1

Book: Salvation (Matu)

HOME > BOOKSTORE  > SALVATION (Matu)

salvation-lessons-mt
THLAWNNA
Cangna
MOSES R CUNG

Salvation Lessons in Matu

Awlrokna
He thlawnna cangnathli he 1988 kum, Kawl Ram ah thut tangtethi pon ni. Tawngcyk ah cangna 18 hil byng awmde, 24 tola tawm thil kop la awm. Kop ah rokbah tih thut kop la awm. He cangna thut thaina pekung, dungzan Pathen kah reenna te thangpawm tih ka koh.

He cangna he anep heetla na tee tih na thlat atah Pathen kah kawngaih: Thlawnna kawng te zakming ciimna on na dou thai ai. Tedawngah, haanhu ah tee valdalh myhla thinkaw tak on tee lang dootnathli te thlatna sai sak ham kan ngaih. Dootnathli na thlat thai kawinih, na zakming ciim tare ai.

He cangna na thlat boih congah, Cangsakna(aana awl) on Huih thluutna cangnathli te thlatna na sai u thai. He cangna rangon pia, nang muithla hingna, thawleng u congah Bawipa Pathen kah thlawnna te na ngai tlyp tih Bawipa Pathen ham,aka hing thai ongca la va coong hawn.

Kri ah,
Rev. Moses R. Cung
Ymcil Thuina
Bawipa Pathen kahThlawnna Cangna Cabu Matu awl la kawng thaina pekung, Bawipa Pathen ming sang tare seh. 1989 dykna thingkawng keng ralh sut veng, hingna Kri m’ming sak tih takpum hil ah hoihna pekung, Bawipa Jesu ming ka koh bal.

Cathut kung Rev. Moses Thawng Cung, Gospel Baptist Church on Pu Defence Lalawng sawah awmngaihna thui lek nawh ka khyh. Ahimi nawh kawinih, Cabu he Matu awl la tee thai la awm manawh.

Tha pekung on ciim thlaikung Pa Za Thawng Lian on Sayama Nissi Pan Then khaw calla ka ym. Bawipa awl tah hing tih thaihu a sai thai dawngah (Heb 4:12), aka teethli boih Bawipa lawng muithla mik a tyng sak ngai ai, tila ngaiyyp ruila, Bawipa bawilenna ham coong ngai seh.

Rev. Zozum(Translator)
Des Moines, IA
October 2014

.

Tlapzooina

.


Cangna (1)

PATHEN KAWNGAIH

Pia nang byng myhla, diklai han thlaang boih, thlawn la awm ham, Bawipa Pathen kah kawngaih la awm. 1Timote 2:4 ah, “Ahih lawngah thlaang boih thlawn la awm thaina ham on awltak cuihna benla law hamla a ngaih,” tila athui. Pia, nang khaw, thlaang boih khui ah na thuum van dawngah, Pathen lawng, pia nang he thlawn la awm sak a ngaih. Pia, nang thlawn la awm na ngaih aw?

Ongna rangon
Pia nang, thlawn la na awm thai naham, Cabu Ciimlawng hetila a thui, “Ongna rangon a reenna dawngah thlawn la na awm u,” ti (Rom 10:17). A reenna te ongna rangon thlawn la na awm tina ni.

Pathen ben            Thlanghing ben

Reenna van sai + Ongna             = Thlawnna

Zaakna rangon
Thlawn la awm thai naham, thlanghing ben lawngah a ngo tah, Ongna ni tite tyng sak la awm pon. Teatah, ongna he ame lawng a law kai?Cabu Ciim lawng, “Ongna tah zaakna rangon awm. Zaakna khaw Pathen awl rangon awm,” tila a thui (Rom 10:17). Tedawngah zaakna, hutungna a awm nawhtah, ongna awm thai nawh. Rom.10:14 dawngah, “Awl thang theen a zaak nawhtah, metila a ong na thai ai,” tila a thui bal. Tedawngah, ongna thai ham, zaakna, hutungna a ngo.
Kawtlyp puina on douna
Ongna tah zaakna rangon awm tite zakming la awm pon. Tede, zaak thaihu te kawtlyp pui nawh, dou nawh tih upvotna a awmatah, ongna tila na thui thai nawh hyn my. N’zaak awl te kawtlyp puina, lawh tih upvotna na khyh nawh deng ahni na ong (na tangna) tila n’thui thai ai. Mah lawng n’zaak ang phek la, thui kop thai, atak la lawh, dou heni ongna a mingna. Thuinamai ah, Thlaang khat aming tah Maung Maung tila a thui tih aka za thlaang lawngah ahih awl te a dou tih a kawtlyp pui thai atah, a ong tila n’thui thai ai. Aka za thlaang lawng te, oih, na thui angla, nangtah Maung Maung ni tila a khawtlyp pui deng ahni, a ong(atangna) tila thui thai ai.
Ong tare ham koi thaihu
Thlanghing he thailat tih hom awl byng a thui. Tede catah, khat on khat n’tangna u the. Cal thai awl tah thlaang lawng a tangna tare. Tede, hom aka thui vai nawh, Pathen awl hetah tangna, ongna u thai nawh. Pathen kah awlkamthli te a upvot u. Pathen kah awlkam lakah thlanghing on thlanghing kah awlkam te a tangna u ngai. Tede, Cabu Ciim lawng, “Thlanghing kah sausi(tette) te na ong atah, Pathen kah sausi te ong tare ham la awm,” tila a thui (1John 5:9). Thlanghing awlthui lakah Pathen awlthui he ong ngai tare ham tyyng, ti. Pia nangkhaw Pathen awlthui te ong ham tyyng ngaai, tila na ti atah, Pathen lawng a thui boih boih te kawtlypna on na dou ham awm. Pia nang lawng, na zakming thai nawh de, upvot myhla, na dou hamla awm.
Mikhuh vai ahih nawh dawngah
Thlanghing lawng Pathen awl he n’tu ah a ong thai nawh kai?N’tu dawngah, Pathen awl he azooicala hoot a lawh thai nawh ti atah, Pathen mikhuh on thlanghing mikhuh, Pathen kamthlahna on thlanghing kamthlahna akalh u the dawng ni. Pathen Amah ro lawng, “Dungzan Pathen lawng, thlanghing huhdan angla a huhdan monih,” ti (1Samuel 16:7). Tecongah, dungzan Pathen lawng hetila a phawng, “Ka pokna he nang kah pokna nawh tih, na moibo khaw kai kah moibo nawh ni.Vaanthli ke diklai lak ah a saang ngaai angla,kai kah moibo tah nang kah moibo lak ah saang ngaai tihka pokna khaw nang kah pokna lakah saang ngaai,” ti (Isaiah 55:8-9).

Tedawngah, thlanghing lawng Bawipa Pathen awl tea ong na thai ham tah Pathen mikhuh angla huh tih mah kah mikhuhna te hoot ham a ngo. Mah kamthlahna te hoot tih Pathen kah kamthlahna te dou ham a ngo.

Akalh u thena
Pathen mikhuh on thlanghing mikhuh a thlokthlok la awmna.

1. Pathen mikhuh ah thlanghing muithla he a phu tlou. Thlanghing mikhuh ah takpum he a phu tlou (Matt.16:26).

2. Pathen lawng a ram on a dongna te lamhala n’tlap sak. Thlanghing lawng diklai thaihu te a tlap u (Mtt. 6:31-33)

3. Pathen lawng vaan ben thaihu te n’pok sak. Thlang hing lawng diklai thaihu byng n’pok u (Col 3:2).

4. Pathenlawng kova te Vaan ah n’tung sak. Thlanghing lawng diklai ah n’tung u (Mtt. 6:19).

5. Pathen lawng theen ati te, thlanghinglawng thee ti.Pathen lawng didip ati te,thlanghing lawng kha, ti(Isaiah 5:20)

Tawm thil lah sih. Pathen on thlanghing kah mikhuh, kamthlahna, vai hih roro nawh. Kalh ahih popa. Tedawngah, mikhuh aka vai hih nawh, Pathen kah awl te thlanghing lawng ong ham rai tangkiik.

Hoot ham a ngo.
Tetihla, Pathen mikhuh on thlanghing mikhuh, Pathen kamthlahna on thlanghing kamthlahna,a kalh hih dawngah, khat khat tah aka song nawh awm paka ai. Te atah, a u aka song nawh kai? Pathen ngon palh thai tang nawh.Thlanghing kah mikhuh ni aka song nawh pon ai. Tedawngah, thlanghing lawng mah mikhuh on kamthlahna te hoot tih Pathen kah mikhuh on kamthlahna angla lawh tih dou deng ahni Pathen te n’ong thai ai. Thin lungbui aka niing thlaang on Kai ka cuih tila aka pok u thlaang tah mah kah mikhuh on kamthlahna a hoot thai nawh dawngah, Pathen te ong u thai nawh. Pathen mikhuh ang phekla huhdan tih Pathen kam thlahna ang phekla dou ham na ngaih van aw? Pathen te ong ham na ngaih aw?

Cangna (1) Dootna

1. Pathen kah kawngaih angla thlanghing boih________la a awm ham ni.

2. Thlawn la awm naham, Pathen ben lawng_______sai tih thlanghing ben lawng____________________ham a ngo.

3. Ongna tah____________________________rangon awm.

4. Ongna tah zaak thaihu he___________________na he ni.

5. Thlanghing kah awl lakah_________kah awl te ong tare ham tyyng.

6. Thlanghing lawng Pathen awl a ong thai nawh he________ akalh hih dawngni.

7. Pathen lawng thlanghing kah______aphu a tlawh sak tih thlanghing lawngtah ____________He aphu a tlawh sak.

8.Pathen lawngtah a ram on ______________a tlap sak de,

thlanghing lawng ___________________byng teni a tlap.

9. Pathen on thlanghing mikhuh ah____________mikhuh ni aka song.

10.Pathen awl ong thai naham,_____________huhna hoot tih ____________________kah huhna te dou ham a ngo

.


Cangna (2)

DUNGZAN PATHEN, AWLCEK KUNG BAWI

Cangna (1) ah, Bawipa Pathen ong thai naham, Bawipa Pathen kah mikhuh ang phek la huh a ngo tite ming la awm pon. Bawipa Pathen kah mikhuh byngni aka song tih thlang hing mikhuh te song nawh tite ming la awm bal pon.N’tu dawngah, Bawipa Pathen kah mikhuh byngte a song tih thlang hing mikhuh tah a song nawh tila n’thui thai?

Awlcek Kung Bawi
Thlang thawlhthli Awlcekkung tah Awlcekkung Bawi ni. Awltlok vengah Awlcekkung kah mikhuh angla ni, awl tlok la a awm. Thlangthawlh pa lawng, mah on mah ciim a huur khak tih thinkaw ciim soh la ngaai u mai cakaw, awlcekkung lawng, ‘Thawlh’ tila a huh pon atah, thawlh awlcekna a dang zozah pon ai.

Tih van angla, diklai pum kah thlanghing boih he awl cekkung ham tah Dungzan Pathen ni. Cabu Ciimah, “Dung zan Pathen tah mami Awlcekkung la awm,” tila a thui (Isaiah 33:22). Tedawngah, Dungzan Pathen kah mikhuh, awltlokna byng he cak tih awlpui la awm. Pia nang on kai kah mikhuh he awlpui nawh ni.

A Syn dawngah Awlcekkung tah Ram ukkung Baran lawng a tyk. Tetah Dungzan Pathen he a u lawngAwlcekkung la a tyk kai te?

Dungzan Pathen he Awlcekkung la tykkung tah Amah Pathen ni. Metih tiah, ahih tah thlanghing synkung late awm. Nupa lawng acuun, a cathli he tolthamna, aanaa khyh angla, Dungzan Pathen lawng A kutsai thlanghing saw ah awlcek na aana a khyh.

Ming nawh de
Pia nang lawng Awlcekkung te na ming nawh de, thawlh na sai atah, ahih onte na huh hih ham awm ai. Tihvan angla, pia nang lawng Dungzan Pathen te na ming nawh de, n’tula na sak nawh de, hin at hin atah, te Awlcekkung Bawi awlcekna na tawng zozah ai.

Caciim lawng, “Ngawlhcon baawk on a saw ah aka ngaawl thlaang te ka huh. Diklai on vaan te a haai kalawng heng u tih a awmna hyn khyh u tlaih nawh. Te vengah thlangdyk aziit abou, ngawlhcon haaiah pai u tih cabu aka awng u sut te ka huh. Atlo cabu khat aka awng u tekhaw ka huh, tekah cabu tetah hingna cabu ni. Cabu dawngah thut angla thlangdykthli te awl a cek,” ti (Awlphawng 20:11-12).

Asaw kah awlcekna he aty bot vengah awm ai. Diklai khaw bot vetih, thlanghing boih khaw a dyk boih congah awm ai. Awlcekna aka tawng ham thlaangthli tetahdyk tang te thlaangthli teni. Thlanghing pokna atah, thlanghing hedyk congtah, bot pon, raina awm tlaih nawh my tilaa pok u. Te ang pokna te Seitan thailatna onzakmingna khyh nawh thlaangkah a votna ni. Atak tah, raina he dyk congah zahawh ngaai tih meveng khaw te raina te bot thai nawh my. Tedawngah, dykna on raina bot sak ham, kamthlah bol, tila ngaithyynna peek ham ka ngaih. Pia nang, na dyk cakhaw, awlcekna haai ah na pai hyn ai.

Tecong, Caciim lawng, “Thlanghing he vaai dyk hamla awm tih, te congah awlcek ham a awm angla,…” tila a thui hyn bal (Hebrew 9:27). Thlanghing he dyk cakhaw, awlcekna haai ah pai hyn ai. Tedawngah, dykna lawngah raina bot sak nawh. Awlcekna haai ah pai ham a awm dawngah, dyk thlan ah kamthlah opsoh ham awm.

Ong nawh de
Pia nang lawng dungzan Pathen he Pia nang Awlcekkung Bawi la na ong khaw na ong nawh mai de cawini. Tede, pia nang lawng na ong nawh dawngah dungzan Pathen te Awlcekkung Bawi lawng na tlaak sak thai nawh.

Noah dung vengah, dungzan Pathen lawng, diklai pum te tuiliv on, awlcek ham te, Noah hawna on, ngaithyynna awl a peek pon de, tevengkah thlaangthli lawng tangna nawh. Ong u nawh. Tede, te thlangthli lawng a ong nawh dawngah, Awlcekna bot sak thai nawh. Te ong nawh thlaangthli tah tuiliv ah dyk tih hata u boih (Genesis. 7:20-23; 1Peter3:19-20).

Babylon ram ukkung Nebukhadnezzar sengpahrang khaw, amah on amah pawmsang u tih a ook u vengah, Pathen kah awlcekna te atawng. Thlanghing kalawng Pawng Ramsa la coong tih, thlanghing tiim kalawng hek la awm. Vaan kah awl lawngah, “A Saangkok ah aka awm lawngni thlanghing ukna ramthli a uk tih peek ham a ngaih thlaangthli tengah a peek, tite sengpahrang nang lawng na ming thlan hil,atykum sarih khui ramsa (vaitaw) angla ram na caak ai,” a tina (Daniel 4:32).

Nebukhadnezzar Sengpahrang tah Pathen awlcekna angla, pawng ramsa angla kum sarih(7) a awm congah, “Te ty a bot benah, kai, Nebukhadnezzar lawng vaan benla ka mang hang tih, ka lungho te kop awm. Te cong kalawng atah Aka Saang Kok te ka thangtheensak; dungzaan tola aka awm te ka hinzah tih ka koh. A ukna tah dungzaan tola cak tih; a ukna ram tah cadil nauha tola cak. Diklai dawng kah thlang hing boih tah tula khaw a thuum monih. Amahlawng amah ngaihna anglavaan saithaina on diklai dawng kah thlaangthli sawah thaihu a sai. A u lawngkhaw a kut te zawrh dok sak thai nawh tih a tengah: ‘Tu na sai?’ khaw tina thai nawh,” tila Bawpa Pathen kah saithai tharana te a zooicala a dou(Daniel 4:34-35).

Nebukhadnezzar Sengpahrang tah dungzan Pathen Bawipa te aka ong nawh thlaang ni. Tede, Bawipa Pathen kah awlcekna he ahih ang thlaang saw ahkhawa pai pe. Hoot thai la awm nawh. Tetah, pia nang on kai khaw, me ang thlaang la ng’awm tih, Pathen kah saithai tharana, aana te n’eek tih n’olh thai sui de?

Pathen lawng thawlh n’pel nawh ahni
Dungzan Pathen he khawhi pum kah Awlcekkung Bawi la awm tite zakming la awm pon.Tedawngah, Dungzan Pathen kah thawlh peelna on na loih deng ahni, raina lawng na loih ai. Caciim lawng, “A sai thawlhna dawngah khawdawp a ngaai pe tih, a thawlhthli a khuk pe thlaang tah a zou theen,” tila a thui (Saam 32:1-2). Tedawngah, pia nang byng myhla,thlanghing boih lawngah mah pokna on kam thlahna hoot tih Dungzan Pathen Bawipa kah mikhuh angla huh ham, awlceknathli te, ‘song’ tila dou ham a ngo pon.

Cangna (2) Dootna

1. Thawlhnathli Awlcekkung Bawi he a u?______________

2.Diklai pum kah thlanghing boih Awlcekkung Bawi he a u?.
__________________________________________________

3. Dungzan Pathen he, n’tu dawngah Awlcekkung Bawi la, a awm thai? ___________________________________________

4. Pia nang lawng Awlcekkung Bawi he na ming nawh de, Thawlh na sai kawinih, awlcekna haai ah na pai ai aw?
________________________________________________

5.Awlphawng 20:11-12 ah, me ang thlaangthli awlcekna haai ah aka pai kai te?.________________________________

6. Thlanghing he a dyk congah, n’tu thaihu a tawng hyn ai? _______________________________________________

7. Noah dung thlaangthli lawng, dungzan Pathen kah ngai thyyn peekna awl te ong u nawh. Tang na u nawh de, awl cek na a dang u aw?__________________________________

8. Nebukhadnezzar Sengpahrang te pawng ramsa angla coong ham a u lawngah awlcekna a peek?___________________

9. Nebukhadnezzar Sengpahrang lawngah a u kah ukna te kop ah a dou te?._____________________________________

10. Pia, dungzan Pathen kah saithaina, aana on awlcekna tena dou aw?.______________________________________

.


Cangna (3)

MUITHLA ON BAWKNA

Cangna (2) ah, dungzan Pathen tah khawhi pum Awl cekkung Bawi la awm tite zakming la awm pon. Te Awlcekkung Bawi lawng Amah aka bawk thlaangthli lawngtah mui thla on koh bawk te angaih.

Muithla on Bawk ham awm.
Bawipa Jesu lawng, “Pathen aka bawkthli lawng Pa te Muithla on awltak on bawkna ty te va law ai, tahe ah khaw va law pon, te tila Pathen aka bawk thlaangthli te Pa lawng a tlap. ‘Pathen tah muithla la a awm dawngah, amah aka bawk thlaangthli lawng muithla on awltak on a bawk hamla awm,’” a tina (John 4:23-24).
Metihla m’bawkna ai?
Bawipa Pathen te metila muithla on m’bawkna ai? Akum ngaai lawngtah, hetila a pok u. Muithla on bawkna thuingaihna tah:
(a) Thikaw tak on bawk ham la awm
(b) Lungbui takpum boih on bawk ham la awm
(c) Yp awm cala bawk hamla awm, ti u.

Te ang thaihuthli te muithla nawh dawngah, song nawh. Lungbui he muithla nawh ni.

Takpum Lungbui Muithla
Bawipa Pathen lawngah thlanghing he a syn vengah, takpum,lungbui, muithla phyn thum la ana syn. Tethli khui ah, Pathen on alawhna hih tah, muithla teni. Thlanghing lawng te muithla onah Bawipa Pathen te pawlneengna a khyh thai. Te muithla onah Pathen te bawk ham awm. Te muithla onah Pathen te awl on a vom thai tih Pathen kawngaih te a ming thai. N’tu a tiatah, muithla on muithla la a awm dawngah ni.
Paul lawng, “Pathen lawng tekah thaihu te amah Mui thla rang on avan tyngsak pon…” tila a thui (1Cor 2:10). Tecongah, “Muithlaamah ro lawng mami kah muithla on mami tah Pathen cathli la ng’awm u tite a pai pui,” tila a thui (Rom 8:16).

Asaw kah zuk ah Pathen muithla on thlanghing muithla tuh kai (betpha) ahih.

Tedawngah, thlanghing kah muithla lawng Bawipa Pathen teng kalawng dungzan hingna a khyh tih a dang. Pathen kawngaih tekhaw a ming. Tevengah, thlanghing muithla lawngah, lungbui thinkaw te awl a peek tih a uk thai. Tecong ah, lungbui lawng, muithla kah awlpeek angla Pathen kaw ngaih te a ming tih takpum te a zaak sak thai. Tetah, lungbui on takpum lawng, Pathen kawngaih angla ahing thaina rangon Pathen bawilenna a tyng sak thai.

Pathen on tuhkaina(betphana) pat
Thlanghing boih kah patyr, Adam lawng Bawipa Pathen on betpha ahihna, paihyn theen lawng seitan sykcawnna dawngah Pathen on betphana a pat sak. Adam lawng seitan awl a ngaai tih, Pathen lawng a khang pe, thee theen mingna thingthaih te vik acaak(Genesis.3:1-7). Tehin kalawng Adam he Pathen on betphana pat pon. Thlangthawlh la coong tih hing (Gen. 3:23).

Asaw kah zuk angla, Adam lawng Pathen awl a ngaai nawh dawngah ahih kah muithla on Pathen Muithla betpha na pat but pon. Pathen on thlanghing laklaw te thawlh khawmawng lawng a dan khop. Khawcui veng khawmik te thong de, khawmai dawngah huh thai nawh angla, thawlh lawngah, Pathen on thlanghing te a thla sak hih (Isaiah 59:2). Tedawngah, Bawipa Pathen lawng thlanghing muithla te vomtoina khyh tlaih nawh.Dungzan hingna khaw sung bal. Thlanghing muithla tah Pathen on betphana a pat pon dawngah, dyk tih lungbui te vomtoina khyh tlaih nawh. Tevengah, lungbui lawng Pathen paihyn tealawh tih, amah kawngaih tetakpum te asai sak tih a uk. Tedawngah, takpum lawng lungbui kawngaih angla hing tih khaw a sak.
Ramsa la awmna
Tetihla, thinkaw lungbui lawng takpum te a uk pon dawngah, Pathen kawngaih on vai ahih tlaih nawh. Adam ah muithla awm ngon de, aka awm nawh angla awm pon. Tedawngah, takpum on lungbui kawngaih byng teni a vai pon. Tetihla, takpum on lungbui kawngaih byng aka vai thlaang tah Ramsa ni. Metihtiah, ramsathli khaw takpum on lungbui kawngaih byng ni a vai u van. Tedawngah, Adam tah thlaanghing paihyn kalawng ramsa paihyn la rum thuk. Adam cadil, thlanghing boih khaw, ramsa la awm. Thang pek ah pateng, muithla ben dyk tangte la ng’awm tih, takpum ben on lungbui byng ni ahing pon. Tedawngah, Jakeh capa Agur lawng, “Atak tak tah, kai tah thlanghing nawh ni, ramsa ni,” ti (Tahtuk 30:2-Kawl Bible).
Thinsa zaawkna
Tetihla, thlanghing lawngtakpum on lungbui kawngaih byng a vai dawngah Bawipa Pathen thinsana aka zawk thlaang la ng’awm u (Efesa 2:3).

(1) Ramsa moibo on cuun haih la ng’awm. Tedawngah, lungbui on takpum kawngaih byngte n’vai u (Tahtuk 30:2).

(2) Bawipa Pathen on betphana pat pon. Tedawngah, Bawipa Pathen kawngaih te m’ming nawh (1Corinth 2:11-14).

(3) Dungzaan hingna n’sung. Tedawngah, he diklai, n’ceh taak congah Hell la n’cet ai. (Gen. 3:17, 21-24).

(4) Pathen thinsana aka zawk thlaang la ng’awm u. Tedawngah, awmngaih ngaimawngna khyh nawh (Efesa 2:3).

Asaw kah a zuk dawngah, thlanghing he thawlh dawngah Pathen on betphana pat tih ramsa angla coong pon. Muithla tah dyk tih (Efe2:1,5) thlanghing lawng takpum on lungbui kawngaih byng te a vai.Tedawngah,Pathen thinsana a zaawk u (Efe2:3). Thlanghing te seitan lawng auk (Efe 2:1; 1John 5:19). Diklai he seitan ko la awm tih (Luke 4:5-7)Diklai he a hawna tih thlanghing te Pathen on a thlana tare ham a zook. Thlanghing lawng diklai huah m’bang mangkhak kawinih, hukhyngkok ah, muithla lawng takpum te a ceh taak vengah, hell hai la tla thuk ai. Takpum tat laivai la mel kop ai (Gen. 3:19). Lungbui lawng muithla hu a vai vetih hell hai la rum thuk van ai.
Thawlh kho a ngo
Thlanghing lawng mah mikhuh ah thlanghing la m’pok u de, Pathen mikhuh ah ramsa la ng’coong pon. Tedawngah, Pathen te m’bawk vengkhaw, lungbui onah, takpum on ni m’bawk pon. Te bawkna te Pathen lawng a dou monih. Muihla on bawk dengah ni Pathen lawng a dou thai ai. Thuingaihna tah, thlanghing muithla on Pathen he betpha ahih kop ham awm. Tede Pathen on thlanghing laklaw ah, thawlh a awm dawngah, muithla on bawk ham coong thai nawh. Te thawlh te kho ham a ngo.Te thawlh kawng te cangna (4) ah cang u lah sih.

Cangna (3) Dootna

1.Bawipa Pathen te n’tu onah m’bawk ai?_____________

2.Lungbui takpum on ren bawk he song kai aw?________

3.Thlanghing he mezoh la pek la a awm?_______________

4.Takpum, Lungbui,Muithla ah Pathen on aka vai hih tetah
______________________________________________
5.Pathen kawngaih te ame ang lawngah a ming thai?
_______________________________________________
6. Pathen lawng thlanghing khui ah me ang ben te a vom thai?
__________________________________________
7.Thlangthing muithla lawng me ang ben te a vom thai kai?
___________________________________________

8.Lungbui lawngame ang ben te a vom thai?___________

9.Pathen on thlanghing betphana a patna tah_______ ni.

10. Thlanghing he Pathen on betphana a pat vengah, a u lawngah a uk?___________________________________

11.Thlanghing on Pathen betphana a pat vengah, a u kawngaih te a vai?________________________________

12. Lungbui on takpum byng aka vai thlaang te, n’tu thai hu la a
coong?___________________________________

13.Pia nang he meveng kalawng ramsala na coong?______

14.Thang pek vengah, Pathen on bethphana a pat pon dawngah, a u kah kawngaih te m’ming nawh?________

15.Ka pia nang na dyk vengah, takpum he n’tu la a coong ai? _______________________________________________

16.Pia nang na dyk vengah, muithla on lungbui he ame hyn la a ceh ai?______________________________________

17.Thlanghing takpum on lungbui kawngaih byng te a vai dawngah, a uthin aka sa?__________________________

18.Pathen te muithla onah bawk thai naham, Pathen on thlanghing kah muithla metila a awm a ngo?_________

19.Pathen on thlanghing muithla betphana hih kop thai ham, n’tu kho a ngo te?________________________________

20.Pathen te muithla on bawk ham na ngaih aw?_______

.


Cangna (4)

THAWLH KAWNG

Cangna (3)ah Pathen on thlanghing betphana pat sakkung thaihu tah thawlh tite zaak ming la awm pon. Te thawlh te a kho thai dengah ni, Pathen Bawipa te muihtla on na bawk thai hyn ai ti khawming la awm pon.Te thawlh kho thai naham, thawlh kawng te lamhala ming ham a ngo. Thlangtlou te tuisi tuui ham, tlawhna te tlap lamha angla, thlanghing kah thawlh te Bawipa Pathen kah mikhuh angla lamhala ming a ngo.

Thawlh phun (2)
Pathen mikhuh ah thawlh phun (2) awm. Te rawi tetah:
-Thangpui thawlh on
-Sai thawlh, amingna.
Thangpui thawlh
Thangpui thawlh te mah lawng n’sai thawlh nawh ni. Thang vengah, n’thangpui haih thawlh te ni. Saam Cabu ah, “Ka thang pek kalawng ka thawlh ro pon tih,a nu lawng thawlh ruila ni n’saawng ro pon,” tila a thui (Saam 51:5).
Thawlh alawna (kuunna)
Thangpui thawlhhe thlanghing boih kah bawipa la awm tih, Adam rangon vacoong. Adam he Pathen lawng a syn pek ah, takpum, lungbui, muithla ciimcaihcala ana awm (Gen. 3:30). Adam te a zu Evi on haih ah Eden dum ah a khyh hih (Gen. 2:15). Te dum kah thing thaih boih te a caak hih thaide, dum lungkir kah the theen mingna thingthaih tetah Bawipa Pathen lawng caak sak nawh (Gen 2:17). Tede, Adam on Evi lawng, Bawipa Pathen awlte ngaai hih myhla, seitan kah thailatna te atangna hih tih, te thingthaih te a caak hih (Gen. 3:6,7). Tihlate,te rawi zuva lawng Bawipa Pathen awl teangaai hih nawh dawngah,Bawipa Pathen lawng thlang thawlh tila, a tok hih (Rom 5:19). Cangsakna (aana) awl eekna he thawlh la awm (1John 3:4). Adam on Evi lawngah Bawipa Pathen kah awlpeek khatca byng te a eek dawngah, thlangthawlh la vik coong hih. Adam lawng thlanghing sawah thawlh a sai monih.Thlaang zahawh lawng a ming, thawl hna a ti u: thlaang ngawnna, hyyncaanna, thailat homthuin athli a sai monih.Pathen awl te ni a ngaai hih nawh. Te thawlh tetah thawlh boih tawngcykna kungpui late awm.
Rou thee
Adam on Eve lawng cadil nauha tengah, thawlh ati, rou thee te ana peek hih. Adam on Evi kah cadil la aka awm, thlanghing boih he amah angla thawlhca, thlanghawlh la coong boih u. Tetihla thang pek ah thangpui haih, thawlh te thangpuithawlh, amingna. Thlaang khatsut lawngah, thawngpui thawlh a awm he tangna u nawh. Dou u nawh. Mah kah thawlh sai dawngah thlangthawlh la ka awm tila a pok u.Tede adang kah Caciim thuina dawngah, thangpui thawlh awm tite tyngkor.
Thlaang khat rangon
Cabu Ciim lawng, “Thlang khat kahawlngaai nawhna rang on diklai dawngah thawlh kuun tih, thawlhna rang on dykna te awm, thlaang boih a thawlh dawngah dykna lawng thlaang boih a khuk,” tila a thui (Rom 5:12). Cabu Ciim lawng, thawlhtah diklai la thlaang khat rangon kuun tila a thui. Thlaang zahawh rangon kuun ti nawh. Thalaang pakhat, Adam rangon kuun. Te thawlh dawngah, dykna kuun tila a thui bal.Tedawngah, aka dyk thai, thlaang boih ah thawlh akhyh. Dykna he, thang thlanah nu bung khui ah tawng u tih, va awm hang. Patawng hang tih, thawlh sai dengah dyk thai, tina nawh ni. Tedawngah, thawlh dawngah dykna kuun ti vengah, saithawlh te thui ngaihna nawh ni. Thangpuithawlh thuingaihna te tyngkor la awm.
Awlngaai nawhna rangon
Cabu Ciim lawng, “Thlaang khat kah awlngaai nawh dawngah thlaang boih thlangthawlh la a awm angla, thlaang khat kah awlngaaina rang on thlaang boih thlangdong la awm van ai,” ti (Rom 5:19) Lamhacyk, thlaang pakhat tetah Adam ni.Adam lawng Pathen awl a ngaina nawh rangon Thlaang boihboih te thawlhla a pha, ti. Tedawngah, pia, namah ro lawng thawlhna sai dawngahthawlh ca la na awm monih. Thangpuithawlh dawngah ni, thlang thawlh la na awm.
Thlaang ciim nawh
Cabu Ciim lawng, “Aka ciim nawh khui kalawng u lawng aciim thaihu a khyn thai ai? U lawng khyn thai manawh!” tila a thui (Job 14:4). Thlanghing he Bawipa Pathen haai ah, ciimna khyh nawh (Isai64:4). Nupa boih lawng thawlh a khyh. Tedawngah, thlang thawlhla aka awm nupa lawng canu, capa ciim te cuun thai nawh. Thawlh aka khyh nupa lawng thawlh ca teni a cuun thai.
Ciim thai nawh
Aka ciim heet thlaang u aka awm tih, huta lawng a cuun thlangdong u aka awm?” (Job 15:14). He caciim lawng, huta lawng a cuun thlaang boih te ciim nawh, dong nawh tila a thui. Diklai ah, huta lawng a cuun myh diklai thlaang khat khaw awm nawh. Tedawngah, huta lawng a cuun, pia nang on kai khaw n’ciim nawh.
Nu Bung khui kalawng
Cabu Ciim lawng, “Ka thang pek kalawng ka thawlh ro pon tih,a nu lawng thawlh ruila ni n’saawng ro pon,” tila a thui (Saam 51:5). He Saam Cabu thutkung David Sengpa hrang lawng, thang pek ah thawlhca la ka awm, nu bung ah thawlh la ka awm tangte pon tila dawk a lawh. Tetihla te, thawlh mu tahthangpekkalawng a awm dawngah, roong hang vengah, amah pok ah thawlh n’sai u. Nu bung khui ah thawlhna n’sai thai nawh. Tedawngah, te thawlh te thang pui thawlh ni.Thawlhnasai dawngah thawlhca la n’coong nawh. Thawlhca la ng’awm lamha dawngah thawlh n’sai u ni.
Thlang thee moibo
Thlangthee tah ama nu bung khui kalawng thlang thee moibo a khyh u. A thang pek kalawng lawng pheeltih; hom te a thui thai u,” (Saam 58:3). Thlangthee moibo he thang pui haih pon. Lawngpui hangna on hom thuina he thangpui haih pon. Thlaang boih he thlangthe moibo a khyh boih.Hom aka thui vai nawh, aka thui thai nawh thlaang awm nawh. Tedawngah, thlanghing he thangpuithawlh a khyh tite tyngkor la awm.
Pathen sawah thawlhna
Thangpuithawlh he Adam rangon ni. Thangpuithawlh he mah thlanghing pui sawah sai thawlhna, thawlhmonih. Pathen sawahsaithawlh ni. Adam lawng Pathen sawah thawlh ana sai. Adam cathli boih tah, Adam rangon patongah, Pathen sawah thawlh a sai u pon.
Thawlh phu dykna
Cabu Ciim ah, “Thawlh phu tah dykna ni,” tila a thui(Rom 6:23). Tecongah, “Thawlh rangon dykna vakuun,”tila a thui bal (Rom 5:12). Tedawngah, aka dyk thai thlaang boih ah thawlh awm. Thawlh phu tah dykna, tila ati dawngah, dykna kawng te ming a ngo.
DYKNA PHUN (3)
Dykna phun (3) awm. Takpum dykna, muithla ben dykna on dungzan (nawhtah) pabe dykna, tila pek la awm.Te dykna phun (3) boih lawng, pekna te a thui ngaihna.
Takpum dykna
Takpum dykna tah takpum on muithla pek ahihna he ni. Takpum khui kalawng muithlaa ceh veng, a ceh taak takpum te thlangdyk, a mingna. Sinakawk ukkung canu a dyk vengah, Jesu lawng huta ca kah muithla te kop a mel sakna rangon huta ca hing kop (Luke 8:53-55).

Takpum a dyk vengah, ongca kah muithla tah vandawng la luuitih ongca nawh muithla tah hell la cet (Luke 16:22,23). Takpum tah laivai lawng sai la a awm dawngah, laivai la mel kop (Gen. 3:19). Takpum dykna tah zuca, nupa, miamanu, cakaw phring on a pek u the dawngah, thlaang boih a kaw the u.

Muithla dykna
Muithla tah dyk thai nawh. Dyk thai kawinih, hell khui ah patang khang ham awm nawh. Bawipa Pathen on betphana apatna te Muithlaben dykna, a mingna. Adam lawng Pathen awl a ngaai nawh dawng, Pathen on pek ahih. Bawipa Pathen lawng, Adam nala, the theen mingna thingthaih te ca bol, na caak hin ah na dyk ai, atina (Gen 2:27). Adam lawng te thingthaih te a caak hin ah, Pathen on pek ahih tih, Pathen mikhuh ah dyk vik pon. A takpum tah dyk nawh de, Bawipa Pathen on pekna u te dykna amingna. Adam lawng muithla ben a dyk congah, canu capa a cuun dawngah, a cathli boih tah muithla ben dyk tangte la thang u boih. Pia nang on kai khaw Adam kalawng aka cuun thlaang la ng’awm dawngah, muithla ben dyk tangte la n’thang pon. Tedawngahmami kah takpum he a dyk atah hell la ceh ham ni, n’thang u pon.
Pabe dykna (nawhtah) dungzan dykna
Apabe dykna (nawhtah) dungzan dykna tah, diklai hing khui vengah, thlawn la ka awm nawh, muithla ben hing nawh,dungzan hingna a khyh nawh dawngah, takpum a dyk vengah,muithla te hell la cet ai, tina ni. Cabu Ciim ah, “Tederih aka raathli, aka tangna nawh thlaangthli, botheethli, thla ang aka ngawnthli, asong nawh la huta tawngpa thawlhna aka saithli, kut lam aka byh thlaangthli, mui aka bawkthli on hom aka thuithli – he ang thlaangthli hamla kat hai tuili te awm. He he a pabe dykna la awm,” n’tina, tila a thui (Awlph. 21:8).

Cangna (4) Dootna

1.Thawlh phun mezoh a awm?________tyng sak lah_____

2.Thangpui thawlh he a u rangon on a awm?___________

3.Thangpui thawlh he_________sawah sai thawlh la awm.

4. Rom 5:19 ah, Adam kah thawlh lawng n’tu thaihu a coong sak?___________________________________________

5. Thaihu ciim nawh khui kalawng thaihu ciim tyng sak thai ai aw?_________________________________________

6. Thlanghing he meveng kalawng thawlh a khyh pon?. ______________________________________________

7. Lawngpui pheel on hom thuina he thlanghing kum mezoh a law vengah a tawng u?___________________________

8.Thawlh phu tah_____________________________na ni.

9.Dykna phun (3) te tyng sak lah.
(a)_________________________________________

(b)_________________________________________

(c)__________________________________________

10.Muithla ben dykna tah_____________on pek hihna ni.

.


Cangna (5)

SAI THAWLHNA

Cangna (4) ah thangpui thawlh kawng ming la awm pon.Tede thangpui thawlh kah apaai, athaih: thawlhna (sai thawlhna) kawng he n’cang u ai.

Apaai athaih
Bawipa Jesu lawng, “Thing theen dawng kalawng a thaih theen thaih tih, thing thee dawng kalawng a thaih thee thaih van, a thaih dawng kalawng thing te nok u,” ti (Matthew 12:33). Bawipa Jesu lawng a thui angla te, thingthaih athe atheen he, thingkung rang ni. Thingkung athen atah, athaih theen tih thingkung athee atah athaih theen nawh. Thingkung atheen nawh tekhaw, atimu a theen nawh dawngah ni. Atimu atheen atah, a thaih theen. Thingkung a theen atah, athaih theen. Tedawngah, athaih te awlpui nawh. Atimu on thingkung teni awlpui.

Thlanghing ahkhaw, thangpui thawlh he atimu on lou u. Thangpui thawlh aka khyh thawlhca he thingkung on lou u. Thawlhca lawng a sai, thawlhna (saina thawlh), a thaih on lou u. Sai thawlh (thawlh)na he thlaang boih lawng a zakming u. Thlaang ngawnna, tawhsina, huta tawngpa thawlhna, samphaihna, thailat homthuina, thlaang thina, song nawhla kova tlapna, aka songnawh sausi, pyhngaihna, yytna, thiina, thuitheetna, te angthli, thawlhca khui kalawng aka thong, thaihu thee boih tah sai thawlh (thawlh)na amingna. Te thawlhnathli tah thlanghing pui sawah thawlh saina la awm tih,thlanghing mikhuh ah thawlh bou tangkiik.

Athaih dawng nawh, Atimu dawngah,
Rawpawk thing he Rawpawk thaih la athaih dawngah rawpawk thing mingna nawh. Rawpawk timu kalawng a pou dawngah rawpawk thing a mingna. Rawpawk thaih la, thaih cakhaw, thaih nawh cakhaw, rawpawk phyn(timu)kalawng a pou dawngah rawpawk thing amingna.Rawpawkthaih la aka thaih te rawpawk thing la coong tare nawh.

Tetih angla, thlanghing he a sai thawlhna dawngah thlangthawlh ming na nawh. Thawlh timu kalawng a thang dawngah thlangthawlh la coong. Thlangboih lawng a pok tah, thawlh (thawlh saina)na dawngah thlangthawlh (thawlh ca) la ka awm, tila a pok u. Tedawngah, thawlhca la awmna nawh hamla, thawlh sai nawh ham te ngahngah a yh u. Tetihla, thawlhsai nawh hamla a cang pui u.

Coong thai nawh
Thawlhnasai nawh hamlangahngah yhna he theen ngon. Tede catah, thawlh ca lawngthawlhsaina te yh thai nawh. Thlanghing mikhuh atah a yh thai de, Pathen hai ah thawlh a sai popa. Cabu Ciim lawng, “Ethiopiathlaang lawng avynathaw thai vetih coop (kaithleng) lawng a dumna (avynri) te a thaw thai ai aw?Nangmi thaihu thee aka sai nookthli lawng thaihu theen na sai thai u manawh,” tila a thui (Jere miah 13:23).Tedawngah, pia nang lawngah, thaihu theen thai hamla, Ethopia thlaang lawng avyn myym thaw thai a ngo ai. Kaithleng (coop) lawng avynri ke a thaw ham awm. Ethopia thlaang lawng a vyn myym te thaw thai nawh. Kai thleng(coop) lawng a vynri te thaw thai nawh. Tedawngah, pia nang on kai lawngkhaw moibo n’thaw thai nawh. Pathen mikhuh ah thaihu theen n’sai thai nawh.
Baainak Pawn on lawh u na.
Thlanghing mikhuh ah thaihu theen tila apok u de, Pathen mikhuh ah aka theen nawh, thaihu mon awm. Pia nang lawngtah na moibo te na ngaih mai suide, Pathen mikhuh ah tuileh kap tangkiik. Cabu Ciim lawng, “Mami boih lawng ciimnaro ng’khyh u nawh.Thaihu theen n’sai uthli boih khaw tuileh aka kap baainak angla ni a awm,” tila a thui (Isai 64:6). He Caciim ning latah, thaihu theen patengkhaw, tuileh kap tih, baainak pawn on lou u. Thlanghing mikhuh ah thaihu theen he theen ngon. Tede, thawlh ca lawng a sai thaihu theen te, Pathen ham tuileh kap. N’tu dawngah, thlanghing te tuileh kap la a awm dawngah ni.

Thlanghing he Bawipa Pathen haai ah haibe nat tlawhna aka khyh angla tuileh kap. Haibe tlawhna aka khyh thlaang lawng, buh peek te, pia nang na caak ngaih ai aw? Metih tluk la, tui tangkiik mai cakhaw, pia nang, caak ham na ngaih tang nawh my. N’tu ah titah, buh an te tui tangkiik mai sui de, aka pe kung thlaang te a ciim nawh dawngah ni. Tihvan angla, pia nangkah thaihu theen sai tekhaw, tuileh kap tih ciim nawh.Tedawngah, Bawipa Pathen haai ah, thaihu theen saina on mikhai theen n’dang thai nawh.

Thawlh khyh nawh la pok u,
Thlanghing he ziinna ca la awm tih, ziin khui ah a awm dawngah, mah thawlh te hu thai nawh. Zaan vengah, “Te vengah cathutkungthli on Farasithli lawng huta khat a samphaih li vengah a tuuk u tih avan khyn u. Thlaangthli haai ah huta te a paisak u tih, Jesu tengah, ‘Cangpuikung, hekah huta he a samphaih li vengah ka tuuk u. Mousi kah cangsakna awl dawng atah he ang huta he lungtou on de mat hamla awm. Nang lawng ta metila na pok?’ a tina u. Hekah dootna he thawlh a peel thaina u hamla dawng la a tuung pe u.

 Tede Jesu te kyyp thuk tih a kutpy on diklai dawngah ca a thut. Tethli lawng pyt a doot u dawngah, thou hang tih ahimi tengah, ‘Nangmi khuiah aka thawlh vaai nawh lawng hekah huta he lungtou on de lamha seh,’ a tina. Te congah kop kyyp thuk tih diklai dawngah ca te kop a thut bal. Te awl te a zaak u vengah ahaamca kalawng a tawng tih khat cong khat patong patong cet u, ahu latah Jesu on teah aka pai huta byng te sut a ceh taak u.” (John 8:3-9).

Cathutkungthli on Farasithli lawnghe lamha atah amami thawlhna te hu u nawh. Huta kah thawlhna byng te a huh u. Tedawngah, Bawipa Jesu tengah huta te thawlh a pup u. Thlaang kah thawlh taha huh u de, amami kah thawlh tah hu u thai nawh. Tihvanla, pia nang khaw mah kah thawlh te na hu thai nawh ai? Tede, Bawipa Jesu awl rangon amamithawlh te a huh u tih, te huta kah thawlh te huh tlaih myhla, a ceh taak u. Te thlaang boih tea law vengah, thawlh khyh nawh tila pok u de, Bawipa Jesu teng lawng a mel vengtah, mah thawlh te a huh u tih mel kop u. Pia nangkhaw, Bawipa Jesu on na huh hih kawinih mah thawlh te na huh thai van ai.

Bo theen thlaang
Diklai thlanghing tiimah thaihu theen aka sai thlang dong awm ai, tila thlaang zahawhlawng a pok u. Tede catah, Cabu Ciim lawng, zakming heet la a van thui tah, “Ka zakming thai awm tih, Pathen aka tlap thlaang awm khom kai aw, ti tih vaan dawng kalawng Pathen lawng thlanghing capathli te a dan thuk. Apum boih la ramlang u tih, pawci kang u pon; thaihu theen aka sai thlaang khat khaw awm nawh, khat ca khaw awm nawh,” tila a thui (Saam 14:2-3).

Thlanghing mikhuh ah thlangdong, moibo ka theen thlaang awm thai mai. Pathen mikhuh ah thaihu theen aka sai thlaang khat khaw awm nawh, tila a thui. Khat khaw awm nawh, tila caihraula a tyng sak.Metih tiah, thlanghing tah thangpek ah, thawlh ca la awm pon.Thawlh ca lawng thawlhsai ham,thang. Tedawngah, thawlh byng te a sai.

Thawlh sai ham thang
Thlaang boih lawng apok tah, thlanghing he thlaang theen la thang de, a roong hang vengah, tengvai, pialaikoi dawngah, moibo thee a dang, ti u. Tede catah, me ang thaihu khaw a timu angla va awm tite huh la awm. Awlnamai ah, ui tah thaihu naak ham thang. Tedawngah, ui lawng thaihu a naak vengah pokrai ham awm nawh. Ngapaih lawng, tui za (zou) ham cuun la awm. Tedawngah, ngapaih lawng tui a za (zou) te mik let koi awm nawh. Aithlui tah khaawk ham cuun la awm. Tedawngah, Aithlui tah, cangpui ngo myhla, a bou hang vengah, khaawk thai.

Tihvan angla, thlanghing he thawlh sai ham thang. Tedawngah, a roong hangvengah, cangpui ngo myhla, thawlh phun soprep a sai. Thawlh saina, cangpui ngo myhla, thawlhna a sai u. Tetih la thawlh sai ham te thang u.

Te thaihu aka ming Senpahrang David lawng, “Ka thang pek kalawng ka thawlh ro pon tih, a nu lawng thawlh ruila ni n’saawng ro pon,” tila a thui(Saam 51:5). Thang pek ahthawlh moibo te tyng thlan hyn. Aroong hang veng ahni, atyng. Thingthli khaw apou pek ah thaih nawh hyn. Tede, a bou hang veng ah ni a thaih u.Aka ming nawhthli lawngtah, athaih vengni, me ang thingkung tite a ming u hyn. Thing kah phyn zakming thlaang lawngtah, apou pek ah, me ang thaih a thaih ai, tite a ming thai u pon.Bawipa Pathen lawng, thlanghing kah moibo he thangpek ah a zak ming tangte dawngah, me ang, moibo a sai ai, tite a ming opsoh pon. Tedawngah, Bawipa Pathen mikhuh ah thlangdong ro awm nawh. “Alangna khat khaw awm nawh. Thlaang boih lawng thawlh tih Pathen kah bawilenna pang u thai tlaih nawh,” (Rom 3:23).

Cangna (5) Dootna

1. Thingkung te meang thaihu on ming thai ai?__________

2. Thingkung a theen atah______________________theen.

3. Thangpuithawlh tah atimu on lou hih tih, saithawlh (thawl hna) tah_________________________________on lou u.

4. Thlanghing lawng thawlhna a sai dawngah thawlh ca la awm aw?________________________________________

5. Kaithleng (coop)lawng avynri a thaw thai dengah, thlang hing lawng_____________________sai myhla awmthai.

6.Thanghing kah thaihu theen sai he Pathen mikhuh ah
______________________________________angla awm.

7.Farasithli on Cathutkungthli lawng n’tu dawngah, thawlh aka sai huta kah thawlhnabyng te a huh u?___________

8.Bawipa Pathen mikhuh ah, thaihu theen aka sai thlaang
____________________________________ awm ro nawh.
9. Thlanghing he thaihu theen sai ham aw a thang, thaihu thee sai ham aw a
thang?______________________________
10. Thlanghing lawng kum mezoh vengah thawlhca la a awm? .
_______________________________________________

.


Cangna (6)

HUTA PHYN ON RUL PHYN

Cangna (5) ah thawlh(sai thawlh)na kawng ming la awm pon. Thlanghing he thaihu theen sai thai nawh, tite ming la awm pon. Tede, thlanghing lawng a thintlawhna tih hingna ona ruun mangkhak,phyn kawng cang u lah sih. Thlang phyn boih lawng mah phyn dawngah thintlawhnaa khyh u boih. Mah phyn tah a thang pawm u boih. Amah phyn te thlaang tlo, tek sak ngaih u nawh. Mah phyn hamla, hing a peek u. Thlang tlo phyn lakah, amah phyn te theen ngaai, phu awm ngaai la, a pok u. Zuva a tyk vengkhaw, phyn te a byh thil u.Tedawngah, phyn on tuhkai tih, Bawipa Pathen kah mikhuhna te zaming ham a ngo.

Thunkha (raal) u thena
Adam on Evi tah rul kah thailatna dawngah the theen mingna thingthaih te a caak hih tih, thawlh ca la coong hih. Tevengah, Bawipa Pathen lawng rul te a khy tih, “He thaihu he nang lawng na sai pon dawngah, Baawivathli boih on ram sathli boih tiimah khawsii na zaawkpon! Na bung on na cawlh vetih na hing khui pyyr laivaai na caak ai. Nang on huta laklaw ah, na cadilthlion huta cadil laklaw ah kan thunkha sak hih ai; ahih lawng na lu te avan neetvetih; nang lawng a khawdil te na tuk ai,” a tina (Gen. 3:14-15).

Asaw kah Caciim angla, Bawpa Pathen lawng rul cadil on huta cadil te a thunkha (ral) sak hih. Tetah, rul cadil te a u tih, huta cadil te a u kai? Hehe mingna thai ham, diklai haan ah thlanghing ava coongnaa kawng ming ham a ngo ai.

Thlanghing vacoongna phun (4)
Diklai dawngla thlanghing vacoogna phun(4) awm. Tethli tah:
(1) Nupa khyh nawh (Gen 2:7)
Nupa khyh myhla thlanghing la aka awm thlaang awm. Thlanghing boih kah patyr, Adamtah laivai kalawng va awm. Bawipa Pathen lawng Adam te laivai kalawng ana syn. Adam lawng nupa khyh nawh. Camawla hingna khaw khyh nawh. Cuih awm la pahoi syn la awm. Adam angla Bawipa Pathen lawng a u thlaang khaw ana syn nawh.
(2) Nu khyh nawh (Gen. 2:21-22)
Pa khyh myhla, nu byng khyh tih thlanghingla ka coong thlaang awm. Ahih tetah thlanghing boih kah Nutyr, Evi amingna. Bawipa Pathen lawng Adam te dutdut a ih sak congah ahih kah ve ruh te azyhpe tih thlanghing hutate ana syn. Evi khaw camaw ang hingna khyh nawh. Cuih awm huta la a syn pon. Ahih angla a syn thlaang u awm nawh.
(3) Nupa kalawng thlanghing la coongna
Pia nang on kai khaw, thlanghing boih tah nupa lawng n’cuun u. Camaw ca lawng n’roong hang tih cuih awm la ng’awm u. Synna on thlanghing la n’coong u nawh. Cuunna on thlanghing la n’coong u.
(4) Huta phyn
Nu khyh de, pa khyh myhla thlanghing la aka coong thlaang awm. Te thlaang tetah Bawipa Jesu he ni. Bawipa Jesu ah nu Mary a khyh de, thlanghing pa khyh nawh. Thlang hing pokna atah Joseph he ahih kah pa la awm (Luke 3:23). Tede, Bawipa Jesu tah Aciim Muithla rangon Mary bung khui ah bungry sak la awm (Mathai 1:18-20). Tedawngah, huta phyn tah Bawipa Jesu heni.
Rul phyn
Huta phyn he Bawipa Jesu la a awm atah, rul phyn tah a u kai?

(1) Baptis pekung Johan lawng tui nyym ham aka law thlaang thli, thlangping nala, “Aw, ruul cadil hy, thinsana aka law hamkoi te heng taak hamla u lawng avan thui u?” tila, atina u (Mathai 3:7, Luk 3:7). Johan lawng thlangpingnala, rul phyn hy, atina mailai nawh ni. Ahih he Pathen thlangtuih la awm. Thlanghing mikhai byh myhla, awl phekphek a thui. Thlang hing te Pathen mikhuh ah rul phyn la awm.

(2) Bawipa Jesu lawng thlangping nala, “Nangmi rul cadil hy, nangmi thlangtheethli lawng metila thaihu theen na thuina u paai ai? Kaw khuiah aka awm thaihu te ni kaa lawng khaw a thui,” atina (Mathai 12:34). Bawipa Jesu lawng Israel cathli nala, rul the phyn, atina. Rul thee phyn la a awm dawngah awl theen thui thai nawh, ti. Isaraelthli patengtah rul thee phyn la awm atah, ram tlo thlaang la aka awm, ningmi tare tah thui ham awm tlaih nawh.

Rul thee Phyn la Awmna
Adam on Evi lawng thawlh a sai thlan vengah, Pathen ca la awm hih. Tede, Pathen awl ahoot hih tih, rul awl te a dou hih dawngah rul ca la coong hih. Adamon Evi cadil la aka awm thlanghingboih khaw rul phyn la coong u boih.
Rul phyn noknathli
Thlanghing he rul phyn la a awm dawngah a dangkah rul miknokna te rul moibo tyngsakna ni.

(1) Sy a khyh: Rul he a huikaa ah sy awm. Tih angla, thlang hing huuika ah sy awm. Cabu Ciim lawng,”A huui dawngah rul thee kah sy te awm,” ti,(Rom 3:13). James lawng, “Lai he u lawngkhaw phep thai nawh. Lai hetah thaihu thee aka dym tlaih nawh, dykna sy on aka be la awm,” tila athui (James 3:8). Rul kah sy he a naw dawngah awm. Thlanghing kah sy he lai dawngah awm. Thlanghing lawng lai kah awlthui on thlangtlo te kawpok a tlawh sak, raina a peek thai, raal la a coong sak. Tedawngah, Thlanghing he rul phyn la awm tila, nok thai la awm.

(2) Lai phee a khyh: Rul lawng laiphee a khyh angla, thlang hing khaw laiphee a khyh van. James cabu lawng, “N’lai on mami Bawipa on Pa te ng’koh u, Pathen mui lou la a sai thlaang te nawn n’theetna bal. Kaa khat khui kalawng kohna on run khynna bawk va thong,” ti (James 3:9-10).

Thlanghing lawng, awl phyn hih a thui thai dawngah, rul angla laiphee a khyh. Bawipa Pathen te a koh de, thlang hing te thawlha peel, tih thee a phoi thil. Thlaang huh ah a thlok, ahyp latah a thlok la a thui.Kamzin te, cah cah, awh awh, atina de, zin a khum volh congtah, ca ruut aih, tila a thui thee. Tedawngah, rul, angla laiphee a khyh tite tyng.

Johan 9 khui ah, Bawipa Jesu lawng mikpum pa te miktyngna a peek kop. Tevengah, Farasithli lawng, mikpum pa te a khy u tih, “Pathen te koh lah.He thlaang (Jesu) he thlangthawlh ni tite ka ming u,” a tina u (John 9:24). Farasithli lawng a koh sak Pathen tetah, amami lawng thlangthawlh ni ati u, Jesu amah deni.Amami lawng a koh Pathen te amami nawn lawng a thui thee u. Tethli lawng, laiphee on awl a thui u te,amami lawngtah ming u nawh. Tih angtokla,mami van khaw, hinrookah, laiphee on awlthuithli he mah lawngtah m’ming u nawh.

Rul thee cehna ham hyn
Bawipa Jesu lawng, “Rul cadil hy! Metila hell khui kalawng na loih u paai sui?” tila a thui tih, (Mathai 23:33), rul thee phyn cehna ham hyn tah Hell hyn ni. Tedawngah, rul thee phyn, thlanghing boih he, hell la ceh ham ni a awm pon.

Cangna (6) Dootna

Rul phyn onah a u phyn te a thunkha(raal) sak hih te?. _______________________________________________

Thlanghing vacoongna phun boih te tyng sak lah____________________________________________________

3.Huta phyn he a u ?_______________________________

4.Israelthli te Johan lawng_________________tila a thui.

5.Thlanghing te a u phyn?__________________________

6.Rul nokna phun 2 tyng sak lah_____________________

7.Thlanghing kah sy he ame hyn ah a awm?____________

8.Thlanghing he Lai_________________________a khyh.

9.Lai phee a khyh thuingaihna tah___________________

10.Rul thee phyn tah me hyn la a ceh ai?_______________

.


Cangna (7)

SEITAN CANU CAPATHLI

Cangna (6) ah, huta phyn tah Bawipa Jesu tih, rulphyn tah thlanghing ni tite mingciim la awm pon. Tahe ah, seitancathli kawng cang u lah sih.

Pathen cathli
Bawipa Pathen lawng Adam onEvi a syn pek ah thawlh mynmawi kap hih nawh tih, Pathen cathli tila a khy hih. Luke 3:37 ah, “Adam tah Pathen capa la awm,” tila a thut (Luke 3:38). Bawipa Pathen cala a awm hih dawngah Bawipa Pathen on pawlneengna a khyh thai hih. Bawipa Pathen kah roupang kung thlaang la awm hih.
Seitan ca la
Seitante rul khui ah hyn a lawh tih,Adam on Evi te pat a thaina hih. Seitan lawngthlanghing tePathen awl a ngaai nawh tih, amah (seitan) awl ngaai ham, a syk velvok. Adam on Evi lawng Bawipa Pathen awl te a hoot tih,seitan awl te a ngaai lat hih. Bawipa Pathen lawng awl a yyn hih tah, “Dum khui kah thingthaih boih he na caak thai; tede athee atheen ming na thingthaih tah na ca manawh, na caak veng ro ro ah na dyk pahoi ai,” a tina, (Gen. 2:16,17). Tede, seitan lawng, tlek ah a thlat pe tah, “Na dyk hih ro ro manawh,’ a tina. ‘Na ca hih kawinih na mik tyng hih vetih, Pathen angla athee atheen na ming hih van ai, ti te Pathen lawng a ming dawngah ni,“‘ a tina. (Gen. 3:4-5).

Adam on Evi lawng Bawipa Pathen awl te hoot tih, sei tan awl te a dou hih dawngah, Bawipa Pathen on betphana pat vik. He rawi te Pathen muisam lawh la syn la awm hih de, sei tan mui a lawh hih lat. Bawipa Pathen kah khawsi hawng thilna a dang hih. Bawipa Pathen cakalawngseitan ca la coong hih vik pon.

Ana pa seitan
Israel thlangphynthli lawng amami on amami te Pathen ca la ngaai u. Tedawngah, Bawipa Jesu on awlka a vom u the vengah, Bawipa Jesu lawng, “Nangmi he na pa raai kah thlaangthli ni. Te dawngah na pa kah kawngaih te sai hamla na ngaih u. Ahih te a cykca veng kalawng thlaang aka ngawn la awm tih amah dawngah awltak te a awm nawh dawngah awltak te phoih nawh. Hom a thui vengah, amah on amah ni aka thui u khong, hom aka thui thlaang la awm tih hom aka thuithli kah ana pa la awm van,” a tina u (John 8:44).

Pathen thlaang tyk Israel thlangphyn pateng mah, sungrai seitan ca la a awm u atah, thlaang lang thlaang, mami tare tah thui ham ngo nawh. Sungrai seitan cala ng’awm u. Tecongah, Johan lawng, “Diklai pum he thlangthee kut khuiah awm,” ti (1John 5:19). Pathen ca la thang nawh. Thlaang boih lawng mah thangna khawhin a lungna u. Thangna khawhin, tila thang hin a sai u. Tede catah, thlanghing he Bawipa Pathen ca la thang nawh tih, setian cala thang u.Tedawngah,thang hin zoutheen myhla, thang hin zouthee la coong vik. Cabu Ciim ah, “Amah te aka douthli boih, a ming aka tangna thlaang thli boih tengah, Pathen cathli la coong thaina te a peek,”(John 1:12). Te thlaang, Kri te aka ong thlaangthli boih tah Pathen capa coongna a dang ai.A u khaw, Kri te ong tangte thlaang la a thang monih.Tetah, Kri te a ong thlan vengah a u ca la a awm?Setan ca lani a awm u. Pia, nang he seitan ca la na awm te, oih, na ti thai ai aw?

Pa thawn seitan
Cuunkung pa tak nawh te pathawn a mingna. Seitan tah thlaang boih kah pa la awm. Tede, seitan he thlanghing synkung, cuuncahkung nawh ni. Thlanghing te Bawipa Pathen lawngni ana syn. Tede, pa tak nawh, seitan te apa tila a khy dawngah, seitan he thlanghing kah pathawn la awm. Pia, napathawn te na ming pon. Pathawn he zucathli saw ahkhaw theen vai nawh. Tetih angla, seitan khaw thlanghing sawah, theen vai nawh. Pathawn rih angla, seitan te a rih u. Pathawn lawng thekhana angla, seitan lawng, nang te n’the kha na.
Seitan cathli nokna
Thlanghing he seitan ca la a awm dawngah, adangkah noknathli a khyh u.
(1)Thlaang Ngawnna
Seitan tah acykca kalawng thlaang ngawnkung la awm, tila Bawipa Jesu lawng a thui (John 8:44). Seitan lawng Adam on Evi kah muithla ben hingna te a ngawn byng myhla, Cain khui kalawng hyn alawh tih Abel te a ngawn bal (Gen. 4:8). Tih angla, thlanghing lawng khat on khat kah muithla on takpumhingna te a ngawn u.
(2)Bawipa Pathen te a thunkha (ral)na
Seitan he acykca ah, Vaan thlaang la awm. Tede, Pathen te a tuk tih amah te Bawipa Pathen la coong ham a ngaih dawng ah, Pathen kah awlcekna te ana dang.Bawipa Pathen kah thun kha thlaang (raal) la coong. Seitan titah Pathen kah thunkha (raal) thlaang tina ni (Ezekiel 28:12-17, Isaiah 14:12-15).

Tihvan angla, thlanghing he Bawipa Pathen raal la awm li. Bawipa Pathen on mikhuhna vai hih nawh, ngaihna vai hih nawh, kalh ahih popa. Tedawngah, Bawipa Jesu lawng ropna sai ham, thinglamtai ah dykna ana yh (2 Cor 5:18).

(3) Awltak khyh nawh
Seitan khui ah awltak awm nawh (John 8:44). Awltak he Pathen ah byngnia awm. Tih van angla, thlanghing khui ah awltak awm nawh. Awltak ben ah ngau u. Zakming u nawh. Te byng nawhtih, ngaih khaw ngaih u nawh.
(4) Hom on hing u
Seitan tah hom on hing tih hom boih kah pa lakhaw awm (John 8:44). Tihvan angla, thlanghing he hom on hing tih, hom hetah cang pui ngo myhla a thui thai, a zakming thai u.Hom ben thaihu byng pokna thinkaw khyhna lawng, seitan ca ni, tite, a tyng sak u. Pia, hom na thui vai aw? Na thui nok atah, seitan ca la na awm, tite nokna pon ni. Nuih koi, palomthli he, hom kak ni. Palom thui vengah, thinkaw khyk a dengna he, hom cathli la ng’awm u dawngah ni.
(5) Diklai lungna
He diklai he Pathen lawng a syn tih, Adam kut ah a peek (Gen. 1:28). Tede, Adam lawng diklai he seitan kut ah a peek, amah khaw a kut khui ah pahoi pe u(Luke 4:6). Tedawngah, seitan lawng he diklai he a uk (John 14:30). Seitan lawng a uk he diklai te thlanghing lawng a thintlawhna tangkiik. Seitan cathli la a awm u dawngah, ana pa kova thaihu te a thin tlawhna u van.
(6) Thawlh saina
U khaw thawlhna aka sai tah seitan thlaang ni, sei tan tetah acyk ca veng kalawng thawlhna te ana sai pon,” (1 John 3:8). Diklai ah thawlhna aka sai vai nawh, thlaang awm nawh. Tedawngah, thlanghing he seitan ca ni, tite tyngkor la awm.
Seitan kah abotna
Seitan tah Bawipa Pathen kah raal la awm.Tedawngah, Pathen lawng seitan hamla hell haite a syn pe. Bawipa Pathen lawng, seitan nala, “Na khui kalawng hai ka thongsak tih, tekah hai dawngah na ung,” ti, (Ezekiel 28:18). Tecongah, Bawipa Jesu lawng, “Raai on a vaan celtuihthli hamla a sai pe sut dungzaan hai,” ti bal (Mathai 25:41). Hukhyngkok ty atah, “Ahimi aka thailatnakung raai te ramsatlung on tawng ha raawlthli a voihna kat hai tuili khui la a voih. Khawziin khawdai dungzaan to te hynah patang a khang u ai,” (Awlp 20:10).

Asaw kah Cabu Ciim lawng athui angla, seitan botna tah, hell hai tuili ah ni. Pia, nang khaw seitan ben thlaang dawng ah, hell hai tuili pha ham ni a awm. Tedawngah, hell hai tuili kalawng loihna lawngpui tlap a ngo.

Cangna (7)Dootna

1. Adam on Evi he syn pek vengah au ca la aawm hih?.______

2.Adam on Evi lawng seitan awl a ngai hih lawngtah a u ca la a awm hih?._____________________________________

3.Isarael cathli nala, Bawipa Jesu lawng, a u cathli, tila, atina te? ____________________________________________

4.Thlanghing he cuun vengah u ca la a awm?____________

5.Thlaang boih kah pathawn he a u?____________________

6.Thlanghing he seitan ca la a awm dawngah, a u on ah a raal ahih?__________________________________________

7.Seitan ca, tila,nokna hamla, n’tu on ah m’ming thaiai?___________________________________________________

8.Pia, nang, hom na thui vai aw?______________________

9. Diklai, aka thintlawhna thlaang tah, a u ca, tila nok thai ai? __________________________________________________

10. Seitan kah a botna tah, me hyn ah a awm?.____________

.


Cangna (8)

RAMSA ON EKRIIT TALAM

Cangna (7) ah, thlanghing he seitan ca la awm tite ming la awm. Seitan ca la a awm dawngah, seitan kah moibo te a khyh u van. Abotna khaw, seitan on haih ah, hell hai tuili khui la cet van ai. Tehe kop ah, thlanghing phyn he Pathen mikhuh ah ramsa on Ekriit talam la awm tite cang u bal lah sih.

Ramsa la awm
Thlanghing lawng amah on amah a songkok la ngaai u de, Bawipa Pathen haai ah thlanghing monih, ramsa mai ni. Cangna (3) ah thlanghing he takpum, lungbui, muithla, pathum he thik atla ahing boih dengah, Bawipa Pathen mikhuh ah, thlanghing a mingna, tite n’cang pon. Tede, tak pum on lungbui byng aka hing thlaang tah ramsa ni. Tedawngah, “Ataktah, kai he thlanghing monih, ramsa ni; thlanghing kah zakmingna khaw ka khyh nawh,
ti(Tahtuk 30:2).
Ui la awm
Ui lawng a lawk a caak kop.” (2Peter 2:22). Tetih angla, thlanghing lawng amah kah hoot tangte thawlh te kop kop a sai.
Awk la awm
Awknu lawng tui a thluk heet congah taknawng dawngah nalh u kop.” (2 Peter 2:22). Awklawng taknawng a ngaih angla, thlanghing lawng, tuileh kap thaihu te a ngaih (alungna). Te thaihuthli te hoot congah kopkop a sai. Tedawngah, thlanghing he awk angla awm.
Thlanghing on ramsa a lawhna u.
(1) Pawci hataa thai: “Aka tyngkor tah: Thlangcuihthli khaw dyk thai. Tetih angla, thlangngau on ramsa thin kaw ka khyh thlaang tah haataa haih u tih thlaang hamla ni kaawn te a ceh pe taak u.” (Saam 49:10). Ramsa tah dyk tih, a hataa angla, thlanghing khaw dyk congah hataa thai van.

(2). “Thlanghing te mah cuihna onah ramsa angla awm” (Jer 51:17; Kawl Bible). Thlanghing lawng amah on amah cuihla ngaai u de, Bawipa Pathen haai atah ramsa cuihna ang ni a awm. Ramsa lawng caak awk ham byng a pok angla, thlanghing khaw caak aawk ham byng ni a pok. Ramsa lawng mah hailawng byng a dan angla, thlanghing lawngkhaw mah dangna ham byng apok.

(3) Ramsathli lawng Bawipa Pathen te koh u nawh. Caak aawk a caak vengkhaw koh u nawh. Amah ka synkung te ming u nawh. Tetih angla, thlanghing lawngamah ka syn kung he koh u nawh. Dungzan Pathen te bawkna, areenna kohna sai u nawh. Aka bawkthli lawngkhaw sa u tih a bawk u. A thinkaw tah Pathen on thla tangkiik u (Matt 15:7-9).

Babylon Sengpahrang Nebukkhadnezzar tah Bawipa Pathen lawng a pawm sang de, amah on mah te pawmsang u lat tih, a thangpawm u vengah, Bawipa Pathen lawng ramsa lungbui a khyh sak tih, ramsa angla kum 7 a hing sak. Kum 7 a cup veng, Bawipa Pathen te a thang pawm congah, thlanghing thinkaw te kop a kuun pe sak tih, thlang hing tiim ah ukna te kop ah a cak pe sak (Daniel 4:28-37). Tetihla, Bawipa Pathen lawng awm sak a ngaihna tah, thlang hing he ramsa angla awm tih Bawipa
Pathen te koh bawk deng ahni, thlanghing amingna, tite ming sak a ngaih.
Ekriit mai ni
Thlanghing he ramsa angla a awm byng myhla, Pathen mikhuh ah ekriittalam maini, tite Cabu Ciim rangon m’zakming u.Cabu Ciim lawng, “Te atah Pathen haai ah metila thlaang lawng a dong thaina ai? Metila huta lawng a cuun thlaang a ciim thaina ai? A mikhuh ah thla pateng khaw ang nawh tih aisithli khaw a ciim nawh atah,mehriit la aka awm thlanghing – talam la aka awm, thlanghing capa tare tula a thum pai ai!” a tina, tila athui (Job 25:4-6).
Talam
Thlanghing he Bawipa Pathen haai ah, talam laawm. Thlanghing on talam lawhna u tah:

(1) Tuileh kap:Talam he tuileh a kap angla, thlanghing he Bawipa Pathen haai ah, tuileh kap. Talam lawngah, pia nang tengah, ahing peek tih, caak koi mai aw, tuih ham mai aw, pumpe u kawinih, pia nang na dou ai aw? Tih angla, tuileh aka kap thlanghing kah pumpeekna te Bawipa Pathen lawng ngaih tih dou thai nawh.

(2) Diklai a lungna:Talam lawng diklai te a thintlawhna tih diklai byng a caak angla, thlanghing lawngkhaw vaan ben thaihu lakah diklai thaihu bynghe a thin tlawhna.

(3) Diklai hong awm.Talam bung khui ah, diklai hongkak a awm angla, thlanghing lungbui ah, diklai thaihu byngni a awm.

(4) Diklai khui ah awm:Talam tah diklai khui ah a awm angla, thlanghing khaw diklai thaihu dawng byngah awm ngaih van.

(5) A u khaw taa nawh:Talam lawng a u khaw ataa nawh angla, thlanghing lawngkhaw seitan, thawlh, tlawhnatna, dyknathli ta thai nawh.

Mehriit
(1) Riit he tuileh a kapangla, thlanghing khaw tuileh kap.

(2) Riit lawngarawng athaanga ngaih angla, thlanghing khaw thai hu theen nawh, thawlhnathli te a ngaih u.

(3) Riit lawngtuileh awmna hyn ah a awm angla, thlanghing lawng thawlh saina on, tuileh hyn ah, awm theen tih awm ngaih thai van.

(4) Riit khui ah tuileh koi kak awm angla, thlanghing thin kaw he tuileh kap .

Tedawngah, pia, nang he na saang atah, riit saang, talam saang ni na mingna. Pia, nang na thau soh mai kawinih,riit thau, talam thau ni, na mingna, Pia, nang na pim atah, talam pim, riit pim ni, amingna. Talam on riit he thlang hing ham a phu awm nawh angla, thlanghing khaw Bawipa Pathen ham a phu awm nawh. Tede, thlanghing lawng amah paihyn te a ming nawh dawngah, Bawipa Pathen tengah pum peekna, thaihupeek on mikhai dang ham tha a hyyr.

Cangna (8) Dootna

Takpum on lungbui byng on aka hing thlanghing he, thlanghing aw, ramsa la a awm?___________________

2.Ui lawng a lawk a caak kop angla, thlanghinng lawng n’tu a sai?__________________________________________

3. Awk lawng taknawng alungna angla, thlanging lawngah me ang thaihualungna?.____________________________

4. Tatuk 30:2 ah Tatuk thutkung lawng, amah te n’tu cuihna on ka be nawh, tila a thui te?__________________

5. Ramsathli lawng Bawipa Pathen te a koh bawk thai aw? ……

6.Nebukkhad Nezzar lawnga u te a koh bawk dengah, thlang hing lungbui a kuun pe kop te?_____________________

7.Talam on thlanghing lawng a ngaih thaihu tah n’tu?___

8.Talam on thlanghing khui ah n’tu thaihu aka awm?____ Ekriit on thlanghing, a lawhna uthli te tyng sak lah.__________________________________________________

10. Pia, nang he Bawipa Pathen haai ah, Talam on ekriit la ka awm, tite na dou ai aw?__________________________

.


Cangna (9)

PUMZOI NU KAH ATAL

Cangna(8) ah thlanghing tahBawipa Pathen mikhuh ah ramsa, Ekriit on talamla awm, tila ming la awm pon. Tede, thlanghing he Pathen mikhuh ah pumzoi nu kah atal a khyh, tite cang u sih.

Bawipa Pathen byng lungna ham
Israel thlangphyn lawng Bawipa Pathen byng te lung na ham, Bawipa Pathen lawng awl a peek. Deuteronomy 6:5 ah, “BAWIPA na Pathen te na thinkaw boih na hingna boih na tharaana boih on lungna lah,” atina u. Thinkaw boih on lungna thuingaihna tah: thlangngaih te thinkaw boih on n’lungna atah, thlangtlo te n’ngaih thai tlaih nawh. Tih angla te, Bawipa Pathen lawngkhaw, amah te Israel thlangphyn lawng lung na hamla a ngaih.
Bawipa Pathen kah zu
Bawipa Pathen lawng zu a khyh kai aw? tila, pia, na kawpok rai mai thai? Tede, Israelthli on Judah he Bawipa Pathen kah a zu la awm u. “Nang aka Syikung te na va la awm -a ming tah Bawilen BAWIPA a mingna,” tila a thui (Isai 54:5). Hosea 2:16 ahkhaw, “Te khawhin veng atah, nang lawng, ‘Ka va,’ tila na khy pon vetih ‘Ka bawipa,’na tina tlaih manawh,” tila, athui. Jeremiah 3:20 ah, “Tede a va haan ah ypawm la aka awmnawh huta angla, Aw Israel imkhui kaw, nangmi khaw ka sawah na yp awm u nawh,” tila BAWIPA lawng a phawng.Tedawngah, dungzan Pathen kah zu tah Israel thlangphynthli heni.
Zu te alungna
Bawipa Pathen lawng, Azu Israel te a lungna tangkiik. Isaiah 54:10 ah, “Tlaangthli lawng hinghyyn soh tih mawlthli lawng thoih nawng u suide, aka bot thai nawh nang kan lungna tah tyyn manawh,” tila nang sawah reenna aka khyhkung BAWIPA lawng ti. Deuteronomy 7:7 ah, “Nangmi he namtlothli lak ah na zahawh u dawngah BAWIPA lawng nangmi sawah lungna a khyh kah monih, nangmi he namtlo thli boih lak ah aka zawl kok la na awm u,“tila Bawipa lawng athui. Deuteronomy 23:5 ah a thui bal tah, “Tede, BAWIPA na Pathen lawng Balaam awl te a hutuung nawh congah, BAWIPA lawng nangmi te n’lungna u dawngah thee phoina te nangmi ham zoutheenna la van hoi lat,” ti.
Pumzoi nu a bi
Bawipa Pathen lawng Israel te bahong alungna. Tedawngah, Ezip sal tamna kalawnga loih sak tih, khawitui on suktui alaawngna ram la a thak congah zoutheenna a peek. Bawipa Pathen lawng Israelthli te a lungna tangkiik angla, Israel lawngkhaw Amah te thinkaw boih on, lungna ham a ngaih.Tede, Israel lawng Bawipa Pathen lakah muirawl te a lungna u tih, a bawk u.

Bawipa Pathen mikhuh ah muirawl bawk he muirawl on thawlh saina, pumzoi bibina, te a thui ngaihna ni. Bawipa Pathen lakah muirawl te a lungna u dawng ni. Tedawngah, Bawipa Pathen lawng Jeremiah 3:1-3 ah, “Thlaang lawng a zu thlaak tih a zu lawng ahih te a ceh taak congah thlangtlo a vana atah,huta tengah mel kop ai aw? Te tila awm kawinih ram pum tuileh kap la awm nawh aiaw?Tede nang lawngtah thlangngaih zahawh aka khyh pumzoi nu angla na awm – tahe ah ka tengla na mel kop ai aw?” tila BAWIPA lawng a phawng. “Tlaang tlaidaawk la aka awmthli ke dan hang langtah hu lah. Thawlh na saina nawh hynawm aw?Lawngkeeng ah na ngawl tih na thlangngaih te na ring,langre huhaang ah aka cet thuk cet hang thlaanganglanangawl.Pum zoihna na theena on ram te tuileh kap la na sai pon. Te dawngah khawtlan te kyng khak la awm tih khawhaal tawm ah khaw tlan tlaih nawh. Pumzoi nu angla na zah taal tih; zah ro na khyh nawh,” tila, ti.

Vaa aka ma huta he Israel a thuingaihna. A vaa cyk te Bawipa Pathen a thui ngaihna. Thlaang tlo zu, ti ngaihna tah: Israel lawng Bawipa Pathen on pek hih tih, muirawlthli on a pawlneeng u the dawngah, muirawlthli tah thlangtlo amingna.Israel kah thlangngaih zahawh tah muirawlthli heni. Hyn saang hetah tlangsawmthli thuingaihna ni. Tlang sawmthli ah muirawl te a sai u tih a bawk u. Israel thli te Bawipa Pathen lawng, khawkang a pai pe sak tih, a thuityyn u de, tula sak myhla, muirawl te a bawk u tongtong. Tedawngah, Bawipa Pathen mikhuh ah, ahimi tah pumzoi nu la, awm u. Ahimi kah atal khaw, pumzoi nu tal la, coong u.

Pumzoi nu a zuna sak
Israel thlangphyn lawng pumzoi nu ang, pum a zoih u dawngah, dungzan Pathen lawng, tawngha Hosea nala, “Cet langtah, samphaih nu te na zu la lou langtah yp awm la aka awm nawh camothli te sa lah, metitiah ram lawngah zahrau samphaihna on thawlh u tih BAWIPA teng kalawng pheng u pon,” a tina. Te dawngah ahih lawng Diblaim canu Gomer te a zu la a lawh tih,” (Hosea 1:1-3).

Hoseahe dungzan Pathen kah tawngha la awm. Dung zan Pathen kah bi bi thlaang tah aciim ham awm. Pumzoi nu te, zuna ham tyyng nawh. Tihin, pumzoi nu, aka zu na, awlthang theen phawngkung te, na dou thai ai aw? Awlthang theen a thuithli te na dou pe thai ai aw? Tedecatah, Bawipa Pathen taha thin a phat aih dawngah, Hosea te pumzoi nu azu na sak. Israel thlangphyn khaw Diblaim canu Gomer angla pumzoi nu la coong u boih.

Avaa ama
Israel lawng Pathen te a hoot. Tedawngah, samphaih nu, ati na (Jer 3:1). Israel thlangphyn te Bawipa Pathen lawng akhy kop de, mel nawh. Tedawngah, Solomon Sengpahrang capa, Robom Sengpahrang ukna ah, Bawipa Pathen lawng, ram te pahih la apek sak. Alyyn, tlaang ben te, Israel ram, Noi ben te Judah, tila ming a sak. Bawipa Pathen lawng Israel te, ngannu ahaam, Judah te, ngannu a nou, tila ming a sak. Israel lawng pumzoi nu abi dawngah Bawipa Pathen lawng a hoot pon de, ngannu nou lawng, tula sak nawh, tite Bawipa Pathen lawng, “Ongna aka khyh nawh kah thaihu sai te na huh aw? Mawl saang tawm ah lui tih thingtlang buuk hui tawm ah samphaih u. He angthli a sai boih cong atah ka tengla va mel kop badai tila ka pok de mel nawh, ypawm la aka awm nawh a ngannu Judah lawng te te a huh. Ongna aka khyh nawh Israel tengah zuthlaakna ca ram ka peek tih a samphaihna boih dawngah atlo la ka tuih. Ypawm la aka awm nawh a ngannu lawngkhaw rihna khyh nawh tite ka huh; ahih lawngkhaw cet tih samphaih van bal. Israel kah cukhalhna te me tila khaw a awm pe aih nawh dawngah, ram te tuileh kap la a sai tih lungtou on thing tengah samphaih. Hetila a awm cong ahkhaw, ypawm la aka awm nawh a ngannu te a thinkaw boih on ka tengla mel nawh, a saa u rui lani ava mel,” tila BAWIPA lawng a phawng (Jer. 3:6-10).
Thuityynna
Bawipa Pathen lawng, dung khat cong dung khat, aphun phun onah Israelte a thuityyn pon de, tula sak u nawh. Thawlhna a sai u tih, muirawlthli, pathen tlothli byng te abawk u. Tedawngah, hukhyngkit atah, Bawipa Pathen lawng Israel thlangphyn te Assyria kut ah (2 Sengpahrang17), Judah thlangphyn te Babylon (2 Sengpahrang24-25) kut ah s peek tih sal tamna la a awm sak u. Te kalawngtah, seng pahrang khyh myhla, ram khaw khyh thai myhla, ram tlo kah ukna huui ah, thekhana, nganbawh te tihin tola a zaawk tih patang a khang u. Israel thangphyn he, Bawipa Pathen lawng a lungna sangkok on a lungna tih, diklai dawngah thlangphyn theen kok la, awm sak ham, Pathen kamthlahna awm de, thawlha sai u tih, muirawl abawk u dawngah, Israel khawkhyncil ah,mangthee tangkiik angla, kawthe thinphat koi, raina patang a khang u.
Mami ah
Awlkhyh Thai ah, Capa aka ong thlangthli boih tah Kri kah zu la awm u ai. Tede, mami lawngkhaw, Israel thlang phyn angla, thawlh n’sai u van bal pon. Bawipa Pathen te thinkaw boih on lung nah, tide, n’lungna u thai nawh (Matt 22:37-39, Mark 12:30-31). Bawipa Pathen lakah, diklai thai hu byng te n’thintlawhna u ngaai. Diklai aka lungna thlaang tah, Pa lungna te khyh nawh (1John 2;15). Tedawngah, mami lawng Bawipa Pathen lakah, n’lungna ngai thaihu on ah pumzoi nu la ng’awm u. Pyhngaihna on muirawl m’bawk u pon (Efesa 5:5). Bungpui Pathen te m’bawk u pon (Phi 3:19).Tedawngah, mami khaw, Israel thlangphyn angla n’samphaih u tih pumzoi nu la n’coong u pon. Pumzoi nu tal na khyh u monih aw? Cabu Ciim lawng hetila a thui, “Ahimi kah a botna tah pawcina la awm tih, a bungpui te ni amami kah pathen la aka awm, a thangpawmna u khaw zahrau thaihu ni. A thinkawthli diklai thaihu dawngah a khyh u.” (Phi 3:19).

Cangna (9) Dootna

1.Israel thlangphyn lawng Bawipa Pathen te metila along na ai?__________________________________________

2.Bawipa Pathen kah zuthli he a u?___________________

3.Bawipa Pathen lawng Israel te n’tu ah a lungna?______

4. Israel lawng Bawipa Pathen lakah n’tu thaihu a lungna u?_______________________________________________
Muirawl on thawlhna he Pathen mikhuh ah, me ang thaihusaina amingna?___________________________

6.Israelthli he me ang tal akhyh u?___________________

7.Bawipa Pathen lawng, a u te, pumzoi nu a zu na sak?_________________________________________________

8.Robom ukna hui ah,Ram te metila a awm?___________

9.Israel tah_____saal tamna, on Judah tah________sal la awm u_________________________________________

10.Mami te n’tu dawngah pumzoinu tal ng’khyh u?_____________________________________________________

.


Cangna (10)

TAKPUM LUNGBUI MUITHLA

Bawipa Pathen lawng thlanghing te takpum, lungbui, muithla, phyn thum la a syn (1The 5:23). Asyn pek ah, te phyn thum te theen boih. Muithla lawng Bawipa Pathen on vomtoina a khyh tih lungbui khaw theen. Takpum khaw a sa ding tih dyk ham koi awm nawh. Bawipa Pathen lawng A syn thaihu boih te a byh veng, theen tangkiik tite a huh (Gen. 1:30). Pathen lawng a theen la a huh thaihu khui ah thlanghing khaw thum van. Tedawngah, zoutheenna a peek (Gen.1:28). Tede, thlanghing lawng thawlh asai vengah thlang hing kah takpum, lungbui, muithla tah pawci boih.

Takpum
Thlanghing mikhuh ah, takpum he theen,a sa ding, tila m’pok thai mai. Tede, Bawipa Pathen mikhuh ah, “Na lu apum la bongha a caak tih, na lungbui boih khaw tlou pon. Na khawphadang kalawng na luki tola a cyymna ro awm tlaih nawh – bongha thiduk on a haai hawngla vawng khui tih,silh tih zeen myhla situi on khaw tuui nawh.” (Isai 1:5-6).

Bawipa Pathen lawng Isarael thlangphyn te a tol voptop pon de,zak ming thai u nawh.A thuityyn pon de, hoikhangna awm nawh. Metihla toltham cakhaw ngaai zaakna u nawh. Ahimi kah takpum te, bongha kak la awm tih, Bawipa Pathen mikhuh ah sadingna khyh u nawh. Tih vanla, mami khaw Bawipa Pathen mikhuh ah n’sa ding u nawh, aka tlou popa, aka tlou thai takpum khyh thlaang la ng’awm u.

Tecongah, “Na thintaawina te ka pum dawngah sadingna la awm tlaih nawh; kathawlhna dawngah ka ruhthli khaw a sa ding tlaih nawh pon. Ka etla thawlhna lawng n’thiing khop tih thalrih naa tlol angla khak n’naam. Ka thawlh ngaunathli he rawngnum tih a tuileh kap sut. Ka kyyp thuk tih adangdik la ka balak rap thuk; hin at pyyr kou ruila ka rera, Ka ynlung he pahuuk dulh pon tih;ka pum dawngah sadingna ro awm tlaih nawh. Ka thaa zok sut tih ka sawp u dawih pon; thinkaw patang ruila ka kou sut,” tila a thui (Saam 38:3-8).

Saam cathut kung he thlanghing mikhuhatah tlawhnat kem nawh tih, buthlut tlawhna khyh nawh. Bawipa Pathen mikhuhahni tlawhnat a kem, buthlut tlawhna a khyh. Takpum boih tlawhnat kem a tite, Bawipa Pathen thinsana dawngah, ngauna phu dawng ni a awm. Tih angla, mami van khaw, Bawipa Pathen mikhuh ah takpum boih sadingna awm tlaih nawh.

Lungbui
Thlanghing lawng ka lungbui theen, tila a pok. Lung bui he ka uk thai ai, tila a pok. Mah on mah ka thinkaw dong, thlangtlo thinkaw angla awm nawh, tila a thui u. Tede, lung bui he theen roro tlaih nawh, tite Cabu Ciim rangon ming la awm.
Thawlh tah lungbui kalawng tawng u
Bawipa Pathen lawng vaan thlaang (Lucifar) te aciim paripcala ana syn. A saangla a thang pawm (Ezek 28:12-17). Tede a lungbui lawng Pathen la coong a ngaih (Isai 14:12-15). Tedawngah, Bawipa Pathen lawng ahih te but a vung.Te vengah, ahih tah Bawipa Pathen raal la aka awm, seitan la coong. Lucifartah a lungbui thinkaw ah pawci (rawk) lamha. Lucifar kah lungbui thinkaw kalawng, thawlh te ana tawng u cyk.
Thlanghing lungbui la kat
Bawipa Pathen lawng a syn Adam on Evi kah Lung bui tah aciim parik la ana awm. Tede, seitan lawng thee theen mingna thingthaih te na caak atah Bawipa Pathen angla na coong ai, tilaa sai pat tih a thaina hih. Adam on Evi lawng Bawipa Pathen angla coong ngaihna lungbui a khyh hih. Te dawngah, theetheen mingna thingthaih te a caak hih. Terawi kahlungbui tah pawci hih vik pon. Ahih rawi lawng a cuunthlanghing boih khaw, lungbui thee tangte, pawci tangte la thang u.
Bot myhla thee
Lai dawngah thlanghing he a bo thee soh pon tih, a pokna boih khaw athee thaihu byng la awm pon, tite BAWIPA lawng a huh. A sai diklai thlanghing dawngah BAWIPA tah a thin phat tih, a kaw pok la tlou.” (Gen. 6:5,6). N’tu dawngah, Bawipa Pathen lawng thlanghing he tetila a huhna kai? Bawipa Pathen he athee la huh ngaihna thinkaw akhyh kai aw? Te thaihu te ming ciim thai ham, thuinytna on thui lah sih. Bran lawng ceemral(tapung)thli te thlang theethli la a huh. Thlaang thee ceemral(tapung)on thlaang theen ceemral(tapung)he Bran mikhuh ah van at ni.A moibo dawng nawh tih, Bran ukna te a kalh u dawngah, baran te a raal na u dawngah, tetihla a huh u.

Tihvan angla, Bawipa Pathen kah ukna ngaih nawh tih mah on mah te n’uk u dawngah, Pathen kah raal pa, sei tan te n’dou dawngah, Bawipa Pathen kah raal la ng’awm u. Caciim lawng, “Metitiah Pathen kah raal la ng’awm li veng ah pateng khaw, a Capa dykna rang on tuhkaina avan sai kop atah, ..!” ti (Rom 5:10). Thlanghing he Bawipa Pathen kah raal, tapung la awm. Bawipa Pathen lawng a raal te a theen la hu thai nawh.

Ceemral (tapung) lawng Bran mikhuh ah kop a theen naham tah, Bran teng a kuun kop a ngo. Tihvan angla, thlang hing lawng Bawipa Pathen mikhuh ah a theen kop naham tah, mah on mah Pathen ah sungpeek a ngo. Moibo theenna n’sai myp cakhaw, Bawipa Pathen mikhuh ah ceem ral paihyn ah ng’awm dawngah, n’theen thai nawh.

Pawci pon (thee pon)
Thinkaw he thui thailek nawh tola thaihu boih lak ah thailat aka raa la awm.U lawng a zakming thai ai?” (Jere mian 17:9).  Pathen mikhuh ah lungbui he thailat raa pon. Thailat tih a thee pon dawngah, theenna hyn khyh tlaih nawh. Aka theen tlaih nawh, aka thee pon thaihu te ng’hawna thai tlaih nawh. Voih ham ni a awm pon. Tih angla, thailat tih aka theen tlaih nawh lungbui hekhaw tlaih thai tlaih nawh. Voih sut hamni a awm pon.
Thaihu thee byngni a thong
A awlraawngthli te phyl angla awng u tih; a lai onah thlaang a thai a lat na u.” (Rom 3:13). Thlan he awng u kawinih, rawngthang baw ni a thong ai. Tihvan angla, awlrawng he lungbui thinkaw kah thawhka la awm tih lungbui thinkaw he a theen tlaih nawh dawngah, awlrawng lawng, thaihu theen nawh byngni a thong pon.

Bawipa Jesu lawng, “Tede kaa dawng kalawng aka cou hang boih tah thinkaw khui kalawng ni a law, tethli lawng thlaang tuileh a kapsak.Thinkaw khui kalawng ni kawpok theen nawhthli, thlangngawnna, samphaihna, huta tawngpa thawlhna, hyynna, aka song nawh sausi la paina, Pathen theekhaanathli te a law,” tila a thui (Matthai15:18-19).

Thawlh saina boih hetakpum onni sai la awm de, tak pum tuihkungtah lungbui thinkaw ni. Lungbui thinkaw he theen kawinih, takpum, kutkhaw boih lawng a theen byngni a sai ai. Tedawngah, Bawipa Pathen lawng, “Kai tah lungbui thinkaw byhkung Pathen la ka awm,” ti (Jer 11:20; 17:10; Saam 7:9; 1Seng 16:7). Dungzan Pathen he thlanghing lyng bui thinkaw te a byh heet vengah, theen roro tlaih nawh, tite a huh.

Lungtou angla niing
Kai lawng thinkaw thai kan peek u vetih nangmi khui ah muithla thai kavan khyh u ai; nangmi khui ah lungtou angla aka niing lungbui te ka khoo vetih ngan angla aka awm lungbui te kan peek ai.” (Ezekiel 36:26).Thlanghing lawng mahkah lungbuithinkaw thaw ham tha a hyyr boih u. Thaw thai ai, tila a pok u. Tede, thlanghing thinkawkhui ah lungtou lungbui awm tih, te lungbui te, dok vik dengah, ngan lungbui on azyng tlop thaw vehih, a theen pon ai, tila Bawipa Pathen lawng a thui. Tetihla, thaw ham te, Bawipa Pathen lawng byngni a sai thai. Thlanghing lawng sai thai nawh. Pia, nang kah lungbui thinkaw te Bawipa Pathen lawng a zyng thaw sak ham, na ngaih pui aw?
Muithla
Bawipa Pathen lawng ramsathli te muithla awm myhla ana syn. Tede, thlanghing te a syn vengah muithla te a sang pe. N’tu ah titah, Muithla aka khyhlawng Pathen te abawk tih, pawlneengnaa saina ham ni. Muithla aka khyh boih lawngtah Bawipa Pathen te koh ham ango. Vaan thlang thli lawngkhaw muithla a khyh dawngah, Bawipa Pathen te a bawk u. Thlanghing boih ah muithla a khyh dawngah Bawipa Pathen te bawk hamla awm. Tedawng teah, muithla aka khyh thlanghing lawng Bawipa Pathen te a bawk nawhtah, ramsa la awm (amingna).
Muithla ben dyk
Adam on Evi he acyk vengtah, Bawipa Pathen on pawlneengna a sai thai hih. Muithla ben ah Pathen on betphana ana khyh hih. Tede, thawlh dawngah Bawipa Pathen on betphana vik apat pe hih. Bawipa Pathen Muithla on thlanghing muithla betphana a awm tlaih nawh dawngah, muithla ben ah dyk hih. Muithla ben dykna he takpum dykna on lou hih nawh. Takpum a dyk atah, pokna, mingna awm tlaih nawh. Tede, muithla lawngtah pokna, mingna a khyh hyn. Muithla lawnghe pokna, mingna khyh nawh kawinih, hell hai dawngah patang khangna ming ham awm tlaih nawh my. Muithla ben dykna tahPathen on betphana pat tih Pathen kawngaih zakming nawhna he ni.
Pathen te pawng halhna
Thlanghing kahmuithla lawng Bawipa Pathen te pawnghalhna kop a khyh. “Sazuk sakhi lawng sawkca tui a halh yyt ah a hiil a sawnghawh angla, ….Ka hingna lawng Pathen, aka hing Pathen te tui la haal. Metyk ah ka ceh vetih Pathen on ka huh ahih lah ai?...” (Saam 42:1-5).

Khawhal, kawl (khawkang) veng atah,ramhyn ah tuisih tuibaapthli kak tih, sawkca tuiva ahni tui a awm pon. Tevengah, sazuk sakkhi lawng tui a haal thi yyt ah, a raal pateng khaw, pok tlaih myhla,sawkca tuiva awmna la, thaang thaang cet u. Tihvan angla, thlanghing kah muithla lawng Bawipa Pathen te a haal thi dawngah, a zooi kok ah ka awm, lungbui lawng ngaimawngna khyh thai nawh. Lungbui ngaitlypna khyhna ham, zu, ruui thai koi thaihu, zuksin, awmtheenna, poi, tangka, huta, tawngpa, lymhaangna, politik, miphyn ben, cuihthomna ben, bibina ben, mah kawpok ceh awmtheenna ben khat khat te a tlap u. Tede, te ang thaihuthli tetah lungkeh tui aawk angla, hing tuihalhna tare a tlawh sak. Ngaimawngna taktak pe thai nawh. Ataktah, muithla ngaimawngna a awm dengah, lungbui ngaimawngna khyh thai ai.

Tedawngah, pia nang on, thlanghing boih kah muithla lawng Bawipa Pathen te tuui ang haal u. Pia, nang kah muithla he Bawipa Pathen on a hum hih deng ahni ngaitlypna a awm vetih, dungzan hingna khaw na khyh ai. Tede, awlpui tah, pia, nang tah takpum la na hing khui ahni Bawipa Pathen on huh thaina ty na khyh. Takpum dyk congah na ti kawinih, ty na khyh tlaih nawh my. Tedawngah, pia, nang, na dyk thlan veng, na muithla lawng dungzan Pathen on huh ham a ngo, tite zaak sak ka ngaih.

Cangna (10) Dootna

1. Bawipa Pathen lawng thlanghing kah takpum, lungbui, muithla a syn pek ah, metila ana awm kai?___________

2.Thlanghing takpum he n’tu ah, abaw thee tih apawci vik kai?____________________________________________

3. Pia, nang he Bawipa Pathen mikhuh ah na sa ding kai aw? _______________________________________________

4.Thawlh tawngcykna melawngah a awm?_____________

5.A u kah lungbui ah thawlh a tawng cyk te?___________

6.Thlanghing lungbui te botmyhla metila a awmna?_____ _______________________________________________

7. Thlanghing he n’tu thaihu lawng tuileh a kap sak?_____________________________________________________

8.Lungtou angla aka niing lungbui thinkaw zyngah, Bawipa Pathen lawng me ang, lungbui te m’peek ai?_________________________________________________________

9.Muithla ben dykna he a u on betphana patna la a awm? _______________________________________________

10. Thlanghing muithla lawng a u te tui ang a haal thi te? _______________________________________________

.


Cangna (11)

CANGSAKNA (AANA AWL)

Thlanghing lawng Pathen teng a pha kop thai ham, cang sakna (aana) awl vai a ngo, tila a pok u. Tetihla, pokna on ongna tahcangsakna (aana) kah bibina te aming u nawh dawngni. Cangsakna (aana) awl on tuhkai tih, Cabu Ciim ah, cangsakna Cabu (5) awm:

(1) Genesis
(2) Exodus
(3) Leviticus
(4) Numbers
(5) Deutoronomy

Te cangsakna cabu khui ah, cangsakna awl peek (613) awm.

Pali la pek
Cangsaknathli te pali la pek la awm:
(a) Bawkna ben cangsakna (Ceremonial law)
(b) Uktemna ben cangsakna (Civil law)
(c) Moibo ben cangsakna (Moral law)
(d) Caak aawk ben cangsakna (Dietary law).
Israelthli teng a peek
Cangsaknathli he Bawipa Pathen peek ni. Cabu Ciim ah, “Dungzan BAWIPA tah mami upadi aka pekung la awm,” tila athui (Isai 33:22).James lawngkhaw, “Cangsakna awl aka pekung on Awlcekkung thlaang khat byngni aka awm,.” ti (James 4:12). Te thlaang khat byng tetah, dungzan Pathen te ni.

Dungzan Pathen lawng cangsakna te Israel thlangphyn teng byngni a peek. Tede, tihin, Gentelthli lawng cangsakna he amami hamla van ni, tila a pok u. Cabu Ciim lawng, “Gentelthli tah cangsakna awl te khyh u nawh pai de, amami pok ah cangsakna awl lawng a kykthli te a sai u,..”tila a thui (Rom 2:14).(Kawl Cabu Ciim ah, a sawah awlciim te bawknakhyh u nawh de, tila a thui). Tede, Pathen ka ming nawhthli (or) Gentel thlangphyn lawng cangsakna awlpeek te vai ham kamthlah u. Ceituih Paul lawng, Gentelthli te cangsakna on betphana khyh nawh, tite, hetila a thut, “Te vengah Kri on na pek u tih, Israel thlaang tiimah na thuum u nawh dawngah awlkhyh paipii saina dawngah thlaang lang la na awm u, diklai dawngah Pathen myh la na awm u tih ngaimaawngna na khyh u nawh.” (Efe 2:12). Tedawngah, cangsakna he thlanglang thlangphyn on betpha nawh, Israel thlangphyn onni betphana a awm.

Vai thai nawh
Thlanghing lawng cangsakna ka vai thai, tide, vai thai nawh. Bawipa Jesu lawng, “Mousi lawng cangsakna awl m’peek u den nizaw? Tede nangmi khuiah khat lawng khaw na vai u nawh…” ti (John7:19). Celtuih Paul lawng, “Thaihu theen aka sai awm nawh, khatca khaw awm nawh,”tila a thui bal (Rom 3:12). Tedawngah, cangsakna awlpeek te aka vai thai thlaang khat khaw awm nawh.
Dong thai nawh
Cangsakna awlpeek vaina on, dongna dang thai nawh, tite a dang kah Caciim ah ming thai la awm. “Te dawngah u khaw cangsakna awl vaina rang on a mikhuh ah thlangdong la awm nawh; cangsakna awl lawng n’thawlhna te m’mingsak lat.” (Rom 3:20). “Cangsakna (aana) awl vaina rang on u khaw dongna te a huh thai nawh dawngah,..” (Gal 2:15). “Dongna te cangsakna awl vaina rang on dang thai la awm kawinih, Kri dykna tah ahawng ahii la ni a awm pon ai!” a tina (Gal 2:21).
Khawsi zaawk (thee phoi thil)
Cangsakna kawng zakmingna aka khyh nawh thlangthli lawngtah cangsakna vaina on thlawnna dang ham awlpui la a khyh u. Tede, cangsakna awlpeek lawng thlanghing te khawsi a zaawk sak, tite ming u nawh. Caciim lawng, “Metitiah u khaw cangsakna awl a vai boih de khat byng te a sai nawh atah atlo boih aka phekung la awm pon,” tila a thui (James 2:10). Te congbal ah, “Cangsakna awl vaina dawngah aka hangdang uthli boih tah awlkhaa zaawkna hui ah awm u: ‘Cangsakna Cabu khuiah thut la aka awm angla aka vai nawh thlaangthli boih tah awlkhaa aka zaawkthli la awm u,’ “tila thut la awm (Gal 3:10).
Thlanghing te a ngawn
Cangsakna awlpeek lawngah thlanghing te a hing sak, tila thlaang boih lawng a pok mai ai. Tede, cangsakna awl peek lawng thlanghing te hing sak nawh tih, a dyk sak, tite Celtuih Paul lawng, hetila a thut: “Cangsakna awl a awm nawh atah, thawlhna tah dyk. Cangsakna awl myhla khaw kana sak de; awlpeek te a law atah, thawlhna te hing hang tih kai tah ka dyk. Hingna hamla awlpeek aka awm lawng dykna avan khyn lat tite ka huh.Metitiah thawlhna lawng, awlpeek dawngah aty theen a lawh tih kai te n’thai na, tekah cangsakna awl on kai te ng’ngawn,” ti (Rom 7:8-11). Thui ngaihna tah: cangsakna awlpeek dawngah thawlh te hing tih, kamah te n’ngawn tih n’dyk sak. Tedawngah, cangsakna lawng thlanghing te hing sak nawh tih a dyk sak tite huh la awm.
Thawlh ming naham
Tetihla, dongna khaw a peek thai nawh byng myhla, khawsi zaawkna on dykna aka awm sak, cangsakna te Bawipa Pathen lawng, n’tu ah m’peek re kai? Metih tiah, thlanghing lawng mah thawlh he zakming thai nawh, mah on mah thlaang theen, thawlh khyh nawh, tila a pok u dawng ah ni. Tedawngah, thlanghing kah thawlh te tyngsakna hamla cangsakna a peek. Caciim ah, “Te dawngah u khaw cangsakna awl vaina rang on a mikhuh ah thlangdong la awm nawh; cangsakna awl lawng n’thawlhna te m’mingsak lat,” tila a thui (Rom 3:20). Te byngnawh, “Cangsakna awl ana awm nawh kawinih thawlh he n’tu kai tite ka ming manawh. Cangsakna awl lawng, ‘Nai bol,’ ti nawh kawinih, naina he n’tu kai tite kana ming manawh,” tila a thui hyn bal (Rom 7:7). Tedawngah, cangsakna kah bibi tah, thlanghing lawng mah thawlhn te ming thaina sakna ham ni.
Kri tengla amaawt
Cangsakna amah lawng dongna te pe thai nawh. Amah te n’ypna atah, khawsi on dykna a coong sak. Tede, dongna dang thai naham, thlanghing te Kri tengla a tuih. Caciim ah, “Cangsakna awl tah ongna rang on thlangdong la ng’awm thaina ham Kri tengla mami aka maawtkungla awm,” tila thut la awm (Gal 3:24). Tedawngah, cangsakna lawng Kri te ongna rangon thlangdong la awm sak hamla, bawm kung ni. Tede, cangsakna byngte n’ypna kawinih, dykna ni a van thong sak ai.

Cangna (11)Dootna

1. Cangsakna Cabuthli te tyng sak lah._________________

2.Cangsakna awlpeek te a u lawng m’peek?_____________

3.Gentelthli tengah cangsakna a peek aw?______________

4.Cangsakna vai thai thlaang awm aw?________________

5.Cangsakna rangon dong thai ai aw?_________________

6.Cangsakna, vai thai nawhtah, n’tu n’dang ai?.________

7.Cangsakna lawnga hing sak aw, a dyk sak aw?_______

8.Cangsakna lawng n’tu m’ming sak?_________________

9.Cangsakna lawng a u tengla n’tuih?_________________

10.A u te n’ong ah n’dong thai ai?____________________

.


Cangna (12)

THLANGHING LAWNG SAI THAI NAWH

Cangna cang tangte dawngah, thlanghingpaihyn he thee tangkiik pon tih, theen tlaih nawh, tite huh la awm. Aphyn khaw theen nawh, amoibo byh bal vengkhaw, theen tlaih nawh. Tedawngah, thawlh ciim naham, dong naham, Bawipa Pathen ram pha thaina hamla, thlanghing lawng sai thai nawh.Te thaihuthlite atawila, cang bal lah sih.

Thawlh on tuhkaina
Thlanghing lawng thawlh ciim hamlasai thai nawh. Caciim lawng,”Ethiopiathlaanglawng avynmyym athaw thai vetih kaithleng (coop) lawng a dumna (avynri) te a thaw thai ai aw?Nangmi thaihu thee aka sai nookthli lawng thaihu theen na sai thai u manawh,” tilaa thui (Jer 13:23). Thlang hing he thawlh sai myhla awm thainawh. Ethiopia thlangmyym lawng thlaangbaawk la a coong ahni, kaithleng lawng avynri a thaw ahni, thlanghing lawng thawlh sai myhla a awm thai ai.
Thawlh phu on tuhkaina
Caciim lawng, “Thawlh phu tah dykna,..” tila a thui (Rom 6:23). Thlanghing he thawlh phu dyk mai kawinih, metila dungzan hingna a dang thai ai? Thlanghing he mah thawlh phu dyk kawinih, Hell tlaak ham dok ni a awm pon ai. Tedawngah, thlanghing lawng thawlhphu te sah thai nawh.
Thawlh silh ciimna on tuhkai tih
Thlanghing he zut tih thawlh kop nawh ham, thaa hyyr u. Tede thawlh sai myhla awm thai nawh. Tebyngnawh ni, sai tangte thawlhnathli ciim sak ham, sai thai nawh. Caciim lawng, “Ka sai thaihu kah hingna tah thi khui ah awm tih,” tila a thui (Levi 17:11). Tecongah, “Thi a laawng nawh atah khawdawp ngaaina te awm nawh,” tila a thui bal (Hebrews 9:22). Thlanghing lawng mah thawlh silh naham, thi laawng sak ham khyh nawh. Ramsa thi onkhaw Bawipa Pathen lawng van dou thai nawh. Mah kah thi khaw, thlang thawlh kah thi la awm, ciim nawh bal. Tedawngah, thlang hing lawng thawlh ciim sak hamla sai thai nawh.
Thaihu theen saina on tuhkai tih
Thlanghing lawng, Bawipa Pathen kaw tawng naham, thaihu theen sai te a ypna. Paha pakhat peekna, kova peekna, khawdeng bawmceemna, bawkna ben ah tlungmuna onah thawlh tlawhna hoih thai ai, tila a pok u. Tede, Caciim lawng, “Aka caih nawh thlaang angla boih ka awm u pon, adong thaihu ka sai uthli boih khaw tuileh aka kap baaipeen angla ni a awm,,” tila a thui (Isai 64:6). Thlanghing kah theen saina he thlanghing mikhuh ah theen cakhaw, Bawipa Pathen mikhuh ah baainak pawn on lou u. Tebyng nawhni, thaihu theen saina on thawlh tlawhna hoih sak thai nawh. Thuinamai ah, thlaang aka ngawn thlaang khat lawng, thai hu theen sai myp cakhaw, a thawlh dipthai nawh. Thlaang ngawn dawngah, tolna a zaawk zozah ai.
Cangsakna (aana)awlpeek vaina on tuhkai tih
Thlanghing lawng cangnsakna vaina rangon thawlh ciim thai vetih, dungzan hingna ka khyh ai, tila a pok u. Tede, Caciim lawng, “U khaw cangsakna awl a vai boih de khat byng te a sai nawh atah atlo boih aka phekung la awm pon,” tila a thui (James 2:10). Thlanghing lawng cangsakna khatca khaw vai thai nawh. Ka vai thai ai, tila a thui hawngni a thui. Vai ham tha ka hyyr thlaang zawlca. Tebyng nawhtih, cangsakna awlpeek a vai thai nawh dawngah, khawsi zaawk on dykna ni a coong sak (Gal 3:10; Rom 7:11). Tedawngah, thlanghing lawng cangsakna awlpeek benah sai thaina tu khaw khyh nawh.
Pabe thang kopnaon tuihkai tih
Thlanghing he thang cyk veng, Adam on Evi ca la thang. Lamhacyk thang he nu bung khui lawng, takpum late thang. Te thangna pateng tah mah kah saina thum nawh. Tebyng nawh, Bawipa Jesu lawng, “U khaw a thang kop nawh atah Pathen ram te hu thai manawh,” a tina. (John 3:3).Thang cykna aka khyh nawhthli tah he diklai a pha nawh byng myhla, he diklai khaw hu u nawh. Tihvan angla, pabe (thang kopna) aka dang nawh thlaang tah Bawipa Pathen ram te a pha nawh byng myhla, hu khaw hu u nawh. Bawipa Jesu lawng, tui on muithla onah thangkop ham awm, ti. Metila tui on muithla onah thangkop na ai? Tuinyymna on kawinih, tuinyymna aka dangthli boih, Bawipa Pathen ram a pha ai. Tede, tuinyymna aka dang thlaang boih Bawipa Pathen ram pha thai nawh my. Muithla onah metila thangkop na ai? Thlanghing ben lawngtah coong thai nawh. Tedawngah, pabe thangkopna ben ahkhaw sai thaina awm nawh.
Dungzan hingna on tuhkai tih
Thlanghing lawng dungzan hingna khyh ham, moibo theen, cangsakna vaina, kova peekna, bawkna ben tlungmuna, a phynphyn on tha a hyyr u. Tede dungzan hingna tah te ang thaihuthli ah awm nawh. Bawipa Pathen lawng dungzan hingna te Kri khui ahni a khyh. Tedawngah, Kri na khyh dengah dungzan hingna na khyh thai ai (1John 5:11-12). Tedawngah, Kri thum myhla, metila dungzan hing na khyh thaina ai? Thlanghing lawng dungzan hingna khyh ham metila khaw sai thaina khyh nawh.
Seitan on tuhkai tih
Thlanghing he seitan cani. Bawipa Jesu lawng, “Nangmi he na pa raai kah thlaangthli ni..” tila athui (John 8:44). Pa Seitan on betphana metila, a pat saklah ai? Thlanghing ben lawng saina ro awm nawh.
Adam on tuhkai tih
Thlanghing boih, Adam cadil la awm u. Tedawngah, Adam angla, thawlh on khawsi zaawk la awm u. Thangpui thawlh a khyh u. Tedawngah, Adam on tuhkaina pat sak a ngo. Adam on tuhkaina pat sak ham metila n’sai ai? Thlang hing ben lawng coong thai nawh.
Te atah, metihla n’sai ai
He dootna he thlaang boih lawng doot ham tyyng. He dootna, aka khyh nawh thlaang tah, mah paihyn aka ming nawh, zakming nawh thlaangthli ni. Tedawngah, rih ham koi khaw a ming nawh dawngah, lawngpui khaw tlap van nawh. Mah kah thawlh dawngah dyk ham ni a awm pon.

He dootna he, Israelthli lawng celtuihthli te ana doot u (Celtih 2:37). Te Israel thlaangthli lawngn’tu khaw khyh u nawh de, Pathen ben ah thinkaw a peek u tih Bawkna ben ah thara thlaang la ngaai u. Pathen ben ah thinkaw hingna a peek u dawngah, amami mikhuh ah Bawipa Jesu te lawng pui a hang, tila a pok u dawngah, a ngawn u. Tede, thaihu a sai thawlh aming tih, thlawnna on thawlh khawdawp ngaaina ham, saithaina ka khyh u nawh, tite a ming u vengah, Celtuih nala, n’tu ka sai u lah ai, atina u.

Te dootna te, Philipi thawng uk bawi lawngkhaw Celtuih Paul on Silas te a doot van. Paul on Silas tah thawng im khui ah Bawipa Pathen te akoh hih vengah, Bawipa Pathen kah saithaina dawngah, thawng thawhkathli pheng awng u.Thawngtlathli heng bang pon cawini, tila a pok tih, amah on amah te ngawn u ham kamthlah. Tede, Paul on Silas lawng, a khang pe hih. Tevegnah, thawng uk bawi lawng, Paul on Silas khawtang ah thyyn ruila a khyyp pe. Terawi te, thawngim dau la a khyn hih tih, “Bawipa rawi, thlawn la ka awmna ham tu ka sai ai?” a tina (Celtuih 16:25-30).

Te ang awldootnathli te, mangdeng khawksut thlaang thli, thlanghing ben ah rai khit tih saithaina bot sut thlaang thli lawng nia doot u. Pia, nangkhaw, te ang awldootna na doot van nawh nym? Tih nawhtah, doot ngo nawh na ti aw?

Cangna (12) Dootna

1. Thlanghing lawng thawlh sai myhla awm thai aw?_____

2. Thlanghing lawng, thaihu theen, ati, theenna sai thai ham, thlangmyym lawng n’tu a sai ai?____________________

3. Thlanghing lawngah thawlh phu dykna laiba a peek thai ai aw?____________________________________________

4. Thlanghing thawlh silh ciim ham, thlanghing ah thi ciim akhyh aw?_______________________________________

5. Thaihu saina lawng thawlh tlawhna a hoih sak thai aw? _____

6. Cangsakna awlpeek lawng, me ang thaihu byng dok a sai thai?___________________________________________

7. Pabe thangkopna ham, thlanghing lawng a sai thai aw? ________________________________________________

8. Kri thum myhla, dungzan higna khyh thai ai aw?______

9. Seitan on Adam phyn kalawng, metila tuhkaina a pat thai ai?_________________________________________

10. Thawng totkung lawng, n’tu awldootna adoot?_______

.


Cangna (13)

PATHEN KAH THLAWNNA

Cangna(12) ah, thlanghing lawng, thlawnna kawngah saithaina khyh roro nawh tite ming la awm pon. Tede, thlanghing lawng a sai thai nawh te Bawipa Pathen lawng a sai thai (Matt 19:23-36). Bawipa Pathen lawng thlanghing kah sai thai nawh, Kri rangon a sai te, cang u bal sih.

Sai thawlh (thawlh)na
Lamhacykah, Bawipa Pathen lawng thawlh (sai thawlh)na te metila a bot sak, tite cang u de sih. Sai thawlhna he thlangthawlh lawng a sai thawlhna teni. Te thawlh te Bawipa Pathen mikhuh ah byng nawhtih, thlanghing mikhuh ahkhaw thawlh. Tedawngah, saithawlhna thawlh lawng thlanghing thinkaw a tlawh sak. Saithawlhna thawlh aka sai thlaang lawng mah kah thawlh te a ming tih, Bawipa Pathen kah reenna pateng dou ham rihna to hil ah, lungbui thinkaw zahna te a peek. Te thawlhkalawng n’ciiim deng ah ni, Bawipa Pathen kah reenna ah awmngaihnakhyh thai la awm nawh hyn ai.
Athi rangon
Saina thawlh boih te athi rangon khawdawp van ngaai thai. Caciim ah, “Namami ham bawkthang dawng ah bulna saina hamla nangmi tengah kan peek u pon; hetah thlaang kah hingna hamla bulna thi la awm,” tila thut la awm (Lev 17:11). Tecongah, “Cangsakna awlpeek awl lawng thaihu soprep angtok te ciimsak ham a kyk dawngah, thi a laawng nawh atah khawdawp ngaaina te awm nawh” tila a thui bal (Heb 9:22). Bawipa Pathen lawng thlanghing kah thawlhte athi on ahni a ciim sak thai, ti.Te atah, thawlh te thisen onah metila a silh na ai? He kawng he zakming thai naham, Israel cathli kah thawlhbulna kawng cang ham a ngo. Tecongah, thawlh bulna kawng zakmingna thai ham, himbai im kawng khaw, ming ham ango.
Himbai imtaktak tah, vaandawng ah awm. Bawipa Pathen lawng Mousi te Sinai tlaang ah, te vaandawng Himbai Im te a nyh. Te vaandawng Himbai im on aka vai hih Himbai Im te diklai ah a sak sak (Exodus 25:9). Bulna saina boih te, te Himbai Im ah a sai u. Himbai Im ah Bulna saina lawngim zakming thai atah,vaandawng ahmetila Bulna a sai te zakming thai ai. Tedawngah bulna saina on Himbai Im kawng te ming hamla, awlpui thangkiik.

(1)Himbai Im thungna
Himbaai Im te puu thlarui on a thung vetih, akaak ben te dawng zakhat san vetih asaang dawng nga awm ai (Ex 27:9). Thlangping lawng Himbai Im khui la a kuun thaina nawh ham, a thung khop (a zan khop) thaihu la awm tih, cangsakna awlpeek, huhsakna la awm.
(2)Himbai Im kuunna thawhka
Himbai Im kuunna thawhka tah khawcuk ben ah awm tih, dawng kul kau. Khawcil, hawnkeh pai, aling rawng, baizan on a sai (Ex 27:16). Himbai Im kuunna thawhka tah Bawipa Jesu huhsakna la awm. Himbai Im khui la kuunna thawhka onni kuun thai angla, vandawng Himbai Im khui la Kri, ati, thawhka on byng ni kuun thai la a awm.
(3) Himbai Im
Himbai Im tah khawtlaak ben athungna khui ah rep azooi la sak la awm. Asan dawng 30, atawi dawng 10 awm.
(4) Hyn Ciim kok
Himbai Im te pahih la a pek tih, a khui ben te Hyn Ciim Kok, a mingna. Te hyn ah paipi bawm te awm tih akhui ah cangsakna awlpeek 10 a thutna lungtlaap 2 te a khyh (Ex 26:33).
(5) Hyn Ciim
Himbai Im dau ben tetah Hyn Ciim, tila ming a sak. Asan dawng 20, atawi dawng 10 kau. Te khui ah bawtui dawina bawkthang, Sui haivaangna, on takawi tlongna Cabawi byng te awm. Te khan khui ah, khawsoih bawithli lawng hinrok, mincang vaai, thlem ben vaai, bawtui dawi ham on sui haivaangna ah thingtui thlon ham kuun u (Ex 26:33).
(6) Baizan
Hyn Ciim on Hyn Ciim Kok te apekna baizan la awm (Ex 26:33). Hyn Ciim Kok khui la situi syyp Khawsoih Bawi a kuun vengah, baizan kalawng kuun thai. Te baizan tah Kri kah Takpum te huhsak na ni (Heb 10:20).
(7) Paipii Bawm
Paipii Bawm tah akasia thing on a sai tih, sui on khui ben, dau ben a thoicam. Paipii Bawma saw mykna te sui tuici on a sai tih sui on a sai vaan thlaang pahih te khat on khat mikhai dan ahih. Te paipii bawm mykna te reenna bawi ngawlhcon, tila amingna. Vandawng ah ka awm Bawipa Pathen Bawi Ngawlhcon huhsakna ni. Bawipa Pathen tah Bawi Ngawlhcon sawah myi dawngah te ngawl.Tehe ah Bawipa Pathen kah Bawi Ngawlhcon tah Reenna Ngawlhcon lani a awm hyn. Adiv thlanah, te Bawi Ngawlhcon tah awlcekna Ngawlhcon la awm ai. Tevengah, thlawn la ng’awm thai tlaih nawh my. Tedawngah, tahe veng, alola thlawn la awm ham, awlpui kok la awm.
(8) Bawitui dawina bawkthang
Akasia thing on a sai tih sui on a thoicam. Te bawkthang sawah Khawsoih Bawithli lawng, mincang vaai, thlem ben vaai, bawtui te a dawi u. Bawtui dawi he thlaang ciimthli kah thangthuina huhsakna ni (Saam 141:2; Awlp. 5:8; 8:3). Thlangciimthli kah thangthuina tah Bawipa Pathen haai ah bawtui haidawina on lou u.
(9) Sui haivaang tung
Hyn Ciim ah noi ben ah a khyh. Sui tuici on a sai. Sui Haitung ah haivaang bonglong pahih awm. Te bong long pahih tah thlangbol huh sakna ni (Awlp 1:20). Bong long khui ah aka awm, Olive tuici lawngah Ciim Muithla te ahuh sak, thlangboih lawng Ciim Muithla khyh dengah vaang thai. Tihin,thlang zahawh ngaai ah Ciim Muithla a awm nawh dawngah, ziin khup la awm.
(10) Takawi tlongna cabawi
Akasia thing on a sai tih sui on a thoicam. Hyn Ciim hyn kah alyn ben ah a khyh. Tawl thum nawh takawi tlang 12 te a tlong tih, Israel thlangphyn 12 kah nawnna te a huh sak. Tethli te dungzan Pathen tengah a nawn. Tede, dungzan Pathen zyngah khawsoih Bawithli lawngni thaihu nawn te a caak u. Sabath hin rook, a thai te a thaw u (Ex 25:23-30).
(11) Ruhum beldung
Ruhum Beldung tahruhum on a sai tih Himbaai Im haai ben, Himbaai Im on huihthluutna Bawkthang laklaw ah a khyh. Khawsoih Bawi kah khaw silhna hamla tui a thlon. Thlanghing lungbui te a ciim naham, Pathen awl a huh sak.
(12) Ruhum bawkthang pui
Ruhum bawkthang pui te huithluutna bawkthang, khaw amingna. Asan dawng nga, atawi dawng nga, asaang dawng thum awm tih aksia thing te rumhum on a thoicam thil.Thawlh Luciik thli huihthluutna hyn la awm (Ex 27:1-7).Thinglamtai huh sakna ni.
(13)Thlangping tunna Himbaai im haiben
Thlangping tunna hyn la awm. Thlangping he Himbaai Im khui la kuun thai nawh.Ruhum Bawkthangpui on ruhum beldung tengvai ahni a awm thai u. Thawlh bulnathli Bawipa Pathen teng nawnna hyn la awm.

Mingham: Himbaai Im on Himbaai Im thoicamna thli te by myhla van tee.

Cangna (13) Dootna

1.Saina thawlh te n’tu thaihu onaha dip thai ai?________

2.Himbaai Im kawng te n’tu dawngah ming ham a ngo? _______________________________________________

3.Himbaai Im atak he mela a awm?__________________

4.Himbaai Im khan khui te metila ming a sak?._________

5.Hyn Ciim Kok ah n’tu thaihu aka awm?_____________

6. Hyn Ciim hyn ah aka awm thaihuthli te tyng sak lah ._______________________________________________

7.Himbaai zan he mehyn ah a awm?__________________

8.Ruhum Bedung he n’tu ham la kai?_________________

9.Ruhumbawkthang lawng n’tu thaihu a huh sakna?____

10. Thawlh bulna Luciikthli te me hyn ah a nawn ai?____________________________________________________ Kuu):3

.


Cangna (14)

THISEN RANGON THAWLH KHAWDAWP NGAAINA

Cangna (13) ah Himbai Im kawng ming la awm pon. Te Himbai Im ah thawlhnathli te thisen rangon metila bulna a saina kawng te kop ah cang u bal lah sih. Dungzan Pathen lawng, “Thlanghing kah thawlh bulna tah thi ni,” tila a thui (Lev 17:11). Thisen on thawlh te metila a thlam pe kai.

Thawlhpeel Kung
Thlanghing te thawlh aka ti kung, Awlcekkung Bawi tah dungzan Pathen byngni, tite cangna (2) ah n’cang pon. Caciim ah, “BAWIPA lawng a thawlhna te tula khaw sak pe nawh tih a muithla dawngah thailatna aka awm nawh thlaang tah a zou theen.” (Saam 32:2). Tedawngah, thawlh khawdawp ngaaithai kung tah dungzan Pathen byng ni.
Athi rangon
Thawlh aka dip sak thai kung, khawdawp ngaaithai kung Dungzan Pathen lawng thlanghing kah thawlh thlam hamla thisen te a kyk. Caciim lawng, “Metitiah ka sai thaihu kah hingna tah thi khui ah awm tih, namami ham bawkthang dawng ah bulna saina hamla nangmi tengah kan peek u pon; hetah thlaang kah hingna hamla bulna thi la awm.”(Lev 17:11), “Thi laawng myhla thawlh khawdawp ngaaina awm nawh.“(Heb 9:22), tila athui. Tedawngah, thawlh khawdawp ngaaina ham, thi rangon ni a coong thai.
Thi tah hingna
N’tu dawngah, Bawipa Pathen lawng, thawlh ham, thi a kyk mangkhak? Ataktah, thawlh phu tah dykna la awm. (Rom 6:23). Thawlh dawngah thlangthawlh tah a dyk ro ham awm. Atlo thawlh phu, thawng tlaakna, tangka on sahna, bitlawh bi saknathli awm nawh. Dungzan Pathen kah Awlcekna zungpui lawng awltlokna thawlh phu tah dykna byng pon ni.

N’tu ah thlangthawlh te dyk ham a peek kai? Camaw khat lawng a phu ka tlou khawnoklung, Ketsetthli on lymhaang mai kawinih, kawlkalh ah a pawci hama awm dawngah, nupa lawng aca kut kah a rawt pe ham la awm ai. Camaw lawngtah, te ang thaihu te a hawna thai nawh dawngah, pawci ai. Tih angla, thlanghing hingna he Pathen lawngni a peek.Thlanghing lawng, te hingna te Bawipa Pathen kawngaih angla a hawnahamla awm.

Tede, thlanghing lawng a hignna te Pathen ngaih angla hawna myhla, mah ngaih angla a hawna. Tetihla, mah kawngaih angla thlanghing hingna hawna he thawlh a mingna.Tih late, thlanghing lawng Pathen kawngaih te tula sak myhla, mah kawngaih sop sak ham byngte awlpui la a khyh tih, ahingna te a haw na u. Tedawngah, Bawipa Pathen lawng thlanghing hingna te kop a kyk.Thlanghing teng lawng hingna te abih kop vengah, thlanghing tah dyk. Takpum hingna tah thi ah awm, ati dawngah, thi a kyk te hingna a kykna pon ni.

Tede, thlanghing lawng mah hingna te pe thai nawh. Metihtiah, hingna te a peek tah, thlangthawlh la awm dawngah, hell la ni a ceh ai. Tedawngah, metila khaw, thlang hing lawng a hingna pe thai nawh. Tede, Bawipa Pathen lawng thlanghing te a reen dawngah, azyngla hingna peek ham thlaang, azyngla aka dyk ham thlaang te a sai pe. Tede thlanghing lawng te thaihu te zakming thai nawhmy, a ti dawngah,Israel thlangphyn te a tyk tih, thawlh ham metilaaphu peek ham, tite a cangpui.

Muithlip
Dungzan Pathen lawng Israel cathli tengah thawlh phu la thi te a kyk. Te thaihu tetah muithlip ni. (Levi 4:1-12) ah, situi syyp khawsoih lawng dungzan Pathen kah cangsakna awlpeek te ming nawh tih, a sai thawlh hau atah, zut dok on khawdawp vanngaai thai nawh. Te thawlh hamla vaitaw ca atal, pakhat te, thlangping tunna Imbaai Im thawhka teng, dungzan Pathen haai ah nawn hamla awm. Vaitaw lu saw ah kut a tlong vetih, vaitaw tea ngawn hamla awm. Vaitaw thi te a lawh vetih, Himbai Im khui kah Hyn Ciim pekna baizan, haai ah voisarih a heh ham awm. Tecongah, bawtui dawina bawkthang ki ah vaitaw thi te thoma thlon tih, aka coih a thi te Himbaai Im dau kah ruhum bawkthang pui tengca ah a hawk ham awm. Vaitaw bung khui kah a thau boih on akyl pahih, alu, akhaw, arilca on renah, aphaw anganthli boih te, Himbaai Im dau haiphu hawkna hyn ah hai ah dawi ham awm.

Tetihla, dungzan Pathen lawng a tuih angla, huih a thluut cong dengah ni, dungzan Pathen lawng khawsoih kah thawlh te khawdawp a ngaai pe hyn. Dungzan Pathen lawng a kyk, thi te peek myhla, thawlh dawngah ka zut pon, hailam ah cangsakna awlpeek te ka eek tlaih manawh, tila awlkam dok on thawlh khawdawp ngaaina dang thai nawh. Dungzan Pathen lawng vaitaw thi tea huh vengah thawlh khawdawp a ngaai pe. Vaitaw thi tah vaitaw hingna; vaitaw hingna tahthawlh aka sai khawsoih kah hingna paihyn ah pai. Vaitaw kah hingna peekna rangon khawsoih Bawi tah thawlh hamla dyk pon. Thawlh te ahingna on a sah pon, tila thuingaihna awm.

Atakla coongna
Isaraelthli kah huihthluutna hetah Bawipa Jesu lawng a takpum te huithluutna ham koi thaihu la a sai te a huh sakna ni. “Vaitaw, Me-e thi lawng thawlh kho thai nawh,” tila athui (Heb 10:4). Metihtiah, ramsa tah thlanghing lakah a heem dawngah, thlanghing zyngtheng la pai thai nawh. Tedawngah, mami hamla, dungzan Pathen lawng thawlh phu peek ham, thi te a ngo. Ramsa thi te Bawipa Pathen lawng dou thai nawh. Mah thi n’pe cakhaw, dyk tih hell tlaak ham ni a awm. Tedawngah, dungzan Pathen mah ro lawngah, thawlh tlawhna aka kap nawh Kri kah takpum on a thi te mami ham a van sai opsoh (Heb. 10:5). Awlkhyh rym dung kum 1500 khui ah Israel thli kah sai huihthluutna boih tetah muithlip mai ni. Atakla coongna tetah Bawipa Jesu Kri he ni (Colosa 2:17).
Krih kah thi a nawn
Diklai pum kah thlanghing boih tiimah Bawipa Pathen teng nawn ham, thi ciim ka khyh awm nawh. Tedawngah, dungzan Pathen lawng, arokbah opsoh tangte angla Kri Jesu lawng amah thi te huih la a thluut. Caciim ah, “He ah opsoh la aka awm thaihu theenthlikah khawsoih bawikok la Kri te a law vengah, thlanghing kut on sai nawh, thaihu sai timah aka thuum nawh, aka bou ngaai on aka sop ngaai himbaai im khui la te cet. Me-e on vaitaw ca thi on a kuun monih; amah thi on Hyn Ciim Kok te thlaang boih hamla vaai byng kuun tih, dungzaan thlawnna te avan dang,” tila a thui (Heb 9:11-12).
Asaw kah Caciim angla, Kri Jesu tah ningmi kah Khawsoih Bawi la awm. Huithluutna khaw Amah Kri ni. Himbaai Im khaw, he diklai ah thlanghing kut on a sak Himbaai Im nawhtih, Vaan kah Himbaai Im ni. Thawlh khawdawp ngaaina aty khaw dungzan hamla ni. Tedawngah, cuiveng, Israelthli kah huihthluutna lakah tahe, Kri kah Huihthluutna he theen ngaai. Adangkah thuinytna dawngah, cuuiveng Muithla dung kah Huihthluutna on tahe dung Huihtluutna te nyhtahna sai la awm.

Bawipa PathenA kaw tlyp
Thlanghing boih kah thawlh kawdawp ngaai thai Kung tah dungzan Pathen ni. A kyk thaihu tah hingna la awm.Te hignna tah thawlh khyh nawh thlaang la awm ai.Te hingna a peek te thi on atyng sak ham awm. Thlanghing lawng mah hingna on thi te peek ham a khyh nawh dawngah, dungzan Pathen Amah ro lawng, Capa Jesu Kri te, he diklai la van tuih, thlanghing la vacoong tih ahingna te a peek sak. Capa lawng diklai pum hamla a hingna te apeek tih a thi te Pa haai ah huih la a thluut cong pon. Caciim lawng, “Tede hekah khawsoih lawngah thawlh luciik te akhok kong la a nawn cong atah, Pa bantang ben ah te ngaawl...”, ti (Heb 10:12). Kri kah thawlh luciik te Pa Pathen lawng a dou tih a kaw khyk ti pon. Tedawngah, Bawipa Pathen kah awlcekzungpui lawng, thawlh thlamna a phawng pe pon.Bawipa Pathen lawng, “Thawlh khawdawp ngaaina a awm congah, thawlh luciik sai kop ham awm tlaih manawh.” (Heb 10:18).
Ciim pon
Diklai thlanghing boih thawlh tila, aka hukung tah Bawipa Pathen ni. Tede, Bawipa Jesu thi rang on ciim pon, tila thui. Caciim lawng, “..Amah Capa, Jesu thi lawng thawlhnaboihkhuikalawngmamiten’silh pon,” tila a thui (1 John 1:7).  Thlanghing boih he thawlh khyh tlaih nawh, ti ngaihna ni. N’tu ah ti atah, Kri thi rangon tethli kah thawl hna boih te a ciim sak pon. Tede thlaang zahawh lawng a ngo myhla hell la cet hyn bal ai. N’tu ah, Kri kah a thi rangon thawlh khawdawk ngaaina te ming nawh, a tangna u nawh dawngah ni.
Dou ham ango
Pia, nang lawng, Bawipa Pathen kah sai tangte te na dou ham a ngo. Pia, thawlh na sai nawh monih. Hinrook, thawlh na sai cawini. Tede Kri kah athi rangon na ciim biit pon. Te thaihu tah Bawipa Pathen kah thaihu sai tih Amah ro a ngai khyk, ti pon. Tedawngah, Caciim ah, “BAWIPA lawng a thawlhna te tula khawsak pe nawh tih a muithla dawngah thailatna aka awm nawh thlaang tah azou theen,” tila Saam 32:2 ah a thui. Bawipa Pathen lawngtah pia, nang te na thawlh ti tlaih nawh. Tihvan angla, pia, namah ro khaw mah on mah thailat u nawh ham awlpui la awm.

Cangsakna (14) Dootna

1.Thawlh peel thai, thlam thai kung Bawi he a u?_______

2. Dungzan Pathen lawng thawlh te me ang thaihu on a thlam pe thai ai, ati?______________________________

3.Mah ngaihna la, hingna hawna heath____ la awm_____

4.Athi kykna he, n’tu thaihu kykna la a awm?__________

5. N’tu dawngah thawlh hamla, hingna a kyk kai?________

6. Khawsoih lawng thawlh ham, zutna rangon thawlh khaw dawp a ngai thai ai aw?____________________________

7. Vaitaw kah a______ vai kah a_____vaitaw kah a._____

tah thawlh sai thlaang kah a_______te zyngtheng kung la awm.

8. Israel cathli kah Luciik nawn boih tah a u tengaha sop boih te?_________________________________________

9.Ningmi kah Khawsoih Bawi tah_____________la awm.

10. Ningmi kah Luciik nawnna tah__________________ni.

11. Cuuiveng, himbaai Im tah he________ah awm tih, tahe kah Himbaai Im tah______________________ah awm.

12. Kri kah hingna luciik nawn congah Luciik nawn hamla a ngo hyn aw?____________________________________

13.Pia, nang kah thawlh te khawdawp a ngaai pon aw?______

14. Diklai thlang boih he hell tlaak ham a ngo aw? ____________N’tu dawngah, a tlaak u hyn ai?____________

15. Bawipa Pathen lawng, thawlh n’peel tlaih nawh byng myhla, mah on mah ________ham khaw awlpui la awm.

.


Cangna (15)

ATHISEN KAH BI BINA

Cangna (14) ah athisen rangon thawlh khawdawp ngaaina kawng ming la awm pon. Athisen rangon thawlh khawdawp ngaai byng myhla, thaihu tlothli khaw a sai. Te thaihuthli te cang u lah sih.

Awlcekna kalawng loihna
Athisen rangon dungzan Pathen kah awlcekna lawng n’loih sak. Israel cathli lawng Ezip saal tamna kalawng a loihna ziin ah, dungzan Pathen lawng tuuca nou te a ngawn tih ziin at khui a ngan te a caak sak u. Tuuca nou ngan aka ca imkhui kah pangkheng (thawhtung rawi)) on thawh tlaang ah, tuuca thisen te a thluk sak u. Te ziin ah dungzan Pathen lawng, Ezip ram te awlcek hamla awm. Tuuca nou kah thi sen tah Israelthli kah miknokna la awm tih, te thisen a huh vengah, Bawipa Pathen lawng awlcek myhla, tethli akaan taak u ai. Athisen a thluk nawh im boih ngontah,awlcekna awm vetih, caming on ramsa thangcyk boih dyk ham awm. (Ex 12:7-13). “Zinthym vengah BAWIPA lawng Izip ram kah caming tawngpa boih boih, bawi ngawlhcon dawng ah aka ngaawl Ferou kah caming tawngpa kalawng, thawng im khui ah thawng aka tla kah caming tawngpa boih on baawiva aka thang cyk boih boih a dyksak.” (Ex 12:29). Israel cathli kah caming tah dyk u nawh. Kutthlakna awm nawh. Tetihla, kutthlakna khui kalawng loihna tah amami theenna dawngah nawhni. Tuuca nou thisen rangon ni. Dungzan Pathen lawng thisen te a huh tih a kaan taak u ni.

Tih angla, diklai pum awlcekna lawng loihna ham, thi a ngo. Tede, Bawipa Pathen lawng a dou thai koi thi ciim a awm nawh dawngah, Bawipa Pathen mah kamthlahna on Kri thisen te a hawk pon. Kri amah lawng, “Hetah paipii aawkna ka thi,thlaang zahawh thawlh khawdawp ngaaina hamla ka hawk ni,” tila (Matt 26:28) ah a thui. Te thi dawng ah thawlh khawdawp ngaaina khyh pon atah, thawlh hamla awlcekna ango kop tlaih monih. Bawipa Jesu amah ro lawng, “Capa aka ongthli tah awlcekna tawng manawh,“ti (John 3:18).

Pia, nangkah thawlh boih te Kri thisen rangon khaw dawp ngaai la awm tih, Bawipa Pathen lawng awlcek tlaih myhla a kaan doop pon. Te awltak te pia, nang na dou thai ai aw? Israel cathli awlcekna lawng loih sak kung tah Bawipa Pathen amah ro ni. Thisen rangon a loih sak. Tih angla, diklai pum Krih thisen rangon loih sak kung tah, Bawipa Pathen ni. Bawipa Pathen mah ro lawng, Kri thisen te a huhna rangon awlcek myhla, aawm te, pia, nang ong tih dou ham dok ni a awm.

Pumzoi nu Rahap
Israel cathli lawng Canaan ram a kuun tawm, Sikim khaw ah a awm u vengah, Josua lawng Jeriko khawpui, byh hamla, ralzam pahih te dyym a tuih. Te ralzam pahih lawng, Jeriko khawpui kah pumzoi nu Rahap im ah zing hih. Tevengah, Rahap lawng, te Israel cathli lawnghe, Jeriko khaw pui te a lawh u vengah, amah on a imkhaw boih te ngawn nawh ham, ralzam rawi tengah awlkhyhna a bih hih. Te ral zam pahih rawi lawngkhaw, awlkhyhna a peek hih. Tede, Jeriko khawpui te a lawh u vengah, pumzoi nu Rahap im te anok thai ham,ralzam rawi lawng rui thiim te a peek tih bangbyrh ah a zan sak. Ralzam rawi lawngte, he rui thim te a zan congah, pumzoi nu nala, nupa miamanau boih tah im khui la na khyn ai, im dau na ceh tih na dyk atah, dyk phu te na sawah awm seh, atina (Josua 2:1-21). Israel cathli tah dungzan Pathen lawngah Jeriko khawpui te a kut ah apeek vengah, rui thiim a zannaim khui ah, aka awmpum zoi nu Rahap kah imkhui kaw te hing demna a peek u (Josua 6:23).

Pumzoi nu Rahap he moibo aka theen thlaang monih. Pumzoi nu ni. Tede, ahih lawng Bawipa Pathen te a rih tih a ong. Tetihla, a rih dok te khok nawh. A ongna te mikhuh ah a tyng sak. Metila tyng sak, ti atah: Israel ralzam rawi te hing demna a peek hih. Tetihla, a dem sak, a bawm dawngah, a hingna dyk thai. Tede, te thaihu te, n’tu la sak myhla, a bawm. Imkhui kaw boih a loihna tah te rui thiim dawngah ni. Rui thim a zanna imkhui ah aka awm thlaang boih tah dem u. Rui thiim dau ben ah aka awm thlaang boih tah dyk u boih.

Te rui thiim lawng Bawipa Jesu thi te a huh sak. Rui thiim he pumzoi nu Rahap ko nawh ni.Ralzam rawi lawngni a peek. Tivan angla, Kri thisen tah ningmi rangon a awm monih. Bawipa Pathen kah peek thaihu ni.Rui thiim kah thlipthungna rangon dykna lawng a loih angla, Kri thisen dawng ani, dyk rihawm kalawng loihna n’dang u. Te thisen te, pia, na dou dok ham ni a awm. Kri thisen dawngah dyk rihawmna kalawng n’loih u pon. Caciim lawng, “Amah rang on thaihu soprep diklai dawng kah thaihu khaw vaan dawng kah thaihu khaw, thinglam dawng kalawng aka laawng a thi on ropna a saina rang on tuhkaina te a sai.” (Col 1:20).

Dong sak pon
Thlanghing lawng Bawipa Pathen haai ah, bibi saina on dongna dang thai nawh, tite zakming la awm pon. Tede, Bawipa Pathen lawng Jesu Kri thisen rangon n’dong sak pon. Adam capa Abel lawng Tuuca nou onah Bawipa Pathen tengah bulna a sai (Gen. 4:4). Abel kah bulna te Bawipa Pathen lawnga dou pe. Thuingaihna tah: Ahih lawng Bawipa Pathen haai ah dongna a khyh. Ahih kah Bulna a sai, tuuca nou thi lawng Kri kah thi te ahuhsak.

Tehe ah, Bawipa Pathen lawng Kri thi rangon dongna te m’peek pon. Caciim ah, “A thi on mami te n’dongsak u pon dawngah, ahih rang on Pathen thinsana dawng kalawng mezoh nym n’thlawn tare bal ve!” tila thui (Rom 5:9). Tedawngah, athi rangon n’dong sak byng myhla, Kri Jesu rangon thawlh hell khui kalawng n’thlawn tih n’dem sak pon. Pia, te thisen rangon dong sakna te ong tih dou ham dok ni a ngo pon.

Kum sarih raina ty vengah aka ong boih tetah dongna te a thi rangon a dang u, tite huh la awm. Caciim ah, “Hekah thlaangthli hetah raina bou tangkiik khui kalawng aka lawthli ni; Tuuca thi on a himbaaithli te a baawk cala aka suk thlaangthli ni” tila athui (Awlphawng 7:14). Pia, nangkah himbaai te Tuuca nou-Kri thi rangon a baawk sak pon aw? Cangsakna rangon a khyh thai nawh, dongna te Kri thisen rangonaka khyh sak kung, Bawipa Pathen tah dungzan thangpawm koh la awm hawn seh.

Tyk pon.
Ningmi tah acyk vengah, diklai thlaangthli tiim ah n’thang u. Te diklai thlaangthli tah Sungrai kut khui ah awm u (1John 5:19). Te sungraai kut kalawng mahpok ah loih thaina awm nawh. Bawipa Pathen kut khui la m’pha thai nawh. Tevengah, Bawipa Pathen mah lawng ningmi te Kri thisen rangon te n’tyk u. Caciim ah, “Nang tah cazaawl on nokna te aka thlam hamla na koih ro, metitiah ngawn la na awm pon tih, na thi on ramtawm on namtawm khui kah thlaangthli te Pathen hamla na lai pon,” tilaa thut (Awlph 5:9). Kri Jesu lawnga thisen rangon on ningmi te Bawipa Pathen ham n’tyk u pon dawngah ningmi tah Bawipa Pathen hamla ng’awm u pon.

Thlavai vengah, ningmi lawng diklai singzo te n’vai u tih, a phu ka awm nawh, khawsak moibo on n’hing u. Te khui kalawng Kri thisen rangon tyka la aka awm Piter lawng, “Na pahaamthli lawng nangmi tengah avan ceh taak te aka pawci thai sui on tangka on ahawng ahii hing thlawnna nawh ni tite na ming u, tede nangmi tah caawtbauh aka kap nawh tuu ca, Kri thi phutlou on ni thlawnla na awm u.,” tila a thui (1Pet 1:18-19).

Thlanghing lawngtah nupa phung khawsak moibo thlite a thintlawh na u. Te moibo boih tah ahawnghi, phu awm nawh ni. Tedawngah, te khui kalawng, Kri thisen rangon n’tyk tih n’lai pon dawngah, mah takpum he mah ko nawh ni. Paul lawngah, “Nangmi tah aphu on lai la na awm u pon. Te dawngah na pum on Pathen te thangpawm u lah,” tila van thui (1Cor 6:20).

Cangna(15) Dootna

1.Israel cathli lawngame thaihu rangon awlcekna kalawng a loih u?_______________________________________

2.Ningmi he, a u kah thi rangon awlcekna kalawng n’loih thai u ai?_______________________________________

3.Pumzoi nu Rahap te ralzam rawi lawng n’tu thaihu a peek? _______________________________________________

4.Rui thiim te n’tu huhsakna?_______________________

5.Pia, nangtah Kri thisen rangon awlcekna khui kalawng ka loih pon, tila na tangna aw?_____________________

6.Cangsakna rangon dang thai nawh, dongna te, n’tu on ah na khyh thai ai?__________________________________

Pathen on thlanghing te n’tu thaihu onahropna asai?______________________________________________ Kum sarih raina ah ongca boih tah n’tu thaihu on mah kah himbaai te abaawk sak u ai?___________________

9.Diklai thlaang boih khui kalawng, ningmi te n’tu thaihu rangon n’tyk tih n’lai u?_________________________

10. Kri thisen onah tyk tih lai tangte pon tih, nang he a u hamla na awm?__________________________________

.


Cangna (16)

ZYNGTHENG DYKNA

Cangna (14) ah thisen rangon thawlh khawdawp ngaaina; cangna (15) ah, thisen bibina kawng, zaak la awm pon. Tahe, zyngtheng (dyk)na kawng, cang u sih. Khatsut thaihu atah, zyngthengna he coong thai nawh. Thuinamai ah, thlaang tlo hamla buh caak pe thai nawh. Mah ro lawng caak ango. Tede, khatsut thaihu ah zyngthengna sai pe thai. Awlnamai ah, laiba te zyngtheng la, peek pe thai. Tedawngah, thawlh on tuhkai tih zyngtheng (dyk)na zakming ham a ngo.

Me-e saw thyyng
Israelcathli lawng, thawlh bulna hin ah, mah thawlh bulna naham,Me-e ahing pakhat te khawsoih bawi tengah a van khyn u. Tevengah, Situi syyp Khawsoih Bawi lawng, aka hing Me-e lu saw ah, kut pahih bawk a tlong ruila, Israel thlangphyn kah thawlhna kalawng a tawng tih, sai thawlhna boih boih te, a phawng, me-e lu saw ah a thyyng congah, thlaang pakhat te ramhym ah a thak sak. Tethli kah sai thawlhna boih ka khyn kung me-e te, thlanghing awmna nawh hyn la, ramhym ah a thlah u (Lev 16:21).

Israel cathli kah thawlhnaboih tah dungzan Pathen kah awlcekna angla, Me-e lu dawngah a pha boih. Te thawlh aka khyh Me-e te ramhyn la a tuih vengah, thawlh khaw ren a khyn pon. Tedawngah, Israel cathli tengah thawlhna awm tlaih nawh. Na thawlh aka ti kung on,thawlh kho thai kung tah Bawipa Pathen ni. Dugnzan Pathen lawng tetihla a rokbah dawngah Israel cathli tah thawlh kalawng thawlh khawdawp ngaaina a dang u.

Kri sawAH thyyng
Tahe ah, diklai pum thlaang boih kah thawlh te Kri sawah thyyng la awm tih, Kri lawng, thawlh phu dykna van zaawk pon. Caciim lawng, “Mami boih tah, tuu angla lawng ng’hang u tih, mah mah kah lawngpui ah rip m’pheel u; BAWIPA lawng ahih sawah mami kah etla thawlhna te kang a hal pe,” ti (Isai 53:6).

Caciim lawng, mami kah thawlhna boih te ahih saw ah a thyyng (hal), ati dawngah, mami, ati thlaang boih khui ah, pia, nang khaw na thum tangte pon. Ongca, ong nawh diklai pum thlaang boih thuum pon. Tedawngah, pia, nang saw ah thawlh awm tlaih nawh. Mami thawlh boih, ati dawngah, cuuiveng kah thawlh, tahe kah thawlh, hailam kah sai ham koi thawlh boih boih thum ren pon. Ahih sawah, ati vengah, Bawipa Jesu Kri te a thuingaihna. Tuinyym pekung Johan lawng, Kri te a huh veng, “He diklai thawlh phyikung Bawipa Pathen kah tuuca nou,” ti (John1: 29). Paul lawngkhaw, “Kri tah mami thawlhthli dawngah, dyk,” ti bal (1Cor 15:3). Tedawngah, mami kah thawlhthli te lawh tih khyn vik Kung tah Kri ni.

Thawlh peelkung
Israel cathli kah thawlh te Khawsoih bawi lawngni Me-e sawah athyyng thai. Amami pok ah thyyng thai nawh. Tihvan angla, diklai pum kah thawlhthli te Bawipa Pathen lawngni Kri saw ah a thyyng thai. Caciim lawng, “Bawipa Pathen lawng, thawlh khyh nawh thlaang te mami hamla thawlh khyh thlaang la van sai...” tila a thui (2 Cor 5:20). Thawlh khyh nawh thlaang tetah Kri he ni. Dungzan Pathen lawng Kri te mami hamla thlangthawlh la a coong sak. Tetihla, a coong sakna tetah khum tangte kum 2000 vengah pon ni. Tedawngah, pia, nang, dungzan Pathen lawng a sai thaihu te ong tih dou ham dok ni a awm. Tetihla, na ong atah, Bawipa Pathen mikhuh ah, pia, nang tah thawlh na khyh tlaih nawh my. Te thaihu he awlthang theen a mingna.
Thawlh phu dykna
Tahe mami thawlh boih tah Kri sawah a pha boih pon. Thawlh phu tah dykna ni (Rom 6:23). Tedawngah, mami zyngah Kri te ana dyk (Heb 9:28). Tedawngah teah, thawlh hamla, au khaw, kop ah dyk ham ngo tlaih nawh. Kri lawng diklai pum ham dyk cong pon. Caciim lawng, “Ahih tetah mami thawlh dawngah tlangna luciik la pe u, mami hambyngnawh tih diklai pum kah thawlhna hamla khaw awm,” ti (1John 2:2). Tede, thlaang zahawh ngaai lawng te thaihu te a ming u nawh dawng, a ong u nawh dawngah, hell hai tuili khui la tla u hyn ai.
Cangsakna kah khawsi zaawkna
Cangna (11) ah, cangsakna te n’vai thai nawh dawng ah, khawsi zaawk la ng’awm te, ming la awm pon.N’tu dawngah ti atah, cangsakna vai vengah khat khaw haai myhla, botmyhla vai ham a ngo. Pia, nang khaw, thlaang boih lawng cangsakna te a vai thai nawh dawngah, khawsi zaawk la awm (Gal 3:10-13). Khawsi hawng thil thlaang tah, thing dawngah tai la awm. Tede, Kri lawng mami hamla khawsi a zaawk pon tih, mami te cangsakna khawsi zaawknakhui kalawng n’tlang u pon (Gal 3:13).

Kri lawng mami zyngah khawsi a zaawk pon. Tedawng ah, thinglam, ati, thinglamtai dawngah tai late ana awm.Pia, nang khaw khawsi zaawkna lawng na loih pon. Thinglam ah tai ham ngo tlaih nawh. Khawsi zaawkna on dykna kalawng loihna he pia, nangkah bibi saina on moibo dawng nawh ni, Bawipa Pathen kah khawkhanna on Kri Jesu lawng mami zyng ah a van zaawk dawngah ni. Bawipa Pathen kah reenna roro dawngah ni a awm. Te thaihu te ongna on dou ham a ngo.

Dyk sakna
Thlanghing tah Adam kah thawlh dawngah dyk ham awm, tite cang la awm pon. Dykna phyn thum awm:
(1) Muithla Dykna: thlanghing kah muithla on dungzan Pathen kah Muithla betphana apat he ni. Thlaang boih hethang pek kalawng, Adam dawngah, muithla ben dyk u.
(2) Takpum Dykna: Thlanghing takpum on muithla betphana apat he, takpum dyk, amingna. Pia, nang khui ah muithla a awm hyn dawngah na takpum te hing hyn.
(3). Pabe Dykna: Ong nawhthli takpuma dyk vengah, ahimi kah lungbui muithla dungzan hai tuili khui la tlaakna te pabe dykna, amingna.

Te ang dykna boih te thlanghing boih lawng, taawng ngaikhok ham awm ai. Tede Bawipa Pathen kah reenna dawngah mami zyng, Capa Jesu te a dyk sak pon. Tetihla, thlanghing tah dyk kalawng loih thai. Kri lawng thinglamtai ah a dyk vengah, dykna boih hamla dyk pon. Muithla be dykna hamla mami zyng ah Pathen on betphana a pat sak pon. Tedawngah, “Ka Pathen, Ka Pathen, n’tu ah nan ceh taak….” tila te paang (Matt 27:46). Tetihla Kri te a dyk dawngah, mami tah Bawipa Pathen on kop ah betphana te n’khyh u pon.

Kri lawng takpum rangon dykna a yh dawngah, mami kah takpum he tlawtnat hoihna on takpum dungzan pawcina khui kalawng a dem sak pon.Mami takpum he dyk mai cakhaw, Kri alaw kop vengah, pawci, rawng thai nawh takpum la thou kop ai. Kri alaw kop vengah, n’hing hyn bal atah, dyk tlaih myhla, ahingla, vaan la pawm hangla ng’awm u ai (1Cor 15:51-55; 1 Thes4:13-17). Kri a dyk pon dawngah, pabe dykna,ati, dungzan hai tuili kalawng, n’loih tih n’dem sak pon. Tede, he thaihu te khyh thai naham, ong ham a ngo.

Cangna (16) Dootna

1.Israel cathli kah thawlh te a u saw ah a thyyng?_______

2.A u lawng a thyyng pe?___________________________

3.Thlanghing boih kah thawlh, a u sawah a thyyng?_____

4.A u lawng a thyyng?______________________________

5.Mami kah thawlh mezoh athyyng?__________________

6.Pia, nang, thawlh na khyh aw?_____________________

7.Cangsakna khawsi khui kalawng metila n’loih na ai?__________________________________________________

8.Pia, nang, khawsi zaawkna kalawng na loih pon aw?___

9.Pia, Bawipa Pathen on betphana na khyh kop pon aw? _______________________________________________

10.Kri law kop kawinih, metila a awm ai?______________

.


Cangna (17)

THLANGHING RYM DYKNA

Saina thawlh he Kri thisen rangon silhciimna te cangna (14) ah cang la awm pon. Thisen bibinate cangna (15) ah, zyngtheng (dyk)na te cangna (16) ah, cang la awm pon. Tahe ah thawlh saikung thlanghing rym kawng cang u lah sih.

Thawlh apung veng, reenna betooe
Caciim ah, “Tede thawlh a pungna ah, reenna khaw tare pung van..”ti (Rom 5:20). Thuingaihna tah: thawlh pung tare, reenna dang tare tina ni. Tetah, Reenna dang tare naham, thawlh sai tare ham awm, tila doot koi awm. Tedawngah, Caciim lawng, “Te atah metila n’ti lah ai? Reenna a pungna ham tare tare thawlhna sai u pon sih aw? N’sai manawh! Thawlhna dawngah n’dyk u pon ta; metila te khuiah ng’hing khyyp tlaih ai?” tila a thui (Rom 6:1-2). Tedawngah, thawlh phung dawngah dykna pon kawng te cang u lah sih.
Angna ram ah
Bawipa Pathen lawng Adam te angna ram ah ana khyh. Angna ram tihe tah: thawlh awmna nawh hyn, Bawipa Pathen lawng a ukna ram, athuingaihna. Angna ram ah thawlh a awm nawh dawngah, Bawipa Pathen on pawlneengna khyh thai la awm. Rihna, zahnathli awm nawh.
Ziinna ram la
Adam lawng Bawipa Pathen awl te a ngaai nawh rangon angna ram kalawng ziinna ram la kat (apha) vik. Ziin ram thuingaihna tah: Bawipa Pathen lawng a uk nawh ram-he diklai he athuingaihna.

Ziin ram kah bawi-thawlh
Ziin Ram kah bawi tah thawlh ni. Kri lawng, “Thawlhna aka sai thlaang boih tah thawlhna saal la awm u,” ti (John 8:34). Adam lawng Bawipa Pathen awl a ngaai nawh dawng, ziinna ram ah thawlh kah sal tamna la awm.
Cuunna rangon
Adam lawng awlngaai nawhna rangon thawlh kah sal tamna la coong. Ahih kah cadilthli tah ziinna khui ah cuunna rangon thawlh kah sal tamna la coong u. Mami he Adam cathli la ng’awm u dawngah, mami kah bawi tah thawlh ni.
Thlanghing lawng sai thai nawh
Bawipa Pathen lawng, pia nang kah thawlhnathli te khawdawp a ngaai de, pia, nang lawng ziinna ram khui ah thawlh kah saal la na awmmangkhak hyn atah, thawlh te na sai khyyp hyn ai. Thlanghing lawng ziinna ram te a ceh taak tih, thawlh kah saal khui kalawng a loihna ham, sai thaina khyh nawh.
Capa A tuih
Bawipa Pathen lawng ziinna ram khui ah, thawlh kah saal tamna patang khang thlanghing te thlawn hamla, Capa Jesu te ziinna ram khui la a tuih (Heb 2:14-15; Matt 4:14-16). Bawipa Jesu lawng ziinna ram khui ah khaw a sak de catah, thawlh kah saal tamna la awm nawh (1Piter 2:22). Tedawng ah, ziinna ram khui ah thawlh kah saal tamna patang khang thlaangthli te thlawn ham, a sai thai.
Kri ah
Thlanghing lawng ziinna ram khui late thang(cuun)na onah apha. Tedawngah dykna on byngni kop ah a loih thai. Thuinamai ah, imkhui kaw khui la thang(cuun)na on na pha tih, dykna on na ceh taak. Tih angla, thlanghing lawng dykna onah ziinna ram kalawng loih kop ham awm. Tede, takpum a dyk atah hell ceh ham ni a awm. Tedawngah, Bawipa Pathen lawngthlanghing te Kri khui ah a sang (khyh) lom (1Cor 1:30). Tetihla, Bawipa Pathen lawng thlang hing te Kri khui ah asang (khyh)na te ongna onah dou ham ni a ngo.
Thlanghing rym dyk
Ziinna ram ah thang tih thawlh kah saal tamna la aka awm khiing thlanghing tethlanghing rym, amingna. Te thlanghing rym lawng Bawipa Pathen awl te ngaai thai nawh. Metih tiah, a bawipa, thawlh kah awl ngaai ham ango dawng ah ni. Te thlanghing rym te bawkna ben tlungmu thlaangthli lawngah moibo theenna on hing ham a cang pui u de, coong thai nawh. Bawipa Pathen lawngtah te thlanghing rym te tlaih kop ham kamthlah nawh. Te lakah bot sak ham ni, kamthlahna a khyh.

Tedawngah, thlanghing rym te Kri khui ah asang lom tih, Kri on haih ah thinglamtai ah a dyk sak. Caciim ah, “Thawlh tamna la ng’awm u tlaih nawh tih, m’pum thawlhna te m’voih thaina hamla n’thlanghing rym te thinglam dawng ah khing la awm pon, tite m’ming u -..”(Rom 6:6). Thlanghing rym tah thawlh tamna patang khangna khui kalawng, Kri on a dyk haih vengah thawlh saal tamna lawngah metila khaw tuih thai tlaih nawh. Tihvan angla, dyk tangte thlang hing rym te thawlh bibina lawng uk thai tlaih nawh. Tetihla, thlanghing rym tah thawlh kah saal tamna khui on, ziinna ram khui kalawng te loih.

Pathen mikhuh on thlanghing mikhuh
Thlanghing mikhuh atah thinglamtai dawngah Kri te dyk. Tede, Bawipa Pathen kah kamthlahna tah Kri dyk sak ham nawh ni. Thlanghing rym dyk sak ham ni. Tedawngah thlanghing rym te, Kri khui ah asang tih, Kri on haih a dyk sak. Tedawngah, Bawipa Pathen mikhuh ah thinglamtai dawngah thlanghing rym te dyk.
Ongna on dou
Pia, nang lawng, Kri on dyk haihna te dou ham rai, na ti mai thai. Tede, Bawipa Pathen kah thaihu sai te ongna onah dou ham ni ango. Saya Paul van khaw, Kri a dyk veng teah, ongca la awm nawh hyn. Tede, ahulatah, “Kai tah Kri on haih ah, thinglamtai ah ka dyk pon.,” tila ana dou(Gal 2:20).
Vuina baptisma
Thlanghing he a dyk vengah phyl khui la vui, up la awm. Tihvan angla,Kri on haih aka dyk thlanghing rym tekhaw Kri on haih ah vui, up la awm. Vuina te Baptisma, amingna. Paul lawng, “Te dawngah baptisma huhna rang on amah on vui haih la ng’awm u,...” tila a thui (Rom 6:4). Tedawngah, pia, nang he Kri onah vuui haih late na awm pon. Pia, nangkah thlanghing rym tah thinglamtai dawng dyk tih phyl ah bot pon. Tedawngah, pia, nangtah, thawlh saal tamna kalawng loihna te na khyh pon.
Thawhkopna
Bawipa Jesu he dykna lawng thou tih hing kop. Tihvan angla, mami khaw hingna thai onte n’thou kop u pon. Caciim ah, “Mami khaw hingna athai on ng’hingna u thai hamla, Pa bawilenna lawng Kri te dykna kalawng a thawhsak kop,” tila a thui (Rom6:4). Tecongbal ah, Caciim lawng, “Baptisma dawngah amah on vui haih la na awm u tih, amah te dykna kalawng aka thawhkung Pathen tharaa ongna rangon aka thou haih la na awm u bal,” (Col. 2:12). Tedawngah, pia, nangkhaw na thou kop pon.
Hingna thai onah
Tetihla, hing tih thawhkop vengah, thlanghing rym thou kop nawh tih, hingna thai, thlanghing thai thou kop. Cabu Ciim ah, “Na ngau! Na tuh te a dyk lamha nawh atah hing nawh ta. Na tuh vengah, a kung te na ling pahoi monih, caang mai khaw n’tu ti mu mai khaw a mu ni na tuh. Pathen lawngni amah lawng a pokna angla akung te a coongsak, ti mu boih dawngah amah kung angla akung te boih a coongsak.” (1Cor 15:36-38). Thuingaihna tah: tuh la aka awmatimu on aka pou thingkung tah muisam lou hih nawh. Canghum tah reu tih dyk muisam akhyh. Akapou thingkung tah hingsyyp tih aka hing muisam a khyh. Tihvan angla, Kri onah haih aka dyk thlanghing rym on dyk lawng thou kop tih aka hing, thlang thai tah vai ahih tlaih nawh. “Te dawngah, u khaw Kri khuiah a awm pon atah, ahih tetah sai thaila awm pon; thaihu rym tetah khum pon tih, thaihu thai te va law pon!” (2Cor 5:17).Tetihla, Kri ah hingna thai la cuun la aka awm thlaang te thangkop (pabe thang)na, amingna.

Zahawh ngaai tah, pabe thang (thangkop)na- born again he moibo thawlengna (nawh atah) kawthawhna, a thuingaihna, tila a pok u. Tedawngah, moibo a theen tangkiik tih, Pathen ben ah pumpeekna a khyh atah, thangthai tangkiik, tila a pok u. Camaw thai a thang vengah, thang (cuun) tangkiik, tila a awm monih. Moibo, saina on thawlengna he thangkopna kawinih, Kri te alaw tih dyk ham ngo nawh. Tedawngah, thangkop (pabe thang)nahe thlanghing rangon awm nawh tih, Bawipa Pathen Capa rangon a sai thaihu ni. Tedawngah, a u khaw, a thangkop thai nawh ham koi, thlaang awm nawh. Bawipa Pathen kah a sai thaihu rangon ni thang kop (pabe thang)na he a awm. Thangkopna ham saina ngo nawh. Ongna on dou ham byng ni, pia, nang kah sai ham koi mai ni.

Cangna (17) Dootna

1.Thawlh apung tare atah_____________pung tare ngaai.

2.Adam he ziinna ram la metihlaa pha na?____________

3.Ziinna ram la, nang metila na phana?________________

4. Ziinna kah bawipa tah_________la awm______________

5.Pia, nang te a u khui ah n’sang?____________________

6.Kri on haih ah na dyk pon aw?_____________________

7.Vuuina te n’tu a mingna?__________________________

8. Nang, Kri on haih ah na thou kop pon aw?____________

9.Thawhkop vengah, thlanghing_______________la awm.

10. Thangkop(pabe cuun)na he moibo thawlengna aw?____

.


Cangna (18)

KRI RANGON DANG THAIHUTHLI

Mami tah Kri on haih thawhkop la ng’awmu vengah, a dang kah thaihuthli te ng’khyh u.

Pabe thang kop pon
Bawipa Jesu lawng, “..U khaw a thang kop nawh tah Pathen ram te hu thai manawh,” atina (John 3:3). Tetah, metila pabe la cuun kop na ai? Bawipa Jesu lawng, “Tui on muithla onah na thangkop ham awm?” tila a thui (John 3:5). Tui, a ti dawngah, thlaang khasut lawng tuinyymna tepabe thangna pon ni, tila a pok u. Tede, tuinyymna on pabe thang kop thai nawh. Thang kop thai kawinih, Kri te he diklai ah law kop ngo nawh.

Pabe thangkopna kawnghe zakming thai naham, lamhacyk thangna kawng zakming heet a ngo.  Lamhacyk thangna tah nu bung khui kalawng thangna heni. Lamhacyk thang vengah Adam thlangphyn, Adam imkhui kaw ah cuun (thang) la awm. Adam thlangphyn he tah thlanghing rym la awm tih, thawlhca la awm. Te lamahcyk thangna onah vandawng la kuun thai nawh. Pabe thangna nawh atah, Bawipa Pathen kah ram te kuun thai nawh byng myhla, huh khaw hu thai ma nawh. Pabe thang hamla, tuinyymna, moibo thawlengna, Pathen ben tlungmuna, cuihna on khyh thai koi thaihu nawh ni.

Bawipa Pathen lawng thlanghing rym Adam thlangphyn te Kri on haih ah thinglamtai ah khing tih a ngawn haih pon. Tecongah, phyl khui ah a vuui tih, a thawh kop tih a hing sak. Tihla a thawh kopvengah, thlanghing rym tlaih myhla, thlanghing thai la, kopa thawh sak. Tetihla, thlanghing thai la awm ham, thlanghing lawng sai thai nawh. Bawipa Pathen kah saithaina rangon byngni a awm (2Cor 5:17). Tetihla thlanghing thai la awmna te ni pabe thangkopna, amingna.

Capa ram la pha pon.
Cuiveng, thlanghing rym hingna tah ziinna ram ah khaw asak. Te ziinna ram khui te ceh taak thai nawhde, Bawipa Pathen lawng, Kri rangon mami te n’dok dak pon. Caciim ah, “Metitiah amah lawng ziin ukna khui kalawng n’thlawn u tih a lungna a Capa ram khui la ng’khyn u pon,” tila a thui (Col 1:13). Tedawngah, pia, nang he ziinna ram ukna khui ah na awm tlaih nawh. Kri ukna ram la na pha pon. Tecongah, “Pathen lawng mami he Kri on haih n’thawhsak u tih, Kri dawngah vaan hynah amah on haih ng’ngawlhsak u,” ti (Efe 2:6). Tedawngah, pia, nang tah kawlkalh awmna, im (na takpum) te a pawci atah, vandawngah thlanghing kut on sai nawh, Bawipa Pathen lawng a rokbah opsoh, botnawh dungzan im awm pon (2Cor 5:1). Pia, nang he, vandawngah hyn khyh myhla, na awm nawh my. Tedawng, he diklai he thintlawhna ham awm nawh. He Diklai ah vandawng laipai la awm ham tyyng pon.
Dungzan hingna khyh pon.
Pia, nang he, “Nangmi khaw awltak, nangmi thlawnna awlthang theen te na zaak u vengah, Kri dawngah na thuum u van pon. Na tangna u pon dawngah, nangmi pum dawngah nokna, Ciim Muithla awlkhyhna te awm pon.” (Efe 1:13). Aciim Muithla kah nokna deng thil la na awm atah, Kri te na khyh pon. Kri te na khyh dawngah, dungzan hingna tekhaw na khyh pon. Tetihla, na khyhna te, pia, namah lawng zakming a ngo (1John 5:11-13).
Pathen ca la na awm pon
Pia, nang tahlamhacyk na thang vengah seitan ca la na awm (John 8:44). Tede, Jesu Kri te na dou hin kalawng Pathen ca la awm thaina na khyh pon (John 1:12).Tedawngah, “Muithla amah ro lawng mami kah muithla on mami tah Pathen cathli la ng’awm u tite a pai pui.” (Rom 8:16). “Cathli la ng’awm u atah, mami tah roupangkung la ng’awm u,” (Rom 8:17).
Pathen kut khui ah
Pia, nangkah na hingna tah Pathen tengah awm pon. Caciim ah, “Na dyk u pon tih, nangmi kah hingna te Kri on Pathen dawngah thuh la awm pon. Nangmihingna Kri te a phou vengah, nangmi khaw bawilen thlangla na phou u van ai,” ti (Col 3:3). Tedawngah, pia, nangkah hingna te seitan lawng tek thai tlaih nawh. Tebyng nawh, Kri lawngah, “Ka tuuthli lawngtah ka awl te a hutuung; tethli te ka ming tih, ka hu ah baang u. Dungzaan hingna te ahimi tengah ka peek, metyk ahkhaw pawci u manawh; ka kut dawng kalawng u lawngkhaw van rawt manawh. Tethli te ka kut dawngah aka pekung a Pa tetah, thaihu boih boih lak ah bou ngaai;a Pa kut khui kalawng tethli te u lawngkhaw rawt manawh,” tila a thui (John 10:27-29).

Tahe ah, pia, nanghe Kri kah tuuca la na awm dawngah, dungzan na hing pon. Pawci (hata)na khui kalawng, zozah la loih tangte thlaang la na awm. Pawci(hata)naathui ngaihna tah: Hell la cehna thuingaihna ni. Pia, nang tah Pa Pathen on Kri kut khui ah na awm dawngah, seitan lawng, nang te n’tek tih n’dok thai tlaih nawh. Tede, thawlh sai kop ham, n’syk thai hun dawngah, ngaithyyn a ngo ai.

Thlangdong pon ni
Cangsakna (aana) on khyh (dang) thai nawh, dongna te pia, nang lawng na khyh pon. Dongna te Bawipa Pathen lawngni a peek thai. Caciim lawng, “Thlangdong la awm sakkung tah Bawipa Pathen ni,” tila a thui (Rom 8:33). Bawipa Pathen lawng Kri kah a thi rangon, pia, nang te n’dong sak pon. Caciim ah, “Tahe ah, athi rangon thlangdong la na awm pon,” tila a thui (Rom 5:9). Te dongna tah thlanghing mikhuh ah nawh ni. Pathen mikhuh ah ni. Caciim ah, “Ahih rang on mami thlangdong la ng’awmna u thai hamla, thawlhna aka khyh nawh thlaang te Pathen lawng mami hamla thlang thawlhla a van sai,” tila athui (2Cor 5:21).Tedawngah, pia, nang he Pathen mikhuh ah na dong pon tihthlangdong angla hing ham a ngo ai.
Bawipa Pathen kah beroppon ni
Hing rym veng atah, pia, nang te Bawipa Pathen on betphana roro na khyh nawh. Tebyng nawhtih, Bawipa Pathen kah raal la na awm. Tede, “Tahe ah nangmi tah ziinna khui kalawng amah kah kawpok rai angna khuiah amah koh hamla a tyk thlaang, khawsoih bawi, pilnam aka ciim, Pathen kah thlaangthli la na awm u. Ng’hu veng atah Pathen thlaangthli la na awm u nawh de, tahe atah na awm u pon; a reenna aka dang nawh thlaangthli la na awm u de, tahe atah a reenna te na dang u pon,”(1peter 2:9-10). Pia, nangtah khawsoih thlangphyn la na awm dawngah, Sengpahrang kah bawina te na khyh byng myhla, namah pok ah thangthuina na khyh thai pon. Bawipa Pathen kah berop thlaang la na awm dawng ah, Bawipa Pathen on botmyhla, pawlneengna na sai thai. Reenna zopeek, aka dang thlaang lakhaw na awm bal.

Cangna (18) Dootna

1. Lamhacyk thangna tah________kalawng thangna he ni.

2. Pabe thangna tah Kri on haih ah______vengah va awm.

3. Pia, nang te_____sai thaina kalawng n’dok tih,.______ kah ram la ng’khyh pon.

4. Pia, nang he diklai ah.______________laipai la na awm.

5. Pia, nang he.________kah nok deng thil la na awm pon.

6. Pia, nang lawng Bawipa Jesu te na ong dawngah, Bawipa Pathen kah_________________________la na awm pon.

7. Pia, nang tah Kri__________khui ah na awm dawngah, seitan lawngah Pia, nang te___________thai tlaih nawh.

8.Pia, nang he Bawipa Pathen mikhuh ah._________pon.

9.Pia, nang tah sengparang bawina aka khyh________la na awm pon.

10.Pia, nang tah_______kah berop thlaang na awm pon.

.


Cangna (19)

THLAWNA NGAITLYPNA

Thlawnna he atawng kalawng abot to Bawipa Pathen kah thaihu sai ni. Pa Pathen lawng mami te Capa Pathen rangon thlawn hamla, diklai syn thlanah opsoh la a rokbah tangte pon ni (1Pet 1:20). Capa Pathen lawng thlanghing pumsa la va coong tih, dykna on thawhkop hingna rangon a sop sak pon. Aciim Muithla Pathen lawng Caciim te ahawnna tih, te thaihu thli te zakmingna a peek. Mami lawng ongna pakhat byng onni dou tih khyh thai la a awm. Mami kah thaihu saina khatca khaw thum nawh.

Caciim rangon
Bawipa Pathen lawng mami te n’thlawnna, thawlh khawdawp ngaai ponna, dungzan hingna m’peekna, n’dou pon nathli te metila m’ming na thai. Awlkhyh Rym ah Bawipa Pathen te thlanghing on thlanghing vom u the angla, vom toi, doot u the thai. Capa dung vengah, thlanghing on thlanghing awm haih tih vom u the angla, dootleet u the thai bal. Tede, tahe, Ciim Muithla dung atah, Caciim Awl onni Pathen kah thaihu saina te ming thai la a awm. Tedawngah, Caciim he tee tih cang a ngo.
Caciim awl lawng, metila a thui
Thlanghing on thlanghing ca pat u the veng,khat on khat, capat khui ah thut angla,tangna u the. Tih angla, Bawipa Pathen kah awlkhyh (awlkam) thli te Cabu Ciim khui ah thut (tarik) angla, na ong thai. Thlaang khatsut lawngCabu Ciim awl te, a tangna taktak nawh dawngah, ongna lawngpui tlo te a tlap u.Thinkaw on mingna, nokna on ming thaina, onte ong hamla a tlap u vengah, seitan thailatna khui la kuun hau u.Bawipa Pathen te ong thai naham, “Judathli lawng kawpokrai nokna te a kyk u, Grikthli lawng cuihna, tede mami lawngtah Kri thinglam taaina awl te m’phawng u: he awl he Judathli palongna la awm tih Gentelthli ngauna la awm,” tila Cabu Ciim ah a thut (1Cor 1:22-23). Tedawng, Pathen ong thai naham, Cabu ciim he khok pon.
Thawlh awlcek awm tlaih nawh
Thawlh on tuhkai tih, Bawipa Jesu lawng, hetila ana thui: “Diklai dawksak hamla Pathen lawng amah Capa te avan tuih monih, ahih rang on diklai thlawn ham ni avan tuih. U khaw ahih te aka tangna thlaang boih tah dawk nawh, tede u khaw aka tangna nawh thlaang boih tetah, Pathen Capa khyhdyyn kah ming te a tangna u nawh dawngah dawk boih u pon.” (John 3:17-18). Caciim lawng, Capa aka tangna (ong) thlaang tah, thawlh awlcekna tawng manawh, tila a thui tih, mami lawngtah Capa te n’ong u dawngah, thawlh awlcekna n’tawng manawh, tila ong tih ngaitlypna ng’khyh thai. Bawipa Pathen tah hom thui thai nawh. “Thlanghing awlthui te n’ong u atah, Bawipa Pathen awlthui tah tare ah, ong ham koila awm.” (1 John 5:9- Kawl Bible).
Mami te n’dou pon
Thlanghing lawng a tengla aka law thlaang te alakvai tah a hek u. Tede, Bawipa Jesu lawng, “…A u khaw kai tengah aka lawthli boih tetah ka hek manawh,” tila awlkhyh awm (John 6:37). Pia, nang lawng Bawipa Jesu tengla na law taktak atah, ahih lawng nangte n’dou tite, ngaitlypna ng’khyh thai. Amah lawng a awl on thui nawh de, A awl, Caciim onah Pia, nang te n’dou tite, na ming thai.
Dungzan hingna khyh Pon
Dungzan hingna tihe tah: Bawipa Pathen on vandawng ah awm haihna te, a thuingaihna ni. Thlanghing muithla tah hell hai khui ahkhaw dungzan ahing hamla awm. Tetihla, hell hai tuili ah dungzan la a hing te, dykna (nawhtah)pabe dykna a migna (Awlp 20:14). Bawipa Jesu lawng, “Capa aka ong thlaang boih tah pawci hata nawh tih, dungzan hingna a khyh naham...” tila a thui (John 3:15). Baptisma Johan lawng khaw, “U khaw Capa te aka tangna thlaang lawngtah dung zaan hingna te a khyh, tede u khaw Capa te aka olh lawngtah hingna te hu nawh tih, Pathen thinsana te a saw ah poo awm,” a tina (John 3:36).

Pia, nang lawng Capa te na ong dawngah, dungzan hingna ka khyh pon, tila Caciim kah thui angla, ngaitlypnana khyh. Dungzan hingna he dyk congah khyh ham thaihu nawh ni. Tahe diklai ah hing vengah, khyh ham thaihu ni. Te hingna khyh thai ham, thlangsop la ng’awm dengah, thawlh a ciim dengah, khyh ham nawh ni. Capa te n’ong atah khyh thai la awm. Tedawngah, Caciim te ypna ham a ngo.

Ciim Muithla khyh pon
Pia, nang lawng Bawipa Jesu te na ong tih na dou vengah, Aciim Muithla tekhaw na khyh pon. Caciim ah, “Nangmi khaw awltak, nangmi thlawnna awlthang theen te na zaak u vengah, Kri dawngah na thuum u van pon. Na tangna u pon dawngah, nangmi pum dawngah nokna, Ciim Muithla awlkhyhna te awm pon.” (Efe 1:130. “Pathen kah Ciim Muithla te kaw theesak u bol, ahih on ni thlawnna hin hamla nangmi he nokna deengthil la na awm u.” (Efe 4:30). Tedawngah, pia, nang tah Ciim Muithla (nawhtah) Kri kah Muithla khyh thlaang la na awm pon. Ciim Muithla on Kri kah Muithla tah khat ni.

Cangna (19) Dootna

1. Thlawnna he atawng kalawng abot to____________lawng a sai boih.

2. Thlawnna bibi te______lawng kamthlah ti______ lawng a sop sak.

3. Ciim Muithla dung ah, Bawipa Pathen te_________onah vom toi thai la awm.

4. Bawipa Pathen kah awlkhyhnathli te____________ah thut angla ngaitlypna na khyh ai.

5. Bawipa Pathen te ong hamla, nokna a ngo aw?__________

6.Capa te ka ong thlaang tah thawlh awlcekna te a tawngai aw? _______________________________________________

7. Pia, Bawipa Jesu lawng n’dou pon tite, metila na ming thai ai?_____________________________________________

8.Capate ka ong thlaang tah___________________te akhyh.

9.Pia, Ciim Muithla te na khyh pon aw?________________

10. Dungzan hingna he tahe ah khyh thai aw? Dyk congah khyh ham aw?_______________________________________

.


Cangna (20)

KRICA PHYN HIH

Ongca pek Kri ca boih lawng a sai thawlh thaihu pakhat awm. Te thaihu tah Kri aka ong thlaang tah thawlh sai manawh, ti u. Tebyng nawh, thawlh thai nawh, tila a pok u bal. Ongca pakhat lawng thawlh a sai kop atah, dung zan hingna auh kop ai, tila khaw a pok u. Ataktah, dungzan hingna he, thawlh ciim dawngah, Bawipa Pathen kawngaih la, awm thai dawngah, khyh thaihu nawh ni. Bawipa Pathen reenna zopeek roro la awm tih kop ah auh thai tlaih nawh. Thawlh sai rook ah dungzan hingna auh mai kawinih, dungzan hingna, mingna tlaih nawh. Dungzan hingna tah cawng u phaat tih, vaai khyh congtah dungzan cak. Tihmyhla, thawlh sai vengah, dungzan hingna auh tih zut kop veng rook ah, khyh kop kawinih, dungzan hingna tlaih nawh ni, khyh bal. auh bal hingna, la awm pon ai.

Bawipa Pathen lawng ongca te dungzan hingna a peek vengah, atingtawk dawngah, a peek monih, a reen dawngah ni a peek, tite ming ham a ngo (Efe 2:8-9). Tebyng monih, ongca boih lawng thawlh a sai thai hyn, tite John lawng hetila ana thut, “Ka thawlhna awm nawh n’ti kawinih, mah on mah aka thai u la ng’awm tih awltak te mami khuiah awm nawh. Ka thawlh monih n’ti kawinih, ahih te hom aka thui la n’sai u tih mami kah hingna dawngah a awl te awm nawh.” (1John 1:8,10). Atak tah, ongca thawlh atah, mui thla a sa ding nawh. Takpum a tlawh vengah, hingna a bot monih. Tede, n’tu khaw sai thai myhla, ihcon dawngah a ralh sut angla, ongca thawlh asai atah, muithla ben ah bi sai thai myhla, a sa ding nawh. He diklai ah thlanghing phyn (3) awm tite, Cabu Ciim rangon ming la awm.Tethli tetah:

Pumsa thlaang
Pumsa thlaang lawng Kri te ong nawh. Kri te aka dou nawh thlaang la a awm dawngah, Kri kah thlaang nawh ni (Rom 8:9). Kri a khyh nawh dawngah, dungzan hingna khyh nawh (1John 5:12). Kri te a ong nawh dawngah, tahe ahkhaw awlcekna aka tawng thlaang la awm (John 3:36). Ahih lawng Kri te a khyh nawh dawngah, Lungbui ngawlcon ah, “kai” ati, mah pawmsangna lawng a uk. Paul lawng, pumsa ben thlaang  te hetila athui, Muithla aka khyh nawh thlaang lawng Pathen Muithla teng kalawng aka law thaihu te dou thai nawh, ahih hamla tethli te ngauna la awm, muithla ben thaihu la a awm dawngah, zaak khaw zakming thai nawh.” (1Cor 2:14).

Pumsa thlaang lawng muithla ben thaihu te zakming ham ngaih nawh. Diklai thaihu byng te pokngaihna a khyh. Amah kah hingna, sai thaihu, moibo kamthlahna byh veng khaw, muithla ben pokna khyh nawh. Ngaikhykna, awmngai hna khyh nawh. Awmngaih tangkiik veng, kaw the tangkiik veng,thinbon veng, thinsa veng, lakyng veng, la awmna onah ngaitlypna hing khyh myhla, hing. Pumsa ben hingna he Pathen aka ming nawh thlaang tiim byngah nawh tih, Kri ca tiim ahkhaw da tangkiik. Pastorthli, Krica mawtkungthli, Nu ben mawikungthli, Rongli mawtkungthli, thlangbol member toklek nawhthli lawng thatlawh tangkiik ruila, Krica, tila pok u de, Kri te a khyh u nawh dawngah, pumsa thlaang a mingna u. He pumsa hingna on Bawipa Pathen kah kawngaih te vai thai la awm nawh. Vai ngaihna thinkaw kaw awm nawh. Pathen kawngaih lakah, mah kawngaih vai ham te awlpui la a khyh u. Pathen kah bawilenna thang the sak kung la coong.
Muithla Krica
Muithla Krica lawngtah Kri te lungbui khui ah a dou byng myhla, a hingna te a uk sak. ‘Kai’ tinamah pawmsangna te a dang la a thlaak. He thlaang lawng Kri te a khyh dawngah, Krica tangtang la awm. Dungzan hingna te khaw a khyh (1John 5:120. Thawlh awlcekna lawngkhaw aka loih tangte thlaang la awm (John 3:18). Bawipa Pathen mikhuh ah thlangdong, thlagnciim la awm (1Cor 1:2, 30). He thlaang lawng ahingna te amah lawng uk nawh tih Kri te auk sak dawngah, Pathen kawngaih angla, aka hing thlaang la awm. Tedawngah, muithla thaih a ti: lungna, awmngaihna, ngaimawngan, kawdawna, thlaang reenna, theenna, ypawmna, dungvongna, yhna, muithla thaih thli te, a hingna ah huh thai la awm (Gal 5:22-23).

He thlaang kah hingna tah a hing phu awm tih meng tengna khaw a khyh. Awlcal thingka, moibo awm ihthli dawngah Bawipa Pathen kah kawngaih angla, a awm dawngah, thlaang tlo hingna aka tawm, hoikhang sakkung la awm tih, thlaang tlo ham nai kap koi la awm. Ahingna lawng Bawipa Pathen kah bawilenna te a tyng sak tih, thlaang boih kah hinzah, lungvat thintlawhna a dang. Ongca boih he, te ang hingna onah hing tih khawsak ham awm. Te ang thlaang te Pathen ong nawh thli lawng a hinzah tih ahih rangon Bawipa Pathen te a ong u thai. Bawipa Pathen kah kaw a tawng tih, ongca boih lawng a ngaih yp, anai hingna moibo la awm.
Pumsa Krica.
Pumsa krica tah Kri te a lungbui khui ah a khyh dawng ah, dungzan hingna te aka khyh thlaang, thawlh awlcekna kalawng loih tangte thlaang la awm. Krica pakhat lawng a dang tyyng, thaihuthli khaw a khyh. Tede, Kri te,a hingna uk sak ham, hyn pe nawh. ‘Kai’ tina pawmsangna, lawng a hingna te a uk (hyn alawh). Tedawngah, krica la awm de, krica nawh angla, pumsa kawpok on, hing. He thlaang tah Kri te a khyh dawngah, dungzan hingna sung (auh) nawh de, pumsa kawngaihna onah ahing dawngah, ahingna ah Bawipa Pathen kah bawilenna a tyng nawh byng myhla, hep hap koi la awm. Pumsa thlaang angla te, Galati 5:19-21 khui ah a tyngsak, pumsa ngaihna a thaih la te thaih.
Korinth thlangbol
Korinth thlangbol hekhaw, pumsa onah a hing u dawngah, Saya Paul lawnghetila akaa na u: “Miamanauthli, Kri ah camo la na awm u hyn dawngah muithla ben awl kavan thui thai u nawh vetih diklai ben awl ni kavan thui u ai. Diklai kawpok ni na khyh u hyn. Nangmi khat on khat na thatlai u, na tawh u the, diklai kawpok na khyh u nawh aw te? Thlanghing angla ni khaw na sak u hyn ni zaw?” (1 Cor 3:1, 3). Korinth thlangbol he pumsa onah hing u de catah, Thlawnna sung (auh) nawh my, tila saya Paul kah awlrokna dawngah, hetila huh la awm: “Kri Jesu rangon ciim la awm tih, thlaang ciim paihyn ah, acak sak thlaang..

(1Cor 1:2), tila athut. Tebyngnawh, te thlaangthli he Kri alaw kop vengah, te ahimi lawng a dang ham koi thaihuthli te hetila a thut: “Hukhyng khit pengsara awl a ring veng pahoi ah, mikhap tlap ah, mami boih (Korinth thlangbol boih khaw) thawleng la ng’awm u ai.” (1Cor 15:52).

He pumsa kricathli tah thlawnna sung nawh suide, Pathen khawngaih on aka sopbir hingna nawh tih, thlang tlo hingna tlawh sak koi, hingna on ahing dawngah, Pathen bawilenna khaw ahih dawngah thangthe sak la awm. Amami khaw awmngaih, ngaitlypna khyh nawh. Kawbot koi hingna onah hing. Te hingna on hing myhla, muithla lawng a uk hingna on hing ham la awm.

Kri te uk sakna
Pumsa Krica kah hingna tah, ‘kai’ tina lawng a uk tih, Kri te hyn a peek nawh dawngah ni, tite ming la awm pon. Tetihla, pumsa kawngaih on na hing phaat atah, Bawipa Pathen kah kaw na tawng thai manawh. Bawipa Pathen on kalh ahih tih Bawipa Pathen cangsakna la vai thai nawh, tebyng myhla, vai thai ro nawh (Rom 8:7-8). Tedawngah, Kri lawng a uk hingna, muithla on aka be hingna onah hing kop thai naham, mah thawlh te phawng, reen bih langtah, Kri te hingna ah ukkung Bawi la uk sak ham, hyn, peek ham awm. Lungbui dungvong tih mah hingna te Kri tengah kop ah peek ham awm. Tetihla, Kri te hingna uk sak ham hyn na peek taktak atah, ahih lawng pia, nang kah hingna te a van uk ai. Kri lawng a uk hingna tah muithla ben hingna la awm tih, Bawipa Pathen kah kawngaih angla, kop ah na hing thai pon ai. Muithla kah a thaihthli tekhaw kop ah na thaih thai pon ai.

Cangna (20) Dootna

1.Kri te aka ong thlaang lawng thawlh a sai thai hyn aw?. ________________________________________________

2.Ongcathli he thawlh dawngah dungzan hingna sung (auh)thai aw?________________________________________

3.Pumsa krica lawng Kri te a khyh aw?________________

4.Krica tiimah pumsa thlaangthli awm aw?____________

5.Pumsa ben a thaihthli te tyng sak lah________________

6.Me ang thlaang he muithla thlaang la a awm?________

7.Muithla thaihthli te tyngsak lah____________________

8.Pumsa krica te a u lawng a uk?_____________________

9.Pumsa krica thlawnna sung (auh) thai aw?___________

10. Ame ang muthla Kri ca la ng’awm ai?

.


Cangna (21)

PAIHYN ON SAINA

Krica pakhat lawng paihyn on saina te zakming ciim heet a ngo. Paihyn thuingaihna tah: Bawipa Pathen lawng ongcathli hamla, Kri ah a sai pe thaihuthli teni. Im on nyhtah kawinih, Lungdang syym on lou ahih. Saina hetahhinrook, ongca kah saina moibote a thuingaihna. Paihyn kawng thom ah tyngsak lah sih.

Thawlh on ciim pon
Ongca pakhat lawng, hinrokah, lungbui on aw, takpum on aw, khat khat ontah thawlh a sai zozah ai. Tede, ahih tah Kri ah thawlh ciim tangte thlaang pon ni. Tedawngah, thawlh awlcekna lawng loih ca thlaang la awm (John 1:18). Asai thawlh dawngah, pa lawng cathli te a thuityyn angla, Bawipa kah thuityynna a tawng ai (Heb 12:5-11). Thawlh Awlcekna tah Thlaang thawlh on tuhkaai tih, thuityynna tah cathli ben on tuhkai ahih. Tedawngah, ongcathli tah meveng ahkhaw, Bawipa Pathen kah thuityynna a dang de, thawlh dawngah, awlcekna kalawng loih ca tangte thlaangthli pon ni.

Tetihla, ongca khat, thawlh kalawnga ciimna he Kri ah a dang, paihyn pakhat ni. Ongca amah ah, moibo lungbui thinkaw ah thawlh a khyh de, Kri ah thawlh kalawng ciim tangte thlaang la awm pon. Zakming zooi latah: Paihyn hetah Bawipa Pathen kah mikhuhna tih, thlanghing mikhuhna nawh ni. He thaihuhe zakming thai naham, saya Paul lawng, korinth thlangbol tengah a thut capat te byh lah sih.

Korinth thlangbol he thawlh on a ciim tlo monih nawh tih pumsa thlaang la awm u hun. Lohlangna, tawhsina, khat on khat pek u thena a khyh u hyn (1 Cor 3:3). Tebyng nawh, ana pa zu te aka zuna vik thlaang khaw ahimi tiim ah awm. Thlaang tlothli bal lawngkhaw, te ang thawlhna dawngah, kawthena, houlawhna khaw khyh u nawh. A ym pui tih aook pui lat u.

Korinth thlangbol lawng ciimna khyh u nawh. Tede, saya Paul lawng ahimi teng capat a thut vengah, “Korinth khawah aka awm Pathen kah thlangbol on, Jesu Kri dawngah ciimsak la aka awm tih aciim la awm hamla a khy thlaangthli, ..” tila a thut (1Cor 1:2).N’tu ah, tetila, a thut pe kai? Acyk ah, tethli kah thawlhna te a ming nawh dawng kai aw? Nawh ni.  Ahimi kah thawlh te, saya Paul lawng a ciimcala a ming. Saya Paul lawng a thuingaihna tah: Korinth thlangbol tah Kri ah thawlhna kalawng a ciimna te, Bawipa Pathen lawng Jesu Kri rangona peek, tilaa thuingaihna ni.

Te thaihu tah Jesu Kri ah ahimi kah paihyn ni. A thaihu sai moibo tah theennawh. Tawhsina, lohlangna, khat on khat pekbouna tah ahimi kah moibo, thaihu sai la awm. Te ang thaihuthli he thawlhla a awm dawngah, theen roro nawh. Tede, tethli kah paihyn tah Kri ah a awm dawngah, thawlhna khyh nawh tih ciim sak la awm u. Metih tiah, Kri kah ciimna tah tethli kah ciimnala awm (1Cor 1:30).

Paihyn he Pathen mikhuhna tih, thlanghing mikhuhna nawh ni. Bawipa Pathen lawng Korinth thlangbol te Kri ah ahuh u.Tedawngah, ahimi tah Kri ah thawlh mynmawi kap nawh tih, ciim u. Thlanghing lawngtah saina byng te a huh thai. Tedawngah saina moibo saw ahte khat on khat nyhtah u the. Te atah, Bawipa Pathen lawng saina moibo te byh nawh, tu la sak nawh kai aw, tila doot koi awm. Bawipa Pathen lawng ongcathli kah saina tekhaw awlpui la a khyh ngon. Tede, te thaihu on teah, ongca lawng Kri ah a khyh ciimna te phe thai nawh. A thaihu saina dawngah, Pa lawng cathlite a thuityyn angla, thuityyn la awm ai. Te thuityynna te, a ngaai nawh atah, a takpum te lawh vik tola, a sai pe thai.

Dongna
Dongna te awlcekna ben on tuhkaai ahih. Ongca pakhat tah Kri ah a awm dawngah, Bawipa Pathen kah mikhuh ah, thlangdong la awm. Tedawngah, saya Paul lawng, “Ahih rang on mami thlangdong la ng’awmna u thai hamla, thawl hna aka khyh nawh thlaang te Pathen lawng mami hamla thlangthawlha la a van sai,” ti (2Cor 5:21). Bawipa Pathen lawng thawlh khyh thlaang, Kri te ningmi hamla thlangthawlh la a awm sak. Metih tiah, ningmi tah, Kri rangon (ningmi kah saina dawng nawh ni) Bawipa Pathen haai ah (thlanghing haai ah nawh ni), n’dong thai naham, tila a thui. Tedawngah, ongca thli tah Bawipa Pathen mikhuh ah Kri rangon thlangdong la awm u. Te thaihu te ongcathli kah paihyn la awm. Amami kah saina dawngah, khaw khan pe nawh ni. Thlanghing mikhuh ah bal nawh ni. Paihyn tetah Kri kah sai thaihu dawngah awm. Tedawngah, ongca boih kah paina paihyn tah thik at la awm tih thaw thai la awm nawh. Saina ngon tah, mah kah saina sawah apai dawngah khat on khat, thikat thai nawh.

Paihyn on saina he pekthle la awmnawh kawinih, tumpalau la awm ai. A u khaw thawlh sai myhla awm thai nawh. Tedawngah, ongca lawng thawlh a saivengah, ciimna,a auh sak pon, tila pokna awm thai. Bawipa Pathen haai ah, Kri Jesu rangon a khyh dongna on ciimna tetah, Kri Jesu thawleng vai nawh angla, thawlengna awm nawh. Tede, Thawlh dawngah Bawipa Pathen on pawlneengna pat tih, awmngaihna khyh thai nawh my. Nupa awl, ka ngaai nawh cathli tetah, ca coongna lawng hoot thai nawh de, awmngaih na khyh thai nawh. Nupa haai ah, mik dai ha myhla, mikhai thee on awm sut ai. Tih van angla, thawlh aka sai ongca tah Bawipa Pathen haai ah, mik dai ha nawh my.

David Sengpahrang tah Bathsheba on a thawlh pui veng, awmngaihna khyh nawh tih, hetila, thangthui: “Awm ngaih kawhona awl te n’zaaksak lah;navan tlawtsak ka ruhthli he awmngaih lah seh.Na thlawnna awmngaihna te m’pe koplangtah, nan phoih rapna hamla bo aka ngaai muithla te m’pe lah.” (Saam 51:8,12).

Korinth Kricathli he ahingna ah hingciimna khyh u nawh de, muithla laksawngthli a dang u. Tebyngnawh, thlang ciimthli te Bawipa Jesu, thlangciim cawi vengkhaw thum u van ai, tite, saya Paul lawng hetila a thut: “Mami boih he ng’ip (dyk) u manawh, tede thawleng la boih ng’awm u aikhaw thlap a pha, mik patap ah, hukhyng khit pengsara awl a ring vengah boih thawleng la ng’awm u ai. Pengsara awl ring vetih, …te vengah mami boih thawleng la ng’awm u ai.”

(1Cor 15:51-52).Thuingaihna tah: Kri Jesu alaw kop vengah, pumsa ngaihna on aka hing korinth kricathli khaw, takpum thawleng la awm boih u van ai. Pumsa ngaihna on a hing dawngah, thlawnna tah auh pe nawh my.Tetihla, a auh pe nawh dawngah, pumsa ngaihna on hing sih, tina nawh ni. Pumsa ngaihna on n’hing atah, sung ham koi (auh ham) thaihuthli te kop ah cang u bal lah sih.

Pawlneengna pat.
Ongca thlaang pakhat tah Kri Jesu te a dou hin kalawng Bawipa Pathen ca la awm pon (John 1:12). Pumsa ngaihna a vai tih, thawlh a sai veng pateng tah, Bawipa Pathen ca la awm. Cathli lawng nupa awm a ngaai veng byng ah cathli la awm nawh. Awl a ngaai nawh vengkhaw cathli la awm u nawh aw?Awl a ngaai dawngah canu capa la awm u nawh. Cuunna on canu capa la awm u. Tedawngah, awl a ngaai u nawh dawngah, canu capa coongna auh thai nawh.Canu capa la awmna te, mah zawmna, theenna onah a awm monih. Nu lawng cuunna rangon ni a awm. Tihvan angla, Bawipa Pathen ca la awmna he, moibo theenna, mah kah saina on nawh ni. Ciim Muithla onah cuungna rangon ni a awm. Te thaihu tah paihyn amingna. Thlanghing saina dawngah nawh ni. Bawipa Pathen kah saina on awm tih, thawleng thai tlaih nawh.

Bawipa Jesu lawng, thuinytna a thui ah: Capa auh lawng kova a poihlak, moibo thee on ahing congah, ana pa tenglawng cet vik de catah, pa kah ca la ni a awm. Pa teng kalawng a ceh vik dawngah, pa on pawlneeengna pat tih pa kah bawina khyh thai nawh de, pa kah ca la awm hyn tong tong. Amel kop vengah ana pa lawng, capa, tila, a dou (Luke15:24). Cathli lawng nupa awl ngaai ham ni. Nupa awl ngaaiah ni, nupa mikhaai a thlampan ai. Tih angla, ongcathli, Bawipa Pathen awl ngaai ham awm. Te dengni, Bawipa Pathen kah bawilenna a tyng ai. Pathen kah cathli moibo thee kawinih, Pathen bawilenna, thangthe sakna la coong.

Cangna (21) Dootna

1. Paihyn tah__________________________kah sainani.

2. Saina tah____________________________kah saina ni.

3. Paihyn he_________________kah mikhuh ah ni a awm.

4. Korinth thlangbol lawng Kri ah ciimna tah amami kah la_________________________________________awm.

5. Korinth thlangbol lawng pumsa thawlhsai na tah amami Kah_____________________________________ la awm.

6.Ongca tah ________ ah a awm dawngah_______mikhuh ah thlangdong la awm.

7.Jesu Kri ah n’dang thaihuthli thawleng nawh de, thawlh

a sai atah, n’tu a sung (auh) ai?____________________

8.David lawng thawlh a sai vengah n’tu a sung (auh sak)? _______________________________________________

9.Pathen ca coongna (awmna) tah_____________la awm.

10. Thawlh a sai atah, n’tu thaihu a sung (auh sak) ai?. ________N’tu thaihu a sung (auh) thai nawh?_________

.


Cangna (22)

ROONGNA ON HAAMKHYKNA

Aka hingna on thingkung boih lawng roong u. A roong congah haamkhyk tih paai thaih u. Te ahni, apung thai u. Thlanghing khaw a thang congah, roong hang van. Camaw cuun cakhaw, a roong nawh tah nupa kawpok tlou ai, tite ming la awm. Aka roong nawh thlaang boih tah haam khyk nawh.Thlanghing pumraw bou cakhaw, camaw thinkaw a khyh hyn atah, yppangna thai nawh. Camaw angla byh thawng a ngo hyn ai. Tedawngah, thlaang boih he a thang dok te, khok nawh. Aty a pha atah, roonghang tih, haam khyk ham a ngo. Tihangla, muithla ben khaw, ongcathli lawng Kri ah pabe thangkop byngdok on khok nawh. Roong tih haamkhyk ham ango. Aty khok pon de, roong myhla, haam khyk nawh kawinih, raina van thong pui thai.

Pumsa ah awmngaih
Ongcathli, roongna, haamkhykna a awm nawh tah, Muithla ben ah hing thai nawh tih pumsa ngaihna on ni ahing ai. Korinth thlangbol tah roongna, haamkhykna a awm nawh dawngah, Saya Paul lawng, “Miamanauthli, Kri ah camo la na awm u hyn dawngah muithla ben awl kavan thui thai u nawh vetih diklai ben awl ni kavan thui u ai.” atina u (1Cor 3:1). Pumsa thlaang tihe: Pathen ming nawh thlaang, ongca nawh te thlaang te, a thuingaihna. Ongcathli he roong nawh, haamkhyk nawh atahdiklai pumsa thlaang on pekbou thai la awm nawh.
Buhhaam
Camawthli lawngtah buhhaam te ca thai u nawh.Tihvan angla, muithla ben camawthli lawngkhaw,buhhaam ca thai nawh; muithla suktui byngni a aawk u. Saya Paul lawng, “Suk tui ni kan tuul u hyn, buh haam na caak thai thlan u hyn dawngah buh haam kan cah u thai thlan hyn. Buh haam na ca u thai thlan,” tila a thut (1 Cor 3:2). Hebrews cathutkung lawngkhaw, “He kawng he zahawh thlang thui hamla awm, na zakming thai haai u nawh dawngah, thuicaih hamla bro nawh la rai. Atang tang atah, tahe ah he cangpuikung la ni na koih u pon de, Pathen awl akung kalawng kop kop tawng tih tuukkiik na ngo uhyn.Suktuinangoutih,buhhaamnacau thai thlan hyn!” tila a thut (Heb. 5:11-12).

Buhhaam caak nawh he thaihu thee aih monih, tila dootna awm thai. Suktui byng aka aw thlaang tah a tha dyng awm thai nawh. Bi sai thai nawh. Buhhaam a caak dengni, tha a awm tih, bi khaw a sai thai. Tih angla, muithla suktui te aka aw thlaang tah Pathen lawng haw na thai nawh. Camaw angla, thlang tlo pum dawng hangdang ham a ngo hyn. Camaw lawng bi a sai thai nawh byng myhla, ca cuun thai nawh. Tih angla, muithla ben camawthli tah muithla ca cuun thai nawh. Ahimi te byhthawng popa a ngo .

Thawlh ah awmngaih
Camawthli lawng tuuilek kap thaihu te tuuina khyh nawh, a lungna lat.Ahuh thaihu sarui te a kaa khui ah a sang. Sadingna ben khaw ming nawh. Mah ham rih awm khaw zakming nawh. Tedawngah, ahimi te rep ah dooncang popa a ngo.Tih angla, muithla ah aka roong nawh, haam khyk nawh thlaangthlitah thawlh dawng awmngaih u. Mah ham rih awm on rih awm nawh khaw pok myhla, pumsa ngaihna te a vai paraap dawngah, ahimi he dooncaang popa a ngo. Korinth thlangbol khaw roong u nawh, haam khyk u nawh dawngah, tawhsi, lohlangna, khat on khat pek bou u the (1Cor 3:3). Te ang mibo thli te ongca tiim ah a awm tyyng nawh ni. Tede, muithla ben ah camaw hyn atah, reel thai nawh, awm mangkhak ai.

Muithla ben ah roong nawh, haamkhyk nawh he, mah ham byng myhla, thlaang tlo ham khaw theen nawh. Ongca miamanu te tha a zawk sak. Ongca tiim ah ropnawhna, pekna a awm sak thai. Te byng nawh, ongca nawhthli ham, tlimna la coong thai. Haamkhyk nawh ongcathli kah moibo te a byh tih ongca nawhthli ham Pathen mikhaai thlipdahkung, khanghalhkung la awm thai. Bawipa Pathen kah bawilenna tyngsak nawh byng myhla, Bawipa ming thee sakkung la awm thai. Tedawngah, ongca boih lawng roong tih haamkhyk ham a ngo tangkiik.

Aka hing thlangbol tah muithla ben roong u, ham khykna a awm nawh tah, raina zahawh awm ai,ti tyng kor la awm. Korinth thlangbol angla muithla laksawng khyh u cakhaw, ropna awm thai myhla, ngaihang tumplauna awm thai. Camaw a zahawhna hyn ah, raina zahawh tih, thaihu sai bi biham coong thai nawh. Roong tih haamkhyk deng ahni, roproina a awm thai ai. Roongna, haamkhykna a awm nawh tah, cangzing hai angla, kawlkalh ah thou hyr, kawlkalh ah dyk zip thai. A u camaw lawngah thaihu bo sai thai vai nawh.

Thlangbol khatsut ah muithla ben camaw kak te a awm dawngah, Camaw khomdonkung patawng haam- ati, Pastor byng te a tom u. Pastor a awm nawh tah, n’tu khaw sai thai u nawh. Pastor te Camaw patawng (haamkhyk nawh) thlaang la awm khom mai kawinih, camaw (muithla ben)thli te roong sakhaam khyk sakna lawngpui ming nawh my. Suktui bawm bou thlang on Bawipa hin ah muithla camaw thli te suktui te tui on a piit tih, (thlanghing kawngaih phung awl te) te a aawk sak thai. Tedawngah, muithla camaw lawng roong nawh, haamkhyk nawh atah, raina zahawh van thongpui. Tedawngah, pia, nang khaw muithla ben ah roong, haamkhyk ham a ngo.

Cangna (22) Dootna

1. Camawthli a thang congah n’tu la coong ham ango hyn? ______________________________________________

2.Camaw a roong nawhtah, a u kawpok aka tlou?_______

3. Pabe cuun kopna congah n’tu a ngo hyn?_____________

4. Muithla kawngaih onhing thai ham la, n’tu a ngo?_____

5.Pumsa thlaang he me ang thlaang kai?_______________

6.Camawthli lawng me ang caak awk a caak?__________

7.Bi sai thai ham, me ang caak aawk n’caak ai?_________

8. Camawthli tah me ang thaihu on ah a awmngaih?______

9. Aroongna nawh lawng a thong pui rainathli thut lah _______________________________________________
_______________________________________________
10.N’tu dawngah, thlangbol khui ahropna nawh a zahawh?
_______________________________________________
11.N’tu dawngah, ongcathli lawng thaihu bou a sai thai nawh?
_______________________________________________
12. N’tu dawngah, Pastor dawngah, a hangdang khyyp u?
________________________________________________

.


Cangna (23)

ROONG HAAMKHYK LAWNGPUI

Camawthli roong naham, a dangkah thaihuthli khyh ham awm. Sadingna, caak aawk, takum lymhangna, dyymna on ty zahawh a ngo. Te thaihuthli a sop atah, amah pok ah roongna awm.

Caak aawk
Camawthli roong naham, lamhacyk ah suktui a aawk. Tih angla, muithla ben ahkhaw muithla suktui aawk ham awm. Caciim lawng, “Tedawngah, thlaang thiina on thailatnathli, sa una, thlaang yytna, thlaang theetna soprep te dul u lah. Camo aka awm pek angla, muithla ben suktui te ngaih u lah, teah ni thlawnna benah na roong thai u ai, tahe ah Bawipa tah theen tite na teng u pon,”tila a thui (1Pet 2:1-3). Camaw suktui aaawk nawhtah, roong thai nawh angla, muithla thlaang khaw Pathen awl suk tuicite a aawk nawhtah, roong thai nawh. Pathen awl tah muithla suktui la awm dawng tee tih cang ham awm. Thlaang khatsut lawng zaakna byng dok onah Pathen awl te a lawh u. Mah pok ah teena, cangna khyh nawh. Te ang thlaang tetah, roong thai nawh. Pathen awl tee myhla roong thai na lawngpui tlo awm nawh. Tedawngah, roongna ngaih atah, Pathen awl te tee lang, cang ham awm.
Thangthui ham awm
Mah kah saithaina on Pathen ca la coong thai nawh angla mahkah saithaina on Krica hingna, hing thai nawh. Krica hingna ah, Bawipa Pathen kah saithai tharana onni hing thai la a awm.Bawipa Jesu lawng, “Kai nawh atah nangmi namami pok ah tu khaw na sai thai u manawh,” tila, ti (John 15:5). Tedawngah roong haamkhyk ham, thangthui ham a ngo. Thangthuina tihe: mahpok ah sai thainaawm nawh, tila Pathen ah pumpeekna, soprep boih Pathen ah hangdangna, ypna te, a thuingaihna. Bawipa Pathen on bot myhla betpha u ham a ngo.
Pawlneengna khyh
Camawthli roong naham, lyymhangna khaw a ngo bal. Tih angla, ongcathli khaw, thlaang tlo on awm haih pawlneengna sai ham a ngo. Ongcathli on hum u atah, khat on khat thapeekna, saudi dengna, ymcilthuina, toltham thuityynna, saina onah muithla bena roong sak thai tih haam khyk thai ai. Tedawngah, “Huh tunna he thlahphaam u bol sih, thlaang khatsut lawngtah a thlahphaam u, tede mami tah khat on khat thaa pe u the sih- Khawhin a zoi pon dawngah tare thathlyna on sai u sih,” tila, a thui (Heb 10:25).
Dyymna
Camawthli a roongna ham dutdut ih ham a ngo. Camaw he nou tare, dutdut ip tare la awm. Muithla ben ah khaw, dyymham a ngo. Metila a dyymna ai? Dyymna tah bi sai nawhna, thlangtlo ypna he ni. Bawipa Pathen te ypna on dyymna lawh thaila awm. Bawipa Jesu lawng, “Thailrih phyi tih thahongthli boih, ka tengla law u lah, kai lawng dyymna kan pe ai,” tila n’lamton khing (Matt 11:28). Thlaang boih lawng thalrih a khyh u boih. Te thaihuthli te Kri lawng, phyi pe ham, a ngaih. Tedawngah, mah kah thalrih, patang nathli te Kri tengah peek ham a ngo. Thalrih phyih, mawntangna a awm khui tah, muithla ben rong tih haamkhyk thai nawh. Diklai ah ng’awm hyn dawngah, khawdeng patang khangna awm hyn ai. Te dawngah, Bawipa Jesu lawng, “Nangmi tah he diklai ah khawdengpatang na khang u ai. Tede, lakyng bol, Kai lawng, diklai ka taa pon,” ti (John 16:33).

Bawipa Jesu ah dyymna zahawh lawhna on muithla ben ah tare roong thai ai. Tecongah, “U lawngkhaw lakyng mawntangna on ahingna te dawng khat khaw pung sak thai aw,?” tila a thui (Matt 6:27). Lakyng mawntangna on muithla ben sading nawhna a coong sak. Tedawngah, “Na thinkaw boih on BAWIPA te ypna lang namah kah mingna dawngah hangdang u bol;na ceh na awmna rook ah amah te ming lah, te atah na lawngpui te avan dongsak ai. Namah mikhuh ah thlangcuih la ngaai u bol;BAWIPAterihlangtah thaihu theen nawh te heng taak. Te lawng na sa avan dingsak vetih, na ruh tha avan raasak ai.” (Tahtuk 3:5-8).

Sading ham ango
Camaw a roong naham, sadingna a ngo. Mezoh khaw caseh, a sa ding nawh tah, roong thai nawh my. Tih angla, muithla ben ahkhaw, sading ham a ngo. Muithla ben sading nawh he thawlh a mingna. Ongca pakhat thawlh a sai vengah, roongna te a dyym sak vik. Saam Cathutkung lawng, “Awlmyh la khawhin zung ka kou laawi ah ka ruh khaw haawn sut pon. Khawziin khawdai ka saw ah na kut he rih tangkiik; khawhaal veng kah khawling lawng a kang rap angla ka tha khaw reu rap la awm sut pon,” tila athui (Saam 32:3-4).

Sading nawh thlaang te khomdoon a ngo. Tuisi a aawk. Thawlhna te tuui pe a ngo.Te ahni, a sa ding tih, a roong thai ai. Tihvanla, muithla ben sading ham latah, thawlh nathli te Bawipa Pathen tengah phawng tih reenna bih ham awm. Caciim lawng, “Te vengah ka thawlhna dawngah na tengah dawk ka huur tih ka awmtlolna khawka thuhphah nawh. “BAWIPA tengah ka saithawlhnathli he ka phawng ai,” ka ti – te vengah nang lawng ka etlana dawngah thawlh khawdawp navan ngaai.” (Saam 32:5). Thlanghing he thawlh a khyh nawhtah, tlawhnat khyh nawh. Tlawhnat a khyh nawhtah, a sa ding tih, a rong ham byng ni a awm pon.

Aty ring ango
Camaw a roongna ham, aty ring ham a ngo. Caak aawk, mezoh na cah cakhaw, hin at khui ah roong thai nawh. Tihvan late, muithla ben ahkhaw aty ring ham a ngo. Hebrew cathut kung lawng, hetila a thut: “Atang tang atah, tahe ah he cangpuikung la ni na koih u pon de, Pathen awl akung kalawng kop kop tawng tih tuukkiik na ngo uhyn. Suktui na ngo u tih,buhhaam na ca u thai thlan hyn!” (Heb 5:12). He hyn ah, ham khyk tih cangpuikung la awm tyyng pon, tite ming la awm. Tedawngah, ongca thli he a roong hamla a ty ring a ngo.
Haamkhykna
Haamkhykna he roongna kah a paai thaih (nawhtah) phaat tuh u. Takpum haamkhykna lawng timu a pung tai sak thai. Lungbui thinkaw ben haamkhykna tah mingkauna, cuihna ben roong vengah khyh thai la awm. Haamkhykna tetah, dang tih khyh cuihna te hawna onni khyh dang thai. Seng camo la a awm vengah haamkhyk thai nawh de catah, roong haang. Te seng camo tah cangpui kung la a awm hang vengtah roongna on pai tih ham khyk hang. Roongthym liivengtah, lymhang mailai a ngaih tih, zahrau khaw pok nawh, cupmyih la awm nawh. Tede, cangpuikung la a awm vengtah, haamkhyk miknokna-cupmyih la awmna tah, amah pok ah awm hang.Te cangpui kung lawng seng im kaai kop kawinih, roong hang vetih, camaw lungbui kop ah a kuun pe ai.

Hubaangthli khaw, Bawipa Jesu on a awm u haih vengtah camaw angla awm u. John on Jacob boinau khaw, paihyn saang dang ham, Bawipa Jesu tengah ana bih hih. Atlo hubang thli lawngkhaw, camaw lungbui a khyh u dawnah, terawi boinau saw ah yytna a khyh u tih, a thin sa u (Matt 20:20-24).A u ta ang, aka bawilen kok tikhaw ming a ngaih u (Matt 1:1). Tetihla a awmna tah, seng camo (tintan kai li), la a awm u dawngah ni. Bawipa Jesu on a pek ucongatah, haam khyk u van pon dawngah, camaw moibo tyng tlaih nawh tih, Cuih awm angla vomtoi u the. Thincakna a khyh u. Bawi amang khaw rihna khyy u tlaih nawh tih, langza ah rih myhla bi a bi u.

Tedawngah, muithla ben ahkhaw, thlangtlo tengah cang lii veng, roongna awm ngon de, haam khyk thai nawh. Roong ham ngaih atah, sengcamo la awm tih, haamkhyk ngaih atah, cangpui kungbi ham awm. Thik atla, vai la ren roong tih haamkhyk ngaih atah, thlangtlo tengah cang tih thlangtlo te khaw cang pui ham awm. Roong haamkhyk thlaang tah a saina ah thaihtak manthuina a dang thai. Rai (tingtawng)na khawa thlam thai. Thlang tlo khaw roongsak thai. Bawipa Pathen kah bawilenna khaw tyng tih thlang thlo te a thloih thai, a maawt thai.

Cangna (23) Dootna

1. Muithla ben ham suktui tah_________________la awm.

2.Cabu Ciim tee myhla roong thai aw?________________

3.Thangthuina tah_______________________________ni.

4.Pawlneeng saina he n’tu ah awlpui la awm?___________

5.Dyymna tah______________________________la awm.

6. Muithla sading nawh tah____________________la awm.

7. Thawlh lawngah muithla roongna te_____________ sak.

8.Muithla ben roong haamkhyk hamtah__________a ngo.

9.Sengcamo la awmna onah______________tih, thlang tlo cang pui na onah.________________________ awm sak.

10.Roong haamkhykna kah phu awmna thli tyng sak lah _______________________________________________

.


Cangna (24)

ONGCATHLI KAH RAAL THLI

Bawipa Pathen reenna dawngah, thlawn la na awm u pon.Krica hingna khui ah khaw na cet u pon. Tede, pok angla, pha ham tyyng na pha thai nawh tih, kanghalh kung awm, hingna ah awmngaih kawho ham tyyng la, awmngaihna awm nawh. Sai cong ham tyyng, sai thai nawh. Te byngnawh, Pathen kohbawkna ben ah khawpok cet tlaih nawh tih, hingna ah, tuikak angla reu tih zaina awm. Teveng atah, ongcathli on huh u thena ngaihna awm tlaih nawh. Pawlneengna khaw sai ngaih nawh. Cabu Ciim khaw tee ngaih tlaih nawh. Thangthui khaw ngaih nawh. Bawk im khaw cet ngaih nawh, ceh ahkhaw thinkaw khyk ti thai nawh. Thinkaw lungbui ngaitlypna rungla cet mailai. Te nokna thaihuthli tetah, ongca boih ah azawl aw, a zahaw aw, aka awm koi thaihu ro ni. Tetihla, a awmna tah, ongcathli hea raal lawng a tuk dawngah ni a awm.

Raal phyn thum
Ongcathli ah raal phyn thum awm. Tethli tetah: sei tan sungrai thee, diklai on pumsa, hy heni. Te raalthli kawng te cang silang tah, taa thaina lawngpui cang u lah sih.
Seitan-sungrai thee
Lamhacykah, ongcathli raal kungpui-seitan sungrai the kawng te cang lah sih. Kawl tahtuk awlcuih ah, Kala taa thai nawh, zakhai miklohna, ati angla, seitan lawngah Bawipa Pathen te a taa thai nawh vengah, Bawipa Pathen kah alungna kok thlanghing te a mik lohna. Lamhacyk ah, seitan kah thaihu thee sai te Adam on Evi tengah huh la awm. Ahih lawng Adam on Evi te ngawn thai nawh de, Bawipa Pathen teng kalawng, lawngpui a phelhna ham, a sai tite huh la awm.
Seitan kamthlahna
A kamthlahna on a bibi tah, thlanghing boih te Bawipa Pathen teng pha thai nawh ham; dungzan heel Hai tuili khui la, amah on renah khawdeng patang khang sak ham, dyk tih zook ham heni. Thlanghing te Bawipa Pathen on pek u tih, a thla na khui thla sak ham, sai ham a ngaih. Thlanghing phe tih pawci sak a ngaih. Bawipa Jesu lawng, “Thlanghyn tah hyyn ham, ngawn ham, on phe hamla valaw,” ti (John 10:10). He hyn ah, thlanghyyn he seitan a thuingaih na ni. Seitan lawngthlanghing boih Bawipa Pathen on tuhkai u the tih, Bawipa Pathenlawng zoutheenna apeek te huhham ngaih nawh. Tedawngah, thlawnna aka ming nawh thlaang thli te thlawnna kawng a zaak nawh ham, te thli kah haa te khopabyym pe tih te thli kah mik te khaw akhop a dah pe u.

Saya Paul lawng, “Pathen muithlip la aka awm, Kri bawilenna awlthang theen kah angna te a huh thaina u nawh hamla tahe dung vengkah Pathen lawng tangna aka khyh nawh diklai thlaangthli kah thinkaw mik te a pumsak pon,” tila a thui (2Cor 4:4). Kri kah awlthang theen lawng thlaang thli te thlawn thaina, saithai tharana a khyh (1Cor 1:18). Thlanghing lawng te awlthang theen te azaak tah thlawn la awm thai. Tedawngah, Seitan lawng, thlaang zahawh thai khui, te awlthang theen awl te zaak thai nawh ham, tethli kah haa te khop a byym pe; mik te a khop a dah pe u. Tetihla, thlaangthli te mikpum, hapang la awm naham, ahawna raltukna awva (phawlip) thli tah:diklai thaihu a ngaih sak, paihyn sang bibi sang on a thailatna, awmtheen, awm zal boonna on a zook, tangka a thintlawhna sak tih, tangka hu rook ah baang a ngaih sak, cangpuina aka song nawh, kohbawkna ben a thintlawhna sak, ming hawng kri ca hingna on a ngai tlyp sak, Kri on Bible Awltak lakah,bu (thlangbol) te awlpuila a khyh sak, Ram ham bibina ben (politics), phyn thintlawh ruunna, pumsa ben, cuihna, nupa singzo ben a thintlawh saknathli onah Bawipa Pathen teng kalawng, thla sak vik ham, lawngpui a phelh sak.

Thlawnla kaawm tangte thlaangthli khaw a kut khui kalawng loih pon de, tong myhla, Bawipa Pathen ben ah a thinkaw a peek thai nawh ham; thlaang tlothli te Kri tengla a maawt thai nawh ham, tha a hyyr tih ngaihangna a peek, thathena a sai pe. He kawng on tuhkai tih, Job kah hingna ah, setan kah thaihu sai te huh thai la awm. Bawipa Pathen te aka ong tih dongna te aka tlap, Job te pawci sak hamla, seitan lawng Bawipa Pathen tengah a bih (Job 1). Celtuih Peter hawna onah Bawipa Jesu lawng dykna reel hamla, pokna a peek (Matt 16:23). Bawipa Jesu mah ro patengkhaw, khawhin sawmli caak aawk zeh tih takpum tha a zawl vengah, thawlh sai ham voi thum a sykhalh tiha zook (Matt 4). Khompalom ah, Bawipa Jesu lawngah seitan kah sykhalh zookna te ana thana nawh mai kawinih, ahih tah seitan kut khuiah tla vetih, thlanghing boih te thlawn thai tlaihnawh my.

Seitan kah thlaangthli
Ongcathli he Bawipa Pathen cathli la a awmvan angla, ongnawhthli he setan cathli la awm u van. Bawipa Jesu lawng Judah thlaangthli nala, “Nangmi tah na pa sungrai cadil la nawm u,” (John 8:44- Kawl Bible) atina u. Celtuih John lawng, “Mami tah Pathen cathli ni tite m’ming u, tede diklai pum he thlangthee kut khuiah awm,” ti (1John 5:19). Tedawngah, ongcathli he diklai thlaangthli on a pawl neeng u vengah, cuih khyh ngaithyyn ham awm, ong nawh thli on, aka vai u nawh, thalrih te phyih haih nawh ham, Saya Paul lawng, ngaithyynna awl a van thui (2Cor 6:4). Te ngaithyynna awl te tula aka sak nawh tih, ong nawh thlaangthli on aka awm haihthli tah ngaihang raina phyn soprep a tawng vetih, muithla ben ah tla ai. Bawipa Pathen ben ah a tha ra thai nawh.
Seitan thlangbol
Seitanlawng Bawipa Pathen te tuk tih nen thil popa a ngaih angla, Bawipa Pathen sai thaihu boih te sai a ngaih van. Bawipa Pathen lawng thlangbol khyh angla, seitan ah khaw thlangbol awm van. Atawng pek ah, thlangbol te a kah thai khui a tuk tih a phe. Paul te a hawna tih thlangbolthli tea thekhana tih ana phe. Tede, thlangbol tah pawci (rawk) nawh byng myhla, tare tare a tha a ra hang veng atah, seitan lawng raltukna lawng im (strategy) te vik a thaw. Metila a thaw ti atah, thlangbol te tuk tih cuuk thil tlaih myhla, amah te thlangbol member la kuun tih thlangbol khui lawngah bi a bi. Thlangbol member thli awltak lawngpui kalawng a phelhna ham a cangpui. Tedawngah, thlangbol zahawh he dau ben atah, Bawipa Pathen kah thlangbol tila ngaai u de, a khui atah seitan kah thlangbol la awm u.
Seitan kah thlangbolmetila m’ming thai ai.
Seitan kah thlangbol on thlangbol nawh te metila ming thai ai, ti atah, thlawnna kawng thui u nawh, aka thui thlaang tekhaw a thina tih a khang pe atah, seitan kah thlang bol a mingna. Te ang, thlangbol khui ah Cabu Ciim awl te awlpui la khyh nawh, thlanghing cuihthom, pokna te awlpui la a khyh u. Bawipa Pathen kawngaih sai lak ah, pumsa ben thaihu, tangsang cuihna, ukna ben, phyn ben thaihu te awlpui la a khyh u. Awltak aka phawng thlaangthli te a thina u. te ang thlangbolthli tah haan byh theen tangkiik de, Bawipa Pathen lawng a mingpui, thlangbol nawh ni.
Seitan kah sengim
Seitan lawnghe thlangbol byng myhla, Bible Sengim thli khaw a khyh. Te bible sengim thli ah, Bible awl ong ham lakah, upvotna khyh ham a cang pui. Bible lakah thlanghing huhdan, poknathli te a cang pui. Te Bible sengimthli ah cang lakah cang nawh te theen ngaai. N’tu ah tiatah, ongnca te a auh sak tih, Bawipa Pathen onah zooi sak lakah a thla sak lat.
Seitan kah raltukna awvathli
Seitan kah raltukna lumpawk pui tah thailat hom thuina he ni. Te lumpawk pui onah thlanghing boih kah nutyr-Evi te a ana phe. Seitan lawng Evi te the theen mingna thingthaih te caak sak nawh. Tede, caak ngaih naham a thailatna. Evi he n’tu ah thailat thai la a awm ti atah, Bawipa Pathen awl te tangna (ong) nawh dawngah ni. Seitan lawngah thlangboih te a thailatna byngmyhla, Bawipa Jesu pateng a thailatna. Seitan lawng Bawipa Jesu te caak aawk onah, diklai bawirengna onah, saithaina tyng sak tih ook u hamla thailatna on a syk tih a zook (Matt 4:1-11). Bawipa Jesu lawng Seitan kah thailatna te Bawipa Pathen kah awltak awl onah ana taa thai. Tih angla, ongcathli khaw Bawipa Pathen kha awltak awl te awlpui khyh tih, hawna ham a
ngo.
Seitan te taa thaina raltukna awva
Seitan he thi ngan, takpum a khyh monih. Tedawngah, thi ngan, lumpawk on tuk hamla coong nawh. Saya Paul lawngah, “Hukhyng khit ah, Bawipa kah saithai tharaana dawngah na thaa van raasak u lah. Seitan kah kamthlahna te na khoongna u thai hamla Pathen kah phawlip cungkym on thokcau u lah. Metitiah mami lawng pumsa thi ngan raal on n’tuk u nawh tih, ukkungthli, saithaina aka khyhthli, he diklai ziin tharaanathli on vaan dawng kah seitan muithla tharaanathli on ni n’tuk u the,” tila a thui (Efe 6:10-12). Tetiha, seitan he pumsa (takpum) lumpawk on tuk thai nawh, tila mingna tah taana atawngna ni. Lawngim mingna, ropna, tharangna, takpumtha hyyrna, khyhtonkova hawna, cuihna hawna thli boih he theen ngon de, te thaihuthli onah seitan te taa thai(naa) thai nawh. Tedawngah, Bawipa lawng rokbah opsoh raltukna awva te hawna ham awm.
Bawipa kah rokbah opsoh raltukna awva (phawlip)
Bawipa Pathen lawng a cathli ham adang kah raltukna lumpawk te a rokbah opsoh. Te lumpawkthli te hawna ham awm.
Yp awmna(awltak) ati, taisawm
Taisawm lawng hingceen te a khaurau sak. Tebyngnawh, tumca te hingceen ah, a khekna.Ralkap pakhat lawng a ngo, lumpawk pakhat la awm.Tetih angla, ongca ahhe, ypawmna ati, awltak ming nawh a tah, seitan lawng azooica la, n’taa thai ai. Tedawngah, awltak te zakming ham a ngo (2Timote2:15). Tebyng on khok nawh, Awltak dawngah khawsak hing ham a ngo (2 John 1:2-3; 3John 1:3-4).
Dongna rypawm ati, rangphaw
Rangphaw lawng raal kah thut ham, tlok ham koi thaihu te aka dan kung la awm. Raang he raal lawng a miklohna hyn kok la awm. Raang te na dan khop nawh kawinih, raal hamla miktakna theen kok la awm. Tetih angla, ongca pakhat ah Bawipa Pathen lawng a peek dongna te dou ham a ngo (Rom 4:5). Tetihla, Kri rangon aka dong thlaangthli tah adongcala a hing ham awm (1John 3:7). Adongcala na hing atah, seitan on a bi bi puithli lawng thawlhna a phynphyn a tlap sui de, hu u nawh, ongca te thun tih ngawn thai nawh.
Awlthang theen phawng ham, rokbah opsoh khawmyk
Ropna awlthang theen te phawng naham la, opsoh la a sai khawmyk te myk ham awm. Te thaihu tah awlthang theen te phawng hamla opsohla awmna te a thui ngaihna. Seitan on amah kah thlaangthli te awl thang theen phawng, thui pe na onah taana lawh ham awm. Awlthang theen te hyn rook ah, aty dang rook ah thui thai ham awm. Awlthang theen thui ham opsohla aka awm nawh thlaang tah, a raal haaiah, sung ai.
Ongna phring
Seitan lawng ng’kahna hai lumpawk te dan khop, ngawn thaina ongna ati, Phring. Phring tah raal kah tumca, thal pala, caithli boih te dan khopna thaihu la awm. Tetih angla, raal pa, seitan lawng kahna hai lumpawk ati: seitan cathli kah colna, thawlh peelna, thawlh pupna, huhsitnathli te, Bawipa Pathen ongna rangon taa thai ham awm. Te ongna aka khyh nawh thlaang tah, thlaang kah colca, thuitheetna te yh thai nawh tih, sai tyyng nawh thaihuthli te a sai thai. Tebyng nawhtih, a kaw bot tih n’tu khaw, sai ngaih myhla awm thai. Tetihla a awm atah raltukna sung pon.
Thlawnna ati, thi lumyk
Thi lumyk he lu a demna ham awlpui tangkiik. Thlawn na a ti, thi lumyk, n’ti vengah, thawlh kalawng n’thlawn tih, vandawng ram pha thaina, thlawnna te thui ngaihna nawh ni. N’tu ah tiatah, he raltukna lumpawk te thlawn la aka awm tangte ongca hamla a peek raltukna lumpawk la awm. Tedawngah, he thlawnna tah ongnca hingna ah seitan on raltuk vengah, Bawipa Pathen kah bawmna te a thui ngaihna ni. Ongca tah aty rook ah Bawipa Pathen kah thlawnna, bawmna te dang ham a ngo. Tedengni, seitan te na taa (naa) thai ai.Mah kah tharana, saithainate ypna ham awm nawh.
Awltak ati, muithla samsen
Tyngsak tangte raltukna caryp hainawthli tah demna, raldanna lumpawkthli ni. Te raltukna awva thli tetah awlpui tangkik de, raal te, te lumpawk thli onah kahna thai nawh dawngah, raal lawngah n’rih nawh my. Tedawng teah, raal pa te tuk van hamla muithla samsen ati, Pathen awl te hawna ham awm.Seitan on a thlaangthli lawng thlanghing kah thinkaw pokna, awlthui thaina hli te tu la sak nawh. Metih tiah, Pathen awl (Caciim) tah samsen boih lakah haatngaai dawngah (Heb4:12). Kri khaw seitan te Caciim awl onah taana ana lawh (Matt 4:1-11).  Tedawngah, Caciim awl te byhmyhla kym ham awm. Thuingaihna te a theen cala, zakming tih hawna ham awm.

Cangna (24) Dootna

1.Ongcathli ah raal phyn mezoh a khyh?.Phyn_________ Boih ah tyng sak lah._____________________________

2.Seitan kah kamthlahna he n’tu te ang kai?___________

3. Seitan lawng thlawn la aka awm nawh thlangthli kah thlite.______tih ahim kah_______thli tekhaw______sak.

4.Thlaangthli lawng thlawn la a awm thai nawh ham, ahawna, seitan kah raltuka lumpawkthli te tyngsak lah. _______________________________________________

5. N’tu dawngah, seitan lawngah ongcathli te ngaihangna a peek kai?_____________________________________

6.Seitan kah a thlaang thli he a u thli kai?_____________

7. Seitan kah thlangbolthli te metila m’ming thai ai?______

8.Seitan kah Bible sengimthli ah me ang thaihuthli a cang u?_____________________________________________

9.Seitan kah lumpawkhe me ang thaihu kai?___________

10. Seitan te n’tu ah, thi ngan lumpawk on n’ta(naa) thai nawh kai?_______________________________________

11.Bawipa Jesu lawng.____________onah seitan te a taa.

12. Pathen lawng rokbah opsoh caryphainaw lumpawkthli te tyngsak lah___________________________________

Copyright © Moses R. Cung. 2001-2024 All rights reserved. Written permission must be secured from the author to use or reproduce any part of this book, except for brief quotation in critical reviews or articles. All Scriptures quotations in this book are taken from the New International Version (NIV)

SIGN UP NOW!

Be the first to know when this website is updated. Subscribe to the GBCUSA newslater.