlo hi hang.

Beel puansia
Mite muhna ah hoih hi a ki cih theih hang Pasian muhna ah hoih zo tuanlo hi. Na gamtat na pen dikna kisak hang Pasian’ in hong kih hi. “Kote khempeuh mawh nei mi ka hi khin uh a, ka gamtat hoih khempeuh uh zong beel puasia tawh kibang ve ve hi”(Isai 64:6)na ci hi.

Gamtat hoihna nagawn a kihuai puansia nin tawh kibang hi. Mi muhna ah gamtat hoihna pen hoih mah hi. A hih hang mawh nei mi khat gamtat hoihna pen Pasian in kih hi.Bang thing hiam cih leh buah bang ahih man hi.Mihingte in Pasian mai ah phak natna nei bangin kihuai hi.

Miphak
Mi phak khat in a lim thei pen pen ding a, aza namkim kisawh niangteh mek (vufzufokyf) amek dikdek na ne nuam ding hiam? Lim mahmah ding hi ta seleh, ne ne nuam kei ding hi. Bang hang hiam cih leh a bawl mi a siangtho loh man hi. Ahih hang Pasian maiah siangtho zolo na hih manin, nagamtat hoihna te zong kikhuai in siangtholo hi. Tua ahih manin gamtat hoihna tawh Pasian maipha kimu zolo hi.

Mawhna neilo in ki um mawh
Mi in gammial ta hi a, gammial sungah om ahih manin a mawhna mu lo hi. Hun khat lai-in laitheite leh Farisaite in numei khat pasal tawh a mawh laitak amuh uh ciangin, man in Zeisu kiangah hong pai pih uh a, mite laizangah a koih khit uh ciang in, “Sia aw, hih numei a khialh laitak kimu hi. Thukhamna sungah hih bang mi, suang tawh deng lum un ci-in Moses in thu hong vai khak hi. Ahih bangin nang bang na ci hiam?a ci hi.. zeisu dingto a, “Note lakah mawhna a neilo pen in hih numei suan tawh deng masa hen” a ci hi. Tua khit ciangin kunsuk in leilak ah lai a gelh amau te lungsim tawngah kiphawk ciat uh ahih manin a lian pen pan a neu pen dong khat khat in gel khia uh a, Zeisu leh amau te lai zangah a om numeinu bek a nusia uh hi” (Jhn 8:3-9).

Thukham hilh sia te leh Farisaite in a masa in amau mawhna mulo uh hi.Numei mawhna bek mu uh hi.Tua manin Zeisu tungah numei puak in thu bawl hi. Midangte mawhna bek I muhlai teng ei mawhna kimu theilo hi.Na mawhna kimu lo in dikna kisa den hiam?A hih hang tua mite Topa Zeisu kammal hangin a mawhnate uhkimu in mawhnei ahih lam kithei uh a, numei nu mawhna mu nawnlo in paikhia uh hi. Tua mi khempeuh te in a pai lam un mawh nei lo ci-in akiup mawh uh hang Topa Zeisu kiangpan a ciah uh ciangin amau mawhna te a kimu sa in ciah uh hi. Nang zong Zeisu tawh na kimuh leh na mawhnate na mu thei ding hi.

A hoih gamtat
Mite ngaisutna ah mihingte lakah ahoih gamta, midik om hi ci uh hi, “ A pil gamtat, Pasian a zong a om uh hiam cih a theihna ding in Topa in vantung panin mihing te hong en suk uh hi,A mau te a vekpi un puk khin uh hi.A kibangin kisia kim uh a,a hoih gamtat khat bek om lo hi.”(Late 14:2-3)

Mite muhna ah a hoih gamtat a om theih hangin Topa muhna pan khat beek om lo ci hi.Khat na ngawm omlo ci-in hong tel gen hi. Bang hang hiam cih leh mihingin a suahcil a kipan a mawh sa ahih man hi. Mimawhin mawhna bawl dingin suakkhi hi.Tua manin mawhna bawl siam hi.

Mawhna bawl dingin suak
Mi khempeuh ngaisutna ah mihingtr pen paubanna om lo a hoih sa in suaka, hong khan khit ciang kim leh pam, a kikholh pihte hangin hong siat gamtat hi cih ahi hi.A hih hangin na khempeuh guizui a piang a hihna i mu thei hi.Gentehna in: Ui-in a ham ding in suak hi. Tua manin a ham ciangin lamdang lo hi. Vatawt in tui pek dingin piang hi.tua manin tuipek leh a lamdang hilo hi.Aklui-in a khuang ding in suak hi. Tua manin aklui a khuan ding hilh kul lo in a khangcin ciangin hong khuang pah hi.

Tu amah bangin mihingin zong mawhna bawl dingin a suak ahi hi.Tuaman in mwhna bawl dan sinna(oifwef;)om lo napi a picin ciangin hlih kullo in mawhna namcin ahi gukdan,thahdan, khemdan,zuauphuah na dan sinna sangkah kul lo in mi khempeuh in hih siam tek hi. Tua bang mawhna bawl dingin i suak khia tek hi.Tua thu a thei David in : Amawhsa in ka suak” ci hi.(Lat 51:5)

Suah phet in tua mawhna lim kilang nai lo in gol ciangin hong kilang hi. Singkungte zong hong pophet in hong gah pah lo in hong khang cin ciangin hong gah hi. A kitheitel zo lote hong gah khit ciang a kung nam kitehi pan hi. A man theitel ta dingin hong po phet in bang gah hong gah ding cih tel pah hi.( Gentehna – Tanglehtahum)

Pasian in mihingte pian zia a suah phet in tel theih pah ahih manin koi bangin hong gamta ding cih a theih tel sa ahi hi.Tua ahih manin kua mah khempeuh Pasian maiah a dik omlo, ki lamdanna khat zong omlo hi, “ Mi khempeuh a mawh uh a, Pasian maipha a ngahna dingah kisia hi”(rom 3:23).

Doatna (5)

1. A kung ii pianzia pen ________ tawh kithei a, a kung hoih leh _________ hoih hi.
2. Pianpih mawh pen _________ tawh kibang a, mawhna pen ________ tawh kibang hi.
3. Mihingin mawhna a bawl ciang mi mawh ahi hiam? Mi mawh ahi man a mawhna a bawl hiam? Bang hun akipan mi mawh ahi hiam?
4. Kam kei in a gial a khek theih ciang, mihingin __________ bawl lo in om thei ding hi.
5. Mihingte gamtat hoihna pen Pasian maiah ___________ tawh kibang hi.
6. Lai thei te leh Farisaite in bang hangin numei mawhna bek mu a hiam? ___________________________________
7. Pasian muhna ah ahoih gamtat mi a om hiam? ____________
8. Mite pen ahoih gamtat ding maw, a sia gamta ding a suak a hiam? ____________________________________.

.

SINNA (6)

NUMEI SUAL LEH GUL SUAL

Sinna (5)na ah mawhna thu i sin khin zo hi. Mihingte in ahoih gamtat ding zong i gamtat zawh loh lam itheih ta hi. Tu-in mite in i it mah mah, i silpih gam isuan, i nam, i beh thuen kik dih ni. Mi khempeuh in i phung i nam pen manpha sa-in I it mah mah a, pahtawi in I phat tek hi. I nam min pe hong kiko sak leh thuakzolo hi hang. I nam a ding i si gam a, minam dangte sang ei nam min pen hoih zaw, manpha zaw ci-in i ngaihsun hi. Zi leh pasal neih ding ciang zong a nam, a beh, suan leh khak mah kien masa hi. A hi zongin nam leh suan leh khak tawh kisai Pasian muh dan i tel ding kisam zaw hi.

A.Kilang neihna
Adam leh Evua te in Gulpi khemna hangin pha leh sia theihna singkung gah a nek ciangin mi mawh suak hi. Tua ciang in Topa Pasian in gulpi kiangah, “Nang, hih bangin gamta khin na hih manin, ganhing khempeuhte leh gamlak ganhing khempeuh te sangin ciamsiatna na ngah zaw hi. Nagilpi-in lam na pai dinga, na nuntak sung tawntung leivui na ne ding hi. Nang leh numei kikal ah kilang neihna ka om sak ding hi. Amah in na luting hong su nim ding a, nangin a ma khetulna su nim ding hi,” a ci hi.(Pian 3:14-15)

Hih lai siangtho tang zui-in Pasain gulpi suan leh khak leh numei suan leh khak te kilang neihna piang sak hi. Tua ahih leh gulpi suan leh khakin kua hi a, nemei suan leh khakin kua ahi hiam? Hih thu thei telna dingin leitungah misuah nan am(4) en ni. Tuate in :

1. Nu leh pa nei lo(Pian 2:7)
Nu leh pa nei lo a mi a suak om hi. Tua in mi khempeuh te pa ahi Adam in leivui pan in mi hong suak hi. Pasian in Adam pen leivui tawh bawl hi. Adam ah nu leh pa om lo, naupang hun om lo, a khang cing sa in bawl hi. Adam bangin Pasianin kuamah bwl nawn lo hi.
2. Nu nei lo (Pian 2:21-22)
Pa bek nei a, nu neilo a mi a suak om hi. Tua in mi khempeuhte nu ahi Evua hi. Pasian in Adam ih mut suak sak mahmah a, a ma ihmuh kal in a nakguh khat la in numei khat in bawl hi. A mah bangin Pasian in kuamah bawl nawn lo.
3. Nu leh pa pan piang
Mi khempeuh nu leh pa sung pan a suakte i hi hi.Naungek tung pan kikhang a, bawlna tawh hilo-in suahna tawh mi a piang ihi hi.
4. Numei suan leh khak
Nu neia, pa neilo a, suak mi om hi. Tua in Topa Zeisu ahi hi, a nu Mazih a om hang mihing pa neilo hi. Mite in amapa Josef ci-in ngaihsun uh hi(Luka 2:23). A hih hang Topa Zeisu pen Mari sungah Khasiangtho in a gai sak ahi hi.(Mate 1;18-20)Tua hi a, Numei suan leh khak in Topa Zeisu hi.

Gulpi suan leh khak
Numei suan leh khak in Topa Zeisu ahih leh gulpi suan leh khak in kua hi ding hiam?

(1)Baptaiz pa Johan in baptaiz ding ahong pai mi honpite kiang ah, “No mual tan (gul)suante aw, a hong tung ding lau huai na panin na suahtak theihna dingin kua in hong gen ahi hiam” (Mt 3:7; Lk 3:7)na ci hi. Zawhan in mite kiangah mual tansuan ci-in a khiat na omlo pi a gen hi lo hi. A mah pen Pasian sawl kamtaipa ahi hi. Mite maitang en lo in thu tak a gen ahi hi. Mihingin Pasian Pasian muhna ahmual tan(gul) suan ahi hi.

(2)Topa Zeisu mah mah in zong Israel minam te kiangah, “ No mualtan suante aw,no gilo na hih uh ciangin kanm hoih bang ci gen theih ding na hlauh hiam? Bang hang hiam na cih uh leh, lungsim dima om bangin kamin a gen thei hi” (Mate 12:34) na ci hi.

Topa Zeisu in Israel minam te kiangah mual tansuan(gul)nam na hi manun kam hoih gen theilo ei hi. Israel te mual tansuan cia hih leh ei zen tail minamte genna vanglak om lo hi. Gul suan ihi hi.

Gul suan hihna
Adma leh Evua te in mawhna a bawl ma un Pasian ta te ahi uh hi. Ahih hangin Pasian thu nial in gulpi thu a man na hangin gulpi tate a suak hi. Adam leh Evua pan a piang mi khempeuh zong gul suan leh khak suak a, gul nam hi ta hi.

Gul nam pianzia
Mi in gul suan leh khak te ahih manin gul pianzia lim nei hi.

(1) Gu nei- Gul muk sungah a gu om hi. Tu amah bangin mite muk sungah zong gu om hi. “Amau muk sungah gul hang san te gu a om hi”(rom 3:13), Gul gu pen alei dawn ah om a, mihingte gu zong lei ah om hi. “Lei in om khong thei lo a, sih theihna gu tawh kidim in, kuamah in a zual sak zo kei hi.”(Jer 3:8). Mite muk pan a ging khia kammal tawh mi dangte lungsim nasak in gimpia thei hi. Ki tootna piang sak hi. Tua ahih manin mihing te in gul gilo suan, gul nam ahih na kilang hi.

(2) Leii ka nih nei – Gul in leii ka nih a neih mah bangin mihingte in zong leii ka nih nei hi. “Leii tawh i Pa Pasian i pahtawi a, tua leii mah tawh Pasian in Ama lim leh mel sun a a bawl mite i samsia zel hi. Kam sung khat bek pan in pahtawina leh samsiatna i paikhia sak khawm hi” (Zakoh 3:9-10).Mihingin kam khat sung pan kam pau nam nih pau thei ahih manin gul bangin a ka leii nei hi. Pasian phat thei a midangte samsiat thei hi. Mai lam pan a tuam, nunglam pan a tuam gen thei hi. Lenglate kiangah ne un, tampipi ne un ci-in a chiah khit ciang an haite ci zel hi.Gul bangin leii ka nih neih lam kilang hi.

Top Zeisu in mit tawpa khua musak hi. Farisaite in mitaw ngeipa sam kik a, “Pasian phat in, hih mi in migilo ahih ko te’n ka thei uh hi” ci hi(Jhn 9:24). Farisaite in a phat sak Pasian pen amau mah in migilo a cih Topa Zeisu mah ahi hi. Amau phat Pasian mah amau ten gen sia hi. Amaute in leii ka nih tawh thu gen ahih lam theilo uh hi. Tua mah bangin eite in zong nisim leii kanih tawh thugen ihih lam ei leh ei in i thei kha kei hi.

Gul gilo paina ding mun
Topa Zeisu in, “Mual tan suante aw, hell khua mei kuangpi sung a na thuak ding uh thu khen panin bangci suahtak theih dingna hi uh hiam? (Mat 23:33) na ci hi.Gul gilo pai na ding mun in hell ahi hi. Tua mah bangin gulgilo nam, suan leh khak ahih mi khempeuh tun na ding mun in hell mah ahi hi.

Dotna (6)

1. Gul suan leh khak leh kua suan leh khak kilang neih hiam?
2. Mi suahna a vekin lak in _________ . Numei nam in kua hiam?
3. Israelte John in _____________ te ci hi. Mihingin kua suan leh khak hiam?
4. Gul pianzia nam nih lak in ______ . Mihingte gu koi munah om hiam?
5. Mihingte in leii __________ nei hi. Leii ka nih nei cih pen __________________________________.
6. Gulgilo in koi lai mun ah pai ding hiam? _____________
7. Gul suan nang zong koi mun na tung ding hiam? ____________.

.

SINNA (7)

SATAN TA TE

Sinna (6) ah numei suan Topa Zeisu hi a, gulpi suan leh khak in mihingte ahihna I sin khin hi. Tun Satan tate thu en ni.

Pasian ta
Pasian in Adam leh Evua a bwl cil in mawh banglo ahih manin Pasian tate ki ci hi. “Adamin Pasian ta hi”Luka 3:37). Pasian ta ahih manin Pasian tawh kizom i. Pasian gamhluah zong ahi hi.

Satan tate hihna
Satan in gulpi zangin Evua khem hi. Mite in Pasian thu ngai lo in ama thu a ngaih nang zol hi. Adam leh Evua te Pasian thupiak in “Na ut ut in huan sung singkung gah khempeuh nane thei hi. Ahih hangin a phal eh a sia theihna sing kung gah pen a ne kei ding hi. Bang hang hiam cih leh tua na nek ni-in na si ngeingei ding hi”(Pian 2:16-17)na ci hi. A hih hangin tua thupiak pen Satan in hih bangin leh bulh sak hi.

Gulpi in numei kiangah, “Na si kei ding uh hi. Bang hang hiam cih leh tua singgah na ngek ciangun namit te uh hong ki hong ding a, a pha leh a sia thei-in amah Pasian tawh na kibat ding lam tak uh Pasian in thei hi,” a ci hi(Pian 3:4-5). Pathian leh Evua in Topa Pasian kammal hemkhia in Satan kammal ngai zaw a, “Singkung a hoihna, mi a pil sak dingin tua a gah a deih huaina amuh ciangin, a singgah lo-in a ne hi. Amah in singgah kim khat a pasal pia a, a pasal in zong ne” (Pian 3:6)ahih manin Pasian tawh a kizopna kitat hi. Tua ahih ciangin Topa Pasian in, amah kakipian sak na leitang a kho ding in Eden huan panin sawl khia hi. “Amah in mipa hawl khia hi” (Pian 3:24-24). Pha leh sia theih singgah a nek ni-in pumpi asih pah loh hang kha lamah si ta hi. Pasian lemleh mel sun nawnlo in Satan lim sun ta uh hi. Pasiam hamsiat na zong thuak hi. Pasian tate hih na pan satan tate suak ta hi.

Pa Satan
Israel mite in Pasian tate inkingaih sun uh hi. A hih hang Topa Zeisu in, “Note in na pa uh dawi mangpa’ suan na hi uh hi. Agilo na pa uh deihna bang na gamta nuam uh hi.A mah in a cil pan in tual that pa hi a, thu man na neilo ahih ciangin thuman thu tak sung aha kip kei hi. Amah in thu zuau a gen ciangin ama thu a gen hi. Bang hang hiam na cih uh leh, amah in zuau thu gen leh thu zuau pa lah a hi hi”(Jhn 8:44).

Pasian teelsa Israel mite na gawn Satan ahih leh Zential te ahi eite pen gen ding om lo hi. Satan tate hipah hi. Sawltak John in zong “Leitung khempeuh in a gilopa khut sungah a om thu ahi zongin I thei hi”(Jhn 5:19) na ci hi.

Pasian ta dingin suak lo
Mi khempeuh in suah ni pen thupi s amah mah hi. Suah ni lungdamna ci-in suahpawi kibawl thei hi. Ahih hangin mihingte in Pasian’ ta hih na tawh kisuak khia lo a, Satan ta hihna tawh kisuak khia hi. Tua ahih manin suah lungdamni hi lo in Suah dahna na hi zaw hi. “Amah sang a, amamin a um te khempeuh in Pasian’ ta te suah theih nang thu a pia hi”(John 1:12) na ci hi. Amah Khris um a, a sang te bek in Pasian’ ta suahna ngah ding hi. Mihing kuamah khempeuh thu um sa a suak hi lo hi. Tua ahih leh Khris up ma sanma hunsung teng kua ta hi ding? Satan ta hi. Satan ta na hihna na sang siam hiam?

Pakik Satan
I pianna pa lo pa pen pakik ki ci hi. Satan pen mi khempeuh pa hi. Ahih hang Satan in mihing bawl a suak khia sak pa hilo hi. Mihingte pen Pasian bawl hi. A hih hang Pa tak ahih lo Satan pen pa, ci ahih manin mihing te pa kik ahi hi.( Na pa kik na thei ta hiam?)Pa kik cih pen a tomzaw in a zi tawh a ton khawm tate tungah hoih ngei khol lo hi. Tuamah bangin Satan zong mihingte tungah hoih ngai lo hi.Pa kik tihtat mah bangin Satan kikih ta hi. Pa kik a tat siat bangin Satan zong tat sia hi.

Satan tate pianzia
Mihingte in Satan tate ahih bang mah in hih bang pian zia nei hi.

(1)Mi thahna
“ Amah in a cil pan in mithat pa hi”(Jhn 8:44) ci-in Topa zeisu in gen hi. Satan in Adam leh Evua te kha lam nuntakna that bek lo in Kain sung pan “A bel zong that hi”(Pian 4:8). Tu amah bangin mi te zong khat leh khat lam leh pumpi nuntakna te I kithat hi.

(2)Pasian lang pan
A ki pat cil in Satan pen vantung mi hi. Ahih hang Pasian langpan in amah Pasian suak nuam ahih manin Pasian’ thu khen na thuak hi. “Pasian langpangpa cih nopna Satan min ngah hi”(Jer 28:12-17 ; Isai 14:12-15). Tu amah bangin mihingte in zong Pasian’ gal suak hi.Pasian tawh muh dan deihdan kibang lo in ki leh bulh den hi. Tun ahih manin Topa Zeisu in kilem nang sing lamteh tung sihna thuak (IICor 5:18).(3)Thu man thutak neilo

Satan in thuman thutak nei lo hi(Jhn 8:44). Thu tak pen Pasian bek in nei hi. Mihingte in thutak neilo in mawl uh a, tello, theilo bek thamlo in deihna zong neilo hi.

(4)Zuauthugen siam
Satan in zuau thu gen pa leh thuzuaugen pa ahi hi (Jhn 8:44). Tu amah bangin mihingte zong zuau thu gen siam mahmah in deih gawhhi. Thuman a theih loh hang zuau thu gen pen hilh kul lo in siam in tel pah hi.Thu zuau nate deihgawhna leh siam na in Satan tate’ hih lam kitel pah hi.Zuau thu na gen ngei hiam? Na gen ngei leh Satan ta na hih lam kilang pah hi. Ciamnuih bawl n ate zong thu zuau vive hi. Ciamnuih bawl a thagah luatna zong thuzuau ta hih man ahi hi(Thkn 2:2)Nuih nuih na in hai na hi.

(5)Leitung lungulhna
Hih lei tung pen Pasian’ in piang sak a, Adam khut sung ahap hi(Pian 1:28). Ahih hangin Adam in hih leitung Pen Satan khut sungah ama nungzui suahna tawh ap hi(Luke 4:6) Tua ahih manin Satan in hih leitung pen uk hi(Jhn 14:30). Mihingte in Satan tate ihih manin Satan uk hih leitung pen it in, lunggulh phat mahmah na in pa gamh luah dingte ihih manin ahi hi.

(6)Mawhna bawl
Mawhna a bawl mi in dawi mangpa tawh kipawl hi.Bang hang hiam na cih uh leh , a cil pan in dawi mangpa in mawhna a bawl zo hi”(Jhn 3:8). Mawhna bawl ngeilo mi um lo hi. Tua man in mite in dawi mangpa tawh kipawl ahihna kilang hi. Ama gamtat bang I gamta hi.

Satan lam tawp
Dawi mangpa Satan in Pasian’ gal ahi hi. Tua ahih manin Pasianin Satan a ding meii liipi bawl sak hi. “Nang hong kihal na ding na lai zang ah meika tawh khin hi” (Ezk 28:18-Kawl) na ci hi. Topa Zeisu in zong “Ciamsiatna a thuak mite aw,dawi mangpa leh a ma nung zuite a ding a kibawl khol mei kuang tawntung” (Mate 25:41). Dawimangpa in zong sahang leh thu zuau hilh kam sangte omna kat mei phual sungah khiat sukna thuak in amau te in sun tawh zan tawh a tawntungin bawlsiatna thuak ding uh hi” (Mang 20:10). A tunga lai siangtho om bangin Satan lam tawpna in meiphualpi ahi hi. Satan tawh kipawl nang zong meiphual pi sung a tung ding na hi hi. Tua ahih manin meiphual sung pan suah tak na ding lampi zon ding kisam hi. Na suakta nuam hiam?

Dotna (7)

1. Adam leh Evua a kibawl cilin kuata hiam?_____________
2. Satan thu a man a kipan kua ta suak hiam? ______________
3. Israel te Topa Zeisu in kua tate na ci hiam? _____________
4. Mihingte in suah ciangin kuata ihi hiam? ______________
5. Mite pakik kua hiam? _________________
6. Mihingte in Satan tate a suah manin kua gal suak hiam? __________
7. Satan hih lam bang tawh kithei hiam? _______________
8. Zuau thu na gen ngei hiam? _____________
9. Leitung a it, a lunggulhte kuata ahih lam kilang hiam? __________
10. Satan lam tawpin koi mun hiam? ______________________.

.

SINNA(8)

GANHING LEH LUNGNO

Sinna(7) ah minhingte in Satan tate I hih lam i sin khin hi. Pasian muhna ah mite in ganhin, lungno bang lel hi.

Ganhing suak
Mite in ei leh ei a hi pha mahmah a i kingaihsut khak hang Pasian hong muhna ah mi hi lo ganhing banghek ihi hi. Mihing pen pumpi, lungsim, kha namthum nungta a gamtat ciang bek in Pasian muhna pan mihing hi a,pumpi, lungsim bek tawh a nungtate pen ganhing ahi hi. “A taktak in mi hilo, ganhing ka hi hi(Paunak 30:2-Kawl. Mihing ngaihsutna tawh kakidim kei hi.

Ui bang lel
“Ui in ama luak a ne kik hi (II Pet 2:22). Tu amah bangin mit in zong I nusiatsa mawlna i bawl kik hi.

Vokbang
“Vokpi in a kisil khit ciangin buan lak ah a bual kik hi (II Pet 2:22). Vokpi in buan lak a ut mah bangin miin zong akihuai nate deih pha hi. Tua na te a nusiat khit ciangin zamkik kik hi. Tua ahih manin mi in vokpi bang mah hi lel hi.

Mi leh ganhing akibatna
(1) Siatna munah tung thei hi, “A ki lang thu in pilna neite si thei hi. Tua bang mah in a haite leh ganhing a bangte in siatna mun tungin a mau neihsa” khempeuh midangte tungah nusiat uh hi(Late 49:10-Kawl). Ganhing te si-in siatna mun a tun mah bangin mite zong si-in siatna mun i tung ding hi.

(2)“Mi in a ma ngaihsut na tawh ganhing bang ahi hi”(Jer 51:17). (လူမည်သည်ကား မိမိဉာဏ်အားဖြင့် တိရိစ္တာန်ကဲ့သို့ဖြစ်၏) Mite in ei leh ei pil I kisak hangin Pasian’ hong muhna ah ganhing khuak zah bek hilel hi. Ganhingte in nek ding bek a lung hih mawh mah bangin mite in zong nek leh dawn ding bek mah ngaihsun in lunghi mawh hi. Ganhing in a ma ang sung ding bek a theih mah bangin mite in zong ama phat tuam nading angsung bek mah khual hi.

(3) Ganhing in Pasian bia lo hi. An anek ciangin zong lungdam ko lo hi.Amau apiang sak pa thei lo uh hi. Tua mah bangin mite in zong hong bawlpa thei lo. A nungta Pasian bia lo, lungdam koh, hehpih phatna neilo in a biasun sun te in a puatham a lim bek tawh bia hi. “Lungsim pen Pasian tawh gam la hi” (Mt. 15:2-9).

Lungno bang bek
Mihingin ganhing bang bek hilo in Pasian muhna ah lungno bang lel ahihna kilang hi, “Pasian muhna ah kua dikzo ding a, kua siangtho zo ding ahi hiam? Ama mit ah khapi nangawn tang sazolo a, aksite nangawn siang sazolo hi. Tua ahih leh tangtel, ganhing lungno a bang lel mihing pen bang ci ding hiam? Mihing in Pasian Muhna-ah bang man lel ahi hiam?(Job 25:4-6).

Tangtel
Mihingin Pasian muhna ah tangtel bang hi.Mihing leh tangtel akibat nate in:

(1) Kihhuai - Tangtel pen akikhuai mah bangin mihingte zong Pasian maiah kihhuai hi. Tangtel in a nuntak na hong ap in,nek ding ahi zong, nasem dingin ahi zong hong kiopia leh nasang zo ding hiam?Tua bang mah in Pasian in a kihuai mihingte kipiakna sangzolo hi.

(2) Leingai- Tangtel in leingai mahmah in lei bek anek mah bangin mihingte’ in zong vantung nate sang leitung nate deihgawh zaw hi.

(3) Lei bek om- Tangtel gil sungah leibek om a, mihingte lungsim sung ah zong leitung na te bek om hi.

(4) Leisung ah om- Tangtel in leisung om nuam a sakbangin mihingte in zong leitung nate sungbek ah nuam sa hi.

(5) Kuamah zolo- Tangtel in kuamah zawh aneih loh mah bangin mihingte in zong Satan, mawhna, natna, sihnate zo zolo hi.

Lungno
Lungno pen thari a genna hi. Than tawh mihing a kibat n ate in:

(1) Than akihhuai bangin mihinte zong kihhuai hi.

(2) Than in a uih a deih bangin mihingte in a hoih lo mawh na deih pha hi.

(3) Than in a thanghuai lakah a om bangin mihingte in zong mawhna leh a thanghuai munte ah nuam sa hi.(Pasian thugen na munah nuam sa lo).

(4) Than sungah a kihuai nate bek a om mah bangin mihing lungsim zong kihhuai mahmah hi.

Tua man in na tun a sau leh tang tel tun sau, thantun sau, na thau leh tangtel thau, than thau tawh na kibang lel hi. Tangtel leh than pen mihingte a ding a kiman na a om loh mah bangin mihingte zong Pasian a dingin kizang thei lo hi. A hih bangin mihingte’ in ama pianzia thei lo ahih manin piakkhiatna tawh Pasian mai vil in hanciam uh hi.

Dotna(8)

1. Pumpi, lungsim bek tawh nungta a, gamtang pen mi hiam? Ganhing hiam? ________________
2. Ui in a luak a nek kik bangin mihingin bang hih hiam? ______________________
3. Vawkin buan lak ut bangin mihingin bang deih hiam? ____________
4. Pau 30:2, Paunak Sia Pa’n amah ngaihsutna tawh kidim lo na ci hiam? ___________________
5. Ganhing tein Pasian a bia thei hiam? ____________________
6. Nebukhanezer in kua a phat ciang mihing lungsim lut kik hiam? _________________
7. Tangtel leh mihingte deihna in bang ahi hiam? ________________
8. Tangtel leh mihingte sungah bang bang na bek om hiam? ______________________
9. Than leh mihingte kibat nate lak in __________________________
10. Pasian maiah tangtel leh than bang lel na hihna, na sang thei hiam?____________________________________

.

SINNA (9)

NUMEI PAKHAT TE BANG

Sinna (8) ah mihing pen Pasian muhna ah ganhing, lungno bang bek ahihna I sin khin hi. Tun mihing pen Pasian muhna pan numei pakhat te bang ahihna I en ding hi.

Pasian bek it ding
Israel mite in Pasian bek a it ding Pasian in thu khampia hi. “Topa no te Pasian, na lungsim khempeuh uh, na nuntakna khempeuh uh leh na thahatna khempeuh uh tawh na it ding uh hi” (Thkn 6:5) na ci hi.Lungsim khempeuh tawh it ding cih ciangin na lawmngaih pen khat na lungsim khempeuh tawh na it khit ciangin a dang na ngaih theih loh mah bangin Israel mite in Pasian’ bek a it ding deih hi.

Pasian zi
Pasian in zi a nei hiam ci’n lamdang nasa ding hi. Israel leh Judah mite pen Pasian’ zi te’ ahi hi. “Nangmah hong bawlpa pen nang a dingin na pasal bang hi ding a, ama min in vanglian Topa ahi hi” (Isai 54:5)a cih khit ciang, “Topa in kong cih inah tua hun ciangin nangin Kei pen Topa hong ci lo in kapasal hong ci kik ding hi” (Hos 2:16) na ci hi.Tua banah, “Israel mite aw, thu man lo zi in a pasal a nusiat bangin no zong keitungah nong thuman kei uh hi” (Jer 3:20) Topa in ci hi. Tua ahih manin Israel mite pen Pasian’ zi ahi hi.

Zi- it
Pasian in a zi Israel te it mahmah hi, “Mual liante kihem in, mual neu te akikhin zongin nang kiang pan in ka itna kip pai khia ngeilo ding a, na nop sakna ding keima thu ciamna kiin lo ding hi” nang hong hehpih Topa in ci hi (Isai 54:10). “Topa in note hong it in hong teelna pen midangte sangin na tam zawkna hong uh hi lo hi. Leitung a om mi khempeuh sung pan in a ma mi ahi dingin Topa na Pasian’ un note hong teel zo hi”(Thkn 7:7) na ci hi. Khat vei, “ A hih hangin Topa na Pasian un Balaam thu ngailo hi. Topa na Pasian un note hong it ahih manin samsiatna pen note’ adingin thupha in hong hei sak zaw hi” (Thkn 23:5) na ci hi.

Pakhat nasem
Pasian in Israel te pen it mahmah hi. Tua man in Izipt gam pan suakta sak in bawngnawi leh khuaizu a Luanna Canangam ah puak in thupha pia hi. Topa Pasian in Israel mite a it mahmah bangin Israel mite’n zong amah a lungsim khempeuh uh tawh a it ding ut mahmah hi. Ahih hang Israel te in Topa Pasian sangin milim it zaw in bia uh hi.

Pasian muhna ah milim biakna pen milim tawh khialin pakhat na bawl na ci hi. Tua ahih manin Topa Pasian in, “Mi khat in a zi ma hen la, tua nu in zong amah nusia in pasal dang khat zi va suak leh, a pasal masa in tua nu lakik thei ding ahi hiam? Tua gam teng a nin sak khin suak ding hilo ahi hiam? Nang pen numei pa khat suak in mi tampi tawh kingaikhin zo na pi-in, tu-in kei kiang hong ciah kik in Topa in kong ci hi. Khuadakin la mualsang dawnte en dih in. Hong ki puhpih khop loh na mun koi lai tak ah om ahi hiam? Arab mite in a suam ding un gamlak ah mi a buk uh mah bangin lam ngeiah na tu a, na pluhpih ding mi nangak hi. Na pakhatna leh na gitloh na tawh hih gam nanin sak zohi. Tua hang mah in guahtui kikang sak a, guah nunung hong zu lo hi. A hi zongin numei pakhat te bang hi na pi-in, na zum thei kei lai lai hi” (Jer. 3:1-3) ci hi. Pasal a nusia zi pen Israelte ahi hi. A pasal masa pen Topa Pasian cihna hi a, a dang khat zi a cih pen milim tawh khialhna milim biakna ahi hi. Israelte lawm ngaih in milim te hi zaw a, mual dawnte ah milim koihin bia uh hi. Topa Pasian in guahtui kang sakin danpia napi maizum theilo in milim mah bia lai veve hi. Tua ahih manin Topa Pasian muhna ah Israel te pen a zum thei lo numei pakhat te bang ahi hi.

Pakhat zi la sak
Tua ahih manin Topa in Hosea kiang ah, “Hih gammite keitungah citak lo in pasian dang te bia uh ahih manin, nang zong hong tulpih lo ding numei pakhat khat tenpih in la, tua nu tawh ta nei in” a ci hi. Hosea in zong Diblainm tanu Gomerten’pih a, tua nu hong ngai-in tapa kha thong nei hi(Hosea 1:2-3).

Hosea pen Pasian kamsang hi. Kamsang te pen siangtho kul hi. Numei pakhat tenpih ding kilawm lo hi. Pasian nasem siapa in numei pakhat kha thong tenpih leh na awi ding hiam? A ma thugen nangai zo ding hiam? Pasian’ in a lungsim na sa lua ahih manin Hosea pen numei pakhat zi-in lasak hi. Israel te pen Diblaim tanu GGamer bangin a pakhat te ahi uh hi.

Pasal ma/nusia
Israel in Pasian ma hi. Tua ahih manin pasal a nusia zi na ci hi.(Jer. 3:1) Israel te Topa in a sap kikhang ciah lo hi. Tua manin Solomon kumpipa ta Rehoboam kumpi hun sungin Topa Pasian in a gam phel nih suah hi. Leilulam gam pen Israel ci a, leitawlam gampen Judah ci hi. Pasian in Israel pen a unu, Judah pen a naunu(asangamnu) ci hi. Israel in pakhat nasem in Topa makna, hawlkhiatna thuak na pi-in a sangam nu Judah in lautuanlo in a om na pen Topa Pasian in, “Azulh zuau Israel, mualsang tung khempeuh ah pai-in singlim nuai khempeuh ah numei pakhat bang a om kawikawi na namu khin zo hiam? Hih teng ahih khit ciangin kei kiangah hong kileh kik ngawn ding hi ci-in ka up hangin amah in hong kileh kik tuanlo hi. Tua banga gamtatna pen numei ginalo a sanggamnu Judah in zong a mu hi. Azulh zau Israel, midang tawh a khialhna hangin kimakna laipia-in, ka hawlkhiat zong amah in amu hi. A hih hangin numei ginalo Judah lau tuanlo in, amah zong numei pakhat khat mah a va suak veve hi. Tua bang hih ding amah in baih ngaihsut lel ahih manin suangtum leh sing tawng peuh bia in a khial a, gam a nin sak hi. Hih bang ciang mawhna nei napi-in a sang gamnu, numei ginalo Judah, a lungsim takpi tawh hong kileh kiklo in, a ki leh kik hong kineih khem bek hi. Topa in kong ci hi”(Jer. 3:6-10) a ci hi.

Mawh dan
Topa Pasian in a hun hun in lampi tuamtuam tawh Israel te thuhilh in gim a piak hangin phawk in nei lo uh hi. Milim leh pasian dang te bia teitei-in khial paisuak uh hi. Tua ahih manin a tawpna ah Topa Pasian’ in Israel mite Assiriate khutsungah (II Kum17), Judah minamte Babilon khut sungah ahi zong (II Kum 24-25) ap in sal suak sak hi.Tua hun a kipan amauti kumpi gam khat in dingzo nawnlo uh a, gamdang mite ukna, gam tuam tuam ah tai-in minam cinte bawlsiatn,thahna tuni dongin thuak uh hi. Israel mite Topa Pasian in itna sang pen tawh it a, leitung ah minam lian ahi ding geel na a om hangin, a diak diak in milim bia uh ahih manin a mau te tang thu leitungah a sia mahmah mang mat bang a khasiat huaipen dipkuat na tawh kidim in om uh hi.

Eite tungah
Thu ciam thak sungah Topa a um khempeuh te Khris zi hi ding hi. A hih hangin eite zong Israel mite bangin I khial kik hi. Topa Pasian pen lungsim khempeuh tawh it ding hi napi it lo hi hang (Mate. 22:37-39, 12: 30-31)Pasian sangin leitung na te it zaw hihang. “Mi khempeuh in hih leitung n ate a deih luat leh a mah in Pa Pasian it taktak thei lohi”(1Jn. 2:15).

Tua ahih manin eite in Topa Pasian’ sangin i itzawng leitung nate tawh I paktat hi. Huaiham na tawh milim I bia zo hi (Eph 5:5). Gilpi pasian i bia ta hi (Fil 3:19). Tua hi a eite in zong Israel mite mah bangin lampial in numei pakhat te bangin gamta khin hi hang. Zum theilo pakhat te suak khin hi lo i hi hiam? Lai siangtho in hih bangin ci hi, “Tua mite in kisiat na ah atung ding uh hi, a maute pasian in a gilpi uh ahi hi, amaute in amai zumhuai a gamtat na te uh ah a kipha sak uh hi, kisialhna na in neizaw sopnuh a, leitung na te bek angaihsunte ahi uh hi(Phil. 3:19).

Dotna(9)

1. Israel te in Pasian pen koi bang in it ding uh hiam? _____________________________________________
2. Pasian zi in kua hiam? _____________________________
3. Pasian in bang hangin Israel it hiam? ___________________
4. Israel te in Topa Pasian sangin bang na it zaw hiam? _____________________________________________
5. Milim tawh khialhna pen Pasian muhna ah bang na sem ci hiam? ___________________________________________________________
6. Israel te in bang zum loh na nei hiam? ____________________
7. Pasian in kuakam sang pen numei pakhat zi dingin la sak hiam? _________________________________
8. Rehobom hunsungin a gamkoi bang suak hiam? __________________
9. Israel leh Judah in kua sal suak uh hiam? ___________________
10.Eite zong koi bangin zum loh pakhat na i nei hiam? __________

.

SINNA(10)

PUMPI, LUNGSIM, KHA

Pasian in mihing pen pumpi, lungsim, kha nam thum tawh bawl hi. (1Thes 5:23). A bawl cilin a nam thumin hoih hi. Kha in Pasian tawh kizopna nei a, lungsim zong hoih hi. Pummi zong cidamin sihna ding thuom lo hi. (Pian1:31) Pasian in,a hoih a muhte lak ah, mihing zong kihel hi. Tua ahih manin thupha pia hi.(Pian 1:28) Ahih hang mihingin mawhna hong bawl ciangin ama pumpi, lungsim, khate kisia hi.

Pumpi
Mihingte muhna ah pumpi hoih in cidam ci-in mu uh hi. A hih hang Pasian muhna ah, “Amah koi bangin gimpia ding ka hi hiam koi banginthu hrilh ding ka hi hiam? Na luting khempeuh liam ma dim a, na lungsim leh nangaihsutna gim mahmah hi. Khe nuai a kipan lutang dong nangawn in a ci damna mun om lo a, sanimgawpna te mai mapi te leh siluang liamma te om hi.(Isai 1:5-6).

Pasian in Israel mite thu ahilh den hang, thei lo hi. Gim a piak hang kilamdang lo hi. Bang ci zah ciang dong thu ahilh hang phawk thei tuan lo uh hi. Amau pumpi zong natna tawh kidim in Pasian muhna ah damna nei lo hi. Tu amah bangin eite zong Pasian hong muhna ah damna nei lo bang hun cih omlo a cina, a na thei pumpi a neite hi hang.

“Nangma helhna hangin ka cina a, ka mawhna hangin ka pum tangin ka na hi. Bang hang hiam cih leh ka mawhna te in ka ludong hong tuum zo a, Kei ma puak dingin a giklua vangik tawh kibang hi. Kahaina hangin ka liamna te nai-in uih a, keimah hong kikun sak a, hong ki bok cip sak hi.Sun thapai-in kap in kavak kawikawi hi. Bang hang hiam cih leh ka cisa mahmah a, nakpi takin ka cina hi. Ka tha bei khin in hong kineng cip a, ka lungsim gimna hangin ka tou hi (Late 38:3-8).

Late lai at pa pen mihing muhna ah a cina pi hilo hi. Pasian’ muhna ah a ci na gim mahmah ahi hi. Pumpi bup cidamlohna in Pasian hehna hang ahih zongin, haina thu hang ahi zongin ahi hi. Tu amah bangin eite zong Pasian muhna ah pumpi damna neilo te ahi hi.

Lungsim

Mihingte in ka lungsim hoih hi ci-in kingaihsun thei hi. Lungsim kikemzo dingin zong I ki um mawh hi. Ei leh ei lungsim hoih, lungsim pha kisa in midangete bangin git loh lungsim nei lo in I kigen thei hi. A hih hang lungsim in hoihna neilo ahih lam lai siangtho tungtawn in kithei hi.

Mawh a kipatna lungsim pan
Topa Pasian’ in vantung mi Lusifer ahoihngiatin bawl a, zong pahtawi pha mahmah hi( Exk 28:12-17). Ahih hangin ama lungsim sungah Pasian suak nuam hi(Isai 14:12-15). Tua ahih manin Topa Pasian in amah phuk pai hi. Tua ciangin amah pen Pasian gal ahi. Satan hong suak hi. Lusifer pen a lungsim tawh hong kisia hi. Lusifer lungsim pan mawhna kipan hi.

Mihingte lungsim lawh
Pasian’ bawlsa Adam leh Evua te lungsim pen a hoihngiat ahi hi. Ahih hangin Satan in phal eh sia theihna singkung gah ne leucin amah Pasian tawh na kibang ding uh hi ci-in khem hi. Adam leh Evua te zong Pasian batnopna lungsim hong piang hi. Tua ahih manin phal eh sia theine singgah hong ne uh hi. Amau te lungsim zong kisia pah hi. Amaute sung pan a suak khia mi khempeuh lungsim zong akisia samah tawh suak khia hi.

Siangit nget
1. “I eitung ah mihing a gitlohna a liatna leh mihing lungsim ngaisutna peuhmah a sia ahih ngit nget na thu Topa in mi hi. Leitungah mihing a bawl pen Topa khial kisa a, tua thu in ama lungsim dah sak hi.(Pian 6:5-6)

2. A bang hangin Pasian’ in mihing te hih bangin mu hiam? Topa pen ahoihlo lam beka mu pa hiam? Hih thu I tel theih nading’in gen tehna i zang ding hi. Kumpi te muhna ah galphuang(သောင်းကျန်းသူ)te pen a tawntung in a gilo ahi hi. A hoih gamte galte leh asia gamtat galte pen kumpi te muhna ah a kibang hi. A mau gamtatna hang hilo, kumpi te ukna manglo, langpan ahih manin tua bang a mu ahi hi.

3. Tu amah bangin mihingte zong Pasian ukna mang lo, ei leh ei ki uk kha ihih man ahi zongin, Pasian gal Satan thuman zawk na hangin Pasian’ gal kisuak hi. “Pasian tawh ei te I ki lang neih, laitak in ama Topa sihna hangin amah tawh hong kilem sak ahih leh” na ci hi(Rom 5:10). Mihing in Pasian gal, langpangte ahi hi. Pasian in a gal pen ahoih in mu thei ngei lo ding hi.

4. Galte pen kumpite muhna ah mihoih a suak kik theihna dingin (အလင်းဝင်)a kul ahi hi. Tu amah bangin mihingte zong Pasian muhna ah midik suah theih nadingin kiniamkhiat a gual lelh ding (လက်မြှောက် အရှုံးခံ)ding bek om hi. Gamtatna bangci zah ciang kipuahpha ta se mah leh Pasian’ gal hihna pan hoih zo tuan lo hi.

A siapha mahmah
Lungsim in na khempeuh lak ah a khemhat pen hi a, a ki siapha mahmah ahi hi. Kua in lungsim theizo ding ahi hiam? (Jer 1:9). Pasian muhna ah lungsim pen a khemhat, a kisia pha mahmah, hoihna khat zong a nei nawn lo ahi hi. A kisia pha mahmah na khat pen kizang thei nawnlo in paih mang ding bek ahi hi. Tu amah bangin a kisiapha mahmah lungsim zong kipuah thei nawnlo hi paih ding hi ta hi.

A hoih lo na bek a pusuak
“A maute gawl in a kihong sa hankhuk tawh kibang hi”(Rom 3:13). Hankhuk hong leng auih bek hong pusuak ding hi. Tu amah bangin gawlin lungsim i a pusauhna vang hi a, lungsim hoih lo ahih manin gawlgui panin ahoihlo na bek pusuak khia hi.

Topa Zeisu in, “Kamsung pan in a pusuak te lungsim panin hong ki pan khia a, hih te in minin sak thei hi. Bang hang hiam cih leh lungsim pan in mithah nopna, mi zi tawh mawhnopna, mi gensiatna leh ngaihsut hoih lo a tuam tuam hong piang khia hi” (Mt. 15:18-19).

Mawhna khempeuh pumpi in a sem khi ahih hangin pumpi sawl pen lungsim ahi hi. Tua ahih man in Pasian in, “Kei mah in lungsim a entel Topa ka hi hi ci hi” (Jer. 11:20, 17:10, Late 7:9, Isam 16:7). Topa Pasian in mihingte lungsim hong sit tel tak ciangin hoih hetlo ahihna mu hi.

Suang bangin sak
“Note sungah lung tangtak leh lungsim thak kong guan ding a, na suan lungtang uh hong lak khiat sak in mihing lungtawng kong guan ding hi”(Ezk. 36:26). Mihingte in lungsim kikhel theih nang i hanciam thei hi. Kikhel thei dingin zong i ummawh hi. Ahih hangin Pasian’ in mihingte sungah suang lungtang om a, tua suang lungtang la khia in mihing lungtang tawh a kikhel ciang bekin kingah ding ci hi. Mihingin sem theilo hi. Na lungtang Pasian in hong khek sak ding na thukim hiam?

Kha
Pasian in ganhingte kha nei lo in piangsak hi. Mihing a bawl ciang kha guan hi. Pasian bia a kizop theih nang kha hong guan hi. Kha a nei khempeuh in Pasian’ biak ding hi a, mi khempeuh in kha nei ahih manin Pasian biak ding ahi hi. Kha nei a, Pasian bia lo peuhmah ganhing ahi hi.

Kha lam ah si
A kipat cil in Adam leh Evua te kha lamah Pasian tawh kizom hi. Mawhna hangin Pasian tawh kizopna kitat hi. Pasian kha leh mihing kha a kizopna hong kitah ciangin kha lam ah a si ahi hi. Kha lam sihna pen pumpi sihna tawh kibang lo hi. Pumpi asih ciangin thu theihna nei nawn lo hi. A hih hang kha in thuak na neilai hi. Kha in thuak na, veina nei nawn lo hi leh mei kuang sungah gimthuak nading a thuam lo hi. Kha lam sihna in Pasian tawh kizopna kitat hi a. Pasian’ deihna zong thein awn lo hi.

Pasian lunggulh
Mihing kha in Pasian pen lunggulh mahmah hi. “Sakhi in luitui luang sialsial a lunggulh bangin ka nuntakna in nang kong lunggulh hi. Pasian aw ka nuntakna in Pasian deih hi, a nungta Pasian deih hi. Cik ciangin keimah hong pai-in Pasian mai tang hong muthei ding ka hi hiam?” (Late 42:1-2)

Khua khal lai takin ciktuite kang a, gun leh luitui te bek luang lai hi. Tua laitak in sakhi in tui duh lua mahmah ahih manin galte zong dom zo nawnlo in luitui dawn dingin pai zel hi. Tua mah bangin mihingte kha in zong Pasian lunggulh lua mahmah ahih manin anai pen a om lungsim pautauin dai om thei lo hi. Lungsim in a patauh na a daih theih na dingin zu, khamtheih guihtheih, Video, gualnopna, sum leh pai, numei pasal, kimawlna, gamvai (EdkifiHa&;), kim leh pan vai, minam vai,, pilna lam, nasep uukna khat peuhpeuh tawh meng lum hi. Ahih hangin tuate in ciktui dawn bangin dangtak semsem a, lungnopna leh daihna taktak ngahsak zo lo hi. A tak tak in kha suahtakna a om ciang bekin lungsim daihna om thei bek ding hi.

Tua ahih manin nang a kipan mi khempeuh te kha in Pasian’ deihin lunggulh in om hi. Na kha in Pasian tawh a kimuh ciang bek lungkimna ngah zo pan ding , nuntak tawntung na zong angah ding ahi hi. Ahih hangin a thupi mahmah thu in, na pumpi tawh na nuntak hunsung bek in Pasian’ tawh kimuh theih nang a hun om bekhi. Na pumpi a sih khit ciang pen zekailua ta hi. Tua ahih manin na sihma in na kha in Pasian tawh a kimuh ding kisiam lua hi cih kong thei sak nuam hi.

Dotna (10)

1. Pasian in mihing pumpi, lungsim, kha a bawl cilin koi bangin om hiam? ________________________________
2. Mihing pumpi pen bang hangin nai in, uih a hihiam? __________
3. Pasian muhna ah nang a cidam mah na hiam? ___________________
4. Koi pan in mawh hong kipan a, kua lungsim pan hong kipan hiam? ________________________________________
5. Mihing lungsim pen a tawntungin bangci ngitnget hiam? _________________
6. Mihing pen bangin nin sak hiam? _____________________________
7. Suang lungtang hong lakkhiatsak in bang lungtang kong guan ding Topa in ci hiam? _______________________________
8. Kha lam sihna pen kua tawh kizopna kitat hiam? _____________
9. Mihing kha in kua lunggulh hiam? ________________________

.

SINNA (11)

THUKHAM

Mihingin Pasian kianga tun kik theih nadingin thukham zuihkul hi cih a sang om hi. Tua bang a sanna thukham ii nasep a theih loh man ahi hi.

Thukham tawh kisai-in Lai siangtho sungah thukhun (ပညတ္တိကျမ်း)bu(5) om hi. Tu ate in,
(1)Piancil
(2)Paikhiatna
(3)Siampi
(4)Gamlak vakna
(5)Thuhilh kikna te ahi hi.

Tua thukhun te sungah thukham (613) om hi. Tua thukhamte khen li in kikhen thei hi. Tuuate in
1)Biakna tawh kisai thukham (Ceremonial Law)
2)Ki ukna tawh kisai thukham (Civil Law)
3)Gamtat zia tawh kisai thukham (Moral Law)
4)Neklehdawn tawh kisai thukham (Dietory Law) te ahi hi.

I. Israelte tunga pia
Thukham pen Pasian piak a hi hi. Lal Siangtho sung ah, “Topa pen eite thukham hongpia pa ahi hi,(Isai 33:22)na ci hi. Jeim in zong, “Thukham a koih mi leh thukhen mi pa khat bek a om hi” (Jeim 4:12)na ci hi. Tua khat bek pa in Topa Pasian ahi hi.

Topa Pasian in thukham pen Israel mite tung bekah a piak ahi hi. Ahih hangin tu in Gentail te in thukham pen a mau tawh zong ki sai hi ci-in pom uh hi. Lai siangtho in, “Pasian thukham a nei lo Gentail te in, amau ngeina thubangin zui-in, thukham bangmah in ahih uh ciang in ….” (Rom 2:12-14)na ci hi. A hih hangin Gentail te in thukham zuih ding nak hanciam mahmah uh ahih manin, Paul in Gentail te thukham tawh a ki memat loh na thu hih bangin gen hi. “Gentail mi ahi note in tua hun lai takin Khris tawh kikhen in, Israel mi pawl hi lo in, ki ciam na a om thuciam na thu te tawh ki kumlo in, lametna om lo in, leitungah Pasian’ neilo in na om uh na ngaihsunta un” (Eph 2:11-22)na ci hi. Tua ahih manin thukham Gentail te tawh kisai lo in Israel mite bek tawh kissai hi.

II. Zui zolo
Mite in thukham zuih ding hi i cih hangin kizui zolo hi. Topa zeisu in, “Moses in thukhamna, no hongpia hilo ahi hiam? A hih hangin no in te khat bek in hih thukhamna zui kei uh hi” (Jhn 2:19) na ci hi. Paul in zong,”A hoih a, gamta a om kei hi, khat nangawn a om kei hi”(Rom3:12)na ci hi. Tua hi a, thukham zui zo khat beek om lo hi.

III. Dik ngah zolo
Thukham zuihna tawh kua mah in dik sakna a ngah zawh loh na zong Lai siangtho tung tawn in kithei hi. “Thukham tawh mawhna kilang ahih ciangin thukham a zuih na tawh Pasian maiah kuamah in dik kisak na angah zo kei ding hi” (Rom 3:20). “Mihing in thukham zuihna hangin diktan sak na kingah lo hi” (Gal 2:15). “Thukham tung tawnin dikna kingah thei hi leh Khris in a mawk na in silhna a thuak hi” (Gal. 2:21) na ci hi.

IV.Hamsiat thuak
Thukham pai zia a tello pawl khat te in thukham zuihna tawh gupna kingah ding hi ci-in nak gen mahmah uh hi. Thukham in mite hamsiat na thuak sak zaw ahihna theizolo hi. Lai siangtho in, “Thukham khempeuh a zuih hangin, khat peuhpeuh a khial mi-in thu kham khempeuh a khial zo hi” (Jeim 2:10) na ci hi. Tua banah, “Thukham tawh kipawl gamtatna a suang mi khempeuh in hamsiat na nuai a om mi ahi uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh “Thukham lai bu sungah a kigelh thu khempeuh a zui tawntung lo mi khempeuh in hamsiatna a thuak uh hi” ci-in Lai siangtho sungah a kigelh hi. (Gal 3:10) ci-in na om hi. Tua ahih manin thukham zuihna-ah thukham khempeuh khat zong sit lo a, nisim leh a tawntung a zuih ding ahi hi. A hi zongin kizui zolo ahih manin mite hamsiatna a thuak sak zaw a suak hi.

V.Mithat hi
Mite in thukham in mihingte nungta sak hi ci-in um kha ding uh hi. A hih hangin thukham in mihing te nungtasak lo in a nuntakna sisak zaw ahihna thu Paul in, “Thukham om kei leh mwhna asi ding hi. Nidang lai-in ah thukham lo in ka nung ta hi. A hih hangin thukham hong pia ciangin mawhna nungta kik a, kei ka si hi. Hin’na tawh kipawl thukham in sihna tawh kipawl ahih lam keimah in ka thei hi. Bang hang hiam na cih uh leh mawhna in thukham hangin thu ngah a, a thukhamna tawh hong khem in hong that hi”(rom 7:8-11) na ci hi.

A cih nopna ah thukham hangin mawhna nungta a, kei hong that in hong sisak hi. Tua hi a thukham in mite hong nungta sak lo in hong that in hong sisak zaw ahihna kimu hi.

VI. Mawhna hong theisak
Tua bang a dik sak na lah pia zo lo, thamlo in hamsiatna leh sihna a piangsak thukham pen Pasian in bang hang in pia ahi hiam? A thu pan in mihing in mi mawh ahih lam tel theilo in mawhna nei lo mi hoih khat in kingaihsun thei kha hi. Tua ahih manin mihingte mawhna lahtel na dingin thukham hong pia ahi hi. “Banghang hiam na cih uh leh thukham tawh mawhna kilang hi” (Rom 3:20) na ci hi. Tua ahih manin Paul in, “Thukham bek hangin mawhna lungsim ka thei hi. Banghang hiam na cih uh leh, huaiham lungsim neikei in” ci-in thukham in na ci kei leh huai ham na lungsim ken ka theikei ding hi (Rom 1:7)ah na ci hi. Thukham in limlang tawh kibang a, limlang sungah i kiet ciangin, bangzah a nin a, bangzah a lian mawh na nei ihih lam kimu hi. Pasian in mawh ihih lam i kitheih nadingin mah a deihna in thukham hong pia hi. Mawh ihih lam I kitheih khit ciangin tua mawhna hong sop siang sak thei Zeisu sisan zuan in zeisu kisawp siang sak ding Pasian in hong deih hi(1Jhn 1:7). Mawhna pen thukham tawh kisawp siang thei lo a, mai zo tuan lo hi.

Pasian in i zuihlah teng thukham a hong koih ciangin misiapi, mi kihuapi,mi mawhneipi ihih lam i kiphawk thei a, tua kiphawkna in Topa Zeisu kiang hong zuansak hi. Tua ahih manin Laisiangtho in zong, “Thukham among (abeina)in zeisu ahi hi” (rom 10:4) hong ci hi.

VII. Khazih kiangah hong kha
“Tua ahih manin upna tawh diktan sakna ingah theih nadingin, thukham in Khazih kiang a hong kha nau cingpa tawh kibang hi” (Gal 3:24) na ci hi. Tua ahih manin thukham in Khazih kiangah hong kha in hong cing a suak hi. Topa Zeisu hong pai ma-in thukham in hong kha ni loh a, Zeisu kiang hong tun hi. Zeisu i pom khit leh tua thukham pen a kul nawn hi lo hi. Lai siangtho in, “ Tu-in ahih leh, upna thu hong tung ahih ciangin, tua hong cingpa khau nuai ah i om nawn kei hi”(Gal 3:25)na ci hi.

Tua ahih manin thukham zuihna tawh Pasian kiang kitung zolo bek thamloh in Pasian hehna damask zolo ahihna a tel cian dingin kong lam en hi.

Dotna (11)

1. Thukham tawh kisai thu kham bu bangzah om hiam? __________
2. Thukham but e sungah thukham nam bangzah om hiam? ____________
3. Thukham khen bangzah in kikhen thei hiam? _____________
4. Thukham kua te tungah kipia hiam? Gentail te tawh akisai hiam? ________________________________
5. Mite in thukham a zui zo mah hiam? _________________________
6. Thukham zuihna tawh dik kisakna a kingah zo hiam? ____________
7. Thukham khat khial leng bangzah a kikhial ahi hiam? ___________
8. Thukham in nang bang hong cih hiam? _______________________
9. Pasian in bang ding a thukham hong pia hiam? ___________________
10.Thukham in kua kiangah hong kha hiam? _______________________

.

SINNA (12)

MIHING IN HIH THEI LO

Mihingin bangmah ahih zawh loh na leh ahih theih lohna thu I en to ding hi.

Pasian hehna thuak
I pian lim in Pasian hehna thuak te ihi hi(Eph. 2:3). Adam in Pasian thu piak (Pian 2:17) palsat in Satan kam mal mang zaw a, nek loh ding singkung gah hong nek (Pian 3:6) a kipan mi mawh suak in (Rom 5:19) Pasian hehna thuak hi. A dam pan piang mi khempeuh zong Pasian hehna thuak te i hi hi.

A heh thei Pasian
Pasian pen itna (1 Jhn 4:8) ahih mah bangin a heh thei Pasian zong ahi hi. “Tu in amau te tungah ka sin so in amaute ka beisak theih na dingin kei guak hong om sak in” (Pai 32:10). “Sinsona tawh amaute’ ka cila hehna tawh amaute ka tuan cil hi (Isai 63:3b) a cih banah, “Ka sin so na tawh mihingte cil-in, ka hehna hangin amaute zukham ka bang sak a, a maute’ sisan leilak ah ka theh thang hi (Isai 63:8, 34:2) na ci hi. Tua ahih manin Pasian pen aheh thei Pasian ahih lam i phawk ding kisam hi.

Mawh(na) thaman sihna
Adam thu man loh na mawhna hangin a hehpa Pasian in vantung thu khenna zumpipan a thu khen na in mawh(na) thaman sihna (Rom 6:23) ahi hi. Banghang hiam cih leh “A mah thu khen mangpa” (Isai 33:22, Late 75:7)ahi hi. A ma thukhen na kip a kua mahin suphiat thei lo in phel thei lo hi.

Thongkia
A hi zongin Pasian in a thu khenna pan mihingte hehpihna hong piak theih nadingin thuman lohna thongah hong kia sak phot hi. “Pasian in mi khempeuh hehpihna a piak theih nadingin a thuman loh na hang un mi khempeuh thongkia a bangsak phot hi” (Rom 11:32) na ci hi. Thukham thongah hong khumna zong kimu hi. “Thukeng ham in eite khempeuh thongah hong khia a,upna hong kilat ma teng hong khumcip hi (Gal 3:23) na ci lai hi.

Ci mawh
Pasian im mi khempeuh thuman lohna thong leh thukham thong sungah hong kia sak in hong khum cip ahih manin a ci mawh te I hi ta hi. “Eite ai mawh in i om lai tak …” (rom 5:6) na ci a, Paul in zong “Hingim na zen ing e! Hih sihna pumpi pan in kua in kei hong honkhia ding ahi hiam” (Rom 7:24) ci-in na thum hi.

Suahtakna zong
Pasian hehna thukhenna pan suahtak theih nang lampi upmawhna tuamtuam kinei hi. Tuate in (a) Tapidaw suah na tawh, (b)Pawlpi zeksak thute sepna leh ngah na tawh (c)Thukham (10)te zuilo takei leh pom no leh a pom pawlpi ah om na tawh, (d) Zeisu pen I et teh ding pa ahih manin a masep bang sem a, a khe khap zuih ding kul ci a, gamtat hoih nang hanciam na tawh (e)Khasungah bual na kamtuam pauna, lamna, pukna, thusuak neihna… etc te tawh suahtakna ahi gup ngah ki sakhauh hi. Hhhang a suakta cih upmawh thute in upin mawh hi khin limlim ahih manin mawhna a behlap suak a, Pasian hong sep sak hehpihna a nial, a langpan tawh kibang hi.

Sisan ngen
Pasian pen mawh (na)tungah a hehpa hi. Tua mawh (na) om mai theih nadingin sisan hong ngen hi, “Mihingte mawhna a maisakna in sisan ahi hi” (Siam 17:11)ci a, “Si ki bua lo in mawhna kimaisak thei lo hi”(Heb 4:22) na ci hi. Pasian in a hong nget sisan pen na piak hangin Pasian in hong sang lo bek thamloh in zong na pia thei kei ding hi. Bang hang hiam cih leh sisan hong ngetna pen nuntakna hong ngen “Nuntakna in sisungah om”(Siam 12:11) hi a, na nun takna pia le cin mimawh na hih manin si-in hell na tung ding hi.

Bangei gamtat ding
Suah takna ngah na dingin mihingin bangmah hih zolo, hih theilo ahih manin Sawltak tehun im zong mipite in, “Sanggamte aw, bangci gamtat ding ka hi uh hiam? (Sawl 2:37) na ci uh hi. Thongcing mangpa in zong, “To te aw, gupna kangah na dingin bangci gamtat ding ka hi hiam? (sawl 16:30) ci-in na dong hi. Hih bang thu dotna pen mihing lam pan haksatna thuak a, bangmah sep theih nawn loh cih mawh hun a, dotna hi. Nang tua bang in na dong mai hiam?

Hih theilo
Mawhna tawh kisai-in mihingin mawhmai nadingin bangmah hih theilo hi. Ethiopia mivompa in a vun a khek ciang leh kam kei in a gial a khek ciang bekin mawhna bawl lo in om thei bek ding hi.

1)Mawhna thaman china piak ding zong hih theilo hi.
2)Mawhna maina dinga siangthosisan nei kei hi.
3)Thupha bawlna tawh mawhna thubuai siangsak zo kei hi.
4)Thukham zuizolo te ihih man thukham tawh bangmah sem zo lo.
5)Nihvei suahna zong ei leh ei i suak kik thei kei hi.
6)Nuntak tawntung na ngah nang bangmah I bawl thei kei hi.
7)Satan khut sung pan suahtak zawh nang bangmah I bawl thei kei hi.
8)Mi mawh milui Adam suan pan suahtak nang ih sem thei kei hi.

Dotna(12)
1. Mihingin Pasian _____________ thuakte ihi hi.
2. Pasian pen ___________ thei Pasian hi.
3. Mawhna thaman in ____________ na hi.
4. Thuman lohna hangin mi khempeuh ___________ a bang sak hi.
5. Eite _______________ in i om lai tak.
6. Upmawh thute in ___________ in ___________ hi khin limlim.
7. Mihingte mawhna amai sakna in ___________ ahi hi.
8. Sikibualo in _____________ na kimai sak thei lo hi.
9. Nuntakna in ___________ sungah om hi.
10.Thong cing mangpa in sawltak te tungah bang thu dong hiam?
_______________________________________________________________

.

SINNA (13)

PASIAN HONG GUP KHIATNA

Sinna (12) na ah mihingte in gupna tawh kisai-in bangmah ahih zawh loh na thu i thei hi, “A hih hangin mihing te hih theih loh thu pen Pasian in hih thei hi” (Mate 19:26-30). Pasian in mihingte hih zawh loh thu pen Khris zong in hong vaihawm sakna thu ien ta ding hi.

Mawhna
A masa pen in Pasian in mawhna pen koibangin hong sian suak sak cih thu en masa ni. Mawhna pen mimawh in a bawl khhialna a hi. Tua mawhna pen Pasian muhna bekah hilo in mihingte muhna pan zong mawhnei ahi hi. Tua ahih manin mawhna in mihingte lungsim hong sukha hi. Mawhna a bawl pa in a ma mawhna thei ahih manin Pasian hehpihna na ngawn sanggamlo zah dingin lungsim kisuang tak sak hi. Tua mawhna tawh a kipelh ciang bekin Pasian hehpih tungah lungdam zo pan ding hi.

Sisan hang tawh
Mawhna pen sisan tawh mai sak thei hi, “Note bawl mawhna a mai na dingin biakna tau tungah tua sisan kipia zo hi. Mihingte mawhna a maisak na in a sisan ahi hi”(Siam 17:11) Khat vei, “Thukham in na khempeuh phial sisan tawh sian sak dingin kal a, sisan kibua lo in mawhna maisakna a om kei hi”( Heb. 9:22) na ci hi.

Topa Pasian in mihing mawhna pen sisan bek tawh maisak zo cihi. Tua ahih leh mawhna pen sisan tawh koi bangin maisak hiam? Tua thu i tel theih na ding Israel mite mawhna hanga mawh sut biakna thukan ding kisam hi. Tua banah biak dan i tel theih nadingin biakbuk thuzong theih ding kisan hi.

Biakbuk
A taktak biakbuk pen vantung gamah om hi. Pasian in Moses kiangah Sinai mual tungah tua vantung biak buuk nalak hi. Tua vantung biak buuk tawh a kibang kiakbuuk leitungah lam sak hi(Pai 25:9). Biakna vei khempeuh tua biakbuk ah kibawl hi. Biak buuk a biak dan tel theih na tungtawn in Vantungah koi bangin bia ding cih ki thei hi. Tua ahih manin biakbuuk thu leh biakdan te theih ding thupi mahmah hi.

(1)Biakbuuk tual -Biak buk tual pen Khau hoih tawh um in a dung tong (100) A vai tong (50), A sanna tong (5) hi (Pai 25:9). Mite biakbuk sungah a lut theih loh nang dalna hi a, thukham tawh kibang hi.

(2)Lutna kongpi- Biakbuuk lutna kongpi pen nisuahna lamah om in tong (20) zai hi. Buk tual a kongpi dingin a dup, a dup san, a ausan khau te leh a kopa kikhuk khau hoih te tawh kibawl hi.(Pai 27:16).Lutna kongpi-in Topa Zeisu lim lak hi. Biakbuuk sungah kongpi bek tawn in a kilut theih mah bangin vantung biakbuukah zong Khris a hi kongpi bek tawh kilut thei hi.
(3)Biakbuuk – Biakbuk huang sung ni tumna lam neh in kilam hi. A dung tong (30), A vai tong(10) ahi hi.

(4)Siangtho pen mun- Biakbuuk dei nih suah in a sunglam dei pen siangtho pen mun ci hi. Tua lai ah thukham singkuang om a, a sungah thukham 10 gelh na suang pel nih, Manna koihna beel, a paak om Aaron ciang khut te kikoih hi.(Thkn 10:1-2; Pai 16:32; Gam 17:10)

(5)Siangtho mun- Biakbuuk a pualam dei pen siangtho mun ci hi. A dung tong(20), A vai tong(10) hi. Tua dei sungah Paknamtui hal na tau, kham mei vak leh ompihna anlum sabuai te om hi. Tua dei sungah siampi te in nisim zingsang khat vei, nitak khat vei paknam tui hal ding leh Oliv sathau thun dingin lut uh hi.(Pai 26:33).

(6)Dalna puan- Siangtho mun leh siangtho pen mun dalna puan ahihi. (Pai 26:33). Siangtho pen mun sungah Siampi pa a lut ciangin tua dal na puan kan tan hi. Tua dalna puanin Khris pumpi lim lak hi.

(7)Thuciam singkuang- Thuciam singkuang pen singkha sing tawh kibawl a kham ci tak tawh a sung a pua kizut hi. Thu ciamna singkuang a tung sin pen kham ci tak tawh bawl in kham citak tawh kibawl vantung mi nih ki maingat in koih hi. “Tua singkuang sin pen hehpihna tokhom”(Pai 25:17) ki ci a, “Vantung a om Pasian tokhom limlak hi.” Topa Pasian in tokhom tungah meii tawh op hi. Tulaitak in Pasian tokhom in hehpihna tokhom hi lai hi. A sawt lo in tua tokhom pen thukhenna tokhom hi ding hi. Tua hun ciangin gupkhiatna ah kitung thei nawnlo ding hi.Tua ahih manin tulaitak huna gup ngah ding thupi mahmah hi.

(8)Paknamtui halna tau- Singkha sing tawh kibawl in khamtawh kizut hi. Tua tau tungah siam pite in zingsang khat vei, ni tak khat vei pak namtui hal hi. Paknamtui halna pen mi siangthote’ thungetna lim lak hi(Late 141:2; Mang 5:8; 8:3).Misiangtho te thungetna pen Pasian maiah Paknamtui halna tawh kibang hi.(Heb 13:15; Mang 5:8).

(9)Kham meivak- Siangtho mun lei taw lamah koih hi. Kham ci tak tawh kibawl hi . Kham meivak khuam ah meikhuat sagih om hi. Tua meivak sagih te in pawlpi lim lak hi(Mang 1:20). Meikhuat sung kithun Oliv thau in Kha siangtho lim lak hi. Pawlpi-in kha siangtho aneih ciang bekin tang thei hi. Tu hun a tam zaw pawlpi te ah Kha siangtho om lo ahih manin mial hi.

(10)Ompihna an lum sabuai- Singkha sing tawh kibawl a, kham tawh kizut hi. Siangtho nun leilu lam ah koih hi. Silgo sawh loh an lum (12) kikoih in Sabath nisim in kikhek hi. Tua anlum pen Siampi te bek in ne thei hi. (Pai 25:23-30) Topa Zeisu in “Keimah in nuntakna khonun ka hi hi” (Jhn 6:48)ci hi.

(11) Sum ngokuang- Sum ngo tawh kibawl in biak buk mai, biakbuk leh maihal biakna kikal ah koih hi. Siampite khut leh khe sil nang tui koih hi. “Mihingte lungsim siantho na ding thu hilhna lim lak hi”(Pai 30:17-21’ Jhn 15:3; Eph 5:25).

(12)Sumngo biaknatau- Sumngo biakna tau pen meihal biak na tau zong kici hi. A dung tong (5), A vai tong(5), A sanna tong(3)hi a, singkha sing pen sumngo tawh zem hi. Biakna gan te meihalna mun hi (Pai 27:1-7). Singlamteh lim lak hi. (IIKor 5:19).

(13)Mipi omna biakbuuk kongmai- Mipi om na mun hi. Mipi te biakbuuk sungah lut khuan om lo hi. Sumngo biakna tau leh sumngo kuangkim bek ah om khuan ngah hi. Biakna gante piak na mun ahihi.

Note – Piakbuuk leh Biakbuuk vanzat te lot ngah in.

Dotna (13)

1.Mawhna pen bang tawh mai thei hiam? ____________________
2.Biakbuk thu pen bang hang theih ding kisam hiam? _____________
3.A taktak biakbuk koih munah om hiam? _____________________
4.Biakbuk a sunglam dei pen bang kici hiam? ________________
5.Siangtho pen munah bang ki koih hiam? ______________________
6.Siangtho mun a om na te lak in. _______________________
7.Dalna puan in koimun ah om hiam? ___________________________
8.Sumngo kuang in bang ding hiam? _______________________
9.Sumngo biakna tau in bang lim lak hiam? ___________________
10.Biakna gante koimun ah kipia hiam? ________________________

.

SINNA (14)

SINSAN TAWH MAWH MAINA

Sinna(13) ah biakbuk thu I sin hi. Tua biak bukpan mawhna te sisan tawh koi bangin maisak cih thu I sin to ding hi. Topa Pasian in, “Mite mawhna a mai sakna in sisan ahi hi”(Siam 17:11b -Kawl)na ci hi. Sisan tawh mahna koi banginn maisak hiam?

Mawh khu sak pa
Mihingte mawh khusak pa leh thukhenpa in Topa Pasian bek hi ci-in sinna(2) ah i sin zo hi. Lai siangtho ah , “Topa in mawhna a khuh sak loh mi, a lungsim ah khemna a om lo miin thupha ngah ahi hi” (Late 32:2) Tua ahih manin mawh khusak pa leh amai sak theipa in Topa bek ahi hi.

Sisan tawh
Mawh khuh sak leh mai sak thei Topa in mawhna a main a dingin sisan gen hi, “Pumpi nuntakna in sisan sungah om hi Note bawl mawhna a maina dingin note adingin biakna tautungah tua sisan kipia zo hi. Mite mawhna a maisakna in sisan ahi hi”(Siam 17:11-Kawl) ahi zongin, “Si kibua lo in mawhna maisakna a om kei hi” (Heb 9:22) na ci hi. Tua ahih manin mawhna maina ding sisan bek tawh hi thei hi.

Si san nuntakna
Bang hang in Pasian in mawhna adding sisan gen hiam? A tak tak in, “Mawhna thaman sihna ahihi (Rom 6:23). Mawhna hangin mimawh a si ding ahi hi. Mawh maisakna ahi a dang thong kiatna, lian sum piakna, na sep ham gawtna cihte omlo hi. Pasian in thukhen zumpi pan a ciangtan dan pen mawh man sihna dan ahi hi.

Bang hangin mimawh sih danpia hiam? Naupang khat a manpha van, nai, Video te tawh ki mawl leh a sawt lo in kisia ding ahih manin nu leh pa te in a khut sung pan sut in a lak sak ding hi. Naupangin tua n ate zat siam lo ahih manin kisia sak ding hi. Tua mah bangin Mihing nuntakna pen Topa Pasian hong piak ahi hi. Mi in tua nuntakna pen Pasian deihna bang a zat ding hi napi ei deihna bangin I zang hi. Hih bang a ei deihna bang a zat na pen mawh (na) ahi hi. Tua bangin mihingin Pasian deihna thu don lo in ei deihna a kicin theihna ding bek bulphuh in i nuntakna zang ihih manin Pasian in mihing nuntakna ngen kik hi. Mihing tung pan a nuntakna a nget kik ciangin mi pen sita hi. Pumpi nuntakna in sisungah om ci ahih manin sisan nget na pen nuntakna angen ahi hi.

Ahih hangin mi in nuntakna pia thei lo hi. Bang hang hiam cih leh nuntakna pia leh mi mawh ahih manin hell ah pai ding hi. Tua ahih manin mi in bang bang hi ta leh nuntakna pia thei lo hi. A hi zong in Pasian in mite hehpih ahih manin a ma tang ding nuntakna pia ding, thu khat pan sihna a thuak sak ding mi vaihawm sakhi. Ahih hangin mite in tua thupen tel zo lo ding ahih manin Israel mite teel in koi ei ci bangin mawh (na) a ding nuntakna pia ding cih thusinsak hi.

A liim
Topa Pasian in Israel mite kiangah mawhna tangding sisan ngen thei hi. Tua na-in a liim ahi hi. (siam 4:1-12)sungah Sathau kinilh siampi pa in Topa in a thupiakte khat peuh peuh a khialh khak leh kisikna bek tawh amawhna maisak lo hi. Tua mawhna a dding a sit bang lo bawngtal no khat Topa’ mai kikhopna buk kong ah paipih in pia ding hi. Bawngtal lu tungah a kkhut nga-in, Topa mai ah a bawngtal go ding hi. Bangtal si tawm khat la in kikhopna bukah paipih dinga, a sisungah a khut me diah in, biakinn dalna puan mai Topa’ mai-ah a sikim khat nuh in, kikhopna buk kongah a om meihal biakna taubul-ah bawngtal si a om laiteng bua ding hi. Tua ciangin a mah in khialhna hang a biakna bawngtal thau khempeuh la ding a, siampipa in meihalna tautungah tuate hal ding hi. A vun leh a sa khempeuh, a luting, a khet e, a sung kuate leh a ek tawh a bawngtal buppipuakhia-in vut kibuakna, giahphuhal pualam mun siangtho khat a sing a ki cih meitungah a mah in hal ding hi.

Tua banga Topa sawlna bang biakna a piak tak ciang bekin Topa’n siampipa mawhna maisak pan hi. Topa nget sisan pialo in, kisik ing, khialmah ing, ni dang ciang thukham khial nawn kei ning ci a, kiciamna bek tawh mawh maina ngah zolo hi. Topa in bawng sisan a muh ciang bekin a mawhna maisak hi Bawng sisan in bwng nuntakna, bawng nuntakna na hi hi. Amawh siampipa nuntakna tang (udk,fpm;jyK)suak hi.Bawng ii nantakna piak na tawh siampipa mawhna a ding sihna thuak hi. Mawhna pen nuntakna tawh lo sak khin china ahi hi.

A taktak sepna
Israel mite biakpiakna khempeuh pen Topa Zeisu in Ama pumpi mahmah tawh kihtoihna ding limlahna ahi hi. “Bawngtal si leh keel si in mawhna paai khia zolo” (Heb 10:4). A thupan in ganhing te pen mihingte sang niam zaw ahih manin mite tang ding senzolo hi. Tua ahih manin eite tang ding mawhna leiba loh nang Topa tungah sisan kisam hi. Ganhing sisan leh Topa’n sang zolo hi. Ei sisan pia leng lah si a hell tun ding bek om hi. Tua ahih manin Topa Pasian mahmah in mawh(na) a banglo Khris’ pumpi leh asisan pen eite a dingin hong bawl kholh sak hi(Heb 10:5). Thu ciamlui hun sang kum (1500) Israel te biakpiakna khempeuh in a lim hi a, a taktak sep khiatna pen Khris ahi hi (Kol 2:17)

Khris sisan pia
Leitung bup mi khempeuh in Topa tungah piak ding asiangtho sisan neilo hi. Tua ahih manin Pasian hong vaihawm sak bangin Khris’in ama sisan tawh bia hi, “Hih lai-a om sa na hoih te tawh tulpi ding a Khrist hong pai-in pian sakna lak ah kihel lo, mihing khut a kibawl lo, a lian zaw leh a kiciam zaw biakbuk sungah a lut suak hi. Amah kel te leh bawngno sisan tawh lut lo a, ama sisan mahmah tawh khat vei a cin ding, tawntung tatkhiatna ngah sa in Mun siantho pen ah a lut hi. (Heb 9:11-12). Hih lai Siangtho tang hang in Khris’in eite siampi lian ahi hi. Biakna gan zung Khris mah ahi hi. Biak buk zong hih leitungah mihingte khut tawh kibawl biakbuk hilo-in vantung viakbuk ahi hi. Mawh mai sakna zong atawntung hun ading ahi hi. Tua ahih manin Israel mite biakpiakna sangin tua, Khris’ piak biakpiakna in hoih zaw kan hi. Anuai a, khawk ah tang lai hun biakpiak na lim leh tu hun biakpiakna et kak sakna ahi hi.

A thu Tanglai hun Tuhun

Pasian Lungkim
Mihingte mawhna amaisak ding pen Topa Pasian ahi hi. Ama ngetna in nuntakna hi. Tua nuntakna pen mawh banglo (neilo) hi ding hi. Tua nuntakna piakna pen sisan tawh lah ding ahi hi. Mihingte lam pan i nuntakna leh sisan piak ding a om loh ciangin Topa Pasian mahmah in Topa Zeisu hih leitungah hong sawl in mihing pianzia hong la a, a nuntakna pia (pai)sak hi. Topa in leitung buppi a dingin ama nuntakna pia (pai)in a sisan Pa’ mai ah a piaksa ahi hi, “Khrisin mawhna hangin khatvei a kipiak khit ciang a tawntung a ding kimang ahih manin Pasian’ tak lamah a tu hi” (Heb 10:12)na ci hi. Khris biakpiakna pen Pa Pasain in sang a lungkim mahmah zo hi. Tua ahih manin Topa Pasian thukhenna zumpipan in mawhmai sak khit zawhna thu tangko khia hi(Jhn 19:30 – kizozo hi). Tua ahih manin Topa in, “Mawhna a kimaisak khit ciangin mawhmai sak nadingin biak na piak ding kisam nawnlo hi” (Heb 10:18)na ci hi.

Siangtho khin
Leitung mite mawh nei ci a, a mu pa in Topa Pasian ahi hi. Ahih hangin “Topa Zeisu sisan hangin siangtho khin” hong ci hi. “A ma Topa Zeisu si in eite mawhna khempeuh hong sawp siang hi” (1 Jhn1:7) na ci hi. Thu khat pan in mi khempeuh mawhna hang in buaina ding om nawnlo hi. A thu pan in Khris si hangin a maute mawhna siang sak zo hi. Ahih hangin mi tampi te kisam lopi Hell ah paiding uh hi. Banghang hiam cih leh Khris sisan hangin mawhmaina thu thei lo, umlo ahih man hi.

Sanding kisam
Nang’ Topa nasep um a, nasan ding kisam hi. Mawhna a bawllo hilo in nisim in mawhna na bawl ding hi. A hih hangin Khris sisan hangin na mawhna khempeuh siangsak khin zohi. Tua thu pen Pasian nasep hi a, amah lungkim khin hi. Tua ahih manin, “Topa in mawhna a khuk sakloh mi, a lungsim ah khemna a om lo mi, thupha ngah ahih hi (Late 32:3)na ci hi. Tua thu um khial lo in um suk takpi pah in. Tua ahih manin nang leh nang na kikhem loh ding thupi mahmah hi.

Dotna (14)

1. Mawh khu sak pa leh maisak pa in kua hiam? _____________________
2. Topa in mawhna pen bang na tawh maisak thei ci hiam? ___________________
3. Ei deihna bang i nuntakna zat na pen __________ ahi hi.
4. Sisan ngetna pen a bang nget na ahi hiam? _______________________________________________________
5. Bang hang in mawhna a ding nuntakna ngen hiam? ______________
6. Siampi pa in a kisikna tawh amawhna mai thei hiam? ________________________________
7. Bawng _______ in bawng ___________ bawng ____________ in a mawhpa ___________ tang suak hi.
8. Israel te biakpiakna khempeuh kua tungah kicing hiam? ____________________________________
9. Eite siampilianin __________ hi a, biakna gan in _____________ ahi hi.
10. Khris in a nuntakna a kipiak khit ciang gan tawh biakpiakna a kisam lai ding hiam? __________________________
11. Leitung mite hell tun ding a kisam lai hiam? A bang hang tung lai ding hiam? ________________________________________________________________.

.

SIN NA (15)

SISAN NASEPNA

Sinna (14) ah sisan tawh mawhmaina thu I thei zo hi. Sisan hangin mawhna mai bek hi lo in nadangtampi semkhia hi. Tua a sep na te i en to lai ding hi.

Thukhenna pan suakta
Sisan hangin Topa thukhenna pan suakta sak hi. Israel mite Izipt gam salsuah na pan asuah tak niding zan in Topa in Tuunogo in tua zan mah asa nek dingin sawl hi. Tuu no si kim khat la in a nek na inn kong khak khuam nih te leh bang tung zawl nuh ding in sawl hi. Tua zan in Topa’in Izipt gam thukhem ding hi ta hi. Tuu no si in Israel mite (limte ci) hi a, tua sisan a muh ciang Topa thukehn lo in amau te paisan ding ahi hi. Sisan ki nuhloh innte ahih leh thukhenin tacil leh ganhing tacil si ding hi(Pai 12:7-13).

‘Ama kumpi tokhom tung a atu Faro tacil a ki pan in thangmial sung a a oma kinan mite tacil leh ganhing tacil khempeuh zan kim lai takin Topa in vatgawp hi(Pai 12:29). Ahih hangin Israel mite tacil te ahih leh silo hi. Vet gawp na thuak lo hi. Tua bang vat gawpna pan suahtakna in unau te gamtat hoihna hang hi lo hi. Tuuno sisan hang ahi hi. Topa’in sisan en in paisan hi.

Tuamah bangin leitungbup thukhenna pan suahtakna ding sisan kisam hi. Ahih hangin Topa san theih a siangtho sisan aom loh ciangin ama vaihawm na tawh Khris sisan bua khia sak hi. Khris mah mah in, “Hih hai in mi tampi te’ mawhna kimaisak na ding a kibua sa, thu ciamna thak ka sisan ahi hi(Mate 26:26) na ci hi. Tua sisan tawh mawhmaisakna kingah ahih leh mawhna hang a thukhenna thuak ding kisam nawnlo hi Khris in, “Topa a um te in mawhsakna thukhenna a thuak kei ding hi. (Jhn 3:18) na ci hi.

Topa in Khris sisan hangin namawhna te hong maisak a, (Thu hong khen nawn lo in paisan khin hi). Tua thutak na sang thei hiam? Israel mite thukhen na pan a suak ta sak pa in Topa Pasian mah ahi hi. Gamtat hoihna hang hi lo in sisan hangin suakta sak hi. Tua mah bangin leitung buppi Khris sisan tawh a suahtak ding a vaihawmpa in Topa Pasian mah ahi hi. Topa’ mahmah in Khris si a et na tawh thukhen nawnlo a, a om na pen na up na san ding bek a hi hi.

A nakhat Rahab
Israel mite Khanan gam a lut ma, Shittim khuapi ah a om laitak Joshua in Jerikho ah thukan minih sawl sim hi. Tua thukamte Jerikho a om Rahab ki ci a pakhat numei inn ah tangin giak uh hi. Tua ciangin Rahab in a thukan te kiangah Israel mite in Jerikho alak uh ciangin amah leh a innkuan pih te a thaloh nang kiciamna ngen hi. Thukan simte gel zong kiciam uh hi. Ahi zongin Jerikho a kilak ciangin apakhat Rahab inn a ki theih na ding thu kan sim tein khauhual sanpia a, tawlet ah khih sak hi. “Thukan te in khausan khiksakin na nu na pa na sanggamte innsungah na sam ding hi. Inn pua lam ah a pusuah a asih leh ama khialh na hi ding hi (Joshua 2:1-21) na ci hi. Israel mite tungah Pasian in Jerikho kuapi a piak ciangin khausan ki khih na innsunga om pakhatnu Rahab innkuanpih khempeuh that lo in paikhiat pih uh hi (Jos 6:23).

Rahab pen a gamtat hoih hi beek lo hi. Numei pakhat khat hi. Ahih hangin Topa akihta a um khat hi. Tua bang a kihtak launa tawh k icing zo nai lo hi. Amau upna pen sepna tawh lak hi. Koi bang in lak hiam cih leh thukan sim te seel hi. Tua bang gamtat na in a nuntakna suplawh thei hi. Ahih hang tua thu don lo in huh a, a inn kuan bup sihna pan suahtak na ngah hi. Tua suahtak na pen khausan hang ahi hi. Khausan kikhih na innsung a om mi khempeuh suakta hi. Khausan pualam a om khempeuh khuapi bup in si uh hi.

Tua khausan in Khris sisan lim lak hi. Khausan pen Rahab neihsa hi lo hi. Thu kansimte’ piak hi. Tuamah bangin Khris’ sisan pen eite tung pan hi lo hi. Pasian hong piak ahi hi. Khausan hangin sihna pan a suah tak mah bangin Khris’ sisan hangin sihna pan suahtakna thu ki ngah khin hi. Tua sisan sang a belh ding bek ki sam hi. “Singlamte tunga a luang kha ama sisan tungtawn in leitung vantung a om na khempeuh tawh ki lem na a bawl zo hi (Kol 1:20) Khris sisan hangin Pasian tawh hong ki lem sak hi.

Diktangsak
Mite in Pasian’ maiah sep na tawh dikki tang zo lo cih i thei zo hi. Ahih hangin Pasian in Zeisu Khazih sisan hangin dik hong tangsak hi. Adam ta Abel in Tuuno tawh topa tungah biakna pia hi(Pian 4:4). Abel biakna Pasian in sanghi. Cihnop thu in amah inPasian maiah ditansak na ngah hi. Ama biakpiakna tuuno sisan in Khris’ sisan lim ahi hi. Tu in Pasian in Khris sisan hang a diktan sakna hong pia zo hi. “Ama sisan hang in diktan sak i hih khit nung sang, ama tungtawn in Pasian thangpaihna pan hotkhiat in i nak om zaw sem ding hi (Rom 5:9) ci hi. Tua ahih manin sisan hang indiktan sak bek hi lo in Pasian hehna pan zong hotkhiat sa i hi hi. Tua sisan hanga diktan sak na thu na up na san ding bek om lai hi.

Gimna lianpi hun sung thu um te zong sisan hang a diktansakna a ngah na ki mu hi. ‘Hih mite pen bawlsiat na lianpi thuak in a hong suak ta mite hi uh a, a puan uk Tuuno’ sisan tawh sawp in a piaksak ahih uh hi(Mang 7:14) na ci hi. Na puan pen Tuuno ahi Khris sisan tawh na sawpsiang zo hiam? Thukham zuihna tawh a ki ngah zo lo dikna pen Khris’ sisan hangin a hong ngah sak Pasian’ in tu leh a tawntung in phat in om denta hen!

Tankhiakhin
Eite in a kipat cil in leitung mi bangin i suakkhia hi. Leitung mi khempeuh dawimangpa khut sungah a om hi(Jhn 5:9). Tua dawimangpa khut sang pan eite paikha zolo in Pasian khut sung tung zo lo hi hang. Tua ciangin Topa’ mahmah in Khris’ sisan tawh hong tankhia hi. “Nang (Khris) hong ki go khin ahih manin minam kimleh paunam kima paumite sungpan in nasisan tawh Pasian adingin nong tankhin zo hi(Mang 5:10)na ci hi. Khris si san tawh Pasian a ding hong tankhia khin zo ci ahih manin eite pen Pasian ading i hi khin hi. Nidang in eite in bangmah a kimanglo leitung ngeina te tawh nungta in i gamta hi. Tuasung pan Khris sisan tawh hong takhiat na pen Piter in, “Na nu na pa te uh tung pan a nangah uh ki man na a nei lo gamtat na pan in, a ki sia thei kham leh ngun te tawh hong kitan khia ahi kei hi. Mawhsak nading a om lo tuu no’ sisan tawh a ki bang Khris’ sisan manpha tawh hong kitankhia hi cih thei un’ (1 Pitre 6:20)na ci hi.
Mite in pupa guizui tanglai ngeina gamtat na te ip lah ciat uh hi. Tua gamtatna te in kimanna neilo a, tua sung panin Khris’ in hong leizo hi. Tua ahih manin ei pen ei ahi nawnlo hi hang.

Paul in, “Note pen manpia a hong leisa ahih manin Pasian hong neihsa note pumpi leh lungsim, kha tawh Pasian min na thang sak un” (1 Kor 6:20-kawl)na ci hi.

Dotna (15)

1. Israel mite bang na tawh thu khen na pan suakta hiam? _________________________________________________
2. Eite sisan tawh thukhenna pan i suak ta ding hiam? _________________________________________________
3. Pakhat nu Rahab pen thu kan ten bangna pia hiam? ________________________________________________
4. Khausan in bang lim lak hiam? ___________________________________________________
5. Khris sisan hangin thukhenna pan suakta cih na um hiam? ___________________________________________________
6. Thukham zuihna tawh a kingah zolo dik na pen bang tawh kingah thei hiam? _____________________________________
7. Pasian leh mihingte bangin galki lem na piaksak hiam? _______________________________________________
8. Gimna lianpi hun sung thu um te in bang tawh a puanulh pak sak hiam? __________________________________________________
9. Leitung mite sung pan eite bangna tawh hong lei hiam? ________________________________________
10. Khris sisan tawh, nang hong kilei khinna hih manin kua ahih ta na hiam?

.

SINNA (16)

TAANG THUAKNA

Sinna (15) na ah sisan nasep nate i theizo hi. Tu-in tang thuakna tawh kisai i ento ding hi. Na te pawl khat ah taang hihsak ding hi theilo hi. Gentahna in Mikhat taang dingin an ki nek sak thei lo hi. Aman a nek kul hi. A hih pawlkhat thute pen taang ding kihih sak thei hi. Gentahna in leiba pen taang in ki lo sak thei hi. Tua hangmah in mawh(na) tawh kisai in taang ding thuak sak na pen i tel siam mahmah ding ki sam hi.

Keel lu tungah suan
Israel mite in mawhna hang a ki lem na bawl na ni-in unau te mawhna amai theih nadingin a nungta keel khat siampipa kiangah hong paipih uh hi. Tua ciangin sathau nilh Siampipa in a nungta keel tungah a khutte gel nga in Israel mite mawhna leh khialhna, thupal satna khempeuh pulaakin keellu tangah a suat khiat ciangin amaute mawhna khempeuh a puakhia tua keel pen mi a om loh na mun sehnel gam sungah bawlkhia ding hi(Siam 16:21).

Israel mite mawhna, khialhna khempeuh Topa’ thu khenna bangin keellu tungah tunga hi. Tua amawhpua keel pen gamsungah a hawlkhiat ciangin a maute mawhna, khialhna leh thupalsatna khempeuh in zong a zui mang hipah hi. Tua ahih manin Israel mite tungah mawhna om nawn lo hi. Mawhpua sak leh a mai sak pa in Topa Pasian ahi hi. Topa in hih bangin thukhen ahih manin Israel mite amawhna uh pan suakta uh hi.

Khris’ tungah suan
Tu-in leitung mi khempeuh te mawhna pen Khris tungah suan in Khris’ in mawh(na) tha man sihna hong thuak sak hi, “Ei te khempeuh in tuu bangin lam i khial khin a, eite khempeuh eima san ciat ah i paikhin hi. Topa in eite khempeuh’ mawhna tea ma tungah a suan hi” (Isai 53:6) na ci hi. Laisiangtho in eite khempeuh mawhna te ama tungah suan hi ci ahih manin eite cih na sungah nang zong na ki hel khin hi. Thu um leh um lo leitung mi khempeuh ki kihel khin hi. Tua ahih manin nang tungah mawhna om kihel nawn lo hi. Eite mawhna khempeuh ci ahih manin a bei sa mawhna tu hun mawhna leh mailam i bawl ding mawhna khempeuh a puakhawm khin ahi hi. A ma tungah a cih ciangin Topa Zeisu Khris tungah a cih na ahi hi. Tuiphum pa John in zong Topa Zeisu hong pai amuh ciangin, “Hih leitung mawhna pua khia Pasian Tuuno,”(Jhn 1:29) na ci hi. Paul in zon, “Khris in ei te mawhna hangin sihna a thuak hi (1 Kor 15:3)na ci hi. Tua hi a, eite mawhna la a, a ki suanpa in Khris’ ahi hi.

Mawh asuanpa
Israelte mawhna pen Siampi pa bek in keel lutung ah suan thei hi. Amau mahmah in suan thei lo uh hi. Tu amah bang in leitung mi khempeuh mawhnate Topa Pasian bek in Khris’ tungah suan thei hi. “Pasian in mawhna a nei lo Khris’ pen eite taang in mawhnei mi a suak sak hi(2Kor 5:21) na ci hi. Mawhna a neilo pen Khris’ bek ahi hi. Pasian’ in Khris’ pen eite taangdingin mawhneimi suak sak hi. Tua bang a pian theih na in a beisa kum tul nih lai pek ahi hi. Tua ahih manin Pasian in a bawl a vaihawm n ate na upna san ding bek kisam hi. Tua bang in na up leh Pasian muhna ah mawhna pen na siang ta hi. Tua in lungdam na thu ahi hi.

Mawh(na) thaman sihna
Tu-in Khris’ tungah eite mawh(na) khempeuh tung ta hi. “Mawh(na)thaman sihna ahi hi” (Rome 6:23. “Tua ahih manin eite tang ding Khris in sihna thuak hi”(Heb 9:28). Tua hi a, mawhna hangin kuamah khat vei sihkik ding kisam nawn lo hi. Leitung mi khempeuh mawh(na) hanga a si ding kuamah om nawn lo hi. Khris in leitung mi khempeuh tangding si khinzo hi, “Tua Zeisu hang in eite’ mawh neih hi lo in leitung khempeuh mawhna hang a Pasian hehna a damask pa ahi hi(1 Jhn 2:2). Mitam pi te in hih thu a theihloh manleh a uploh manin hell tunlawh ding uh hi.

Thukham hamsiatna
Sinna (11) ah mi in thukham zui zo lo ahih manin hamsiat a thuakna i theizo hi. Banghang hiam cih leh thukham zuih na ah khat zong sit lo a zuih tin ten ding ahi hi. “Mi khempeuh in thukham zui zo lo ahih man hamsiat na thuak hi”(Gal 3:10-13). Hamsiatna thuak te singkhuam tungah khai na thuak hi, “ Khris’ in eite tangin hamsiatna a thuakna tawh, thukham in a hamsiat na pan eite hong tankhia zo hi(Gal 3:13). Khris in eite tang in hamsiat na thauk ci hi. Tua ahih ciangin singkhuam ahi singlameh tungah khaina thuak sak hi. Tua ahih manin hamsiatna pan na suakta zo hi. Singkhuam tungah khaina thuak ding kisam nawn lo hi. Hamsiatna leh sihna pan na suah tak na pen na hanciamna leh na zuih zawhna hang hi lo (Sepna leh gamtatna hang hi lo), Pasian hong vaihawm sak Khris tang sih na hang bek hi zawh hi. Pasian hong hehpihna hang bek ahi hi. Tua thu uma, na sang ding kisam hi.

Sihthuakna (အသေခံခြင်း)
Adam mawh(na) hang in mite sihna thuak cih i sin zo hi. Sihna man thum om a, tua te in :-
1. Kha lam sihna- Mihing kha leh Pasian kha ki zop na kitat cih na hi. Mi khempeuh Adam hangin i suah a kipan kha lam ah i si hi.
2. Pumpi sihna- Pumpi leh kha a ki khen ciangin pumpi sih i ci hi. Na sungah kha om lai ahih manin na pumpi nungta lai hi.
3. Nihvei sihna – Thu-umlo te pumpi a sih ciangin a kha pen tawntung mei lipi sung tun na in nih vei sihna (or) tawntung sihna ki ci hi.
Tua sihna pen mi khempeuh ina thuak ngei ding ahi hi. Ahih hangin Pasian honghehpihna hangin eite tang ding Topa Zeisu sihna a thuak sak hi. Tua hangin mi-in sihna pan suak ta thei hi. Khris in singlamteh tungah sihna a thuak na hangin eite tang Pa tawh ki zopna kitat hi. Tua ahih manin, “Ka Pasian, Ka Pasianaw, bang hang in hong taisan na hi hiam?” (Mate 27:46) ci-in ki lo hi. Hih bangin Khris sihna hangin eite Pasian tawh kizop kik theihna i ngah hi.
Khris’ ama pumpi tawh sihna a thuak man in eite in pumpi natna pan damna leh pumpi tawntung siatna pan hong suakta sak hi. Eite pumpi a sih leh zong Khris’ hong pai ciangin muat thei lo pumpi tawh tho kik ding hi. Khris hong pai ciangin i nuntak leh zong si nawnlo in miphiat kikal in a hingtang mah tawh hongla ding hi. Khris asihna hangin nihvei sihna ahi tawntung meilipi pan i suakta khinzo hi. Ahih hangin hih thu ngah theih nadingin upna kisam hi.

Dotna (16)

1. Israel mite mawhna kuatungah ki suan hiam? ________________
2. Kua in suan hiam? __________________
3. Mi khempeuh mawhna kua tungah kisuam hiam? ____________________
4. Kua in suan hiam? _______________________
5. Namawhna a om lai ding hiam? ___________________________________
6. Namawhna bangzah ki suan hiam? __________________________________
7. Thukham hamsiat na pan koibangin suah ta thei? ______________________
8. Hamsiatna pan na suakta khin hiam? ___________________________
9. Pasian tawh kizopna na ngah khin hiam? _________________________
10. Khris hong pai ciang koibang hi ding hiam? ________________________________________________

.

SINNA(17)

MILUI SIHNA

Sinna (16) na ah tangsihna isin khin hi. Tun mawhna bawlmi lui thu i kan ding hi.

Hehpihna lian zaw
“Mawhna a kham ciangin hehpihna a lian zaw sem hi”(Rom 5:20). A cihnopna ah mawhtam sem sem, hehpihna lian zaw sem sem ahi hi. Tua ahih leh hehpihna lian zaw i san theih na dingin mawhna tampi i bawl ding hiam? Cih ding ahi hi, “Tua ahihleh Pasian hehpihna a khamna dingin mawhna bawl bawl ding ihi hiam? Tua bang hi deklo ding hi. Mawhna a sihsan eite in tuamawhna sungah bang ci-in bual thei lai ding ihi hiam?” (Rom 6:12).Tua ahih leh mawhna thaman sihna thu en dih hi.

Khuavak gamah
Pasian in Adam pen khuavak gamah koih hi. Khuavak gam icih ciangin mawhna om lohna mun Pasian ukna gam cih na hi.

Khuamialgam tung
Adam in Pasian kammal a man loh manin khuvak gam pan khuamialgam tung hi. Khuamialgam cih pen Pasian in lohna mun hih mawhna leitung cih na hi.

Mawhna sila suak
Khuamialgam topa in mawhna ahi hi. Khris in, “Mawhna abawlmi khempeuh mawlna sila a hi uk hi”(Jn 8:34).Adam in Pasian kammal a man lohman in khualmialgam i mawhna sila suak hi.

Suahna tawh
Adam in Pasian kammal a ngaih lohman in mawhna sila a suah mah bangin a masuan lehkhak te zong khuamial gamah cualna tawh tunga mawhna sila suak uh hi. Tua ahihmanin nang zong na topa pen mawhna ahi hi.

Mi-in hih zo lo
Pasian in na mawhna hong maisak khin hi taseleh, nang khumialgam sungah mawhna sila mah in na om lai leh mawhna mah na bawlbawl ding hi. Mi-in khuamial gam pan pai khiat ding ahi zongin, mawhna sila hih na pan suahtak na ding a hi zongin bangmah hih zo lo hi.

Tapa sawl
“Pasian in khualmialgam sunga mawhna sila suak mite gupkhiat na dingin Topa Zeisu khuamialgam ah hong sawl hi” (Heb 3:14-15, Mate 4:14-16). Topa Zeisu in khuamialgam sung ah a om bang in mawhna sila suak lo hi, “Amah in mawhna bawl lo a, zuau a gen lam zong ki za ngeilo hi” (1 Pi 2:22). Tua ahihmanin khuamialgam sunga mawhna sila asuakte gupkhiat zawh nading hih zawhna nei hi.

Khris’ sungah
Mite in khuamialgam sungah suahnatawh tung hi. Tua ahih manin sihna bek tawh paikhiakik thei hi. Genteh na in innkuan sungah suahnatawh tungin sihnatawh pai khia kik hi. Tua mah bangin mihing in sihna tawh khuamialgam pan paikhiat kik ding ahi hi. Ahih hangin pumpi sileh Hell tun ding bek om hi. Tua ahih manin Pasian in mite pen Khris’ sungah koih hi. “Khris Zeisu sungah om na hih man un” (1 Kor 1:30). Tua bangin Pasian mite Khris’ sungah hong koihna thu upna tawh na san ding hi.

Milui si
Khuamialgam sungah suaka, mawhna sila ahi mi pen milui kicihi. Milui in Pasian’ thumang thei lo hi. Athupan in ama topa ahi mawhna ithu a man dinga kisam ahi hi. Tua milui pen biaknalam na semte in gamtat hoih gamtat ding ahih hang kingah lo hi. Pasian in tua milui pen puah phat dingin hanciam lo a, beisak mang dingin gel zaw hi.

Tua ahih manin tua milui pen Khris’ sungah koihin Khris’ tawh a kibang in singlamteh tungah sihna thuak sak hi. Laisiangtho ah, “Mawhna pumpi in mawhna bawl lo in, mawhna sila i suahnawn loh na dingin, eite milui pen Khris tawh ki khai lum khawm zo hi cih i thei hi”(Rom 6:6)na ci hi.

Milui in mawhna sila hihna pan Khris’ tawh sihna a thuak tak ciangin mawhna sila pan suakta hi. “Banghanghiam cihleh Asimi peuhmah mawhna pan a suak ta hi”(Rom 6:7). Misi pen mawhna in uk thei nawn lo hi. Tuadan in milui in mawhna sila hih na pan leh khuamial gam sung pan paikhia hi.

Pasian muhna leh mite muhna
Mite muhna pan singlamteh tungah Topa Zeisu in sihna thuak hi. Ahih hangin Pasian deihna bulpi in Khris’sihna ding hilo hi. Milui sihna ding ahi hi. Tua ahih manin milui pen Khris’ sungah guangin(1 Kor 1:30)Khris tawh sikhawmsak hi(Rom 6:3). Tua ahihmanin in Pasian’ muhna pan singlamteh tungah milui si ci hi.

Khris’ sungah guang
Tua ahih leh milui pen Khris’ sungah Pasian in koici bangin guanghiam? Cih lungngaihna ding thu om ding hi. Tua pen Pasian nasep hi a, mite in milui pen Khris’ sungah i guang thei kei hi. Topa Zeisu in, “Leitung pan hong ki khaitoh ciangin, ka kiangah mi khempeuh ka huai ding hi” (John 12:32) na ci hi. Khat vei, “Note zong Khris’ sungah hong ki huai khawm hi” (Eph. 1 :13) na ci ahih manin ei sep hi lo, Pasian’ sep ahi hi.

Upnatawh sang
Khris’ tawh sikhawm cihpen na san ding hamsa kha ding hi. Ahih hangin Pasian nasepna pen upna tawh san ding kisam hi. Paul zong Khris’ a sih lai takin thu um mi hi nai lo hi. Ahih hang thu um mi hong suah ciang a khuanung pan in hih bangin pulaak hi, “Khris tawh ki khailum khawm khin zo”(Gal 2:20) na ci hi.

Kivui khawm
Mihingte a sih takciangin hanah kivui hi. Tumah bangin Khris’ tawh a si khawm mi lui pen Khris’ tawh kivui khawm hi. “Amasih na sungah hongkiphunm ahih manin, Amah tawh hong kivui khawm zo hi”(Rom 6:4). Tuahi a Khris’ tawh na ki vui khawm khin zo hi. Nami lui in singlamteh tungah sihnathuhak aman ah a tawpta hil. Tua ahih manin mawhna silapan na suakta zo hi.

Thawhkikna
Topa Zeisu sihna pan thokik hi. Tuamah bangin eite zong a thak nuntakna tawh itho kik zo hi. “Misi te lakpan Pavang liatna tawh Khris’ a thawh kik bangin eite zong nun takna thak ah i kalsuan theihna ding ahi hi(Rom 6:4) na ci hi. Khatvei, “Baptaiz na ah amah tawh kivui khawmin, misite lakpan Amah a thokik sak Pasian’ na sepna no up man un, Amah tawh hong ki thokhawm sak zo hi” (Kol 2:12). Tuamahbang in nangzong na tho kik zo hi.

A thak nuntakna tawh
Tuabanga thawhkik tak ciangin milui thokik hi lo hi. A thak nuntakna tawh mi thak tho kik hi. “Mi hai aw, na tuh khai ci muatmasa kei leh a po thei kei hi. Natuhciangin a hongpo ding a kung na tuh kei a, buhtang ahi zongin, khaici dang khat peupeuh ahi zong in a tangbek na tuh hi”. Ahihzong in Pasian in Ama hoihsakbangin khaici khempeuh sungah akung ding a guan hi.(1 Kor 15:30-38)a cihnopna in a a kituhatang leh a hongpo to a kunglim kibang lo hi. Buhtang pen keuin a silimnei hi. Hongpo to a kung pen hong hing sitset in nuntakna lim nei hi. Tuamah bangin Khris’ tawh a sikhawm milui leh a thokik mi thak ki bang nawn lo hi.

Piansakthak
“Mikhat peuh Khris’ ah a om leh amah piansakthak ahi hi. A lui pen beimanga a thak a tung zo hi”(2Kor 5:17). “Tua bang a Khris’ ah piansak thak mi te pen nihvei suak kik te ki ci hi. Mi tampi te in nihvei sauk kikna(Born again) pen gamtat kihel na(or) lungsim lawnna hi ci thei uh hi. Tua ahihmanin gamtat hoih mahmah leh ahi zong, Pasian thu lamah hahkat mahmah leh ahi zongin(born) mahmah ci uh hi. Naungekkhat hong suah ciangin hongnak suak mahmah cih bang om ngeilo hi. Gamtat ki khel na tawh(born) thei hi leh Khris’ hong pai a sihna thuak ding kisam lo hi. Tua ahih main nihvei suahkikna(born again)pen mihing lam pan hi lo in Pasian in Topa tawh a sepna ahi hi. Tua ahihmanin a kuamah peuh nih veisuak kik na(born again) theilo bek hi zawhi(born again) na dingin sepna kisam lo hi. Upna tawh san ding pen na mawhpuak ahi hi.

Dotna(17)

1. Mawhna a khanleh _______________ lianzaw sem hi.
2. Adam in khua mail gamah koibang in tung hiam? _________________
3. Khuamial gam toopa in _____________ ahi hi.
4. Khuamial gamah koibangin tung na hiam? ______________________
5. Nangkua sungah hong ki koih hiam? ______________________
6. Khris tawh na sikhawm hiam? _________________________
7. Phumna pen koi bang china hiam? ___________________________
8. Khris tawh na thokhawm zo hiam? ________________________
9. Thawhkik ciangin ____________ ahi hi.
10.Nihvei suah kik na pen gamtat kikhel na ahi hiam? ________________________________________________________________

.

SINNA (18)

KHRIS HANG A KI NGAH TE

Eite in Khris tawh I thawh kik tak ciangin anuai a hamphat nate I ngah hi.

Nihvei suak kik khin
Topa zeisu in, “ Nihvei suahna angahlo kuamah peuh in Pasian gam a mu kei ding hi(Jhn 3:3) na ci hi. Tua ahi leh koi bang in nihvei na suak theiding hiam? Topa Zeisu in,”Tui leh khasiangtho tawh suak ding”(Jhn 3:5” ci hi.Tui cih ciangin pawlkhat te in tuiphumna tawh nihvei suak khincin um mawh hi. Ahihciangin tui phumna tawh nihvei suak kik thei lo hi. Suak thei hi leh Khris hih leitung ah hong pai ding kisam lo hi.

Nihvei suakna tel thei nading inkhat veisuahna theih ding kisam hi. A masa suahna pen nugil sung pan suah na a hi hi. Amasa suah tak ciangin Adam suan Adam innkuan sung pan ki suak hi. Adam suan milui in mimawh ahi hi. Amasa suah na tawh vantung gam ki lut thei lo hi.Nihvei suah kik kei leh Pasian gam lut zolo bek tham lo in muh zong mukha lo ding hi. Nihvei suahna dingin tuiphumna , gamtat ki khel na, biakna lamah hamciamna, thukhamzuih nate tawh ki ngah lo hi.

Pasian in milui Adam suan pen Khris tawh singlamteh tungah kilh lum hi. Tua khit ciangin hansungah vui a, tho kik sak hi. Tua bang pian sak thak hih na pen mi in hih thei lo hi. Pasian vangliat na tawh ahihi. (2 Kor 5:17). Tua bang piansak thak mi hih na pen nihvei suah na ahihi.

Tapa gamtung zo
Tu ma milui nuntakna tawh khuamial gamah ki om hi. Tua khuamial gam sung pan pai khia thei ta kei leng Pasian in Khris zang in eite hong kaikhia hi. Laisiangtho ah,”Amah in khua mial ukcip na pan eite hong honkhia in a it a Tapa ukna sung ah a hong tun zo hi” (Kol 1:13) na ci hi. Tua ahih manin khuamialgam sungah na om nawn kei hi. Khris gam sung na tung ta hi. Khatvei, ‘Khris tawh hong thokhawm sak in, vantungah hong tu khawmsakhi(Eph 2:6). Tua ahih manin, “Na leibuk ahinaten na leiinn(pumpi) a kisiat leh mihing khut tawh ki bawl lo, Pasian bawl sat awn tung inn khat vantung ah I nei hi”(1Kor 5:1). Vantungah omna ngahlo ding hi lo nahih manin hih leitung pen gilhlahding hilo hi. Vantung palai a om ding ki lawm hi.

Tawntung nuntakna ngahzo
Nangmah in, “Gupkhiat na a hong ngah sak lungdam na thu ahi thuman thu tak na zak hit uh ciangin, amah na up man un, hong kamciang sa Khasiangtho tawh ciamtehna ahong khen hi”(Eph 1:13). Khasiangtho ciaptehna nangah leh Khris’ na ngah zo hi. Khris’ ngah khin zo na hih manin nuntak tawntung na zong na ngah zo hi. Tua bang na ngahna pen nang mahmah in na tel ding kisam hi.(1John 5:11-13).

Pasian ta zi zo
A masa na suah na pen Satan ta hih na tawh na suak hi(Jhn 8:44). Ahih hangin zeisu Khris nasan a kipan Pasain ta suahna ngah zo(Jhn 1:12). Tua ahih manin, “Pasian ta te I hih lam tak tua kha in eite kha tawh teci apang khawm hi”(Rom 8:16). Tua hi khinzo ihih manin innluah te zong I hi hi.(Rom 8:17)

Pasian sungah kisel zo
Nanuntakna inPasian kiangah om khin hi. Laisiangtho in,”Note na si zo uh a, tu in na nuntak na uh, Khris tawh Pasian sungah a kisel zo hi”(Kol 3:3). Tua ahih manin nuntakna pen satan in sukha thein awn lo hi. Tua banah Topa zeisu in,” Ka tuu te in ka aw hong ngai uh hi. Ke’n amau te ka thei a, amau tein ka nung hong zui uh hi. Amau te nuntak tawntung na ka pia a, a kisia ngei kei ding uh hi. Ka khut sung pan in kuamahin amau te hong sut khia zo keiding hi. Amau te hong pia ka Pa in, na khempeuh sangin lianzaw ahih manin kapa khut sung pan kuamahin a sutkhiazo kei ding hi” (Jhn 10:27-29).

Tun nang pen Khris’ tuu nahih manin nanungta tawntung ta hi. Siatna pan zong suakta den nahi hi. Siatna cih ciangin hell paina china hi. Pa Pasian leh Khris sungah selin om khinzo nahih manin satan in hong kai in hongsukha thei nawn lo hi. Ahih hangin mawhna bawl dingin hong zol thei ahih manin kidop ding kisam hi.

Diktangzo
Thukham tawh a kingah zolo dikna pen a ngah khin na hi hi. Diktansakna pen Pasian bek in pia thei hi. Dik atang sak pa Pasian ahi hi(Rom 8:33) na ci hi. Tuadiktan sakna pen mite muhna hi lo, Pasian muhna ahi hi.

Pasian in, mawhna a nei lo mi, kote tang ding mawhna a suak sak hi. Banghanghiam na cih uh leh ko te in tua mi hangin Pasian dikna ka suah theih na ding uh hi(2Kor 5:21)na ci hi. Tua ahih manin nang zong Pasian muhna ah dikna tang zo hi. Tua ahih manin midik banga nanuntak ding kisam hi.

Pasian mite hi zo
Abei sa hun in Pasian tawh na ki memat kei hi. Tua bek tham lo inPasian gal na suak hi. Ahih hangin,”Note na hih uh leh khualmial zung pan hong sam khia a, ama khuavak lamdang zung a hong tunpa phatna na tangkotheih nading un hong teeltuam mi pawl, kumpi za ngah sianpinam, mi nam siangtho, Pasian mite na hih uh hi. Khatvei lai in minam na hih loh uh hangin tu in Pasian mite na hi uh hi, khat veil ai in lainat nanangah loh uh hangin, tu in lainatna na ngah uh hi.(1Pi 2:9-10).

Nangmah in Siampi nam na hih man in Kumpi za a ngah bek hi lo in nangmah in thu nan ngen thei ta hi. Pasian mi namna hih manin Pasian tawh na ki zom den thei ta hi. Hehpih na zonga ngah khin na hi hi. Tua ahih manin na hih na ki tel in la lawki te bang a na nuntak nawn loh ding kisam hi.

Dotna(18)

1. A masa suah na in ___________ pan suah na hi.
2. Nihvei suah na in Khris tawh ____________ ciang ahi hi.
3. Nangpen ____________ vangliatna pan honkhia in, hong it ________ gamah hong tunpih hi.
4. Nang pen leitung i______________ palaina hi hi.
5. Nang pen _________ i tepciah sa na hi hi.
6. Nangin Topa Zeisu naupciang in Pasian _________ na hi zo hi.
7. Nang pen Khris _________ sungah om nahih manin Satan in hong _______ nawn lo hi.
8. Pasian muhna ah ___________ na tangzo hi.
9. Kumpi zaa a ngah __________ na hi hi.
10.Nang pen _____________ mipawl na hi hi.

.

SINNA(19)

GUPNGAH LUNGMUANNA

Gupkhiat na pen a ki pat pan atawp na dong Pasian in a sep khiat ahi hi. Pa Pasian in eite pen Tapa tawh hong gup ding leitung a pian mapek a a gel sa ahi hi(1Pi 1:20). Tapa Pasian in mihing pianzia hong la a, sihna leh thawhkikna tawh kicingsak hi. KHasiangtho in Pasian kammal thu zangin tua n ate hong tel sak hi. Eite in upna khat bek tawh i sang hi. Ei sep khat bek om lo hi.

Thutawh
Pasian in eite hong gupkhiatna, mawhna hong maisak na, nuntak tawntung na hong piak na i sannate koi bangin i thei ding hiam? Thuciam lui hunin Pasian in mihingte khatleh khat thu i kigen theih bangin dong thei hi. Ahih hangin tu hun khasiangtho hun ah a kammal thu tawh Pasian nasep na te ki thei thei hi. Tua ahih manin a thu, a kammal pen sim a tel ding kisam hi.

Thu in koi bang ci hiam?
Mihingte khat leh khat lai i ki khak ciangin lai sung a, a ki at bangin ki um pah hi. Tu amah bang in Pasian thuciamnate Laisiangtho ah a ki at bangin lungmuang takin I um thei hi. Pawlkhat te in Laisiangtho pen bittakin a up zawh loh manin adang lampi tawh up theih nang zongthei hi. Suk khakna a om thei nading ahi zong theihsak na lim tawh ahi zong up theih na’ng a zon ciangin Satan khemna sung tung thei hi. Topa Pasian up theih nading in,”Jew mite in theih sak na lim kalh uha, Garikmi tenpilna a zong uh hi. Kote in singlamteh tungah sihna a thuak Khris’ thu ka hrilh(2 Kor 1:22-23).

Mawhna thu khenna thuaklo
Mawhna tawh kisai in Topa Zeisu in hih banginngen hi, “Leitung mite tungah mawhna thu a khen dingin, Pasian in aTopa leitungah a hong sawl kei hi. Leitung mite in ama honga gupna a ngah theih na ding un, a hong sawl a hi hi. Amah a um mi inmawhna thukhenna thuaklo ding ci a hi, eite pen tapa um ihih manin mawhna thukhenna thuak lo ding ci-in um in i lungmuang hi. Pasian in in zuau gen ngei lo hi. “Mi te tecipan’ na eite in i manloh Pasian teci panna a lian zaw hi”(1 Jhn 5:9).

Eite hong sang
Mihingte in ei kiang hong pai te pen khat veivei i hawl khia thei hi. Ahih hangin Topa Zeisu in , “Ka kiang a hong pai mite ka hawlkhia peuh mah kei ding ding hi(Jhn 6:37). Topa Zeisu kiangah na pai takpi leh amah in nang hong sang hi cih lungmuang pah in. ama kampan hong gen nawn loh hangin ama thu laisiangtho twh hongsang cih ki thei hi.

Nuntak tawntung na ngah
Tawntung nuntakna cih ciangin Pasian tawh vantung ah omcih na hi. Mihing kha in mei liipi sungah tawntung nung tading mah ahi hi. Tua bang a hell mei liipi sunga, tawntung nuntakna pen sih na(or) nih vei sihna ki ci hi(Mang 20:14).

Topa Zeisu in, “Topa a um khempeuh tein kisai lo a, nuntak tawntung na a theih na ding ahi hi(Jhn 3:15-16) na ci hi. Tuiphumna John in zong, “Topa a ummi-in nuntak tawntung na a nei zo hi. Ahih hangin Topa a um lo mi in nuntak nanei lo ding a, ama tungah Pasian a heh tawntung ding hi a ci hi(Jhn 3:36).

Tu in Topa um na hih manin tawntung nuntakna ngah zo ci-in a kammal bangin lungmuang takin tawntung nuntakna pen sihkhit ciang angah pan ding hi loin tu a inuntak laitak mah a ngah ding ahi hi. Tua nuntakna ngah nading in ki cin ciang mawhna a sian ciang hi loin Topa up na tawh kingah hi. Tua ahih manin a thu, a kammal muan ding ki sam hi.

Khasiangtho gah
Topa Zeisu um a, nasan tak ciangin Kha siangtho zong nangahpah hi, “ Note ingupna a hong ngah sak lungdamna thu ahi thuman thutak na zak khit uh ciangin, amah na up man um, hong kamciamsa Kha Siangtho tawh ciamteh na ahong khen hi”(Eph 4:13). Tua ahih manin Khasiangtho (or) Khris kha angah khin na hi hi. Kha siangtho leh Khris’ kha a ki bang ahi hi.

Dotna(19)

1. Gupkhiat na pen a ki pat pan a tawp dong __________ in a sep khiat ahi hi.
2. Gup khiat na sep pen ___________ in geel a __________ in kicing sak hi.
3. Khasiangtho hun ah Pasian pen ______ tawh ki thei thei hi.
4. Pasian thu ciamte pen ________ ah a ki at bangin lungmuang thei hi.
5. Pasian upna dingin theih sakna lim a ki sam hiam? ______________
6. Tapa a um tein mawhna thu khenna a thuak ding hiam? ____________
7. Topa Zeisu in nang hongsan na koi bangin ki thei thei hiam? ____________
8. Tapa a um tein _____________ an ngah hi.
9. Kha Siangtho na ngah khin hiam? Koi bangin ki thei thei hiam? _____________________________________
10.Nuntak tawntung na tun ki ngah hiam? Sih khit ciang ki ngah ding
hiam? _________________________________________

.

SINNA (20)

KHRISTIAN NAM NIH

Thu um cil Khristian te khial theih thu khat om hi. Tua thu in Khris’ a um tein mawhna bawllo ding. Tua bek hi lo in mawhna bawl theilo cih ngaihsut na ahi hi. A zen zen in thu um mi khat mawhna a bawl kik leh nuntak kikna tan ding cih ngaihsun thei hi. A taktak in nuntak tawntung na pen mawhna tawh kisawh khak loh na ahi zong Pasian deihna bang om zawh na tawh ahi zongin kingah lo hi. Pasian hehpihna bek tawh a kingah ahih manin tankik cih om lo hi.

A zen zen in mawhna bawl simin ki tan hi leh nuntak tawntung na hi nawn lo hi, nuntak tawntung na a ki zom hi a, khat vei a kingah khit ciangin a tawntung in kip hi. Tua hi lo a, mawhna bawl sim in nuntak tawntung na tan in kisikkik sim in a kingah kik leuleu hi leh tawntung nuntakna hi lo, a kitat zelzel nuntakna hi ding hi. Pasain in thu um mite nuntak tawntung na a piak ciangin kilawm ki tuak sa a, a piak hi lo hi hehpihna hanga, apiak ahih lam theih ding ki sam hi(Eph 2:8-9).

Tua bek thamlo in thu um mi te in mawhna bawl thei lai veve ahi na thu Johnin hih bangin na at hi, “ Mawhna ka nei kei hi i cih leh ei mah ki khem i hi a, mawhna ka bawl kei hi i cih leh Amah zuau ngen i suak sak a, eite sungah Ama thu a teenglo ahi hi”(1 Jhn 1:8-10). Aman tak in thu ummitein mawhna abawl leh cinatna ngah hi. Pumpi ci a nat ciangin si pah hi lo a hih hang bangmah sem zoloin lupna tungah a lumcip mah bangin thu um mi in mawhna a bawl leh kha lam in na sem zonawnlo in a cina ahi hi.(Khacinatna).

(1)Ci leh sa mi (Sami)

Ci leh sa mi in Khris um lo Khris’ sang lo te ahih manin Khris mi hi lo(Rom 8:9). Khris neilo ahih manin nuntak na nei lo. (11 Jhn 9:12). Khris um lo ahih manin tu-in mawhna thukhen na thuak hi(Jhn 3:36).Hih bang mi in Khris’ nei lo ahih manin a lungtang sung a om to khom tungpan ‘kei’ mah cih na kiliat sak na in uk hi.

Paul in ci leh sa mi tawh kisai in hih bang in gen hi, “Leitung pumpia nei mi in Pasian Khasiangtho na te amang kei hi. Tu ate, haima a sa uh a, tua te, Khasiangtho bek tawh ki khen tel thei ahih ciangin amah in a thei zo kei hi (1 Kor 2:14). Ci leh sa mi in kha thu tel lo ahih manin deih lo, leitung na te bek deih belin nei hi. Ama nuntakna gamtat luhek, sepdan bawldante en leng zong Khadam om lo, daihna leh lungdamna omlo in lungdam lua zel, dah lua zel, lung kham zel, nuam lua zel, lung himawh zel cih bangin ui meikang bangin daihna neilo nuntakna tawh nungta hi.

Ci leh sa nuntakna pen lawki mite sung bek ah hi loin Khristian te sungah zong tampi om hi. Pastor te a ki pan, Up ate, numei lam makaite, khangno lam makai te, Pawlpi mi tampi te in a puatham pan in Khristian tawh ki banga Khris’ neilo ahih manin ci leh sa mi ahi hi, Hih bang nuntakna tawh Pasian deihna zui zolo hi. Zui nop na lungsim zong nei lo hi. Pasian deih nasang in ama deih na bang a gamtat ding thupi sak zaw hi Pasian’ maidai sak suak hi.

(2)Khami Khristian

Khami Khristain te in Khris’ pen lungsimtakpi tawh sangbek lo in ama nuntakna zong uk sak hi. ‘Kei’ cih kiliasakna khia suk hi. Hih bang mi in Khris’ nei a hih manin Khristain taktak ahi hi. Nuntaktawntungna zong nei hi.(Jhn 5:12). Mawhna thu khenna pan zong suak ta hi(Jhn 3:18). Topa maiah diktan sakna leh a siangtho mi ahi hi. (2Kor 1:2-30).

Hih mi in anuntakna amah kiuk sak lo in, Khris’ ki uk sak ahih manin Pasian deih na bangin nungta hi. Tua ahih manin Khasiangtho gah ahi. ‘Ki it na, lungdamna, ki lemna, lungduaina, migitna, hoihna, muan huai na, thu nemna, pumpi ki uk zawhna te a nuntaknaah ki mu hi (Gal 5:22-23).

Hih bang mite nuntakna in man nei a, tup na zong nei hi. Mukpau kampau, gamtat luhek, gimna leh tupna leh vaihawmna khempeuh Pasian deih na tawh ki tuak ahih manin midang te adingin zong ki lam behna suak a, mi tampi zol in a lai khia zote ahi hi. Anuntak na pen Pasian minthang na ki lang in, mi te zahtakna leh itna, maitan na ngah hi.

Thu um mi khempeuh tua bang nuntakna tawh nuntak ding ahi hi. Tua bang mite pen lawki te in zong zahtakin, ama hang in Topa Pasian hong um thei ding uh hi. Pasian’ lungsim su kha thu um min khempeuh lamet nuntak na a hi hi.

(3)Si leh sa mi Khristian (Sami Tapidaw)

Si leh sa mi Khristian in Khris’ pen a lungsim sung ah ngah ahih manin nuntak tawntung a ngah in, mawhsak thu khenna pan zong suak ta hi. Khristian khat ingah ding a ki lawm thuneih na zong ngah hi. Ahi bang a nuntak na ah Khris ki uk sak lo hi. Kei cih na kiphat sak na tawh nungta hi. Tua ahih manin Khristian ahih hangin Khristian lo bangin si leh sa tawh nungta hi.

Hih mi in Khris ngah ahih manin nuntak tawntung na atan loh hang si leh sa deih na tawh nungta ahih manin ama nuntak na in Pasian minthangsak lo bek hi lo in mindai sak suak hi. Si leh sa mite mah bangin ci leh sa gah gah khia hi.(Gal 5:19-21)

(A)Kawlentuh Pawlpi

Kawlentu Pawlpi in si leh sa tawh nungta ahih manin in Pual in hih bangin na tai hi, “Sanggamteaw, Khasiangtho lungsim a nei mite tunga ka gen bangin note tungah thu kong gen thei kei hi. Khazih sung a naungek tawh a ki bang si leh sa lungsim a pua mite tunga thugen bangin kong gen hi. Note lak ah, ki hazatna, kitot ki seelna leh ki tuam bawl na, a om lai teng, si leh sa lungsim a pua mite bang a, gamta hi lo na hi uh hiam? Lawki te ngeina bangin na gamta uh hi lo hiam? (1 Kor 3:1,3,9)

Kawllentu Pawlpi te in si leh sa deihna bang a nuntak uh bangin gupna a tan lohna thu Paul laikhak kong honna pan hih bangin kimu hi, “Khazih mawhsakna tawh ki pelh, misiangtho ding hong koih a hi, Kawllentu khua ah a om Pasian Pawlpi te (1 Kor 1:2) ci-in na at hi. Tua bek tham lo in tua mite Khris’ hong pai ciangin amau te ngah ding thu zong hih bangin na at hi, ‘A nunungpengkel amutciangin tom kha sung, mit phiat kikal in, eite khempeuh (Kawlentu, Pawlpi mi khempeuh )ih ki kheel ding hi (1 Kor 15:52).

Hih bangin si leh sa mi Khristian te in gupna atan loh hangin Pasian deihna tawh kidim nuntakna hi lo, midang te suihkhak ding nuntakna tawh nungta ahih manin Pasian vangliatna zong amau hangin dia sak suak hi. Tua bang mite mahmah zong lungnopna, daihna omlo, a lungkiat huaipi tawh nungta uh hi. Tua bang nuntakna tawh nungta lo in Khasiangtho uk/ makaihnuntakna tawh nuntak ding ahi hi.

(B)Khris’ ki uk sak

Si leh sa Khristian nuntakna ah kei ki uk sak in Khris’ mun a piak loh hang hi cih i thei hi. Tua bang in si leh sa lim tawh inuntak lai leh Pasian lungsim tuak lo ding hi hang. Pasian tawh ki nunggat in Pasian thu zong zuizolo bek thamloin zui zolo hi (Rom 8:7-8).

Tua ahih manin Khris’ uk nuntak na Khasiangtho tawh a kidim nuntakna tawh nuntak kik theihna dingin i mawhna te pulaak in thu min, Khris pen i nuntakna ah Topa in koih a uksak ding ahi hi. Lungsim niamkhiat in i nuntakna mahmah Khris’ tungah i kipumpiak ding hi. Tua bangin Khris ki uk sak takpi lecin Amah in na nuntak na hong makaih (Khami)nuntakna hi a, Pasian deihna bangin nungta kik thei ta ding hi. Khasingtho gah zong hong gah kik ding hi.

Dotna (20)

1.Khris’a um khin te in mawhna abawl thei lai ding hiam? ____________________________________________________
2.Thu ummite in mawhna hang tawntung nuntakna atan thei, ding hiam? ______________________________________________
3. Si leh sa Khristian tein Khris a nei thei ding hiam? ______________________
4. Khristian te sungah si leh sa mi a om ding hiam? Bang hang hiam? _________________________________________________
5. Ci leh sa gah te lak in. ______________________________________________________________
6.Koi bang te in Khami Khristian hiam? ___________________________________________________________
7.Khasiangtho gah te at in _________________________________
8. Ci leh sa khristian pen kua in uk hiam? ____________________________________________________________
9.Ci leh kha Khristian in gupna a tan ding hiam? __________________________________________________
10.Koi bangin Khami Khristian suak thei ding hiam? ___________________________________________________

.

SINNA(21)

DINMUN LEH SEPNA

Khristian mi khat in a ma dinmun(&yfwnfcsuf)leh a sepna(vkyfaqmifcsuf) pen teltak a khen theih ding kisam hi. Dinmun ih cih ciangin Pasian in thuum mi tading Khrist zang a hong sep sakna ahi hi. Inn tawh genteh leng a bul tawh kibang hi. Sepna in nisim thu ummite sepkhiatna hi. Dinmun pawl khat gen le hang.

Mawhna siang
Thu ummi khat in nisim in lungsim tawh a hi zong in, kampau tawh ahi zongin, gamtat na tawh a hi zong in khat tei tei ah mawh na bawl ding hi. Ahih hangin amah in Khrist’ ah mawhna a siang mi a hi hi.Tua ahih man in mawhna thukhen na tawh a ki pelh mi ahi hi(Jhn 1:18).Mawhna a bawl na hang in Pa in ta a thu hilh mah hang in Pasian thu hilhna thuak ding hi(Heb 12:5-11).Mawhna thukhenna pen mimawh tawh kisai a thuhrilhna pen ta te tawh kisai hi. Tua ahih manin thu ummite in bang hun ci lo in Pasian thu hilhna a thuak hangin mawhna hang a, thukhenna tawh kipelhte ahi hi.

Tua banging thuum mi khat mawh(na) pan sienna in Khris’ thuakna dinmun khat ahi hi. Thu ummi khat gamtatna tawh mawhna nei ahih hangin Khris’ ah mawhna siang hi. Lam khat pan ci leng dinhmun pen Pasian muhna pan hi a, mihing muhna pan hi lo hi. Hih thu tel na dingin Pawlu in ‘Kawlentu Pawlpi te’ kiangah a laikhakna en in. Tua Pawlpi pen mawhna tawh kipelhlo hi. Amau te si leh sa mite hi lai uh hi. Ki khenna ki tat na, ki keen na te om lai hi(1 Kor 3:3).Tua bek tham loh in a Pa zi lup pih mi zong amau sung ah om hi. Adang tein zong tua bang mawhna abawl mite ading lungnop mawhna neilo in a ki phasak zawsop uh hi (1 Kor 5:1-2).Kawlentu Pawlpi in sianthona nei lo hi. Ahih hangin Pawlu in amau te khuk ciangin, “Zeisu Khazih hangin mawhna tawh kipelh mi siangtho ding hong koih ahi. Kawlentuh Khua Pawlpi ah a om Pasian Pawlpi, te a ki pan (1 Kor1:2)ci’n na at hi. Bang hangin tua bangin at a hi hiam? A kipat cil in amau te mawhna a theih loh man maw? Hi lo hi amau te mawhna Pawlluh in tel pha mahmah hi.

Pawlluh cih nop na ah Kawllehtuh Pawlpi in Khris hang ah mawhna pan siangtho in sianthona pen Pasian in Khris hang in pia cihna ahi hi. Tua pen Zeisu Khris sungah amau te dinmun ahi hi. Amau te gamtat na pen hoih lo hi. Kieen na, ki totna, ki khen nate in amau te gamtat na ahi hi. Tua bang gamtatna te in mawhna ahih manin hoih vet lo hi. Ahih hangin amau te dinmun in Khris ah ahih man in mawhna nei lo insiangtho hi. A thupan in Khris siangthona pen amau te sian tho na hi hi.(1 Kor 1:30).

Dinmun in Pasian muhna hi a, mite muhna hi lo hi. Pasian in Kawlentu Pawlpi te pen Khazih sungah mu hi. Tua ahih manin amau tein Khazih ah mawhna neilo in siangtho hi. Mite in sep khiatna bek mu a, sepkhiatna tungtawn in khat le khat thu ki khen uh hi. Tua bang ahih leh Pasian in sep khiat na pen thupi salo ahi hiam cih ding thu om hi. Pasian in sep mi khat in Khazih ah a ngah sa siangthona pen sukha lo hi. Sepkhiat khialna hangin pa in ta a thuhilh bangin thuhilh hi. Tua thu hilhna amanglote a nuntakna a laksak ding in sem thei hi(1 Kor 5:13).

Dikna
Dikna pen thukhen na tawh ki pawl hi. Thu um mi khat Khazih ah om ahih man in Pasian muhna ah dik hi.Tua ahih man in Paul in, “Pasian in mawhna a nei lo mi kote tang ding mawhna a suak sak hi. Bang hang hiam na cih uh leh ko te in tua mi hangin Pasian dikna ka suah theihna ding uh hi.”(1Kor 5:21)na ci hi. Pasian in mawhna a nei lo pa Khazih pen eite hangin mawh nei suak sak hi. A thu pan in eite in Khazih hangin (ei te sepna hi lo) Pasian mai ah (mite mai hi lo) dikna suah theih na ding ci hi.

Tua ahih manin thu um mite Pasian muhna pan Khazih hangin dik tang hi. Tua thu pen thu um mite dinmun hi. Amau te sepna,khialhna tungah thu khen lo hi. Mite muhna pan zong hi lo, dinmun pen Khazih tungah kinga hi. Tua hi-in thu um mi khempeuh dinmun in a kibang kim hi a ki khel ngei lo hi. Sep khiatna pen eima sepkhiatna tungah kibulphuh ahih manin khat leh khat kibanglo in kilamdang hi.

Dinmun leh sep khiat na khen thei kei leng buina hong piang hi. Mi khempeuh mawhna bawl lo awm lo hi. Thu um mite’n mwhna a bawl ciangin dikna leh sianthona nei nawn lo(tan) ci-in um thei hi. Pasian maiah Zeisu Khazih hanga, a kingah dikna leh sianthona pen Zeisu Khazih a kikhel ngei loh mah bangin kikhel ngeilo hi. Ahih hang mawhna hangin Pasian tawh kipawlna kitat a, lungnopna suplawh hi. Nu leh pa thu manglo ta te, ta hihna pan a kihawlkhiat loh hang lungnopna nei loin kisuang tak den hi. Nu leh pa maiah phangah nawn loin mai mu nawn lo hi. Tua mah bangin mawhna a bawl thu um mite Pasian maiah maipha ngah loin mai mu nawn lo hi. David in Betsibar tawh a khelh ciangin lungnopna ngah zo lo ahih manin hih bangin thungen kik hi, “Lungnopna leh kipakna lam hong zasak in, na suk zan guhte nuam sak in, Na hot khiatna lungnopna hong pia kik in la, a thu mang nuam lung sim hong guan in hong ding kip sak in”(Late 51:8,12).

Kawlentu Pawlpi te nuntakna ah sianthona a om loh hangin khasiangtho thupha letsong ngah uh hi. Tua bek tham lo in Topa Zeisu in mi siangtho te laktohnaah zong akikhel ding thu Paul in hih bangin at hi, “Eite khempeuh ihmucip ding i hi kei hi. Anunung pen peng Kul hong mutciang in tom kha sung miphiat ki kal in eite khempeuh(KOrin pawlpi te zong) i ki khel ding hi. (1 Kor 15:5-52) a cihnopna in KHazih hong pai tak ciangin si leh sa tawh a nungta Kawlentu Pawlpi mite zong pumpi kikhelna ngah ding hi. Si leh sa tawh nuntakna hangin amauti in gupnasuplawh lo hi. Tua bang suplawhlo ahih ciang ci a, si leh sa tawh nuntakna ding hi lo hi. Si leh sa tawh nuntakna hang in suplawh thu om hi en dih ni.

Kipawlna kitat
Thu um mi khat in Khaziha san a ki pan Pasian ta hi ta hi(Jhn 1:12). Si leh sa deihna zui in mawhna a hawl lai tak in zong Pasian ta mah hi. Ta tein nu leh pa thu aman ciang bek ta hi lo a, a thu man loh hun in zong ta mah hi lo hiam? Thu manna tawh ta hi loin suahna tawh ta hi hi. A thuman loh ciangint ta hihna tan tuan lo hi. Ta hihna pen hanciamna, hoihna tawh ngah hi lo, nu leh pasung pan suah na tawh kingah hi.

Tu amah bangin Pasian ta suahnapen gamtat hoih naleh hanciamna tawh hi lo, Kha ah suahkikna tawh hi a, tua thu pen dinmun ahi hi. Mihing lampansepna hang hi lo, Pasian sep hi a, kikhel ngei lo hi. Topa Zeisu thugen tehna ah zong, ‘Tapa taimangpa in a Pa kiang pan paikhia in a sum teng zong in, zek in hoih lo namcin gamta hi ta mah leh a Pa tamah hi veve hi. A pa kiang pan a pai khiat ciangin a pa tawh kizopna kitat a, a pa hauhna te a nek pih loh hang a pa ta mah hi tei tei hi. Amah hong ciakkik ciangin a pi in ta mah ci in sang hi.(Luka 15:24).

Tate in Nu leh Pa thu manding ahi hi. Nu leh Pa thu i man ciangin nu leh pa mai tang (maigal)hi. Tua mah bang thu um mite in zong Pasian thu man ding ahi hi. Tua ciang bekin Pasian minthangding a, gamtat sia leng Pasian mindai sak hi.

Dotna (21)

1. Dinmun pen ______________ i sep khiat hi a, khiatna in ______________ i nasep ahi hi.
2. Dinmun pen ___________ i muhna hi.
3. Korin pawlpi te Khris hang a siangtho na in amau te ________ mun ahi hi.
4. Thu um mi in __________ om ahih manin ____________ muhna ah dik hi.
5. Topa Zeisu ah a kingah thu te a kikhel ngei loh hang mawhna bawl leng bang ki sup lawh hiam? ____________________________________
6. David in akhialheciangin bangsup lawh hiam? ____________________
7. Korin pawlpi te si leh sa mawhna bawl na in amau te ___________________ ahi hi.
8. Pasian ta hihna pen _______________ mun ahi hi.
9. Mawhna bawl leng ________ kisuplawh a, ____________ hihna kitan tuan lo hi.

.

SINNA(22)

KHANTOH NA LEH PICIHNA

Nuntakna nei khempeuh leh a kung khempeuh khangto hi. A khankhit ciang hong picing a pak in hong gah hi. Tuaciang bek in tampi hong pha thei hi. Mihingte zong a suahkhit ciang hong khangto hi. Naungek khat hong suah khit ciang hong khang thei kei leh nu leh pa sinkhamloh phamawh hi. Tua bek hi lo a khangto khempeuh picing tuanlo hi. A pum hong gol semsem henla naungeklungsimbek hong nei mawk leh muan thei omlo naungek bang a et den ding ki sam ding hi. Tua ahih manin mi khempeuh suahna bek tawh ki cing nailo in a hun a tun ciang khamtoh ding leh picinding kisam hi.

Tua mah bangin kha thu lam ah zong thu um mite khazih ah nihvei sua na bek tawh ki cing nai lo hi. Khantoh ding leh picin ding kisam lai hi. A hun cing na pi in khanglo in picing thei kei leh buaina tampi tak piang thei hi.

Si leh sa tawh nungta
Thu um mi in khantoh picinna a neih kei leh kha thu ah nungta zo lo hi. Si leh sadan tawh nungta thei bek ding hi. Kawllentu Pawlpite Khanna leh picinna nei theilo ahih man in Paul in, “Ute nau teaw, Khasiangtho lungsim a nei mi te tunga a, genbangin note tungah kong gen thei kei hi. Leitung lungsim a nei mite, Khazih sungah nawine naungek te ka hilh bangin ka hong hilh hi” (1Kor 3:1)na ci hi. Leitung lungsim a nei mi a cih ciangin Pasian a thei lo, a um lo mite chi na hi. Thu um mite khangna leh picinna a nei kei leh leitung mite mah bang hi a, kikhen thei lo hi.

Antak
Naungek te in an tak ne zo nai lo in nawi bek dawn uh hi. Tua mah bangin kha lam naungek a bang te in zong thu tak ne zo nai lo ahih manin kha nawibek ne uh hi. Paul in, “Note in an hai zan zo nai lo na hih ciang un an tak kong vak nai kei hi. Nawi zu bek kong tulh hi. Tu-in zong na zaizan zo neikei uh hi(1Kor 3:2)cin na at hi. Hebia laiat pa in zong, ‘TuaMelakhizadek thu ei te gen ding thu tampi a om hangin n ate bilpil lo (tuan tual)na hih man un ka hong tel gen ding haksa hi. Tu in sia te a suak khin zo ding a kilawmna hih uh hangin , Pasian in a kam tawh hong gen ahi, kipat cil a thubulte mah hilh kikkik ding na kisam lai uh hi. An tak kisam lo in, nawizu mah na kisam lai uh hi.

Antak nek loh manin bang buaina om hiam cih dot theih hi. Nawi bek a ne te in tha nei lo,na sem zo lo hi. Tua mah bangin Kha nawizu bek dawn ta pen Pasian in zang thei lo hi. Naupang bangin belh ding mi kisam den hi. Naungek te in na sem zolo bek hi lo in nau zong suak theilo hi. Tu amah bangin kha naungek te inzong kha ta te suaksak theilo a, amauti hunbit a kep ding kisam uh hi.

Mawhna sungah nuamsa
Naupang te in a nin na te kihloin mit tuk zaw uh hi. Amuh na khempeuh kam sung tun hi. Cidamna lah theilo, alan huai thu lah thei lo hi. Tua ahih manin amauti kepden kul hi. Tuamah bangin Kha lam khang lianpi cinna a neilo te in mawhna sungah nuamsa hi. Amau tung ah alau huai tho a om lam lah thei lo in ci leh sa deihna zui theih ahih manin kepden kul ta hi.Kawllentu Pawlpi zong khanglianpi cing thei lo ahih man in ki een na, kitot nakikhen nate om hi(1 Kor 3:5).Tua bang gamtat nate thu um mite sungah om huailo hi. Ahih hangin kha lam ah naupang abang mite a om leh ki pelh hei loin a om mah ding ahi hi. Kha lam ah khamtohicin lohna in amau a ding bek hi loin thu um unau te adingin zong thanem sak in buaina tamin kikhemna piang sak a, hoih vet lo hi.

Tua bek hi loin thu um nai lo mite a ding tua bang mite nuntakna a et uh ciang suikha a pukna suak sak a, Pasian muhna ding dalna suak zaw hi. Pasian minthang sak sangsik in mindaisak suak hi. Tua ahih manin thu um mite khang a, picin ding ki sam pha mahmah hi.

Anungta Pawlpi te ah kha lam khang picin na a om kei leh buaina namcin hong pian ding kitel hi. Kawlentu Pawlpi bangin Khasiangtho thupha letsong angah hang un buaina veng cih om thei lo hi. Naupang tamna mun ah buaina tamin bang mah sem thei lo hi. Khang lian picin ciangin bek buaina veng pan ding hi(Pianthak kim ding kisam).

Pianthakna a om kei leh naupang bangin buhkung meikuang bangin tawm veisung lawp henhun tei ding a a sawt loin daikik pah ding hi. Naupang peuhmahin nasep lian sem thei lo hi. Pawlkhat Pawlpi sungah Kha lam naupang te bek om ahih manin a tawntung in nau kem a suak Pawlpi Siapa (Pastor) lunggulh den uh hi. Pawlpi kem Siapa om kei leh bang mah sem thei lo hi. Pawlpikem Siapa zong naupang pi hi lai lai leh koi bangin naupang te khang to picing thei ding hiam? Kepden, vakdan ding theilo in Nawi thawlpi tawh nipi ni in khalam naupang te tui kikhel nawitui gel(mideih thu) vak ahih manin khangto, picing theilo in buaina tam sem sem hi. Tua ahih manin kha lam khangto, picing ding ki sam hi.(Pianthak ding kisam hi).

Dotna (22)

1. Naungek a suahkhit ciang a bang cih ding ki sam lai hiam? ____________________________________________
2. Naungek khangto thei kei leh kua lungkham hiam? _____________________________________________
3. Nih vei suah khit ciang bang cih ding ki sam lai hiam? __________________________________________
4. Kha lam ah nuntak theih na dingin bang kisam hiam? __________________________________
5. Ci leh sa mi a cih pen a koi bang te hiam? ______________________________________
6. Naupang tein koi bang an ne hiam? __________________________________________
7. Nasep zawh na dingin koi bang an nek kul hiam? __________________________________________
8. Naupang tein bangna tawh nuam sa hiam? ______________________________________
9. Khang toh theih loh na i buaina te at in. __________________________________________
10. Banghangin Pawlpi sungah buaina om hiam? ________________________________________________
11. Banghang in thu ummite in nasep lian sem theilo hiam?
12. Banghang in Pawlpi kem Siapa lunggulh den hiam? __________________________________________.

.

SINNA (23)

KHANTOH PICIN DAN

Naupang te hong khangtoh theih nading in a nuai a thu te kisam hi.Cidamna, an nek tui dawmna, pumpi gamtatna, tawl ngak na leh hun kisam hi. Tua thu te a kicin tak nak leh khamtohna hong nei to to hi.

Annek tuidawn
Naungek khat a khamna dingin amasa pen in nawi a dawn kul hi. Nu nawi zu pen naungek te a ding hoih pen hi. Tuamah bangin kha lam ah zong kha nawizu dawn ding kisam hi. Laisiangtho ah, “Tua ahih manin no tein Topa hehpihna ciamkhin zo na hi uh leh gitlohna khempeuh, puai khia in hong gup khiat na ah na khantoh theih nading un Pasian thu nawizu siangtho adih a suak tung naupang te bangin lungsim na nei un”(1Pian 2:1-3) na ci hi.

Naungek in nawi dawn kei leh a khantoh theih lohmah bangin kha lam mi in zong Pasian thu nawi zu siangthoa dawn kei leh khangto thei lo hi. Pasian thu in kha nawi zu ahih manin Laisiangtho sim a et den ding ahi hi. Pawlkhat te in zakna bek tawh Pasian thu phasak uh hi. Amah mah in sim in en ngei lo hi. Pasian thu sim lo a, khamtoh theih na lam dawt omlo ahih manin khangto thei lo hi. Tua ahih manin kha lam khantoh theih nadingin Pasian thu, a kammal sim a et den ding ahi hi.

Thungen ding
Ei hanciamna tawh Pasian ta a ki suah theih lo mah bangin ei hih na tawh Khristian nuntakna ah ki nungta zo lo hi. Khristian nuntakna pen Pasian vangliatna bek tawh ahi hi. Topa Zeisu in, “Keima sungah na om kei uh leh bang mah na hih thei kei ding hi”(Jn 15:5). Tua ahih manin khantoh picin theih nang thunget ding kisam hi. Thungetna in beidonna pan Pasian bit taka belh na hi. Topa tawh ki zopden ding ki sam hi.

Ki Pawlkhopna
Naupangte a khantoh theih nadingin kimawi na kisam hi. Tua mah bangin thu um mite zong mi dangte tawh kipawl khawm a ki muh ding ki sam hi. Thu ummite tawh ki muhkhopna in khat leh khat thu ki piak na, teci panna, hehpih phatna, lungdam kohna, thuhilh na te neih khop na pan kha lam khantoh na leh pi cina piang sak hi. “Tua ahih manin khat leh khat ki khopna thupelhlo in, khat leh khat kihansuah ni.Ahun hong nai zo ahih na thu thei nai uh ciangin na hahkat zaw un” (heb 10:25).

Tawl ngakna
Naupang te hong khantoh theih na dingin ih mutt awl ngak ding kisam hi. Naungek te a ihmut hun sawt mah mah hi.Kha lam ah zong tawl ngak dinn kisam hi. Naungekte a a ihmut hun sawt mahmah hi. Kha lam ah zong tawl ngak hun kisam hi. Koi bangin tawlna ding hiam? Tawlngak na cih pen na semlo a, midangte muanna ahi hi. Pasian muanna tawh tawlnga thei hi. Topa Zeisu in, “Vangik pua a a tawlmi te aw ka kiangah hong pai un . Keimah in lunngsim tawldamna kong piading hi” (Mate 11:28).

Mi khempeuh invangik kei tek hi. Tua na pen Topa Zeisu in hong puak sak nuam hi. Tua ahih manin Ama tungah ivangikpi I apding kisam hi. Vangik pia om leh kha lam ah khantoh pi cin na om thei lo hi. Lei tungah om lai I hih manin zawn na, haksatna a om ding mah ahi hi. Tua ahih manin Topa Zeisu in, “Note in, leitungah gimna na thuakding uh hi. Ahih hangin lung hi mawh kei un, leitung ka zo zo hi”.(Jhn 16:33)

Khazih sungah tawlngak hun tampi i lak leh kha lam ah khangto semsem ding hi. Tua banah ‘ A lunghih mawh manin, tongkhat bek a khang khan thei, no te lak ah kua a om hiam?(Mate 6:27) na ci hi. Lunghih mawh denna hangin kha lam dam lohna piang sak hi. Tua ahih manin, “Na lungsim khempeuh tawh Topa muangin la, nang theihna suang kei in, Na hih na khempeuh ah amah phawk in, tua hi leh lampi man hong lak ding hi. Nangmahmah apil in kingaihsun tawn kei in la, Topa zahtakin a sia pel in. Tua hi leh, nang a dingin damna zatui tawh kibang ding a na meima te damask in, na nat na te dai sak ding hi”(Pau 3:5-8).

Cidam ding ki sam hi
Naupang te a khan na dingin cidamding ki sam hi. An tampi nekhang cidam kei leh khang theilo hi. Tua mah hangin kha lam cidam ding ki sam hi. Kham lam dam lohna a piang sak in mawhna ahi hi. Thu ummi khat mawhna a bawl ciangin khantohna khak tan hi. Late sia pa in. “Ka mawhna ka pulak loh ciangin, sun tha pai ka tautau na hangin ka pumpi a thanem hi. Sun leh zan tawntung ka tungah na khut gik hi. Khua khal ni sa bangin ka thahatna a keu hi”(Late 32:3-4) na ci hi.

Cidam loh ciang kidon kul hi. Zatui ne in kisut kul hi. Tua ciang dam in ki khangto ding hi. Tua mah bangin kha lam cidam na dingin mawhna te Pasian kiangah pulaak a, thum ding ahi hi. ‘Ka kkhialhna na tungah kong pulaak a, ka mawhna ka im kei hi. Ka khialh n ate Topa tungah ka pulaak ding hi ka ci hi. Tua ciangin ka mawhna ninhong maisakhi(Late 32:5). Mihing in mawhna a nei kei leh natna nei lo hi. Natna om kei leh cidam a khamtoh ding bek hi ta hi.

Hunngakding ki sam
Naupang hong khan toh nang hun ngakding kisam hi. Bangci zah ciangdong don in kem in vak taphialleng a sun zan in hong khang henhan pah lo ding hi. Tu amah bangin kha lamah zong hun ngakding kisam hi. Hebia laiat pa in, Tu in sia te a suak khin zo ding a ki lawm na hi uh hang in ……Antak kisam loin nawizu mah na kisam lai uh hi.(Heb 5:12)Tu-in hun sawlpi hi khin zo a, khan lian picing sia a suah ding kilawm a hihna kithei hi. Tua ahih man thu um mite khangto picing nading a hun ngak ding kisam ahihna kithei hi.

Picinna
Picinna pen khantohna i a paak, agah ahih kei leh a zom ahi hi. Pumpi picin na in khangki zopna piang sak hi. Lungsim khamtohna in pilna, theihna te khangto sak hi. Picinna in a kingah pilna, theihna te zat khiat na tawh kingah hi. Sang naupang hih lai tak inpicin na a om nai loh hang khantohna om hi. Tua sang naupang te sangsia hong suah ciangin khantohna khawl in, hong picing ta hi. Khan lai tak in kimawl nuam in ki kep siamna om lo hi. Ahih hangin Sia hong suah ciangin picinna ahi kikep kidop siamna te hong piang to hi. Tua siapa sang hong kah kik leh hong khangto kik in naupang lungsim lutkik hi.

Nung zui te zong Topa Zeisu tawh a omkhawm laitak un naupang vai thei mahmah uh hi. John leh Jeim unaute bang leitung za angahtheih na dingin Topa Zeisu kiangah a nungen sak uh hi. Nung zui dangte in zong naupang lungsim mah nei uh ahih ciangin tua unaute gel tungah hazain heh uh hi. (Mate 20:20-24). Kua lianpen hiam hiam cih zong theih nuam uh hi(Mate 18:1). Tua bang hihna pen a sangkah laitak (a thusin lai tak)ahih man ahi hi.Amau Topa tawh hong kikhen tak ciang ahih leh hong picing ahih manin naupang gamtat nate nei nawn lo in ulian bangin thugen uh hi. Hanna zong nei hi. U lianpi te zong kihta nawnloin hangsan takin kimaituah gamta hi.

Tua mah bangin kha thu lam ah zong mite tung ah thu sin leng khantohna a om hang picinna om thei lo hi. Khantoh nop leh sang naupang suak in picin nop leh sia sep ding ahi hi. A tawn khawm khantoh, picin nop leh thu sin kawm leh midang te sinsak thuah khawm ding hi. Khangto , picing te pen nasep na ah tangtun hi.Buaina te zong veng sak thei hi. Mi dang te zong kilam bek sak hi.Pasian minthangsak in mi tampi tak zolin makaih thei hi.

Dotna (23)
1. Kha lam ading nawizu in ___________ ahi hi.
2. Laisingtho sim loin ki khangto thei hiam? _________
3. Thengetna in __________ ahi hi.
4. Ki pawl khop na pen bang hang thupi hiam? ___________________________________________
5. Kha lam dam lo sak in ___________ ahi hi.
6. Tawlngakna in ___________ ahi hi.
7. Mawhna in kha lam khamna ____________ sak hi.
8. Kha lam khangpi cin na’ng ____________ kisam hi.
9. Thu sin na tawh ________ a, midang te sin sak na in ___________ sak hi.
10. Khangto picing i phat lawman at in ________________________________________.

.

SINNA(24)

THU UMMI TE GAL TE

Pasian hehpihna tawh gupna ngah khin. Khristian nuntakna ah zong kal suan ta. Ahih hang upmawh zah inkalsuan theilo in ong nawngkai sak om hi. Nuntak nasungah lungdam ding zah in lungdam zo lo thei hi. Sep ding a ki lawm khempeuh ki sem zo lo hi. Tun bek tham lo in Pasian lam ah lunglut na beiin nuntakna a keu bangin kingaih sun ta hi. Tua bang hun ciangin thu uppih unau te tawh zong ki mu nuam nawn lo ki pawl khopna zong omlo, Laisiangtho lah sim lo, thu zong ngen lo, biakinn lah pai lo, pai sun mah leh tha ngahlo, kisuanna lungsim nopnuamna ding bek in pai hi. Tua bang thu pen thuum mite sungah a tawm a tam apiang thei thu ahi hi. Tua bang thu a pianna pen galte simna thuakna hang ahi hi.

Gal nam thum
Thuum mite in gal nam thum nei hi. Tua te in dawimangpa Satan, leitung leh ci leh sa ahi hi. Tua gal te thu kanin koi bangin do ding cih en dih ni.

Dawimangpa Satan
Amasa in thuum mite gal lian pen Satan thu en ni. Kawlte paunak ah, Kala (ukvm;)zolo, Zakhai (&cdkif)tung tu acih mah bangin Satan in Pasian a zawh loh ciangin Pasian it mite lungbawl hi. Amasa pen Adam leh Eva te tungah kimu hi. Amah in Adam leh Eva te a thah theih loh hangin Pasian kiang pan lam pialna ding a sepna kimu hi.

Satan gimna
Ama gimna hehpih leh a nasep in mihing te Pasian kiang a tun loh nadingleh amah tawh meilipi sungah gimna thuak khawm ding a khemna leh zolna ahi hi. Mite Pasian tawh kikhen a, a ki lemlo thei thei a om ding deih hi. Mihing te susia nuam hi. Topa Zeisu in, “Gutate in gu ding, that ding, susia ding a hong pai hi(John 10:10) na ci hi. Guta cih pen Setan cih nopna hi. Satan in mihing te Pasian tawh kizom a Pasian in thupha a piak pen munuam lo hi. Tua ahih manin gupna angah nai lo mite gupna thu a zaklo nadingin amau te bil hum sak in mittaw sak hi.

Paul in, “Tua bang mite in Pasian mel a hi, khazih vangliat na tawh a dim lungdam na thu a tan sak loh na ding in, hih leitung a uk Topa in a umlo tua mite lungsim mit tang uh ataw sak hi(2Kor 4:4)

Khazih lungdamna thu in mihing tegup khiat zawhna ding vangliat na nei hi. (1Kor 1:18). Mihing in tua thu za leh gupna ngah thei hi. Tua ahih manin Satan in ahih theih tawp in mihing ten tua thu a zak theih loh na ding in amau te bil hum sak a, mit liah sak hi. Tua bangin mite bil hum sak , mit taw sakna ding a zat gal van te in leitung nate deih gawh sak na, min leh za te tawh khem na, gualnopna tawh zolna, sum deih luat na sum nung delh sakna, biakna manlo lunggulhsakna, Khristian min puak tawh lungkim sakna, Khris leh thu man thutak sangin pawl bulphuh thupi sakna, gamvai, minam vai, u leh nau vai, pilna lam, minam ngeina ul tung sakna te tawh Pasian tawh ki gamtat theih na dingin zolin lam pial sak hi.

Gup ngah sa mite zong a ma khut sung pan suakna khin ta leh lung kia lo in Pasian lam ah a lungkhauh loh na ding ahi zong midang te Khris’ kiangah a zolzawh lohna ding, a thanem nadingin ahih theih zah in thusanin nawngkai sak hi. Hih thu tawh kisai in Joab nuntakna pan Satan nasep nate kimu thei hi. Pasian um a, dikna lampi a zui Joab suksiat theihna ding Pasian kiangah gen hi(Joab-1). Sawltak Piter zangin Topa Zeisu sihna tawh a kipelh nang ngaihsut pia sak hi. (Mate 16:23). Topa Zeisu mahmah in ni sawmli an gawlin pumpi a thanem lai takin a khialhna dingin thumvei na khem hi.(Mt. 4). A zenzen in Topa Zeisu in Satan khemna nialzo kei leh Amah Satan khut sung tunginleitung mite gumkhia zolo ding hi.

Satan mite
Thuum mite in Pasian ta te ahih mah bangin thu umlo mi te Satam ta te ahi hi. Topa Zeisu in tu lai khangmite kiangah “Note in na pa uh dawimangpa suanna hi uh hi”(Jhn 8:44) na ci hi. Sawltak John in zong, “Eite in Pasian tawh i kipawl thu a hi zongin, leitung khempeuh in a gilo mi khut sungah a om thu ahi zongin i thei hi.” (1Jhn 5:19). Tua ahih manin thuum kite lawkite tawh ki kholh ciangin kidop siam ding kisam hi. Thu umlo mite tawh hakkolna pua khawm kei un ci-in Paul in hong hilh khin hi(1Kor 6:14). Tua hong hilh kholhna thu donlo in thuum lomite tawh om khwm mite haksatna tampi thuak in Khalam ah nungtolh in Pasian lamah thanem thei uh hi.

Satan Pawlpi
Satan in Pasian dem in a langdo den mah bangin Pasian sep bang bang sem nuam hi. Pasian pawlpi a om mah bangin Satan pawlpi zong om hi. A ki patcil in Pawlpi pen ahih theih tawp in bawl sia hi. Sual zong zangin pawlpi bawl sia hi.Sual zong zangin Pawlpi bawl sia hi. Ahih hangin Pawlpi susia zolo bek tamlo in hong khantoh semsem tak ciangin Satan in a ma nasep dan laihkik hi. Koi bang in khel hiam cih leh Pawlpi langdo nawnlo in Pawlpi sung ah na om hi. Pawlpi mite thu tak lampi pan lam akhialh theih nading in hilh hi. Tua ahih manin atam zaw Pawlpi te a pua lam pan Pasian pawlpi te tawh kibang a, a sung pan Satan pawlpite na hi hi.

Satan pawlpi hih leh hih loh koi bangin kithei ding hiam? Ci leh gupkhiat na thu gen lo, tangkolo, a gente zong mudahin a khalh leh satan pawlpi ahi hi.Tua bang pawlpi te ah Laisiangtho bulphuhlo, mihing pilna, ngaihsutna te thupisak in gen uh hi.Pasian deih bang sep ding sang leitung thu ahi mite ki zopna, pilna, gamvai, minam vaite thupi sak zaw hi. Thu man thu tak a gen mudah hi.Tua bang Pawlpi te pen dan a om teihang Pasian theihpih Pawlpite hilo hi.

Satan Laisiangtho sang
Satan in pawlpi bek hi lo in Laisiangtho sang zong nei hi. Tua Laisiangtho sangte ah Laisiangtho up ding sin sak lo in lunghian theih na dingin sin sak zaw hi. Laisiangtho sang mihing ngaihsut tawm thu te sin sak hi. Tua bang Laisiangtho sangte kah sangin kah loh hawih zaw hi. Bang hang hiam cih leh upna mang sak in Pasian tawh ki nai sak ding sang in ki gamla sak zaw hi.

Satan galvan
Satan galvan zat a bulpi in khem na ahi hi. Tua gal van tawh mi khempeuhte nu a hi. Evua susia hi. Satan in Eva pen phal eh sia theihna singkunggah ne dingin sawllo hi. Ahih hang a nek nopna dingin khem hi. Evua in banghangin khemna thuak hiam cih leh Pasian thugen a up loh man hi.

Satan in mi khempeuh bek khem hi lo in Topa Zeisu zong khem hi. Satan in Topa Zeisu pen an tawh a hi zong in, leitung hauhnate tawh ahi zong, vangliatna lak a kisialhna tawh ahi zong na khem hi(Mt. 4:1-11) Topa Zeisu in Satan khemna pen Pasian kammal thu tawh na zo hi. Tua mah bangin thuum mite in Pasian kammal thu pen thupi ngaihsut a zat ding ahi hi.

Satan zawh na ding galvan
Satan in Ci leh Sa nei lo hi. Tua ahih manin Ci leh Sa galvan tawh kido thei lo hi. Paul in, “Unaute aw, Topa ah ahi zong in ama vangliatna a hat na ah ahi zongin, tha hatin om un.Dawimangpa khem na na zawh nadingin Pasian gal hiam khempeuh silh un.Bang hang hiamna cih uh leh ei te in si leh sa tawh a ki do ih hi kei hi a sang beltawh ahi zongin, ukte tawh a hi zongin, vangliatna tawh ahi zongin, leitung tawh a kipawl khuamial ukte tawh ahi zongin vantung tawh a kipawl mun ah a om gilo Kha te tawh ahi zongin ih ki do hi (Eph 6:10-12)na ci hi. Tua bangin Satan in si leh sa galvan tawh a do theih loh lam a theih na in gualzawhna i a kipatna ahi hi. Thu zuihna, ki pumkhat,ki thu hualna, hanciam khopna, thu tangzatna, sum leh pai zekkhiatna, pilna zat khiat nate in ahoih tei hangin tua nate tawh Satan ki zozo lo in Tua ahih manin Pasian hong vaihawmsak galvante zat ding ahi hi.

Pasian hong vaihawm sak gal van te
Pasian in a ta te ading in a nuai a gal van te hong guan hi. Tua galvan te zat ding hi.

Thu man thutak kawngngak
Kawngngak I kawng pen gak kip hi. Tua banah tem zong kawnggak ah kikhai hi. Gaikap khat i a kitangsap gal van khat ahi hi. Tuamah bangin thu ummi inthu man ahi thu tak thu a theih kei leh Satan in olno takin zo ding hi.

Dikna awmdal
Awmdal pengaite hong sut/sat cianga dal na hi. Awm pen galte i hmu tup na ahi hi. Awmdal bulh kei leh gal te adingin tupna hoih suak hi. Tu amah bangin thuum mi khat in Pasian hong piak dikna leh Khasiangtho ukna tawh a kingah diktan sakna a om kei leh galte khut sungah kiat ding baih hi.

Ki lem na tawh ki pawl lungdamna a ki pan ki sakkholhna khedap
Khedap pen lampai nadingin a thupi mahmah hi. Khedap om kei leh gal ki sim zolo ding hi. Tua thu in lungdamna thuhilh nadingin kisak kholhna ahi hi.Lungdamna thu pen mun khempeuh hun khempeuh ah gen thei ding hi.

Dawimangpa hong kapna mei thal tang khempeuh a dal zo upna lum
Lum in galte tem, teipak te khempeuh dalpa ahi hi. Tuamah bangin galpa ahi Satan hong kapna meithaltang ahi Satan ta te in hong gensiatna, hong mawhsak na, hongneu muhna te Pasian upna tawh kizo thei hi.

Gupna siklukhu
Siklukhu in luting abit na dingin thupi mahmah hi. Tuamah bangin Pasian hong piak gupkhiat na om kei leh Satan pen cikmah hun in kisim zolo ding hi. Hih gupkhiatna in nisim nuntakna ah Pasian hong hot na cih na hi.

Pasian thu a hi Khasiangtho tem
Ih gensa galvante in kihutna galvante ahi hi. Tua galvante thupi mahmah ta se leh galte pen tua gal van te tawh ki sim thei lo ahih man ingalte lau het loding hi. Tua ahih manin galsim na dingin Khasiangtho tem ahi Pasian thu zat ding ahi hi. Satan leh a mite in mihingte ngaihsutna, thungensiamnate awlmwh lo hi. Pasian kammal bek lau in kihta hi. A thupan in Pasian thu in langnih hiam namsau sang in hiam zaw hi. (Heb 4:12). Tua ahih manin Pasian kammal pen lotngah ding kisam hi. Hoih takin a deihna tel a, zat ding hi.

Dotna(24)

1.Thu umte tungah galnam bang zah om hiam? Lak kim in? __________________________________________
2.Satan gimna bang ahi hiam? ____________________
3.Satan in gupna a ngah nai lo mite pen _______ loh nading in amau te _________ hum sak in _________ sak hi.
4.Mite gupna ngah loh nang, Satan galvan te lak in ____________________
5.Satan mite in kuate hiam? ___________________
6.Banghangin Satan in thu ummite nawngkaisak hiam? _____________________________
7.Satan pawlpi te kua te hiam? ______________________
8.Satan Laisiangtho sangha koibang te sin hiam? Tua sang na kah nuam hiam? _______________________________
9.Satan galvan in bang hiam? _________________________
10.Satan in bang hang in ci leh sa galvan tawh zo thei lo hiam? _______________________________
11.Topa Zeisu in _________ tawh Satan zo hi.
12.Pasian hong vaihawm sak galvante at in.

SIGN UP NOW!

Be the first to know when this website is updated. Subscribe to the GBCUSA newslater.