1

Book: Law and Offering-Matu

Home  > Bookstore > Law and Offering (Hakha)


CANG SAKNA AWL
& HUIH THLUUTNATHLI

Moses R. Cung

Awmngaih awl thuina

Hekah Bawkna cangsakna on huih thluut thaihu nawnnathli cabu aka sai sak thai kung Pathen ming ka thangthen sak. Cangna cabula saina akawng tah, ca tee kungthli lawng a zakmingciim thaina hamla mengtengtih thut la awm. Dootna awm nawh kawi nih, dalraa thai koila a awm dawngah, awl dootnathli khaw saihaih la awm. Tedawngah thlatnathli te sekbouthaina ham kai teng la kop patsak ham kan ngaih pui u. Doot na on thlatna saina rang on paza nang kah Pathen na ongna on na bawkna song selangtah, Zoutheenna na sawah vapai hawn seh. Na pazathli khaw awlthlatna asaithai van naham, patong na zaak sak u van hamla kan ngaih pui u. Bawkna kawng cangsakna on huihthluut thaihu nawnnathli he Pathen aka bawk thlaangthli boih lawng mingham a ngo thaihu la awm. Pathen bawkna a lawngim m’ming nawh atah Pathen teng kah zoutheenna n’dang nawh byng myhla, Pathen thinsana ni n’dawng khong ai. Mah ngaihna angla Pathen te m’bawk thai paraap nawh. Pathen amah kah ngaihna angla bawkhamla a ngo. Pathen lawng amah kah kawngaihthli te Baibul dawngah boih thutla awm pon. Tedawngah Pathen kah a ngaihnathli te ruuihim u lah sih.

Kri ah
Rev.Moses Thawng Cung

Ym cil Thuina

Cang sakna awl on huih thluutnathli Cabu Matu awl la kawng thaina aka pe kung dungzaan Pathen ming tah, Dungzaan to koh la awm zozah hawn seh. Pathen aka bawk thlaangthli lawng, Pathen amah kah kawngaih te ming tih, A mah kawngaih la bawk thaina ham, kawl awl la Cabu aka van sai kung Rev. moses Thawng Cung, Cabu aka kaawng Pu Defence Lalawng on Pu Salai Thuahawng sawah awmgaihna thui lek nawh ka khyh. Awl kaa a sop nawhnathli khaw awm mai ai. A awm nawh lak atah hoihkhaangna awm ngai ai ti kah ngaiyypna on ni kawng la a awm. He Cabu aka teethli boih lawng Pathen amah kah kawngaih te ming ciim tih amah kawngaih la bawk na rang on Pathen tengkah zoutheenna na sawah va pai ngai ai tila ngaiyyp rui on.

Lawng Za Thang (Translator)
Indianapolis, Indiana (U.S.A)
January 2023

.

Tlap zoina

.

Cangna 1
Cangsakna awl Phun li

Babul khuiah cangsakna awl(613) awm.Tekah cangsakna awlthli tetah Mousi lawng athut cangsakna awl.
Genesis
Exodus
Levitikas
Numbers
Deuteronomy
hethli khuiah awm. Cang sakna he phun li la bol thai la awm.

1.Bawkna on tuh kai tih cangsakna awl (Ceremonial Law)

Meang Pathen te metila m’bawkna ai tite a tyngsak. Awl peek paha khui kah pakhat kalawng pali to, kai nawh atah atlo Pathen nabawk manawh. Muirawl nabawk manawh. BAWIPA na Pathen ming te mailaila na hawna manawh. Sabbath hin te mingpo langtah a ciimla hawnah. A mah hethli he bawkna on tuhkai tih cangsakna la awm.

2.Ukna on tuh kai tih cangsakna awl (Civil Law)

Thlaang on thlaang laklawah metila a ukna u ai tite a tyngsak. Ukna on tuhkai tih cangsakna awl pakhat ah ka tyng sak lah ai. Tawngpathli a olh u vengah awlthuina im la a ceh u hamla awm, awl cekkung lawng awl te a tlok ai, aka tang te a loihsak vetih aka dawk te a bousak ai. Aka bou thlaang te bawh hamla a awm atah, awlcekkung lawng a ralhsak vetih aka tang mikhuh ah a thawlhna van angla a bawhsak ai, tede sawm li lakah a pyh bwp manawh. Te lak ah a pyh la a bawh atah na miamanau te nangmi mik huh ah zahrau la awm ai. (Deuteronomy 25:1-3)

3.Moibo on tuh kai tih cangsakna awl (Moral Law)
Thlanghing on thlanghing lak law, metila khaw n’sak na ai ti kah cangsakna awl la awm. Cangsakna awl paha khui kah pa nga kalawng pa ha to kah cangsakna awlthli he moi bo on tuhkai tih cangsakna awl la awm.

Na nu on na pa thangpawm lah, te atah BAWIPA Pathen lawng m’peek ram khuiah na hinglung san ai.Thlaang na ngawn manawh. Na samphai manawh.Na hyn manawh.Na tengvaai thlaang sawah a song nawh sausi la napai manawh. na imbe thlaang kah im na nai pe manawh. Na imbe thlaang kah zu na nai peh manawh. A tamnaa tawngpa khaw huta khaw, vaitaw khaw laa marang khaw, na imbe thlaang kah meang thaihu khaw na nai peh manawh; tila awl apeek. (Exodus 20 12-17)

4.Caak aawk on tuh kai tih cangsakna awl (Dietary Law)

Meang caak aawkthli te caak ham on caak nawh ham ti kah cangsakna awl la awm. Thlaang a kuum ngai lawng moibo on tuhkai tih cangsakna on ukna benkah cangsakna byng he aming u tih, caak aawk on tuhkai tih cangsakna on bawkna cangsakna he ming u nawh. awlpui la pok u nawh tih mah ngaih na ang la a caak aawk, a bawk u. caak aawk cangsakna na eek atah pum taksa lawng a zaawk vetih, bawkna cangsakna na eek atah muithla lawngah a zaawk ai. moibo cangsakna eekla na awm atah apui la lungbui lawng a zaawk. Caak aawk cangsakna on tuhkai tih Pathen lawngah a kacaih on caih nawh caak aawkthli te Levitikas 11 dawngah hetila a tyngsak.

khaw mee aka awm ramsa boih on ram olh aka khyh ramsa boih na caak thai ai. Ram olh byng aka khyh on khawmee byng aka khyh ramsa te na ca manawh. Kala-uk tah ram olh a khyh de khawmee khyh nawh, te dawng ah tymtahna benah aka caih nawh ramsa la awm. Satheh lawng ram olh akhyh de, khawmee khyh nawh; nangmi ham aka caih nawh ramsa la awm. Saveh lawng ram olh akhyh de, khawmee khyh nawh; te dawng ah nangmi hamla cim nawh. Awk lawng khawmee pahih pek u tih a khyh de, ram olh a ai nawh dawng ah; nangmimham la cim nawh. (Levitikas 11:3-8)

Ramsa thi on a thau

Pathen lawng, a mah kah a sai ramsa kah thi on a thau te caak nawh ham la awl a peek. Me hynah na awm ah khaw hetah aka law ham koi cadilthli ham la dungzaan awl peek la awm. meh thi on mih thau ro ro na ca ma nawh ti; tinah; a tina. (Levitikas 3:17)

Isarael thlaang u khaw a mami tengah aka awm meang kamzin khaw thi aka ca tah, kai lawng a hih te mikhai ka khyh thil vetih a pilnam tim kalawng hoot la awm ai. Metitiah kasai thaihu kah hingna tah thi khuiah awm tih, namami ham bawkthang dawng ah bulna saina hamla nangmi tengah kan peek u pon. Hetah thlaang kah hingna ham la bulna thi la awm. Te dawngah israel thlaangthli tengah, U lawng khaw thi na ca u manawh, nangmi timah aka awm kamzin lawng khaw thi te ca manawh tila ka thui pe. Israel thlaang u khaw na mami tiimah aka awm u kamzin lawng khaw meang ramsa, nawh atah vaa khaw azyp atah a thi te a hawk vetih lai on avui congah ni a ngan te a caak hyn ai. Metitiah pumsa boih kah hingna tah a thi te ni.Te dawngah Israel thlaangthli tengah, Pumsa boih kah hingn tah a thi dawngah a awm dawngah, meang pumsa kah thi khaw na ca u ro ro manawh; aka ca tah u khaw hoot la awm ai a tina. (Levitikas 17:10-14)

Thlaang khatsut lawng thi on meh thau caak na rang on thlawnna n’sung ai aw tila n’doot mai thai.Thi on meh thau caak na rang on thlawnna n’sung manawh. Te de thi dawng ah tlawh nat zahawh tih, meh thau lawng thiruithli a pit khop thai. Te dawngah pum taksa saading sak ham on, hinglung san, na ngaih atah, Thi on meh thau he caak nawh ham awm. Pathen lawng a mah kah a sai thaihuthli te a ming.Te dawngah thlanghing ham la caak nawh ham koi thli te ngaithyn na a peek. Awl aka ngai nawh thlaang tah, tlawh thee na adang byng myh la, laihanah hinglung khaw tawi ai. Thi on mehthau byng nawh tih, Ai dui kah a meen, ruh thling boih, ramsaa kah a thlaawk, Didip, mehvynthli khaw caak nawh ham awm. Lai kah a ngaih, aka didip thlangthli khaw caak aawk nawh ham awm. Awl pui la ram a then na on aroong naah aka awmthli lawng kam sym ham la awm.Teangthli zyng la Tawi an, thing thaih rampuuthli zahawh n’caak ham la awm. Caak aawk kam sym nawh dawngah, thlaang khatsut lawng pum kekvang dyk tlawhna, Lungbui thirui ceek tlawhna, Thlaawk thirui pit tih pokmyh la dyk zy u. Tevngah ong ca la a awm atah, Pathen kawngaih pon ni ti u. Ong nawh thlaang atah azou thee aa ti u. A taktang atah,Pathen lawng hing lung san na peek ham la angaih de, A mah lawngah m’peek caak aawk on tuhkai tih cangsak na te m’vai nawh dawngah dyk zy u. Aka dyk pon lawng tah, tu khaw ming tlaih nawh de, a ceh taak a cakaw pharhingthli lawngah lungnat a zaak u.

Moibo on tuh kai tih cangsakna awl

Vaan ram pha on pha nawh my tite, moibo on ah a nyt tah u. Moibo a theen atah vaan ram la a thak u tih, a theen nawh atah HELL la a thlaak u. Te de Vaan Pathen lawngah tah, bawkna cangsakna on ah ni a nyt tah. Teanghtli te metila m’ming thai na ai ti atah; BAWIPA Jesu lawng moi bo then a kazawm soh Farasithli tengah, Mangmu aka cawithli on pum a ka zoithli lawng nangmi he Pathen ram khui la n’ceh taak u ai he. (Matthai 21:31) a ti na. mangmu a ka cawithli on pum zoithli he teveng saan ah aka thawlh kok ti la a na huh u tih a u khat lawngah khaw benbaw benpang ham la ngaih u nawh. Te de Jesu kri lawngah nangmi lakah Pahten ram la cet lamha u ai ti la a ti na u. Pathen benah thinkaw bronawh la aka pee israel thlaangthli thuingaihna la Paul lawng hetila athui.

Miamanauthli, Ka thinkaw ngaihna on Israel thlaangthli hamla ka thangthuina tah ahimi thlawn la a awm thaina u hamla ni. Pathen benah thinkaw bronawhla a peek u tite kaming. Tede a peekna u te cuihna dawngah hangdang u nawh. Pathen teng kalawng aka law dongna te ming myhla amami kah dongna byng te sai hamla kamthlah u, Pathen kah dongna dawngah pe u nawh. (Rom 10:1-3) Israel cathli Pathen teng thinkaw bronawhla a peek u de tudawngah thlawn la a awm u nawh ti atah, Pathen bawk dan a song nawh dawngah ni. Tethli lawng bawk na dan a hang u tih, moi bo theen na benah caal la a thaa thly u, tlungmu u tangkiik. Tetih angla Pathen bawk dan ng’hang na nawh ham bronawh la awl pui.

Bawk thawlh na

Tahtuk awl lawng sumdawng thawlh atah vai khat, Lou n’ton thawlh atah kum khat, zu lawh vaa sak thawlh atah hingkhui pyyr tila athui. Hekah tahtuk awl congah bawk thawlh atah dungzan tila tawm kop ham awm. Sumdawng thawlh atah tangka bro nawh la sung deuh nala awm tih,zut haw nala awm pai. Lou’ton thawlh atah kum khat caak aawk maai tlaih manawh. Zu lawh vaa sak thawlh atah hingkhui pyyr khawsak awmthen tlaih manawh. Tede teangthli boih lakah sai thawlhna nawh ham koi tah a song nawh la Pathen bawk thawlh na he ni. Bawk thawlhna he tah dyk cong dengah ni ming thai la a awm hun vetih, dungzaan to la zaawk ham koi la a awm dawngah bronawh la ngaithyn a ngo. Tede thlaang zahawh thlang lawng bawk na dawngah dalraa u.

Cang na 1 doot nathli

1.Baibul khuiah cangsak na awl mezoh hawm a awm?
2.Cangsakna awl baibulthli te tyngsak lah.
3.Cangsakna awlthli te phun…………la m’ bol thai.tethli tetah…………………………………… ………………………………………………………………………………………….thli he ni..
4Thlaang akuum ngai lawngah a ming tih awlpui kok la apok u cangsakna awl tah……………
……………………………………………………………………………………………
5.Caak aawk on tuh kai tih cangsakna awl m’vai nawhahtah ……………………lawng a zaawk vetih,Bawkna cangsakna awl m’vai nawhahtah ……………………………lawng a zaawk ai.
6.Meang ramsa kah a ngan caak nawh ham. …………………
7.Meh thau caak na lawngah thi rui a …………… sak thai.
8.Thlaang zahawh pokna ah …………………… cangsakna awl on Vaan ram pha on pha nawh a nyt tah u de,Pathen lawngah tah ………………….cangsakna awl on ah ni anyt a tah.
9.Israel thlangthli Pathen benah a thinkaw bronawhla apeek u pai de,n’tu dawngah thlawn la a awm u nawh?
10.Bawk thawlh na he awl pui aw?n’tu dawngah?

.

Cangna 2
Thlaang Phun Hih

Diklai hanah thlaang zahawh thlang awm de, bawkna a ka khyh on bawkna a ka khyh nawh thlaangthli tila,phun hih la m’pek thai.

Bawkna aka khyh thlangthli

Bawkna aka khyh thlaangthli he, Diklai han hing khui veng ham byng nawh tih, dykna vol hamla Khaw, rokbahna aka khyh thlaangthli la awm u.

Bawkna a kakhyh nawh thlaang thli

Bawkna aka khyh nawh thlaangthli he, dykna vol ham pokna khyh nawh, Laihan hing khui kawlkalh ca ham la ni a hing u. Teang thlaangthli te Pathen lawng thlangngauthli tila a thui. Bawipa Jesu lawng, zin rooah Te congah hekah thuinytna he a thui pe. Thlaang kuirang khat kah lou tah caang theen tangkiik.Tedawngah he tila kaw apok, N’tu kasai lah ai? Caang ka khyhna ham khai khok tlaih nawh ti.Te congah he tila ti, He tila kasai ai. Khaithli he ka phe si langtah abou ngai la ka sa ai. He dawngah caang on thaihuthli ka khyh ai.Te congah kamah on kamah, Kum san thlang hawna ham la thaihu theenthli nakhyh mong pon. Ca lang aw langtah maawng loih kati ai ti. Tede Pathen lawng a tengah, Nang thlangngau! Tuna dyk pon ai.Teatah na mah ham la na khyhtonthli te u lawng a pang ai?a ti na. (luka 12:16-20) Tedawngah dykna kah avol ham rokbah na khyh nawh, pokna khaw a kakhyh nawh thlaangthli tah thlangngauthli ni.Thlangngauthli ham la Vaan ram pha on pha nawh ham pok ngo tlaih nawh. HEEL (Hai tuilii) tah te thli ham la ni. Metitiah Vaan a ka uk kung bawi te M’bawk nawh maiah, metila tekah vaan ram te M’pha na thai ai. Kawthee ham calla awm.

Bawk Pathen phun hih

Bawkna aka khyh thlaangthli he, A mami kah a bawkna daan dawngah byh tih phun hih la kop m’bol thai. Te rawi te tah a tlo pathen aka bawkthli on aka hing Pathen a ka bawk thli tila.

Atlo Pathen a kabawkthli

Diklai hanah bawkna bronawh la awm tih, bawkna aka khyh thlaang bronawh la zahawh pai de, aka hing Pathen nawh tih, a tlo Pathen a kabawk thlaang zahawh thlang awm. Baibul dawngah hetila a thut. Monih Lawkithlaangthli lawng luciik a sai u tetah raai tengah a sai u. Pathen tengah sai nawh. (1 kor 10:20) Tetila aka hing Pathen aka bawk nawh thlaangthli boih tetah raitheethli te a bawk u dawngah, Te thli kah a muithla mela a pha ai te ti ming u kor pon. Raithee (seitan) a bawk dawngah Seitan a awmna ham hell khui la ni a pha u ai. Te dawngah tethli kah moibo, thaihu theen sai na on a thathlyynathli te pok pe pui ham ngo tlaih nawh. Kaw theham calla awm.

A kahing Pathen aka bawkthli

A kahing Pathen aka bawk thlaang zahawhthlang awm. Tethli tah Vaan ram a kakhyh kung te a bawk u dawngah, Vaan ram a pha naham bet zoi. Tede vaan ram pha u boih manawh. Meti tiah, te thlikah a bawkna sawah ni awltlokna m’peek ai.

Bawk dan phun hih

Aka hing Pathen aka bawkthli kah bawkna dan he phun hih la m’pek thai. Terawi tetah, mah ngaihna ang la aka bawk thlaangthli on, Pathen kawngaih la aka bawk thlaangthli, tila.

Mah ngaihna angla Pathen aka bawk thlaangthli

He thlaangthli he aka hing Pathen ni a bawk u van ngon. Mah ngaihna angla Pathen a kabawk thlaang a phunphun awm. Thlaang khatsut lawng Pathen a taktangla a lungna u. Pathen kawngaihla khawsak ham a ngaih u van ngon de a ming u nawh dawngah, khawsak a ka hangthli bro nawhla awm. Teang thlaangthli tah a myyltyyt cala khawsak aka hang thlaangthli la awm. Thlaang khatsut bal tah Pathen khaw lungna nawh.Tede Nu Pathli lawng Pathen ana bawk uvan dawngah ni aphung van mailai la a bawk u. Teang thlaangthli lawng Pathen ong na, ypna khaw khyh nawh. Te dawngah Pathen kah kawngaih te tethli ham awlpui la awm nawh tih, mah kawngaih sopna byng he ni awl pui la akhyh u. Pathen kawngaih khaw mingham zawm nawh. Hutung khaw hutung nawh, awlthui khaw ngaai nawh. A reen awm tangkiik.

Thlaang khatsut bal tah, Pathen te a ong dawngah nawh tih bungpui khuutna ham aka bawk thlaangthli la awm u. Teang thlaangthli tetah a ming van rungla Pathen bii a kabithli la awm.

Khatsut bal tah thlaangthli onah m’vai u nawh hau ai tidawngah ni a bawk kaa u van mailai. Te dawngah Pathen kawngaih he, tethli hamla awlpui ro ro nawh. Thlaang khatsut lawng dilai kovaa on diklai awmthen awmzaal a tlap u yyt ah Pathen kawngaih te tula khaw sak u nawh. Pum im ceh he khokmai pon ti u. Cadawng hulathli ham pumim ceh he thlangngaih tlapna la a hawna u khong tih, Pathen kawngaih he Tethli ham awlpui ro ro nawh. Pum im he, Laa hutungna hyn, Thlaangthli humtunna hyn la a hawna u.

Thlaang khatsut bal ham latah, Tlangbol maawtna cangsakna awl he awlpuila apok u tih Pathen kah kawngai te ming u nawh. BUU(thlangbol) maawt dan, Ukteemnathli(BY LAW, RULE & REGULATION)dawngah hangdang u. Thlangbol kovaa a thawnna ham byng ni thaa a hyl u. BAIBUL khuiah mah ngaihna angla a kabawk thlangthli he byh u lah sih.

Kain

Adam kah Caming Kain lawng, A louton khui kah tawi aanthli te Pathen tengah a nawn van de Pathen lawng dou penawh. A doupena nawh kawng te Pathen lawng heti la athui. Te vengah BAWIPA lawng Kain tengah,Tuah na thin a sa? Tuah na mikhai a the?Thaihu song nasai kawinih dou myhla awm ai aw?Tede thaihu song te nasai nawh kawinih,thawlhna tah na thawka ah bykaawp;nang te khyh hamla Ng”ngaih,tede nang lawng na taa hamla awm; a ti na. (Genesis 4:6-7)

Kain lawng a songnawh la Pathen a bawk pon. Pathen lawng a kyk te peek myhla a mahkah a ngaih te a peek.te vengah Pathen lawng dou penawh. A song nawhla Pathen a bawk pon decatah, Pathen lawng a mahkah a kawngaih te kop a nyh. Thawkeengah thawlh thaihu nawnna te a khyh pe. Te thaihu te a hawna ham la awm. Kain lawng, Pathen lawng a khyh pe thawlh thaihu nawnna luciik te hawna kawi nih Pathen lawg a dou pe ai. Tede Kain lawng te kah thawlh thaihu nawnna luciik te hawna myhla a manau te a ngawn. Hukhyngla tah Pathen teng kalawng cet vik pon.

Kain lawng Pathen te a song nawh la a bawk dawngah, khat cong khat thawlhna te a sai. Lahmacyk ah a thin saa tih a mikhai thee. Pathen kah awl thui te a eek. A manau te a yyt tih angawn. Te vengah BAWIPA lawng Kain nala;Na nau Abel ta mela a awm a tina.A hih lawng ka ming monih.Ka nau donkung la ka awm na ti aw? A tina. (Genesis 4:9) Kain lawng hom athui. Hu khyng atah Pathen tengkalawng cet vik pon. Kain angla Pathen m”bawk thawlh atah, khat cong khat thawlhna te n’sai pon ai.

Saul sengpahrang

Saul he Israel thalgphunthli kah sengpahrang lamha cyk la awm. 1 Samuel 13 dawngah israelthli on filistinethli raal tuk u ham la awm. Khawsoih Semuel lawng Saul tengah, Ka haaiah Gilgal la cet thuk lah. Huihthli thluut ham on ropna thaihuthli nawn hamla nang tengah ka law thuk ai, nang tengah ka law tih na sai hamkoi te kavan thui thlan hil khaw hin rih khui na ring ai a tina. (1 Samuel 10:8) Tede Saul tah lakyng pon. A raalthli lawng khavoh khavoh a zoi pe hang, A ralkaapthli khaw khat cong khat heng u kang pon. Saul lawng Samuel te, khaw hin ruk khui tah a ring thai de, A rih hin to tah ring thai tlaih nawh. A mah ro lawng huih a thluut praap pon. Saul lawng; Te dawngah huih thluut ham koi on ropna luciikthli nawn hamkoi te van khyn u lah a tina. Saul lawng huih te a thluut. Huih boih a thluut cong khongah, Samuel te a van pha, te vengah Saul lawng cet tih a dou. Samuel lawng, tu na sai?a tina. Saul lawng Thlaangthli a ka pek u te ka huh tih, aty na khyh hin vengah na law tlaih nawh, Filistinethli te Mikmash ah tun u, te vengah kai tuk hamla Filistinethli he Gilgal la la u pon ai, Kai lawng BAWIPA kawngaih kasai thlan hyn;tila ka pok.Te dawngah khthin tawt tih huih ka thluut pon a tina. Samuel lawng, Ngau ruila thaihu na sai tate. BAWIPA na Pathen lawng M’peek awl te na vai tlaih nawh; na vai kawinih , Israel sawah sangpahrang la na awmna te zozahla a cak sak suide. Tede tahe atah na ram te pai po tlaih manawh; BAWIPA kah awlpeek te na vai nawh dawngah, BAWIPA lawng amah kawngaih a ka taawng thlaang te a tlap tih a thlaang thli maawtkung la a tyk pon; a tina. (1 Samuel 13:9-14) Saul tah a palh pon. Pathen kah awlpeek te vai nawh. A hih lawg a vai nawh awl peek tetah moibo cangsakna awlpeek nawh ni. Bawkna cangsakna la aka awm, Khawsoih lawngbyng a sai ham koi te a sai dawngah ni. Khawsoih lawng byng nawh tah, Thlaang awmthot mailai lawng huih tluut saina he thawlh a bou thlang la awm. Saul sangpahrang lawng Pathen te a bawk van de caatah zoutheenna a dang nawh byng myhla Pathen lawng a hoot pon.

Israel thlangphunthli

Israel thlangphunthli khaw Pathen te a bawk u van ngon de, a song nawh la a bawk u ti te tawnghaa Isaih lawng he tila a tyng sak. Nangmi kah bulna luciik hezoh mai he kai hamla n’tu nym a ka thuum? BAWIPA lawng ti. Huih thluutna ham acoih pawk tola ka khyh,tuu talthli on bawivaa a thau thauthli; vaitawthli tuu cathli on me-e thi dawngah awmnagihna ka khyh monih. Ka haaiah phou ham na law u vengah, ka imkhui taawl vaan caawt hamla,u lawng nangmi ng’kyk u? Zawkaala a ka awm thaihu nawn he van khyn tlaih u bol! Na bawtui khaw ka tuui sut pon. Thlathaithli, Sabbaththli on caawitunnathli a thee benla na tunna u ka hyyna sut pon. Na Thlathai on khawniing na tawthli boih he ka thinkaw lungbui lawng athiina. Teangthli te ka thalrih la awm khong tih;teangthli te ka dyyn ngaih tlaih nawh. Thangthui hamla kut na phyr uveng ah khaw,nangmi te ka mik kan thuh taak ai.mezoh to na thangthui u ah khaw kavan hutuung manawh.Na kutthli khaw thi hongla awm u; (Isaih 1:11-15)

Israel thlaangthli lawng Pathen te a bawk u. Huih thluut thaihu nawn hamkoithli, zahawhthlang te khaw avan khyn u. Poithli te khaw a taw u. Tede Pathen lawng tethli kah bawkna te dou pe nawh tite ng’huh thai. Tethli kah bawkna te Pathen kaw aka rawlrak sak khong la ni a awm khong. Pathen lawng tethli te khawdawp a ngai. Tede tethli lawng Pathen kaw on taawng u nawh tite ming u nawh. Tu dawngah a ming u nawh ti atah,a mami kah ngaihna angla bawkna te a awlpuisak u tih,Pathen kawnagih te tu la sak u nawh. Mami boih kah bawkna khaw Pathen kaw a karawlrak na la awm hau kawi nih calla kawthee ham awm.

Te congah, dungzaan Pathen lawng Isaih hawna on he tila a thui. BAWIPA lawng: He thlaangthli lawng a kaathli on ka tengah va law u tih a huuithli on tah, n’thangpawm kaa u de, a thinkawtli tahka teng kalawng a thlala awm u. Kai m’bawkna u he thlanghing kah cangsakna alawng a im on a sai kaa mai ni. (ISAIH 29:13) Krih saan vengah khaw Isaih saan vengkah angla ni a langna awm nawh. Pathen te a poi oop la a bawk u ti te, BAWIPA Jesu lawng he tila ti. Nangmi thlangthaipalat hy! Isaih lawng nangmi kawng a nathui opsoh:He thlaangthli lawng a kaa hawng on tah kai he n’thangpawm kaa u de, a thikaw lungbuithli tah a tlo la a khyh u. A hoila ni kai he m’bawk u. A cangpupina u khaw thlaang kah cangsakna mailai ni.” ati he song ta he; a ti na. (Matthai 15:7-9)

Israel cathli lawng Pathen kawngaih tu la sak u nawh tih kaa hawng onah ni Pathen te a bawk u. Thlanghing kah saicawp cangsakna te ni a ngaithyn na u ngai bet. Te dawngah Pathen te a bawk u van rung de a poi oop mai ni; ti la a thui. Thlaang boih lawng ming kawi nih a poi oop bi te sai ham la ngaih u nawh my. Mami boih khaw Pathen te m’bawk u van ngon de Pathen kawngaih te tlap myh la,mah ngaihna byng te n’lamha sak kawi nih,Pathen bawkna a phu awm nawh my.

Paul lawngah khaw hetih la a thui. Miamnauthli,ka thinkaw ngaihna on Israel thlaangthli hamla ka thangthuina tah a himi tlawn la a awm thaina u ham la ni.Pathen benah thinkaw bronawhla a peek u tite ka ming,Tede a peekna u te cuihna dawngah hangdang u nawh.Pathen teng kalang a ka law dongna te ming myh la a mami kah donna byng te sai ham la kamthlah u.Pathen kah dongna dawngah pe u nawh. (Rom 10:1-3)

Paul lawng Israel caathli thlawnla a awm thai na u ham thla a cam peh. Te dawngah Israel cathli he thlawn la awm u nawh ti te a ciimla ming u.N’tu dawngah thlawn la a awm u nawh ti a tah Pathen lawng a peek dongna te dou u nawh. Tethli lawng Pathen te a bawk u van ngon de, Pathen kawngaih mingmyhla mah ngaihna on byng a bawk u dawngah a poi oop la ni a bawk u.

Ka paza. Pathen te a poi oop la bawk na ngaih aw? A poi oop la bawkna te n’tahe dungah na ming nawh mai ca khaw, ng’hailamah tah na ming ngai khok ai. Te veng atah a can boih la awn pon ve tih,n’tahe hing lii veng heah a theen la ngai thyn u sih.

Cangna 2 dootnathli

1.Lai hanah thlaang phun mezoh a awm?…………….. A meang thli kai?
…………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………
2.Bawkna a ka khyh nawh thlangthli ke Pathen lawng ……………… ti la a thui.Vanram a phai thai ai aw?…………………………….
3.Bawkna phun hih te tyng sak lah?………………………………………………………………………….
4.atlo Pathe a ka bawkthli lawng a u tengah huihthluut luciik te a nawn u?
……………………………………………………………………………………………………
5.A ka hing Pathen bawk dan phun ……………. awm.Teang thli te tah………………….
…………………………………………………………………………………………………………
6.Mah ngaihna angla a ka bawkthli lawng n’tu dawngah tetih la te a bawk u.?
…………………………………………………………………………………………………………
7.Kain tah Pathen lawng a peek ………………………te a hawna nawh dawngah Pathen a bawk …………… Pon.
8.Saul sengpahrang lawng a vai nawh, cangsakna awl tah …………………………… cangsakna awl la awm tih,a hih lawng a sai thawlh tah ………………………………………………… Ni.
9.Israel ca thli kah bulna luciikthli he Pathen te …………………………………… nala awm.
10.Israel cathli he thlawn na awm u aw?…………………………………………………N’tu dawngah?

.

Cangna 3
Pathen kawngaih la aka bawkthli

Pathen kawngaih la a ka bawkthli lawng mah kah ngaihna te awlpui la khy u nawh. Pathen kah a kawngaih te ni a tlap u.

Abel

Abel tah Pathen kawngaih la a bawk dawngah a hih kah luciik on thaihu nawn te a dou pe. (Hebrsi11:4) dawngah; Ongna rangon Abel lawng Kain lakah luciik theen bet te Pathen tengah a nawn. Ongna rangoon thlangdong a mingna tih,Pathen lawng a thaihu nawn te a theenla a thui pe. A hih te dyk ponde,ongna rangon tahe to awl athui hyn. Tila a thut. Abel he a mia lawng a yyt tih a ngawn de catah Pathen kawngaihla a bawk dawngah Pathen a mah on vandawngah dungzaan a awm haih na te a hing phu a bawk phu awm. Lai hanah hinglung san thlang ng’hing tih Hell la ceh lak atah hinglung tawi de vaan ramah dungzaan awmna he,n’tu onah khaw nyt tah thai koi la awm nawh.

Enok

Pathen kaw aka taawng Enok kawng te, Baibul khuiah hetih la ng’huh thai. Enok kum 65 a law vengah, Methuselah kah napa la awm. Methuselah kah napa la a awm congah,Enok tah kum 300 khui Pathen on zingzaawi haih tih canu on capa tlo khaw mong a khyh. Enok tah kum 365 to hing. Enok tah Pathen on zingzaawi haih hih;te cong atah ahih te Pathen lawng vik a lawh dawngah, awm tlaih nawh. (Genesis 5:21-24). Hebrai a ka thut kung lawgah khaw hetih la a thut. Ongna rangon Enok tah a hing la lawh la awm, te dawngah dykna te taawng nawh; Pathen lawg a lawh pon dawngah, ahih te huh thai la awm tlaih nawh. Ahih te a lawh thlanah ahih tah Pathen kaw aka hoosakkung kohna a ka dang thlang la awm. (Hebrai 11:5) Enok tah Pathen kawngaih la aka bawk thlaang la a awm dawngah, vaan la lawh la awm pon. Enok on ceh awm haih na dawngah Pathen calla akaw hoo tih ahih te dilai ah a san khyh tlaih ouh la a lawh zy pon. Mami onah ta Pathen cet awm haih van kai aw?

Noah

Noah dung veng, thlaangthli kah soutee dan te Baibul khuiah heti la ng’huh thai. Lai dawngah thlanghing he khawboo thee soh pon tih, athinkaw pokna boih khaw athee thaihu pokna byng la awm pon, ti te BAWIPA lawng a huh. (Genesis 6:5). Te dawngah Pathen lawng tethli te phee ham la kamthlah. Noah tah thlangdong la awm tih, amah dung vengkah thlangthli timah caawtbauh aka kap nawh thlaang, Pathen on aka zingzaawi haih tlaang la awm. (Genesis 6:9). Noah tah Pathen on cet awm hih haih a ti dawngah Pathen kawngaih la aka hing thlaang, a lawng im song la Pathen aka bawk thlaang la awm. Ongna on Noah lawng huh nawh thaihu kawng a tengah thui pela a awm vengah, aciim rihna on a cakaw thlawnna ham la tui samphaw te a sai. A ongna rangon diklai te a dawk sak tih ongna rangon aka law dongna rou te a pang. (Hebrai 11:7).

Abraham

Abraham tah muiraawl aka bawk thlaangla ana awm. Hebrai ca thut kung lawngah, Ongna rangon Abraham lawng, Rou la a pang hamkoi hyn khat la ceh ham khy la a awm vengah, me benla ka ceh ai ti khaw ming nawh de, awl a ngaai tih cet. (Hebrai 11:8) ti la a thut. A hih tah ongna rangon dongna a pang ti te he tila ng’huh thai. Abram lawng BAWIPA a tangna tih, tetila a tangna te a dongna la a ngaai pe. (Genesis 15:6). Abraham lawng muiraawl a bawkna kalawng Pathen te a bawk cong atah Pathen kawngaih la, a song la a bawk dawngah Pathen lawng ongna kah, Pa, ming te a dang.

David

Pathen kawngaih aka ming David lawng, hetila a thui. Bulna dawngah na kaw law nawh, tetih nawh kawi nih kavan khyn pon ai; huih thluutna dawngah na awmngaih nawh bal. Pathen kah bulnathli hetah muithla rek he ni; thinkaw rek tih kawtheena he ni;aw Pathen he he nang lawng na hoot manawh. (SAAM 51:16-17). Pathen lawng lungbui rek he a ngaih tite David lawng a ming. Te dawngah Pathen kawngaih aka taawng thlaang la awm.

Paul

Paul he Saul a mingna vengah Pathen kah kawngaih a mingnawh dawngah Kri ca thlang bol aka theekhaana, aka heemteek thlaang la ana awm. Khrica thlangbolthli he lawngpui aka hangthli tila a pok dawngah phee ham la te kamthlah. Tede Damasku khawpui a kun khong vengah angna lawng athy rawngtheng tih Kri te a ming cong kalawng atah, Pathen kah kawngaih te kop aming. Te dawngah taksa salol la tlungmu tih asai nathli he tu la thum nawh ti te heti la a thut. A reet hin ah zahhui aka reet, Juda thlaang, Benzamin kaw, Hebrai khuiah Hebrai la ka awm; cangsakna awl benah Farasi la ka awm; thathlyna benah,thlangbol aka theekhaana kung la ka awm tih; dongna thaihu benah tah, caawtbauh kap nawh la ka awm. Tede ka hoihkhaangnathli boih boih te Kri dawngah tahe tah ka thlaawng kang pon.

Te nalak ah thaihu ka thlaawngthli boih te ka Bawipa Jesu Khri mingna on ka nyhtah vengah bou ngaai, ahih dawngah thaihu boih boih te ka thlaawng kang. Teangthli te boihbaai la ni ka pok pon. Kri te ka dang tih amah dawngah huh la ka awm thaina ham ni cangsakna awl dawng kalawng aka law kamahkah dongna ka khyh nawh tih, Kri ongna rang on ni dongna te ka khyh-Pahten teng kalawng aka law dongna on ongna rang on ni. Kri on a thawh pokna tharaana on a patangnathli dawngah yh puina ,a dykna dawngah amah angla coongna, metila khaw dykna kalawng thawh kopna te huh ham la ka nagih. (Philippi 3:5-11)

Paul lawng Pathen kawngaih aming cong ka lawng tah hu benkah Pathen a bawk dan te a hoot bangtlang tih amah lawng aphe Thlangbol ham la ahingna apeek tola bi a bii. Raina soprep, heem teekna phun soprep timah Pathen bi te a bii. Taksa salol la a sainathli boih te, tuui leh kap tangkiikla ni apok boih pon. Pathen kawngaih la abawk dawngah Pathen kah a hyp thaihuthli te aming tih tolthamna on thapeekna cabuthli mon athut. Mami boih ham la khaw aphu awm.

Cangna 3 dootnathli

1.Pathen kawngaih la bawk thaina ham …………………… ngaih na te hoot ham ango.
2.Abel lawng u kah kawngaih la abawk? …………………………………………………………………
3.Enok te n’tu dawngah Pathen lawng vik alawh?………………………………………………………………..
4.Noah dung vengah, thlaangthli thee usoh de catah,Noah ta thee puu van aw?………………….
5.Abraham lawng ongna rangon N’tu adang……………………………………………………………
6.Pathen lawng Abraham akhy vengah,acehna ham hyn te aming aw?………………………………….
Paza nang ta Abraham angla Paten lawng ng’khy kawinih nacet thai aiaw?…………………………….
7.David he n’tudawngah Pathen kaw aka tawang thlaang la a awm?……………………………………..
8.Paul he n’tu dawngah thlangbol te aphee?……………………………………………………………………….
9.Paul lawng Kri rangonah thaihu soprep boih te n’tu la apok?………………………………………………
10.Paul he n’tudawngah patangpalai a khang?…………………………………………………………………….

.

Cangna 4
Bawkna cangsakna awl

Bawkna cangsakna he mon awm ngon de awlpui kok la phun li he tyngsakham la kangaih. Tethli te tah-
1.Aka hing Pathen te ni bawk ham
2.Pathen a awmna ah bawk ham
3.Khawsoih rang on bawk ham
4 luciik thaihu on bawk ham

1.Aka hing Pathen te ni bawk ham

Vaan on Hell aka khyh kung tah aka hing tih soprep boih aka syn kung Pathen amah ni. Te kah Pathen te bawk myhla atlo Pathen m’bawk kawi nih metila Vaan ram te m’phathaina ai. Pathen amah roro lawng hetila awl peekna akhyh. Ka haaiah Pathen tlo na khyh manawh. Vaan dawngah aka awm meang mui khaw diklai haan on a dangah aka awm meang mui khaw tui khuiah meang mui khaw na sai manawh. (Exods 20:3-4) Te dawngah atlo Pathen aka bawkthli he vaan ram a pha on phaa nawh pok pe ham ngo tlaih nawh. Pha roo roo manawh.

Pathen lawng a mah kah a bawilen na te a u khaw peek ham la ngaih nawh. Awl peek paha a peek vengah a mah nawh atah atlo Pathen a bawk hau ai ati dawngah a tlo Pathen bawk nawh ham la te a khang pe. A tlo Pathen roo roo na bawk u manawh, metitiah BAWIPA,Thatlai aka raa aka mingna tah, Thatlai aka raa Pathen la awm. (Exodus 34:14).

Dungzaan Pathen tah thatlai aka raa Pathen la awm. Thatlai ti he Zu on Vaa laklawah, cadawng hula aka ngaih ahih laklawah awm thai. Lungna tankiik dawngah thatlaina he awm thai.

Pathen amah te bawk myh la,a tlo Pathen m’bawk taak kawinih, Pathen thatlai. Tedawngah Pathen lawng Mousi haw na on israel caathli tengah awl cetceet a yyn. Kavan thui u he na sai hamla ngaithyyn u lah. A tlo Pathenthli kah ming te thui u bol na huui dawngah teang te zaak la awm roo roo bol seh. (EXODUS 23:13) Dungzan Pathen lawng a tlo pathentli kah a ming te huui dawng kalawng mateng thui sak hamla ngaih nawh. Metih tluk la a thatlaina ti te ming thai la awm.

BAWIPA na Pathen te rih u langtah, a hih byng kah bi te bi pe uh. a ming on awl te taap uh. Pathe tlothli nangmi tengvaai ah aka awm thlaaangthli kah Pathenthli hu te vai u bol; metitiah nangmi timah aka awm, BAWIPA na Pathen tah thatlai aka raa Pathen la a awm dawmgah, nangmi te laihaan ah baat n’thup u ai. (Deuteronomy 6:13-15)

Pathen lawng a mah te bawk myh la a tlo pathen m’bawk atah dilai dau to la hek ham a thinsaa ham koithli te opsoh la ngaithynna a napeek. Te dawngah a tlo pathen aka bawkthli sawah Pathen metitluk la thin a saana ti te mingthai la awm. Ming ham khaw a ngo. Tede tihin kri cathli lawng teangthli te awlpui la khyh ouh la caanauthlli lawng Pathen abawk u nawh a Khaw kuirangthli, cuihna aka sangthli onah zuvaa sakham la ng’ngaih pui u. Pathen thinsaaana te n’sai u.

Na miamanau aw na canu na capa aw, na laungna na zu aw na thintlou paza lawng aw ahyp la n’zook tih, cet u silang Pathen tlothli bawk u hawn sih (namah lawng aw na pathli lawng aw na ming nawh nangmi tengvaai ah ak awm Pathenthli, athla kah khaw azooi kah khaw, ram khatben kalawng khatben to la) ahih te roi u bol lang awl te hutuung pe u bol. Ahih te nahuh u ahkhaw reen u bol. Ahih te thlung bol lang tah thlipdah bol.ahih te na dyksak roro ham la awm.Ahih te dyksak ham la nang lawng lamha la kut na thlaak vetih,te congah thlaang boih lawng kut athlah ham la awm. Tamnaa la na awmna Izip ram kalawng aka maawtkung BAWIPA na Pathen te phelh taak hamla thaa ahyyr dawngah, ahih te lungtou on na de ai. (Deuteronomy 13:6-10)

Imkhui cakaw khui kah khat haa lawng a tlo Pathen bawk ham, n’cemtuh atah namah roo roo lawngah a hih te na ngawn ai tila awl a peek. Te dawngah Pathen lawng a tlo Pathen aka bawk thlaangthli metih tluk la angaih na nawh te ming ciim la awm. Te de tihin hang kah kricaa thli lawng he hee tuu la khaw sak u nawh. Pathen mik huh ah a tlo Pathen bawkna he pumzoi on n’lou u ti te he tila ng’huh thai. Na cehna ham koi ram khuiah aka awm thlaangthli on paipii nasai nanawh hamla ngaithyyn lah, na sai kawinih tethli te nangmi ham thang la tuung u ai. Ahimi kah bawkthangthli te naphe pe u vetih, aka ciim lungtouthli khaw na dee pe u ai. Atlo pathen roo ro nabawk u ma nawh,metitiah BAWIPA thatlai aka raa aka mingna tah,thatlai aka raa Pathen la awm.Te ram khuiah aka awm thlaangthli on paipii na sai nawh hamla ngaithyyn lah;amami roo roo lawng a pathenthli hamla a pum azoih u tih luciikla a nawn u vengah,nangmi khaw ng’khyy u van vetih ahimi kah luciik nawn te nacaak u van ai.Na capathli kah zu hamla tethli kah canuthli te na tyk u ve tih a pathenthli tengah pum azoih u vengah,na capathli khaw tetila sai van hamla amaawt u ai.Mui na sai u manawh. (Exodue 34:12-17)

Kawl cabu dawngah thawlh tila a thut de Thlangbaawk baibul dawngah pum azoih tila a thut.(For you shall worship no other god,for the LORD,whose name is jealous,is a jealous God,)lest you make a covenant with the inhabitants of the land, they play the harlot with their gods and make sacrifice to their gods,and one of them invites you and you eat o his sacrifice, and you thake of his daughters for your sons,and his daughters play the harlot with their gods and make your sons play the harlot with your god. (Exodus 34:14-16)

Te dawngah atlo pathen bawkna he Pathen a thin bro saa tih metitlukla thawlh abouna ti te ming thai la awm. Tetila awl ceet ceet a ngyyn lal laal ah Israel cathlii Egypt ram kalawng acou u cong pek kalawng Babylon saal tamnaa la a awm u khui pyyr muiraawlthli byng te ni ana bawk u. Dungzaan Pathen aka ong sengpahrangthli la aka awm David sengpahrang, Jehoshaphat sengpahrang, Hezekiah sengpahrang, Jehoram sengparhang mi dung byngah ni atlo pathen te bawk myhla dungzan Pathen te ana bawk u. Tawnghaathli te a tuih tih ngaithyyna awl apeek u khaw ngaailaakna u nawh.Te dawngah a hukhyng atah Israel ram te, Assyria tengah, Judah ram te babylonthli tengah saal tamnaaa la a awm sak.

Dungzaan Pathen te bawk myhla atlo pathen bawkna he Vaan aka uk kung Pathen hamla thawlh aka bou kok on thawlh boih boih khuiah ak bou kok thawlhla awm. Tede tihin hang kri cathlii kah mikhuhah atlo pathen bawkna he tu poi nawh, te lakah moiboo, khawsak thawlhna he ni thawl a bou thlangla a pok u.

2.Pathen a awmna ah bawk ham

Hyn rookah

Dilai syn cyk kalawng cangsakna awl (Aa naa awl) a peek hil to Pathen te mah ngaihna hyn rook ah bawk thai la awm. Abraham, Isak, Jakob mi lawng a pha na rookah bawkthang te asak u tih, Pathen te ana bawk u.

Himbaai im khuiah;

Pathen lawng Mousi te Sinai tlang huiah himbaai im te asak sak. Teveng kalawng tawng u tih Pathen te himbaai im khuiah a bawk u.

Temple khuiah;

Solomon sengpahrang lawng Himbaai im zyng la Tempul te asak cong kalawng tah Tempul khuiah a bawk u.Meti tiah Pathen tah Tempul khuiah a awm dawngah ni.

Tede Isreal caathli a awl kam cak u nawh, Pathen te a hoot u tih atlo pathen te a bawk u tih thing huuithli rook on tlaang saangthli rookah huihthluut luciik te a nawn u. Te tila awm u ai ti te ot oot aming dawngah Pathen lawng; Tihin ah mami lawng heah n’sai u na pathli kah BAWIPA Pathen lawng na pang u hamkoi m’peek u ram khuiah nangmi lawng na awm u khui ngaithyyn ruila na vai u hamkoi khawkkhaannathli on cangsakna awl thli tah heangthli ni. Nangmi lawng na lawh hamkoi ram thlaangthli lawng a bawk u tlaang saangthli dawng kah hynthli te biit phe u langtah,mawlthli on thing huuithli ah aka awmthli te phe pe uh. Bawkthangthli te phe pe u langtah, lungtou ciimthli te dee pe uh. Asherah tungthli te hai ah dawi pe uh; mui a bawkthli te vung pe u langtah, te hyn kah a mingthli te biit pheh pe uh.

Nangmi lawng BAWIPA na Pathen te tetila na bawk u ma nawh. Nangmi lawngtah BAWIPA na Pathen lawng nangmi pilnam khui boih kalawng amah kah ming akhyh tih a awmna hamla atyk hamkoi hyn te na tlap u ai.Te hyn ah na cet u ai; te hyn ah huihthluut ham koi on luciik sai hamkoithli, paha ah pakhatthli onkutdou thaihuthli, peek hamla awl na taap thaihuthli on ngaihna angla nawn hamkoi thaihuthli, tuu on vaitaw tiim kalawng aka thang lamha cykthli te na khyn u ai. Teah BAWIPA na Pathen kah haaiah namah on na cakawthli lawng na caak na aawk u vetih na kut na tlongna thaihu soprep dawngah na awmngaih u ai. Metitiah BAWIPA na Pathen lawng nangmi te zoutheenna m’peek u pon. Tihin ah namami lawng heah n’sai u angla, thlaang boih lawng namah kah huhna angla, thaihu na sai u ma nawh. (Deuteronomy 12:1-8)

Na ngaihna sarui hyn ah luciik huih na thluutna u nawh hamla ngaithyyn u lah. Nangmi pilnam khat khat khuiah BAWIPA lawng a tyk hyn byngah huihthluut na nawn u ai, te hyn ah awl kan peekthli boih te na vai u ai. (Deuteronomy 12:13-14). Te tila dungzaan Pathen lawng Mousi tengah awl cet ceet a yn. Te dawng ah Israel caathli lawng Himbaai im, tih nawh atah Tempul khui byngah ni bawk na te a nasai u. Te de a tlo pathen a bawk u veng atah hyn rook lawngah a bawk u.

Thaw leng na dung

Israel caathli lawng NUMBERS dawng , Himbaai im khuiah Pathen te a bawk u tih, Jerusalem khawpui ah Tempul te a sak cong kalawng tah Tempul khuiah ni a bawk u pon.Te dawngah Samaria Huta lawng Jesu tengah, A pathli lawng he tlaang dawngah Pathen ana bawk u,tede nangmi Judahthli lawng atah Jerusalem ah ni Pathen bawk hamla a awm na ti u; a tina. Jesu lawng ‘Huta; n’tangna lah, he tlaang on Jerusalem thui myhla, Pa bawkna ty te law pon ai. (Johan 4:20-21) Ti la awl a thlat. BAWIPA Jesu lawng bawkna hyn thaw leng u pon ai ti te Samaria Huta tengah thui pe la awm.

Tempul pheena

BAWIPA Jesu a dyk veng Tempul khui, a ciim hyn on a cim kok hyn laklaw kah himbaaizan pheuh u ti te hetila huh thai la awm. Te veng roo teah tempul khuikah himbaai zan te akung kalawng adawng tola pahih la pheuh u. (Matthai 27:51) BAWIPA Jesu adyk veng n’tu dawngah himbaaizan a pheuh u ti atah, Tempul khuiah Pathen bawkna ty bot pon ti te huh sak na ni. Thlanghing lawng a sak tempul khuiah Pathen a awm tlaih nawh dawngah tempul khuiah bawk thai la awm tlaih nawh ti te tyngsak na ni.

Te tempul te tah AD 70 vengah Rom ralkaapthli lawng a phee tih awm tlaih nawh. Israel caathli lawng AD 150 zunzan vengah sak kop ham la kamthlah u de sa u thai rop nawh.

Tihin to tempul a awm nawh dawngah huih thluut nawnnathli sai u thai nawh. Israel caathli kah awlpui kok a mengtengna u tah tempul sak kop tih huih thluut na sai ham la ni.Te de Tempul sakna ham hynah Muslimthli lawng a mami kah tempul asak pe u khop tih a poknathli te manthuui pe u nawh. Pathen lawng aka then kok raltongthli te a khyh pe u. Thlangtlo thli lawng tempul hyn te hutna u mai kawi nih Israel caathli lawng a lai u vetih tempul khaw asak u vook mai pon ai. Te angthlite Pathen lawg aming opsoh dawngah aka then kok raltog la aka awm muslimthli te tot sak ham la a bolrai pe la awm.

Ti hin hang kricathli lawng thlanghing kut on sak tun im khuiah Pathen te m’bawk thai ti la apok u. khatben atah song van ngon, tede sop nawh. CATHOLIC(RC)thli lawng Israelthli kah asai te akhombel u tih a mami a awmna hyn rookah tempul te asak u. A ciim hynthli te asai u tih a mami kah sengbawi byng ni te hyn khui la te a kun thai.

A tlo krica thlangbol lawng tah tetih ang la a ciim hyn te sai u nawh tih pulpit (a sangna hyn)saw ah thlaang sarui te lui thai. Catholic (RC) thli lawng muithlip te a oot u tih akhombel u.a tlo kricathli lawng tah a muitlip khaw ming nawh,khombel ham khaw ming nawh mah kah ngaigna ang la a sai u.

Te de Israel cathli kah kamthlahna angla tempul te sa mai cakhaw a phu awm nawh. Meti tiah Pathen tah thlanghing kut on sak tempul khuiah awm tlaih nawh. Catholicthli kah a sak tempul khaw a phu awm nawh. A tlo kricathli kah tun im ah khaw Pathen a awm mo nih.

Te tila kawi nih a u aka song kai? Pathen te a me hynah m’bawk lah ai? Te angthli te kop ruuihiim u lah sih.

Cangna 4 dootnathli

1.Bawkna cang sakna awl khui kah awl pui kok cang sak na awl pa li.
1. …………………………………………………………………
2. ……………………………………………………………………
3. ……………………………………………………………………
4. ……………………………………………………………………
2.Pathen lawng amah kah a bawilenna te a u tengah peek ham a nagih?
……………………………………………………………………………………
3.Pathen he a me aang Pathen la a awm?
……………………………………………………………………………………
4.Thlaangthli lawng atlo pathen abawkna he Pathen lawng metih tluk la athii na?
…………………………………………………………………………………………
5.Atlo pathe aka bawkthli te me tila taraa acek sak?
…………………………………………………………………………………………
6. Atlo pathen bawkna he Pathen mik huh ah a me aang thawlhna Eek la a awm?
……………………………………………………………………………………………
7.Mousi dung veng kalawng tawng u tih Pathen te …………………… Khui ah abawk u tih,Solomom dung veng kalawng tah …………………… khui ah abawk u.
8.Himbaai im on Tempul khuiah myh la atlo hynah bawkna te n’tu dawngah Pathen lawng adou nawh.?
…………………………………………………………………………………………………………
9.BAWIPA Jesu lawng Samaria hutaa tengah n’tu awl a thui?
……………………………………………………………………………………………
10.BAWIPA Jesu adyk veng N’tu dawngah himbbai zan te a pheuh u?
……………………………………………………………………………………………
11.Israel cathli kah awlpui kok amengtengna te N’tu?
……………………………………………………………………………………………
12.Tempul hyn ah n’tu im asak u?…………………………………………. N’tu dawngah?
………………………………………………………………………… ……………

.

Cangna 5
Khawsoih hawna on bawk ham

Bibii thlaanghli lawng bi khyh kung bawi huh ham a ngaih vengah, bibii thlaangtli boih zung khui la cet nawh tih a himi boih zyng la thlaang pakhat te ni a ceh sak u. N’tu dawangah ti atah thlaangboih zungkhuiah a khok nawh byng myh la thlaang boih lawng awl thui ham ango nawh dawngah ni. A himi zyngla aka cet lawng byng ni awl te a thui ai. Te tih van angla thlaang boih lawng Pathen teng cet tih bawk thai nawh. Maawt kung byng lawngah ni Pathen te a bawk thai ai. Te tila thlaangboih zyng la khawsoih byng lawng ni Pathen te a bawk(toi) thai.

Imkhui kah a lu (Tawngpa)

Dilai syn cyk kalawng Mousi tengah bawkna cangsakna awl a peek hil to, khawisoih awm nawh hun. Imkhui kah alu la aka awm tawngpathli he khawsoihthli la awm u. Kain on Abel he a mahih lawng huih a thluut hih. (Genesis 4:1-5) Noah a mah he khawsoih la awm.(Genesis 8:20) Abraham khaw a mah roo lawngah huih a thluut. (Genesis 12:7 ) Isak on Jacob mi khaw a mami lawng huih a na thluut u. (Genesis 26:25/35:1)

Aaron on a cathli

Tede Israelthli Egyp ram saal tamnaa kalawng a cou u congah Sinai tlang kawl apha utih Mousi tengah bawkna cangsakna awl a peek cong lawng atah thlaangboih lawng khawsoih bii te bi u thai tlaih nawh. Aaron on a cathli byng ni thlaang boih ham khawsoih a bii u tih huih a thluut u thai. Pathen lawng Mousi teng he tila awl a yyn. Israel tiim kalawng na mia Aaron te a capathli Nadab on Abihu, Eleazar on Ithamar te na tengah khy langtah, kai kah khawsoih bi te bi u seh. (Exodus 28:1)

Khawsoih paihyn aka tlapthli

Korah, Dathan ,Abiram mi lawng Aaron kah paihyn khawsoih bi bii te a rawt pe dawngah Pathen kah tolna te a zaawk tih Lai lawng a dolhna kawng te Baibul khuiah he tila huh thai la awm. Te vengah BAWIPA lawngah Mousi tengah, Pilnam rangpui tengah thui peh, Korah, Dathan on Abiram kah awmna im kalawng atlo la hoop uh; tinah’ a tina. Muosi te thou tih Dathan on Abiram teng la cet, Israel a haamcathli lawng a hu ah avai u. Thlangping tengah he tila ngaithyynna awl a thui pe,; He kah thlangtheethli awmna reh im kalawng na hu ben la nawng uh! Ahimi kah thaihu tu tehca khaw tek u bol, te tih kawinih nangmi khaw n’naawi ren hau u ai; a tina.Te dawngah tethli lawng Korah, Dathan on Abiram awmna reh im te anawng taak u. Dathan on Abiram te a dau la law hih tih a zu rawi on a cathli on camothli on thawhkeeng ah te pai u. Te vengah Mousi lawngah, He tah BAWIPA lawng he ang thaihuthli sai ham la n’tuih tih kamah pok ah ka sai nawh tite namingna u ham la ni. He kah thlaangthli he raideuh la a dyk u tih thlanghing kah thaihu taawng nook te a taawng u atah, BAWIPA lawng kai he n’tuih nawh n’ti ai. Tede BAWIPA lawng thaihu a thai ro ro te a van law sak tih akhyh ton thaihuthli boih on he angthli he diklai lawng adolh congah, phyl khui la ahing la a ceh u atah he thlaangthli lawng BAWIPA a theekhaana u tite na ming u ai; a ti na. Te awl te a thui bot congah, a himi a awmna hui kah diklai te phuk caan tih, diklai lawng a kaa a aang congah tethli te a dolh,a imkhui kaw boih onah, Korah kah thlaangthli boih on a khyhtonthli boih te a dolh. A hing la a khyhtonthli thaihuthli boih on phyl khui la cet thuk u. Diklai lawng a himi te a khyp tih,a haataa u congah pilnam thlangping tiim kalawng auh u. (Number 16:23-33)

Tethli on akaw vai u tih khawsoih la atyk u thlaang 250 thli tengah khaw Pathen teng kah Hai tla tih boih dyk u. Te vengah BAWIPA teng kalawng hai te va law tih bawtui aka nawn thlaang 250 hy te bang a dolh. (Number 16:35)

Khawsoih bi bii he Aaron on a cathli byng ham la ni ti te Baibul khuiah he tila a thut. BAWIPA lawng Aaron tengah, Namah on na cathli on na pa kah cakawphringthli boih lawng hyn cim dawngah sai thawlhna a awm atah nangmi lawng na zaawk u ai, khawsoih thaihu benah sai thawlhna a awm atah namah on na cathli byng lawngni na zaawk u ai. Na pui Levi thlaangthli na cakaw caphung khui kah thlaangthli te van law pui langtah nangmi lawng Sausii Himbai im haaiah bi na bi u vengah tethli lawng nagmi te m’bawm u seh. Tethli lawng nangmi kah bi a bi u vetih Himbaai im kah sai ham koi boih boih te a sai u ai. Te de thuut heetla aka awm hyn ciim nawh atah bawkthang, nawh atah pahih bawk teng atah cet u manawh, cet u kawinih tethli on namah te bawk na dyk u ai.Tethli lawng tunna Himbaai im byhthawngna benah nangmi te m’bawm u van ai.-Himbaai im khui kah bi bi boih boih-nangmi na awmna hynah u khat khaw law manawh. Israelthli sawah thinsana a pai kop tlaihna nawh hamla,nangmi lawng hyn ciim on bawkthang te na byh na thawng u ai.Kamah roo lawngah napui Levi thlaangthi te Israel thlaangthli tiim kalawng nangmi ham kutdoula katyk pon tih,tunna Himbaai imkhuikah bibi hamla BAWIPA tengah nawnla awm pon.Tede bawkthang dawngkah thaihu on Himbaaizan khuikah thaihu bibina dawngah namah on na cathli byng lawng ni khawsoih bi nabi u ai. Khawsoih bibina te nang tengah kan peek ai.Thlangtlo u khaw hynciim tengah aka law tah dyk sak hamla awm.a tina. (Number 18:1-7)

Saul

Sengpahrang Saul lawng khawsoih Samuel te a ring tlol tih huih a thluut dawngah, Pathen lawng ahih te sengpahrang paihyn kalawng a hoot tite m’ming u. (1 Samuel 13)

Jeroboam

Jeroboam sengpahrang la a awm veng bawkna cangsakna awl boih boih te vai nawh,(a eek). Dungzan Pathen zyngla suui vaitaw mui te a bawk. Awmthot thlaang mailaithli te khawsoih a bi sak ti te he tila ng’huh thai. Jeroboam lawng hynsaang ah bawkna thaihuthli a sai tih thlaang tawm tiim kalawng khawsoihthli te teah a khyh. Tethli te Levi thlaangthli lakhaw awm u nawh. (1 Sengpahrangthli 12:31)

Jeroboam lawng mui abawk tih thlaang awmthot mailaithli te khawsoih bi a bi sak na on khawniingthli te a bolrai dawngah Pathen kah tawnghaa hawna on tolna te a taawng.Te de zutna khyh myh la, lawngpui then nawh te a vai tong tong hun ti te baibul khuiah he tila huh thai la awm.

He congah khaw Jeroboam lawng a lawngpui then nawh te thaw nawh,hynsaang soprep kah thlaangthli ham la khawsoih zahawh naai te tare a khyh pe.U khaw khawsoih la awm ham aka ngaih sarui te hynsaangthli ham la a cim sak tih a nawn.He thaihu he Jeroboam im khuikah thawlhna la awm tih te lawng ahih te diklai hanah a dangla a tlaakna on pawcina la a coong sak. (1 sengpahrangthli13:33-34)

Te dawngah a hih sawah Pathen a thinsaa tih tawnghaa Ahijah hawna on hetila a thui. Cet langtah BAWIPA Israel Pathen lawng hetila avan thui, tila Jeroboam tengah thui peh;thlangping tiim kalawng kan thyng hang tih,kathlaang israelthli sawah maawtkuung la kan sai.David im khui kalawng ram te ka pheuh tih nang kan peek,tede nang he ka tuihzoih David angla na awm nawh,ahih lawng tah ka awlpeekthli a kym tih a thinkaw boih on a vai,ka mikhuh ah a song thaihu byng te a sai.Nang tah nang thlanah aka awm thlaangthli boih lakah thaihu then nawh na sai.Namah ham la pathen tlothli,thii on muithli na sai;ka thin nan sa sak tih na hu ben la na voih. He thaihu dawng heah, Jeroboam imkhuikaw ah pawcina ka pai sak ai.Hukhyng kah israel tawngpathli boih tamnaa khaw aka loih khaw Jeroboam on ka pek ka bou ai. Kai lawng Jeroboam kah im te thlaang lawng vaitaw eek a dawi angla,aboih thlan to ka dawi ai.Jeroboam kah thlaangthli khawpui khuiah aka dykthli te uithli lawng a caak u ai,ramhymah aka dykthli te van kah vaathli cahla awm ai.BAWIPA lawng awl a thui pon! (1 sengpahrangthli 14:7-11)

Khawsoih paihyn aka tlap Korah on a pookthli kah abotna khaw m’ming u pon. Khawsoih aka ypna nawh Shaul sengpahrang Pathen lawng a hootna kawng khaw m’ming pon. Amah ngaihla thlaang mailaithli khawsoih akabi sak Jeroboam sawah Pathen kah dantatna khaw ming la awm pon.Te dawngah khawsoih he bro nawh awlpui la awm. Te atah mami kah khawsoih ta a u kai? RomanCatholic(RC)thli kah father he khawsoih aw? Pastorthli he ta khawsoih aw? Aaron cadilthli he mami kah khawsoih aw? Nang namah he khawsoih aw? Khawsoih te m’ming nawh atah me tila ng yp na ai, khawsoih awm nawh kawi nih me tila Pathen tengla ceh tih m’bawk thaina ai.Te angthli te kop ruui hiim u lah sih.

Cangna 5 dootnathli

1.Diklai syn cyk kalawng Mousi dung to a u thli he khawsoih la a awm u?
…………………………………………………………………………………
2.Bawkna cangsakna awl ningla a u ta ang he khawsoih bi aka bi thai la a awm?
……………………………………………………………………………………………
3.Aaron ka ca, a mingthli te a u thli? …………………………………………………
4.Aaron kah khawsoih bi rawt aka ngaihthli ming tah ……………………………………
………………………………………………………………………………………
5.Korah on a pookthli te Pathen lawng me tila taraa acekna ?
……………………………………………………………………………………………
6.Khawsoih bi aka ngaih u soh thlaang 250 hy te Pathen lawng me tila taraa acek na?
………………………………………………………………………………………………
7.Saul sengpahrang kah a thawlhna te n’tu?
……………………………………………………………………………………………………
8.Bawkna cangsakna awl on tuhkai tih Jeroboam lawng asai thawlhna thli te n’tu thli?
………………………………………………………………………………………………
9.Pathen lawng Jeroboam te me tila taraa ackna?
………………………………………………………………………………………………
10.Cotholic (RC) kah fatherthli,Pastorthli,nang namah he khawsoih aw?
……………………………………………………………………………………………

.

Cangna 6
Luciik thaihu on bawk ham

Pathen teng kuttling la cet tih bawk thai la awm nawh. Pathen amah ro ro lawng he tila awl a thui.

Kum at khuiah khawniing pathum kai tengah navan sai u ai.Tawl thuum nawh khawniing te na sai u ai, khaw hin rih khui tawl aka thum nawh takawi te, awl kanpeek upon angla, na caak iu ai. Hetah Abib thla khuiah aty khyhna angla na sai u ai, he thla khuiah ni Izip ram kalawng na cou u. U khaw ka haaiah kuttlingla na phou manawh. (Exodus 23:14-15)

Tawl aka thuum nawh takawi khawniing te na hawna u ai. Awl kan peek u pon angla,khaw hin rih khui tawl aka thum nawh takawi te na caak u ai. He thaihu he aty vengah Abib thla khuiah na sai u ai, metitiah he thla khuiah ni Izip ram ka lawng na cou u.Bung aka muk cyk caming boih boih tah kai kah ni, tuu khaw vataw khaw, aka thang cyk tawngpa te tah kaikah ni. Laamarang aka thang cyk te tuu ca on na tlang ai,na tlang nawh atah,arawn nakhem pe ai. Nacaming tawngpa boih te na tlang u ai. U khaw ka haaiah kuttlingla na law manawh. (Exodus 34:18-20)

Kum at khuiah tawngpathli boih lawng BAWIPA na Pathen amah lawng a tykna hyn ah a haaiah vaithum boih na phou u ai; Tawl thum nawh khawniingah.Khaw hin rih khawniing on Himbaai im khawniing vengah na phou u ai. U khaw kuttlingla BAWIPA haaaiah phou bol seh;BAWIPA na Pathen lawng zoutheen m”peekna u angla thlaang tawm lawng thaihu na van khyn u ai. (Deuteronomy 16:16-17)

Khasoih bawikok boih tah thaihu nawn ham on huihthuut ham cak sakla awm,te dawngah ahih lawng khaw thaihu khat khat te anawn ngaikhok ham la awm. (Hebrai 8:3)

Huih thuut nawna thaihu khat haa awm ham ango

Te dawngah Pathen tengla n’ceh vengah kuttlingla n’cet manawh. Thaihu khat haa khyn ango. Israel cathli lawng vaitaw, tuu, Me,e, a khu vaa on a khu aam vaathli,takaawi vaai on takawi aphun phun a khyn u. Paza Dungzan Pathen tengla n’ceh vengah n’tu thaihu n’khyn lah ai. Thlacamna ,awmngaih peek, moibo thenna on thaihu then sainathli he aw ng’khyn ai? Te ang thihuthli on Pathen mikhai n’taawng thai ai aw? Pathen lawng kuttlingla kai teng valaw bol tila awl peekna a khyh pon. Pathen tengah N’tu thaihu na khyn ti te na pok vai aw?

Kain

Kain lawng aka song nawh thai hu a khyn ti te m’ming pon. A hih lawng lou kah taawi aan Pathen teng la a khyn. Tede Pathen lawng dou pe nawh. Pathen tengla thing thaih rampuuthli, Takawi vaaithli, ta kawi rawh, takawi ngeu, takawi keeuthli te a nawn unookla awm ngon. (Levitikas 2)Te de Pathen lawng Kain kah thai hu nawn a dou pe nawh na kawng te a tyng sak pon. Thlang Baawk (English) Baibul cabu,Genesis 4:7 dawngah,thawlhna tah thawhka ah bykaawp. (sin is crouching at the door). tila a thut. Tede kawl Baibul khui atah, Thawlh thaihu nawnna tah thawhka ah bykaawp ti la a thut. Me aka song. Hebrai awl lung (kathat) ke, thawlh on thawlh thaihu nawnna ti la bawk hawna thai la awm.

Te pahih khuiah kawl Baibul khui kah a thut thawlh thaihu nawnna he ni aka song ngaai la koih. Metitiah THAWLH he pum taksa la a awm nawh dawngah thawhka ah bykaawp thai koi la awm nawh. Thawlh thai hu nawnna he ni thawhka ah aka bykaawp thai koi la a awm.

Pathen lawng Kain te luciik thaihu nawnna a peek de, dou tih haawna nawh. Pathen lawng a peek luciik thaihu nawn te Kain lawng a dou nawh dawngah Pathen lawng Kain kah thai hu nawn te khaw dou pe van nawh. Te tila Pathen lawng Kain kah a thaihu nawn te a dou pe nawh dawngah Pathen teng kalawng cet vik pon. Pathen teng kalawng n’ceh vik pon atah dungzaan hingna on zouthenna dang naham lawng pui khui tlaih nawh pon.

Israel thlaangthli

Israel cathli lawng, luciikthli, Pathen teng la akhyn u van ngon de aka then nawhthli a khyn u dawngah Pathen lawng dou pe nawh ti te he tila huh la awm.

Capa lawng ana pa hinzah tih,tuihzoih lawng a bawi te a hinzah. Ki he Pa la ka awm atah, kai hinzahna mela a awm?Bawi la ka awm atah,kai hinzahna mela a awm?ti la bawilen BAWIPA lawng ti.Aw khawsoih hy nangmi lawng ka ming dawngah hephapna na tyng sak u.

Tede namami lawng tah, Nang ming dawngah metila hephapna ka tyng sak u?na ti u.Tui leh aka kap buh te ka bawkthang dawngah na tlong u.Tede, Metila tuuileh kap la ka sai u?na ti u hyn bal.

Tetila na thui na u rang on BAWIPA kah cabawi te hephap la na sai u. Mik aka pum ramsaathli luciik la na vaan khyn u te song aw? Khaw aka kheem tih, tlawhna aka khyh ramsaathli luciik la na sai u te song aw?Na ram uk kung bawi tengah khyn pe u lah saw!Na sawah a kaw hoo ai aw?Nang te N’dou ai aw?ti la BAWIPA lawng a thui. (Malakhi 1:6-8)

Tede nangmi lawng BAWIPA kah cabawi te tula sak myhla na khyh u, tuuileh kap la awm na ti u tih buh an dawngah tuuileh kap la awm na ti u. Nangmi lawng thalrih rung mai la na ti u tih hep haapna on haraawng nacuui thil u; tila BAWI len Pathen lawng ti.

Bongha aka ca, khawkheem, nawh atah bongha aka ca ramsaa na van khyn u tih luciik la na nawn u vengah, nangmi kut dawngkah teangthli te kai lawng ka dou ai aw? Tila BAWIPA lawng a thui.U khaw a tuuping khuiah dou ham koi tuu tawngpa akhyh de,BAWIPA tengah caawtbauh aka kap tuu te aka nawn tih hom aka thui tah khawsii zaawk seh. Meti tiah kai tah aka len sengpahrang la aka awm namtawm thlaang lawng ka ming he arih ham la awm;Tila BAWI len BAWIPA lawng a thui. (Malakhi 1:12-14)

Ka paza nang ta Pathen tengla n’tu thai hu na khyn. Na mah kah awmngaih peek, moi boo then, thlacamna, Baibul te na, khawboo then saina, he angthli he aw ng’khyn pe ai? Kut dou thai hu khyn myh la Pathen lawngah n’dou ai aw? Te angthli te kop ruuihiim u lah sih.

He angthli he ming myh la khaw na awm vook mai ai. Meti tiah heang kawngthli he aka thui a awm nawh dawngah, nawh atah, mah lawngah khaw n’tlap aroh nawh dawngah khaw mai thai. Te vengah mah ngaihna angla m’bawk u. Israel cathli lawng a bawk thawlh u pon. N’tahe Kri cathli khaw a bawk thawlh u bal pon.Te tila bawk thawh na nawh ham phaat ruuihiim u lah sih.

Cangna 6 doot nathli

1.Dungzaan Pathen lawng Israel cathli te, kum khatah khawniing voi mezoh asai sak?
……………………………………………………………………………………………………………
2.Dungzaan Pathenteng la a u khaw …………………………………… la napum phou manawh.
3.Khawsoih tengah nawn ham koi …………………………………………… a awm ham la awm.
4.Israel cathli lawng me ang thai u thli te a nawn u?
………………………………………………………………………………………………………
5.Pathen lawng Kain thawhkaa ah me ang thai hu a khyh pe?
…………………………………………………………………………………………………………
6.Kain lawng Pathen kah peek thai hu nawn te a hawna aw?
…………………………………………………………………………………………………
7.Pathen lawng Kain te N’tu dawngah a dou nawh?
…………………………………………………………………………………………………
8.Israel cathli lawng Pathen tengla meang ramsaathli a khyn pe u?
……………………………………………………………………………………………………
9.Paza nang Pathen tengla me ang thai hu na khyn pe ai?
…………………………………………………………………………………………………
10. Pathen tengah me ang thaihu khyn he awlpui kok ti la na pok?
…………………………………………………………………………………………………

.

Cangna 7
A ka song bawkna

Bawkna cangsakna dawngah dungzaan Pathen te ni bawk ham la a awm ti la a thui. Khrica aka tithli lawng dungzaan Pathen te ni a bawk u ti mai de lah sih. (A tak tang la Pathen te m”bawk atah amah te N’thintlawhna kok, a awl ng’ngaai pe kok, hinzah na kok, nn’rih kok la a awm ham la awm. Raina n’taawng veng byngah, Bawmna a ngo vengah, sai nook la awm tih, a phung mai lai la m’bawk Pathen lani a awm khoong). Aka hing Pathen te m’bawk vengah Pathen a mah kah a kaw ngaih la bawk ham ango.

Himbaai im atak tang

Pathen te m’bawk vengah amah a awmna hyn ah bawk ham la awm. Paten tah hyn rook ah awm. Saam cathut kung lawng a thui ang la, Vaan ah khaw, Lai khuiah khaw, rilii khuiah khaw Pathen te awm. Te de a hih tah a mah lawng a tyk na hyn ah ni a awm. Te kah a hyn te tah Vaan dawng khaw ni. Vaan dawng khaw te tah a cyk ca vengah himbaai zan im kah, a cimkok hyn te ni. Te de thlaangthli lawng te te ming u nawh. Vaan dawngla khaw m’pha thai nawh dawngah Pathen a mah te he diklai la va rum thuk tih thlanghing khuiah hyn te a lawh.

Pathen lawng Mousi tengah he tila awl a yn. Kai hamla hyn ciim te na sai sak vetih, tethli tiimah kai ka awm ai. Kai lawng kan nyh u angla Himbaai im te na sak u vetih nathooicam u ai. (Exodus 25:8-9). Pathen lawng a thui pe angla Mousi lawng Himbaai im te a sak. Pathen tah himbaai im khuiah a awm dawngah Khawsoih nawh tah u khat khaw himbaai im khui la te kun na Aanaa (nawl) khyh nawh. Kun mai kawi nih a dyk hamla awm. Te kah himbaai im te tah Pathen lawng Mousi SINAI tlaangah khawhin sawmli (40) a awm veng a nyh im la awm. Te dawngah Vaan dawngah a ka awm himbaai im te tah a tak tang la awm tih, dilai ah aka awm te tah a muithlip (huh sakna) la awm.

Vaan kah Himbaai im a tak tang te Mousi lawng a huh lahma cyk la awm. Te congah ca rym saan veng kah tawnghaathli la aka awm, ISAIAH, EZEKIEL, mi lawng khaw a na huh u van.Te kah himbaai im te Paul lawng khaw ahuh van ti te he tila a thut. Ka ook u bal tong tong hyn ai. A phu tu huh ham khaw awm nawh de, BAWIPA teng kalawng huh sakna on awlphawngthli te kahuh hyn ai. Ng’hu kum ha thlaili veng teah Kri thlaang khat vaan dawt dawt thumna tola a pawm hang te kaming. Pumsa la aw nawh atah pumsa myh la aw ka ming nawh. Pathen lawnga ming. (2 Cor 12:1-3). Te kah vaan himbaai im te Johan lawng khaw a huh van tih Awlphawng khuiah mon a thut. (Awl phawng 1,4,5)

Kum 1500 a muithlp ah

Diklai dawng kah himbaai im he Vaan dawngah aka awm himbaai im kah a muithlip ti te he tila thut la awm. Tethli lawng vaan dawngah aka awm hyn ciim kah muithlip la aka awm teni diklai dawngah hyn ciim ah bi a bi u.Te dawngah nawh aw Mousi lawng himbaai im ka sa ai a ti vengah; tlaangah na awm vengah na tengah kan nyh angla boih na sak hamla ngaaithyn lah, a tina laawt. (Hebrai 8:5)

Pathen lawng Israel cathli te kum 1500 zun a muithlip ah ana bawk sak u. Mousi lawng a sak himbaai im khuiah kum 500 zun a na bawk u. Solomon sengpahrang lawng himbaai im zyng la Tempul te a sak tih te kah Tempul khuiah kum 1000 zun a na bawk u. N’tu dawngah Pathen lawng diklai han kah thlanghing kut on a sak himbaai im on Tempul khuiah kum santhlaang a na bawk sak ti atah,Thlanghing he thawlh ca la awm tih Vaan dawng la te lui u thai nawh.Te dawngah diklai haanah metila Pathen abawkna ai ti te a ming ciim thaina ham kum santhlang a cangpuina la awm.

A tak tang Himbaai im khuiah

Pathen kah a kamthlahna tah, diklai han kah thlanghing kut on a sak himbaai im khuiah a mah te zozah la bawk hamla nawh ni. Te dawngah a tak tang himbaai im la hyn a pawngna ham koi te BAWIPA Jesu lawng samaria huta tengah he tila a thui. A pathli lawng he tlaang dawgah PAthen a na bawk u,tede nangmi Judahthli lawng atah Jerusalem ah ni Pathen bawk hamla a awm na ti u;a ti na.Jesu lawng, Huta;n’tangna lah,He tlaang on Jerusalem thui myhla,Pa bawkna ty te law pon ai. (Johan 4:20-21)

BAWIPA Jesu a mal a pat zip vengah Tempul khui kah himbaaizan peuh u ti te he tila huh la awm. Te vengah Jesu te angaih thlangla paang tih a mal zip pat. Te veng roo teah tempul khui kah himbaaizan te a kung ka lawng a dawng to la pahih la pheuh u. Diklai hinghyyn tih lungnuthli te rek. (Matthai 27:50-51)

N’tu dawngah himbaaizaan te a pheuh u ti atah, Dilai hanah a ka awm thlanghing kut on sak tempul khuiah Pathen bawkna ty bot pon ti te tyng sakna ni.Te dawngah Hebrai cabu khuiah he tila a thut. Heah opsohla a ka awm thaihu theenthli kah khawsoih bawi kok la Kri te a law vengah, thlanghing kut on sai nawh, aka bou ngai on aka sop ngai himbaai im khui la te cet. Me-e on vaitaw ca thi on akuun mo nih; A mah thi on Hyn ciim kok te thlaang boih hamla vaai byng kuun tih dungzan thlawnna te avan dang. (Hebrai 9:11-12)

Mami kah khawsoih bawi la aka awm Kri tah thlanghing kut on sak himbaai im, tih nawh atah tempul khui la te kuun nawh tih, Vaan dawngah aka awm Pathen lawng a sak Himbaai im tang tang la te amah kah thi te nawn ham la te kuun. Te dawngah diklai dawng kah tempul te ngo tlaih nawh.

Te congah Bibul khuiah he tila huh la awm bal. Kaimi lawng ka thui ngaihna tah he ni.Sawsang kok ngawlhcon bantang benah aka ngawl, khawsoih bawi kok te mami lawng ng’khyh u. A hih tah hynciim thlanghing kah sai myh la BAWIPA lawng a sai Himbaai im tang khuiah bi aka bi la awm. (Hebrai 8:1-2)

Kri lawng vaan himbaai im khuiah ong caathli ham Pathen bi aka bi la awm ti la a saw kah baibul khuiah a thui. Te tila Kri lawng Pathen bi avan bi dawngah diklai han ong caathli kah bawkna te Pathen lawng a dou la awm. Te kawng awl tak te ming ciim ham ango.

Cangna 7 dootnathli

1. Pathen te a me hynah m’bawk ai?……………………………………………………………………………….
2.Himbaai im tang te mesh a am?…………………………………………………………………………………
3.Diklai ah a sak hmbaai im te tah ……………………………………………………. ni.
4.Vaan himbaai im te a u mi lawngah a na huh u?…………………………………………………………..
5.Israel caathli lawng himbaai im khuiah kum …………………… zun on tempul khuiah kum ………………… zun a na bawk u.
6.Himbaai im tang la pawng tih,bawk ham te Kri lawng a u tengah a thui?
…………………………………………………………………
7.N’tu dawngah tempul khui kah himbaaizan a pheuh u?
……………………………………………………………………………………………
8.Lai haan kah himbaai im khuiah bawkna te me vengah a bot?
………………………………………………………………………………………………………
9.Khawsoih Kri te,me kah himbaai im khui la akuun?
………………………………………………………………………………………………………
10.Kri lawng a u ham la Pathen bi a bi/
…………………………………………………………………………………………………………

.

Cangna 8
Vaan Himbaai im kah a muithlip

Pathen lawng Vaan himbaai im angla a muithlip te diklai dawngah ana sak sak. Te himbaai im a muithlip khuiah bawkna ty bot pon ti te m’ming pon. Te de, te kawng te ming ouh la a phun phun la aka sai tih aka bawk u thlaangthli kawng te byh ulah sih.

A muithlip vai po ham aka ngaihthli

Israel caathli lawng tempul pawng u pon ti te a ming u nawh tih, JERUSALEM kah tempul khuiah kum sawm Li (40) ana bawk u hun. Baibul lawng tyng sak nawh ngon de; a ciim kok hyn kah himbaai zan aka pheuh u pon te adang ka lawng a saw to, kop ahuui u mai cawi ni.Te kah tempul a ngo tlaih na nawh on phe bangla awm ai ti te BAWIPA Jesu lawng a hubaangthli tengah he tila ana thui opsoh. Jesu lawng tempul te a ceh taak tih a tlo la cet.Te vengah a hubaangthli lawng tempul nyh hamla a tengla va law u.Tethli nala, Hekah thaihuthli boih he na huh u aw? Awltak kavan thui u, heka lungtou a ka poong u he khat khaw awm manawh, pheeng a voih u boih ai. a tina. (Matthai 24:1-2)

BAWIPA Jesu lawng ana thui opsoh angla te kah tempul te Room ralkaapthli lawng AD 70 vengah biit a phee. Te tila aphee na kawng te Paten kah ngaihna ni ti te aka ming nawh Israel caathli lawng AD 135 vengah tempul sak kop hamla kamthlah u van de, manthui unawh. Sa u thai rop nawh. Te kah tempul hyn teah musalimthli lawng amami kah tempul asak upon dawngah Israel caathli lawng tempul sak kop thai tlaih na nawh hamla Pathen lawng aka theen kok raltong te a khy pe u pon.Te kah tempul hyn te musalimthli nawh tih atlo thli tengah pe mai kawi nih, Israel caathli lawng tangkaa on alai vetih tempul asak u kop ngaikhok ai.

Tihin Israel caathli lawng awl puila a thangthui natah tempul sak kop tih huih thluutnathli on Pathen te bawk kop ham la ni. Tethli lawng rungrah kou paang on thangthui u mai ca khaw apoi oop ni. Pathen lawng a zaak pe tlaih monih. Meti tiah a muithlip khuiah bawkna ty boih pon. Tempul tang khuiah bawkna ty a pha pon. Tede Israel caathli lawng teang kawngthli te aming u nawh dawgah caalla kawthee ham awm. Tethli kah aming na nawh lawng Pathen kaw thaw pe thai manawh. A mami kah sung deuhna la ni a awm khong.

Amuithlip aka vaithli

Israel caathli lawng tempul sa thai u kop nawh de catah, Roman Catholic (RC)thli lawng atah dilai pumah tempul he a sak u. Te kah tempul khuiah aciim hynthli te a hoop u tih thlaang awmthot mailaithli te kun hamla a khang u. A mami kah sengbawithli byng ni a kun thai.Te thli kah sengbawithli lawng Israelthli kah khawsoihthli angla khawawk dungthli te abyn bai u. Khawsoihthli angla bi a bi u. Hethli khaw Pathen kah kamthlahnathli te ming u nawh Jesu Kri rang on a tak tangla a tyng sak pon ti te a ming u nawh dawngah a muithlip ti avai khaak u hun la awm. Khawsoihthli himbaai im khui la a kun u vengah thlangpingthli awl myh thyp la a awm u ang la, Roman Catholic(RC) thli khaw pum im khuiah awl myh la sap awm u.

Amuithlip khaw hu nawh atak khaw hu nawh

Israel caathli lawng a muithlip te sai kop hamla a ngaipaau u li vengah, Roman Catholic(RC) thli lawng a muithlip ang la hyn rookah a sai u ti te m’ming u pon.Te de a mithlip khaw hu nawh tih a tak tang khaw aka hu nawh thlaangbol bro nawh la awm.Tethli tiimah Protestant khatsutthli khaw thum u. Protestant thli he tah Roman Catholic(RC) myhla a tlo khri ca thlangbolthli he ni.

Protestant thlangbolthli khatsutthli lawng a muithlip te a ming u nawh dawngah muiraawl(A tuh) vai ham khaw ming u nawh. Teangthli te Israel caathli kah a phung a laam ni ti la apok u dawngah vai hamla khaw ming u nawh. Pum imthli te asak u tih aciimna hyn khaw awm nawh, Thlaang boih pulpit sawla lui tih phung a thui u, laa a sak u, lym haangna ang la, mah ngaihna ang la a hawna u. Te dawngah Protestant thli kah pum im he poi saina hyn angla rymcangaung la awm popa.

Protestantthli lawng a muithlip kawng a ming u nawh dawngah, a tak tang te khaw ming u heet nawh. Te dawngah Pathen te mah ngaihna angla a bawk u. Baibul he khaw awlkhyh thai byng he awl puila akhyh u tih awlkhyh rym aka hawnathli te a husit u. Awl khyh rym he kaimi on n’tu khaw seng nawh Kaimi tah awlkhyh thai saan kah thlangbol ni ti u.

Pastorthli te khaw khawsoihthli tila a pok u. Awmngaih peek on moibo theen sainathli he huih thluut thaihu nawnthli tila apok u. Jesu Khri te thlawnkung la tah a dou kaa uvan rung de Khri kah a thaihu saithli te ming u nawh.Te dawngah Vaan ram phana ham tah mah kah moibo theen sainathli on doudan, peeknathli dawngah hangdang u.Te de mahkah votnathli on sop nawhnathli te ahuh veng atah Vaan kapha kheng ai tila ngaikhykna te khyh u thai tlaih nawh.

Diklai hanah huih thuutnathli on Pathen bawknathli lawng he,aka bawkthlaangthli kah thinkaw lungbui te khyk tisak thai nawh. Babul khuiah; Tahe vengkah thaihu thuinytna ham la te thaihu te awm, thaihu nawn on luciik sainathli lawng Pathen aka bawk thlaangthli kah thinkaw ciim sak nawh tite a tyng sak. (Hebrai 9:9). mah kah thinkaw ciim sak nawh te atyng sak tila a thuingaigna tah, lungbui hyp ciim sak nawh a thuingaihna ni.Te dawngah Pathen bawk vengah khaw lungbui ciim thai nawh. Vaan ram phaa ham on pha nawh ham khaw maapraa. Thawlh taraa cekna kalawng loihna khaw ming nawh. Te dawngah Pathen bawk ham la khaw thaathlyy nawh. A phung van mailai la, nawh atah thlaangthli abawk utih ni a bawk ukaa van mailai.

Kanan (Math) tawh

Kanan pakhat tuat sih ti vengah thlop thum la bol ula awm.dootna, tuat daan, a phi tila bol la awm. Lahma la dootna te a caihla ming ciim dengah ni n’tuat thai hun ai. Tuat daan a song dengah ni a phi song te n’dang ai ti te thlaang boih lawng m’ming.

Israel caathli lawng kanan tah a tuat u van ngon de catah a phi dang u thai nawh. A phi a dang u myh la a tuat u khing dawngah a tuat u pangthym vengah a tong sak u vik pon.Te dawngah a ngaai khyk ti u nawh tih, tuat kop ham la thaa ahyyr u. Tede a can dang tlaih nawh pon.Thui ngaihna tah, Israel caathli kah tempul khuiah Pathen bawkna te a muithlip la awm tih,a tak tang te a ming u nawh dawngah huih thluutna on bawk kop hamla angaih u. N’tahe to te tih angla sai kop hamla te caalla a ngai yyp u. Tede mezoh tola ngai yyp u cakhaw Pathen lawngah acan pe tlaih nawh pon.

Tawnghaa Hosea lawng a thut,a sopna ty la awm. Israel thlaangthli lawng sengpahrang on bawi awm myhla luciik sai myhla nawh atah lungtou ciimthli myhla khawsoih khaw awk on muirawl myhla khawhin san awm u ai. (Hosea 3:4)Tila a thui. Israel caathli AD 70 ka lawng tihin to kum 2000 thlai huih thluut myhla awm u pon. Muirawl khaw bawk u nawh tih dungzan Pathen tengah khaw huih thluut u thai tlaih nawh.

Israel caathli kanan tuat cong u thai nawh de caatah, Roman Cotholic (RC)thli lawng khaw tethli angla aka bot thai nawh kanan te a tuat phaat u. Roman Catholicthli lawng Israel caathli angla huih thluut u nawh de caatah huhsakna mailai la ni a sai u mai. Tethli kah seng bawi lawng khawsoih kah bynbaai angla te a bynbaai van.

Te tila Israel caathli on Roman Cotholicthli lawng kanan tuat a cong thai nawh lii vengah, dootna khaw ming nawh, tuat dan khaw thoom nawh, tuat khaw tuat myhla a phi hawng aka dang thlaangthli phou u.Te thli tetah Protestantthli ni. Protestantthli lawng a muithlip khaw hu u nawh, a tak tang te khaw hu u nawh. Te de a phi aka dangthli la awm u. Me tila a phi a dang na u khaw mingciim u nawh.

Protestantthli lawng Israel khawsoihthli te khaw oot u halveng nawh, (Tede n’tahe hangah khawawk dungthli te a byn baai u plyyp van pon. Pathen bi bii thlaangthli lawng khawawk dungthli a bynbaai u atah ong caathli bobih lawng khaw, baai hamla awm van. Meti tiah ong caathl boih he khawsoihthli la awm u. (1 PETER 2:9))Pum im khuiah khaw rumcangawngla poi sai diik u popa. Roman Catholicthli bal tah pum im khiah awlmyhla sap awm u. Israel Khawsoihthli aciim hynla a kun u vengah thlaangpingthli adau bemah awlmyhla sap a awm u te a oot u.

Cangna 8 dootnathli

1.Israel caathli Kri adyk cong tempul khiah kum mezoh phaat ana bawk u hun?
………………………………………………………………………
2.Tempul phee la a awm ham koi te a uthli tengah ana thui pe opsoh?
…………………………………………………………………………………………………………
3.Tempul hynah N’tu im a sak u?………………………………………………………………………………………
4.Israel thlaangthli kah awlpui kok a kamthlahna te n’tu?……………………………………………………
5.A u thli lawng amuithlip te a oot u?Me tila asa u?……………………………………………………………
6.A muithlip khaw aka ming nawhthli te a uthli?………………………………………………………………..
7.N’tu dawngah Catholic pum im ah awlmyhla sap a awm u tih,Protestangthli kah pum imah rumcangawngla a awm u?…………………………………………………………………………………………….
8.Diklai haan kah huih thluutnathli lawng huih aka thluut kah lungbui te a ciim sak aw?
…………………………………………………………………………………………………………
9.Kana acong to la aka tuat thai nawhthli te a u ta angthli?A phi a dang u thai aw?
…………………………………………………………………………………………………………
10.Kana tuat thui ngahna te n’tu?……………………………………………………………………………………
11.Israel thlaangthli metila a awmna u ai tite tawnghaa Hosea lawng metila awl a pawng pe?
…………………………………………………………………………………………………………
12.A meang thlaangbolthli kana phat atuat u?a cong u thai aw?
…………………………………………………………………………………………………………
13.N’tu dawngah Roman Cotholic sengbawngthli lawng khawawk dung te a baai u?
………………………………………………………………………………………………………
14.Kanan tuat myhla a phi aka dangthli te meang thlaangbolthli?
…………………………………………………………………………………………………………
15.N’tu dawngah Protestant Pathen bi bi kungthli lawng khawawk dung he ana baai uvan kai?
………………………………………………………………………………………………………

.

Cangna 9
Aka bou ngaai khawsoih

Thlanghing khawsoih kawng te m’ming u pon. Tethli te tah a muithlip la awm tih sopbir thai la awm nawh. N’taheah aka bou ngaai khawsoih kawng he ruuihiim u lah sih.

Mami kah khawsoih Jesu Khri

Khri a dyk vengah a muithlip khuiah bawkna ty bot pon.Tempul phee la a awm cong kalawng tah khawsoih khaw thaw leng u pon. Aaron kah caathli te khawsoih la awm u tlaih nawh tith, JUDA thlang phun khui kalawng BAWIPA Jesu amah he khawsoih la awm pon. Te kah akaawnglamthli te Hebrai cabu khuiah huh thaila awm.

Aaron thlangphun khawsoih

Khawsoih he thlanghing kawngaih nawh tih Pathen amah lawng a tyk na rang on ah ni ti te m’ming u pon. Thlanghing khawsoih kawngthli te Ir piece or lawng he tila NIA.

A saw kah Baibul caa lawng athui angla thlanghing khawsoihthli tah a thaa hong tih athaa khaw bot thai. Meti tiah tethli tah thlaanghing taksaa la awm u tih thawlhca la a awm u van dawngah amami hamla thawlh thaihu luciik nawnna te huih thluut ham la ango.Te dawngah thlaangthli kah a thawlhpalhna thli sawah khaw, khawdawp a ngaai pe thai.Tethli tah te tila athaa zawk u mai cakhaw tethli kah khawsoih bi te tah a u lawngah khaw rawt pe thai la awm nawh. Meti tiah Jesu Khri khawsoih la a awmna paihyn tyngsakna la a awm dawngah ni.

Pathen lawng a pawm sang

Jesu Khri lawng khawsoih bi bii te amah on amah pe u tih pawmsaang u nawh ti te Baibul lawng he tila a thtut. Te dawngah Kri khaw khawsoih bawikok la a awmna dawngah thangpawmna te amah hamla lou nawh. Tede Pathen lawng a tengah, Nang tah ka capa la na awm; Tihin ah na Pa la ka awm pon a tina. (Hebrai 5:5)Nang tah ka capa la na awm; Tihin ka lawng na Pa la ka awm n’tina. (Saam 2:7). Ti la aka ti kung tah dungzaan Pathen a mah ni. Te dawngah Khri te dungzaan Pathen a mah ro ro lawng khawsoih bawi la a thangpawm la awm.

Melkhizedek angla

Aaron cadillthli lawng khawsoih bi te rou la po ana pang u. Te de Khri tah khawsoih bawi bi te rou la a pang monih. Caciim lawng metila athui ti atah, Hyn atlo ah, Nang tah Melkhizedek angla dungzaan khawsoihla na awm ti la a thui bal. (Hebrai 5:6)Te kah caciim a ti te tah; (saam 110:4) kah la awm tih he tila athui. BAWIPA lawng awl a taap pon dawngah thaw kop tlaih ma nawh; Melkhizsdek angla nang tah dungzaan khawsoih la na awm ti. Te dawngah Khri he tah rou pang na on nawh tih Pathen amah kah awl taap na rang onah ni khawsoih bi he a pang.

Melkhizedek he a u

Melkizedek he tah Abraham te aka dou tih zoutheenna aka pee thlaang te ni. Melkhizedek on tuh kai tih Baibul carym khuiah he tila byng ni a tyng sak. Te vengah Salem sengpahrang Melkhizzedek lawngah takaawi on misur tui te avan khyn. A hih te tah sawsaang kok Pathen kah khawsoih la awm, a hih lawng abram te zoutheenna a peek tih; Sawsaang kok Pathen Vaan on Diklai syyn kung lawng Abram tah zoutheenna pe hawn seh. Na kut dawngah na raalthli aka pe kung sawsaang kok Pathen tah thangtheenna awm zozah seh a tina. Te vengah Abram lawng thaihu soprep khui kah paha pakhat te a hih tengah a peek. (Genesis 14:18-20).

Lot a awmna Sodom khawpui te raalthli lawng a tuk tih baat a lawh pe u.Te tiim teah Lot khaw thuum van.Te vengah Lot kah cakaw la aka awm Abraham lawng a thlaangcolh thlaang 318 on a thlaak tih, raal kut khui kalawng Lot on a thaihuthli boih te kop a thlot pe tih kop a mel u vengah Salem sengpahrang Melkhizedek lawng Abram te a dou.Te vengah Abraham lawng Salem sengpahrang tengah paha pakhat te a nawn. Melkhizedek lawng khaw Abraham te zoutheenna a peek.

Te kah Salem sengpahrang kawng te Hebrai cabu khuiah he tila a thuicaih. Hekah Melkizedek he tahSalem sengpahrang la awm tih sawsaang kok Pathen kah khawsoih la awm. Ahih lawng sengparangthli a taa tih aka mel Abraham te a hum vengah zoutheenna a peek. Abraham lawng ahih tengah paha ah pakhat a peek. Lamhacyk kah ahih kah ming thuinagihna tah; Dongna sengpahrang a mingna, tecongah Ropna sengpahrang; tila thuingaihna; Salem sengpahrang a mingna bal. Ama nu on ana pa awm nawh, a huui a kaw khaw khyh nawh tih hing abotna khaw khyh nawh. Pathen Capa angla dungzaan khawsoih la awm. (Hebrai 7:1-3)

Khri he khaw,Te kah Salem sengpahrang angla awm a ti ngaihna ni. Salem sengpahrang on Khri kah avai nahih tah, Aka dong sengpahrang rawi la awm hih. Ngaimawngna kah BAWI la awm hih. Khri he Thlanghing coongna atah ama Nu ana Pa akhyh ngon de, Atak tang atah ama Nu ana Pa rang on thlanghing la a coong monih. Salem sengpahrang khaw a ma Nu ana Pa awm nawh. A huui a kaw khaw khyh nawh tila athui. Pahih bawk la hing a botna awm hih nawh. Pahih bawk la dungzaan Pathen kah khawsoih rawi la awm hih.

Melkhizedek he bou ngaai

Melkhizedek he Aaron cadil khawsoihthli lak ah bou ngaai ti te he tila huh la awm. A hih te metih tola abou tite pok u lah; Pahaam Abraham lawng pateng khaw thlaang kah thaihu a rawt pe khui kalawng Paha pakhat te ana peek. Cangsakna awl lawng khawsoih la aka awm Levi cadilthli lawng thlaangthli tengah Paha pakhat cawi hamla a kyk, tekah thlaangthli te tah a miamanau nawn Abraham cadilthli van ni. Tekah thlaang te tah, Levi cadil la awm nawh de Abraham tengkah paha pakhat te a lawh tih awlkhyhna aka khyh Abraham te zoutheenna a peek. Upvotna khyh myh la aka ziit te aka bou ngaai lawng zoutheen a peek. Khat benah aka dyk thlaang lawng paha pakhat te a cawi, tede khatben bal atah, tekah aka hing thlaang lawng te ana cawi bal. Paha pakhat aka cawi Levi lawng Abraham rang on paha pakhat a peek, U lawngkhaw ti mai thai, mititiah Abraham lawng Melkhizedek a hum vengah Levi tah ana pa haam kah pumkhuiah ni a awm hyn. (Hebrai 7:4-10)

A saw kah baibul catlaang lawng a thui angla Melkhizedek he Abraham lakah bou ngaai tila athui. Metitiah aka bou lawng aka ziit te zoutheenna peekla awm. Abraham te Melkhizedek lawng zoutheenna a peek dawngah, Melkhizedek he Abraham lakah bou ngaai.Tecongah Melkhizedek he Levi thlangphun lakah khaw bou ngaai. Levi cdilthli he amah kah amiamanau teng kalawng ni paha pakhat te a dang u.Tede Levi khaw tiseh Abraham teng kalawng patong, Melkhizedek teng paha pakhat te a peek tila athui. Te dawngah Melkhizedek he Levi lakah khaw bou ngaai.

Khawsoih Jesu Khri hawna on

Israel thlaangthli he khawsoih rang on patong, Pathen tengah huih thluut thaihu nawnnathli ana sai u. Aaron cadil khawsoihthli kah huihthluutna te a yp pangna atah, tethli lakah aka bou ngaai Melkhizedek angla khawsoih Jesu rang on huih thluutna he theen ngaai bet. Hebrai cathut kung lawng he tila a thui. Te dawngah amah rang on Pathen tengah aka law thlaangthli boih te a thlawn thai; metitiah tethli hamla renna bih pe hamla ahih tah awm popa. (Hebrai 7:25)

Tebyng nawh tih khawsoih Jesu Khri he thawlhna a khyh nawh dawngah theen ngaai ti te he tila huhla awm. Tetila aka awm khawsoih bawi kok lawng ni mami kah ngona te a sop sak thai, aka ciim cawtbouh aka kap nawh, aka caih, thlangthawlh tiim ka lawng aka hoop u tih vaan sawla aka pawmsaang u thlaang lawng ni ng’ngona te a sop sak thai. Atlo khawsoih bawikokthli angla ahih lawng amah ham on a thlaangthli hamla hin rookah huihthluutna te sai hamla ngo nawh. Tethli kah thawlna dawngah vai at akhok kongla amah on amah huihthluutna a cong pon. Cangssakna awlpeek lawngah thaa aka raa nawh thlanghing te khawsoih bawikokla a cak sak; tede cangsakna awlpeek awl congah aka law awltaapna lawng Capa te a cak sak dawngah ahih tah dungzaan to aka sopla awm. (Hebrai 7:26-28)
Kaimi lawng ka thuingaihna tah heni.Sawsaangkok ngawlhcon bantang benah aka ngawl, khawsoih bawikok te mami lawng ng’khyh u, ahih tah hyn ciim,thlanghing kah sai myhla BAWIPA lawng a sai himbaai im tang khuiah bi aka bi la awm. (Hebrai 8:1-2)

Tetih angla khawsoih te Pathen lawng mami ham avanbolrai pon. Pathen amah lawng a tyk khawsoih onah amah te m’bawk kawi nih Pathen lawng van hoot ro ro manawh.Tedawngah nawh aw; Jesu lawng kai tah lawngpui on awltak on hingna la ka awm. Kai nawh atah u khaw Pa teng cet thai ma nawh. (Johan 14:6) tila athui laawt.

Miamanau khawsoih Jesu Khri te ypna myh la Pathen kohbawkna he a hawnghii mai ni.

Cangna 9 dootnathli

1.Mami kah khawsoih bawi te a u?…………………………………………………………………………………..
2.Metyk vengah Aaron cadil khawsoih bi a bot ? ………………………………………………………………
3.Khri he a u lawngah khawsoih bi la a tyk?………………………… metila atykna?…………………..
4.Khi he …………………………. Ang khawsoih la awm.
5.Melkhizedek he a u taang? ………………………………………………………………………
6…………. Lawng ……………… te paha pakhat a peek tih………………… Lawng ………………………… te zoutheenna a peek.
7.Melkhizedek on Abraham khuiah a u aka bou bet?………………………………………………………….
8.Melkhizedek he ……………………………… thlangphun lak akhaw bou ngaai.
9.KHawsoih Jesu Khri he Levi thlangphun khawsoih lakah ………………. Ngaai.
10.Khawsoih Jesu Khi he ng;ypna kawi nih Pathen lawng ng’hoot thai ai aw?……………………….

.

Cangna 10
Aka theen ngaai luciik

Genesis ka lawng tawng u tih Jesu Khri saan tola ramsaathli te huih thluut thaihu nawnna on luciik la ana hawna u. Takawi vaai, takawi aphun phuthli te khaw a nawn u. Tede teangthli te huh sakna a muithlip la awm tih Pathen kah akaw te khyk ti sak thai nawh dawngah caciim lawng hetila a thui.

Tedawngah Kri lawng diklai dawng a law vengah; Luciik on thaihu nawn te nang lawng na ngo nawh, tede kai hamla na rokbah sut pum teni. Huihthluut nawnna on thawlh nawnnathli dawngah na kaw hoo nawh.Te vengah kai lawng,Kai heah ka awm kai kawng heni cazaawl dawngah ana thut-Aw Pathen na kawngaih sai hamla ka law pon;tila a thui. Lamha cykah; Luciik saina on thaihu nawnnathli, huihthluutna on thawlh thaihu nawnnathli te na ngaih nawh tih, teangthli dawngah na kaw hoo nawh tila athui.(Hebrai 10:5-8)

Pathen lawng N’tu dawngah Khri hamla pum taksa te a rokbah pe ti atah, a hih kah pum te luciik la hawna ham angaih dawngah ni.Khri he Vaan dawngah a awm vengah muithlaa la awm tih,luciikla cong thai nawh. Metitiah muithlaa tah dyk thai nawh. Te dawngah huih thluutna luciikla a haw thai naham Pa Pathen lawng pumsaa te a rokbah pela awm. Te byng nawh tih thlanghing zyngla dyk hamla a awm dawngah, thlanghing angla pumsaa te sai pela awm. Caciim lawng- Te kah kawngaihna rang on vai at a khok kongla thlaang boih ham Jesu Khri pum bulna luciik la saina rang on mami boih tah n’ciim u pon. (Hebrai 10:10).

Pathen lawng huh sakna muithlip la aka awm ramsaa on huih thluutna thaihu nawn, luciik nawnthli te akaw khyk ati pe sak nawh dawngah, amah capa Jesu Khri hamla pumsaa te a rokbah pe. N’tu hamla pumsaa te a sai pe? Luciik ham la ni.Te tila luciikla a awmna ham Pa Pathen lawng a capa te diklai syn la a awm thlang vengah ni tyk opsoh la la awm pon ti te Peter lawng he tila a thut. Ahih tetah diklai syn la a awm thlan vengah ni tyk opsoh la a awm pon, tede aty abot veng dengah nangmi ham la va phou. (1 Peter 1:20)

Te dawngah Pathen tengla aka cet lawng, huih thluut thaihu nawnna ham, Jesu Khri te khyn myh la, moibo theen sainathli ,awmngaih peek,thangthui thlacamna,dungvongna,lungnathli te Pathen tengla khyn pe mai kawi nih, Pathen mikhuhah teang thaihuthli te tuuileh kap himbaai paawn angla ti tih, Kain angla Pathen kah hootna teni n’daawng ai. Tede Pathen a mah kah rokbah la aka awm Jesu te luciik la ng’khyn pe kawi nih Pathen kaw n;taawng vetih ahih kah luciik nawn te khaw a dou pe ai.

Te congah caciim lawng- Heah opsohla aka awm thaihu theenthli kah khawsoih bawikok la Kri te a law vengah, thlanghing kut on sai nawh, thaihu syn tiimah aka thum nawh aka bou ngaai on aka sop ngaai himbaai im khuila te cet. Me-e on vaitaw ca thi on a kun monih; amah thi on hynciim kok te thlaang boih hamla vaai byng kuun tih dungzaan thlawnna te a van dang. Me-e on vaitawtal thi on vaitaw ca kah a thlawi te tymtahna ben ah aka ciim nawh thlaangthli adau benah ciimna hamla a sawah a heh thil. Tih atah caawtbauh aka kap nawh tih dungzaan muithlaa rang on Pathen tengah amah on amah aka nawn u Khri thi tare lawng metih tola mami dykna la aka maawt kung mami kah thin kaw mingnathli he aka hing Pathen bi m’bi thaina ham avan ciim sak tare ai te. He dawngah Khri tah paipi thai laipai la awm, a khy thlaangthli lawng dungzaan rou awlkhyhna a pangna u thai on-lamha kah paipii huiah aka thawlh thlaangthli tlang tih loih sak ham la ahih tah dyk pon. (Hebrai 9:11-15)

A saw kah Baibul catlaang lawng athui angla Khri he, he diklai himbaai imah nawh tih Vaan himbaai im tang tang khuiah a mah ro ro he khawsoih la awm tih vaitaw on Me-e thi on nawh tih amah kah a thi on a ciim kok hyn khuila te vai at akhok kongla kuun tila athui. N’tu dawngah vai at a khok kongla a kuun ti atah kuun kop ham la a ngo thlaih nawh pon dawng ah ni.

Carym saan vengah,thlang dyk a ka nen thlaang te a ciim nawh dawngah vaitaw ca kah a thlaawi on a silh u. (Number 19) Tede N’tahe caawtbauh aka kap nawh tih dungzaan muithla rang on Pathen tengah amah on amah aka nawn u Khri thi tare lawng metih to la mami dykna la aka maawt kung mami kah thinkaw mingnathli te aka hing Pathen bi m’bi thaina ham avan ciim sak tare ai te” (Hebrai 9:14) ti la a thui. Khri kah huih thuutna lawng ongcathli kah thinkaw lungbui te a ciimcaih sak thai.Te dawngah Jesu Khri, a mah on a mah luciik la a nawn u he, zaan veng ramsaathli nawnna lakah theen ngaai.

Cangna 10 dootnathli

1.Diklai syn cyk ka lawng meang thaihuthli a nawn u?……………………………………………………..
2.Teang luciik on thaihu nawnthli te tah ……………………………………………………a ming na .
3.Pathen lawng N;tudawngah Khri ham pumsaa te a bolrai peh?
………………………………………………………………………………………………………
4.Pathenn lawng Capa te metyk veng ka lawng luciik la a tyhk opsoh pon?…………………………
5. Khri rangoon Pathen tengla n’ceh atah Pathen lawng N’dou ai aw?………………………….6.A rym veng kah luciik on N’tahe ka luciik a me aka theen ngaai?……………………………………
7.Carym saan vengah thlangdyk aka nen te n’tu onah a silh ciim sak u?…………………………….
8.Khri kah huih thluut bulna lawng ongcaathli kah ………………………………. Te a ciim sak.

.

Cangna (11)
Huih thluutnathli

Israel thlangphunthli kah huih thuut thaihu nawnna a sai u thli he a mami pok ngaih ah a sai u monih. Dungzaan Pathen amah lawng a yn heet angla ni huih thluutnathli he a sai u.Huih thluut thaihu nawn ming khaw a phun phun awm.Te kah huih thluut thaihu nawnna kawngthli te a coong thai khui la rui hiim u lah sih.

(1)Huih thluut thaihu nawn hai on nawnna (Burnt offering)

BAWIPA lawng Mousi te a khy tih tunna himbaai im ka lawng awl a thui pe. A tengah, Israel thlaangthli tengah he tila awl thui peh; nangmi lawng BAWIPA tengah thaihu nawn ham koi navan khyn u atah, tuu nawh atah vaitaw te nawn hamla van khyn uh. Huih la thluut ham koi thaihu te tuu atah, caawtbauh aka kap nawh tuu atalca te nawn hamla awm. BAWIPA haaiah dou thai koi la a awm thaina ham tunna himbaai imkhui kuunna thawhkaa ah peek hamla awm. Aka nawn kung lawng huih thluut nawn hamkoi kah lu dawngah a kut te a tlong vetih, te atah ahih zyngah bulna ham a thaihu te dou pela awm ai. BAWIPA haaiah vaitaw talca te a ngawn congah Aaron capathli khawsoihthli lawng a thi te avan khyn u vetih tunna himbaai im kuunna thawhkaa kah bawkthang dawngah a heh u ai. Huih thluut hamkoi te a phaw athlaih u congah pet pet sah hamla awm. Khawsoih Aaron capathli lawng bawkthang dawngah thing te a toih u ai. Te congah Aaron capathli khawsoihthli lawng te kah meh pet pet a tlok u te, a lu on a thau on haih bawkthang dawngah hai dawngah a phuum u ai. A kawtak on a khawthli te tui on a silh u congah khasoih lawng teangthli te bawkthang dawngah boih a phuum ai. He tah huih thluut thaihu nawn, hai on nawnna, BAWIPA aka awmngaih sak bawtui la awm. (Levitikas 1:1-9).

He kah huih thluutnathli he Mousi lawng a mah pokna, ngaihna angla asai mo nih. Pathen a mah ro lawng himbaai im khui kalawng athui awl la awm. Te dawngah Pathen amah kah rokbah thaihu sai ni.

Ramsaathli te khaw aka maawng ramsaa, vaitaw, tuu, Me-ethli te ni a hawna ai. mah ngaih pawng kah ramsaa, aka lyng ramsaathli te hawna thai paraap nawh. Heangthli he bawkna cangsakna awlthli la awm.

Vaitaw te huih thluut thaihu nawn hai on nawnna la
Nawn ham na ngaih atah

Huih kah a ming; huih thluut taihu nawn hai on nawnna a mingna. Hekah hai on huih thluut thaihu nawn he baibul khuiah huh taituu la awm. Hai on huih thluut thaihu nawn he thawlh thaihu nawnna nawh tih, nawn ngaikhok ai ti ngaihna nawh ni. nawn ham nangaih atah tila athui dawngah, nawn ham aka ngaihthli lawng nawn thai la awm.

Caawtbauh aka kap nawh a tal te na khyn vetih

Huih thluut thaihu nawnna hamla a laa (zal) te hawna thaila awm nawh. te congah caawtbauh aka kap nawh ramsaa te ni nawn hamla a kyk. Israel cathli lawng akaciim caih nawh, caawtbauh aka kap ramsaathli Pathen tengla anawn u ti te Malakhi1:6-7 dawngah huh thaila awm.

Dungzaan Pathen kaw tawngna ham

Huih thluut thaihu n’nawn vangah, a phu a awmna ham Pathen kah kaw taawng ham ango.Thuina maiah; kamzin te buhca la ng’khu atah kamzin kaaw khyk atina ham,kamzin kah angaih caakaawk te thawng pe ham ango.Tedengah ni kamzin kaw khyk ati ai. Im kung lawng amah kah angaih te thaawng heet tih amah lawng acaak akcak mai sui de, kamzin lawng acaak thai nawh atah, kamzin hamla n’tu a phu aka awm ai?Te tih van angla, Pathen tengla huih thluut thaihu n’nawn kaa van de, Pathen kaw a taawng nawh atah n’tu aphu aka awm. N’tu la khaw aphu awm nawh.

N’tahe hang Khri caa akuum ngai lawng Pathen te a bawk u van ngon de, Pathen kah kawngaih te ming u nawh, ming ngaihnna lungbui khaw khyh u nawh. Mah lungbui khyk ati atah khok mai pon. Pathen kaaw khyk ti aw, ti nawh aw ti khaw n’tu la sak u nawh. mah on mah kaaw khyk ti na ham byng ni a pok u.Te dawngah Pathen kaw taawng u thai nawh. Te byng khok nawh tih Pathen kaaw on taawng u aw,taawng u nawh aw ti te awlpui la pok u nawh tih, thlangbol khuiah a cingcui u mak atah khok mai pon ti u.

Tunna himbaai im khui kuunna thawhka ah nawn ham

Huih thluut thaihu nawnthli he hyn rookah nawn thai praap nawh. Himbaai im vawng khui, huih thluutna bawkthang tengah ni nawn thai la a awm. Te hyn te thlangping tunna himbaai im khui kuunna thawhka a mingna. He khaw cangsakna awl la awm.

Aka nawn kung lawng vaitaw kah Lu dawngah kut te a thlong vetih

Vaitaw kah lu sawah kut tlongna he, vaitaw zouthteen peekna nawh ni. He kah vaitaw tah kai kah zyng a ka thoi, kai zyngla dyk ti ngaihna ni.

A hih kah a thawlh, khawdawp ngaaina ham a dou a i

Hai on huih thluutna he thawlh thaihu nawnna nawh ni.Te de thlanghing he thawlh ca la a awm dawngah ahih kah a thawlhna khawdawp ngaaina ham; Tila a ti ngaihna la awm. Thawlh thaihu nawnna ham la atah, Nawn hamla awm ngaikhok ai. N’tahe kah he tah nawn ham aka ngaih lawng byng ni nawn ham la.

Dungzaan Pathen haai ah tekah vaitaw te ngawn congah

Vaitaw te a hingsailap la nawn thaila awm nawh. Pathen haaiah ngawn hamla ango. A dyk congah ni hai on huih thluut ham la a awm . Aaron capathli, khawsoihthli lawng a thi te avan khyn u vetih tunna himbaai im kuunna thawhka ka bawkthang dawngah a heh u ai.

Hai on huih thluut thaihu nawn kah thi te himbaai im khuila a khyn monih, himbaai im kuunna thawhka tengah aka awm bawkthang tengvaai ah khawsoihthli lawng aheh u.Te kah bawkthang te tah; Thinglam huh sak na ni.

Huih thluut thaihu aka nawn kung lawng ramsa kah a phaw te a thlaih vetih pet pet a sah ai

Huih thluut thaihu aka nawn kung lawng vaitaw kah a phaaw te a thlaih vetih, a nganthli te pet pet a sah ai. Hai on nawn hamla de catah alawng im, asong la sah ham la awm. Kawsoih Aaron kah capathli lawng bawkthang dawngah thing te a toih u ai. Te congah Aaron capa khawsoihthli lawng te kah meh pet pet a tlok u te, a lu on a thau on haih bawkthang dawng kah hai dawngah a phuum u ai. A kaw tak on a khawthli te tui on a silh u congah khawsoih lawng teangthli te bawkthang dawngah boih a phuum ai. Hetah huih thluut thaihu nawn, hai on nawnna, BAWIPA aka awmngaih sak bawtui la awm. (Levitikas 1:7-9)

Aka nawn kung lawng a sah tangte vaitaw nganthli te khawsoih lawng bawkthang dawng kah hai dawngah a phuum ai. Vaitaw kah a lu, a khawthli on a kawtak boih te hai dawngah a phuum u ai. Aka nawn kung lawng caak ham koi khat khaw awm nawh. Vaitaw a pum boih te dungzaan Pathen hamla ni. Huih ming te khaw huih thluut thaihu nawn hai on nawn, aming na.

Hai on nawnna BAWIPA aka awmngaih sak bawtui la awm. (Levitikas 1:9)

Huih thluut thaihu nawn hai on nawnna he tah Pathen haaiah bawitui na la awm. Thlanghing he Pathen haaiah rawngnum la ng’awm. Ka thawlh ngaunathli he rawngnum tih a tuileh kap sut.(Saam 38:5).Tila saam cathut kung lawng a thut.Thlanghing hi a baw n’rim tih hin rook tui thluk ango popa. Muithlaa benah khaw Pathen haaiah rawngnumla ng’awm.

Pathen haaiah rawngnumla ng’awm ti he tah Pathen haaiah mikhaai n’dang nawh ti ngaihna ni. Thlaang boih lawng thawlh tih Pathen kah bawilenna pang uthai tlaih nawh. (Room 3:23).Tila Paul lawng a thut. Thlanghing he Pathen haaiah rawngnumla ng”awm tih mikhaai n’dang tlaih nawh. Pathen haaiah mikhaai n’dang tlaih nawh pon atah Pathen tengla te bet phaa u thai la ng’awm tlaih nawh.Te tila pathen teng betphaa thai tlaih nawh atah n’tu zoutheenna khaw n’ dang tlaih manawh.

Meang thaihu n’nawn ai

Israel cathli lawng Pathen haaiah baw a uul u (bawi tui) naham, huih thluut thaihu nawn hai on nawnna te a nawn u.Te atah mami ta, Pathen haaiah n’tu thaihu n’nawn u van lah ai. Moibo theen saina, paha pakhat on awmngaih peek, Pathen benah tlungmuna, thlaang bawmceemna, khawdeng harahthli bawmceemna, thangthuinathli, caakzehna, baibul teenathli on bawtui la ng awm thai ai aw? Pathen haaiah bawtui la ng’awm nawh atah n’tu khat caa khaw n’dang manawh. Bawi tengla bawmna khat haa bih ham n’ngaih vengah mikhaai dangna ham titih kutdou khyn pe ham ango.Tekah kut dou te bawi kah angaih te ni na khyn pe hamla a awm. Bawi lawng nang te m’ming nawh dawngah kutdou on mikhaai nasai la awm. te dawngah bawi kah kaw taawngna ham ahih kah angaih te na khyn pe ham ango. Bawi kah angaih kaming nawhah n’ti thai nawh. aka ming te doot tih angaih te khyn pe ah ni bawi kah akaw n’taawng vetih na ngo ngaihna te ahih teng ka lawng na dang thai ai.

Huih thluut thaihu nawn cong pon

Israel thlaangthli kah huih thluut thaihu on luciik nawnna thli he huh sakna(amuithlip) ni. Pathen lungbui khuiah thlanghing hamla a kamthlahna awm. Te kah kamthlahna te tah Capa Jesu Khri te he diklai la rum sak tih, huih thluut thaihu nawn hai on nawn ham la ni. Caciim khuiah, Te dawngah Khri lawng diklai dawng a law vengah,Luciik on thaihu nawn te nang lawng na ngo nawh,tede kai hamla na rokbah sut pun teni. Huih thluut nawnna on thawlh nawnnathli dawngah na kaw hoo nawh. Te vengah kai lawng, Kai heah ka awm kai kawng heni cazaawl dawngah na thut- Aw Pathen, nakawngaih sai hamla ka law pon ti la a thui. (Hebrai 10:5-7)

He zaawn heah;Jesu Khri lawng, huih thluut thaihu nawn hai on nawnna on thawlh thaihu nawnna luciik te ango tlaih nawh vengah, aw Pathen nakawngaih sai hamla ka law pon; Tila a thui veng heah, Jesu Khri amah he huih thluut thaihu nawnna on thawlh thaihu nawnna luciik hamla diklai la avarumna te ni a thui ngaih na. N’tu dawngah Pathen lawng Israel thlaangthli kah huih thluut thaihu nawn hai on nawnna on thawlh thaihu nawnna luciikthli te a kaw khyk a ti sak tlaih nawh ti atah,Tethli kah thaihu nawn sainathli boih te a muithlip (huh sakna) la ni a awm. Pathen kah a cyk a mo a kamthlahna tang tang tah Capa te huih thluut thahihu nawnna ham on luciik la, Diklai a syn thlan ka lawng tyk opsoh tangte pon ni. Caciim lawng; A hih te tah diklai synla a awm thlan vengah ni tyk opsoh la a awm pon,tede a ty a bot veng dengah nangmi hamla va phou. (1 PIR 1:20) ti la a thui.Te dawngah Khri he luciik hamla Pathen lawng Diklai syn la a awm thlan ka lawng tyk opsoh tangte la awm pon.Saya Paul lawngah khaw he tila a thut. Khri lawng mami n’lungna tih mami hamla Pathen tengah bawtui huih thluut la a nawn u angla, nagmi khaw lungna on khaw sa u lah. (Efi 5:2). Paul lawng Khri he huih thluut thihu nawn hai on nawnna tila thui nawh de Pathen haaiah bawtui huih thluut la nawn u angla, tila a thui dawngah huih thluut thaihunawn hai on nawnna la awm. Kri lawng mami Pathen haaiah baw n’tuina ham la nawn u pon.Te dawngah mami lawng Khri kah huih thluut nawnna te dou tih n’tangna atah Pathen haaiah m’baw tui upon.Te tila a congna ham Pathen lawng Khri te mami hamla m’peek la awm. Israel caathli angla ramsaathli te nawn hamla ngo tlaih nawh. Khri he mami kah huih thluut thaihu nawn hai on nawnna tila dou ham dok mai ni.

Khri lawng mami te n’lungna dawngah a mah kah a pum te a van nawn pon.Tede thlaang a kuum ngaai lawng Khri kah huih thluut nawnna te zaaming u thai nawh tih mah kah sai thaina, moibo theen ham zaawmna, doudannathli dawngah hangdang u khaak hyn. Teang thaihu sai nathli on Pathen haaiah bawtui la ng’awm thai kawi nih Khri dilai la varum tih nawn u ham ngo nawh.Te dawngah Khri lawng a mah on a mah a nawn u te dou tih tangna ham dok mai ni.Teangthli boih te Pathen amah kah a kamthlahnathli boih ni. Pathen lawng Khri kah a nawnnathli te a dou pe pon.Tede thlanghing lawng zaaming nawh tih dou u nawh.Te dawngah Pathen haaiah a baw tui u nawh.

N’tu dawngah Pathen haaiah Baaw tui ham ango? Bawtui ti he mikhaai dawngna, Pathen kaw taawngna la awm. Pathen kah a kaw n’taawng nawh atah, Pathen teng ka lawng n’ tu khat caa khaw n’dang manawh.Te dawngah Khri a mah ro ro lawng he tila ti, Kai nawh atah u khaw Pa teng cet thai manawh. (Matthai 14:6).Te dawngah Pathen teng n’ceh veng Khri dawngah hangdang u hamla awm.

Thangthui thlacaam vengah khaw Jesu ming on ah thangthui ham a awm. Kai ming on na bih u boih boih te Pa lawng m’peek u badai.(Johan 15:16/16:23). Te dawngah Pathen teng n’thangthui veng Khri kah a ming hawna ham la awm.

Cangna 11 dootnathli

1.Huih thluut thaihu nawnthli he u lawng a sai sak?…………………………………………………………..
2.He kah huih thluut thaihu nawn ming he ……………………………………………… a mingna.
………………………………………………………………………………………………………
3.Huih thluut vengah a u kah kaaw taawng ham a ngo?……………………………………N’tahin hang Khricaathli lawng a u kah kawkhyk te a tlap u?………………………………………………………….
4.Thaihu nawnthli te me hyn ah nawn u?…………………………………………………………………..
5.Huih thluut thaihu nawn hai on nawnna he thawlh thaihu nawn hamla aw?……………………….
N’tu hamla a nawn? ……………………………………………………………………………………
6.Thlanghing he Pathen haaiah a baw tui aw?rawngnumla aw a awm?……………………………….
7.Israel caathli Pathen haaiah bawtuina ham ramsaathli te a nawn u.N’tahe mami ta n”tu n’nawn u ai? ………………………………………………………………
8.Israel caathli kah huih thluut thaihu nawnthli he ………………………………… Tih BAWIPA Jesu kah a nawn thaihu he ………………………………. La awm.
9.Nang Pathen haaiah baw na tui pon aw?………………………………………..Me tila na tui na?……
…………………………………………………………………………………………………………
10.N’tu dawngah Jesu Khri ming on thangthui thlacam ham ango?……………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………

.

Cangna 12
(2) Caang Nawnna

Thlaang lawng ah BAWIPA tengah caang nawn hamla a van khyn atah, a thaihu nawn te takaawi vaai aka theen la awm ai. Te dawngah situi te a syyp vetih, te sawah bawtui te a khyh congah Aaron capathli khawsoihthli tengla a khyn ai. Khawsoih lawng takaawi on situi te a kut dawngah abe la a lawh congah, bawtui daawi ham koithli khaw a lawh thil ai. Te congah mingpoona hamla te te bawkthang dawngah, hai on nawnna , BAWIPA hamla bawtui la a phuum ai. Te cong kah caang nawn aka coih te tah Aaron on a capathli hamla awm ai; he tah hai on BAWIPA tengah thaihu nawn khuiah aka ciim kok la awm. (Levitikas 2:1-3)

Caang nawnna ti he tah caakaawkthli thui ngaihna la awm. Caang nawnna dawngah thaihu phunthum thuum. Takaawi vaai, situi on bawtui a mah he hy he. Khawsoihthli lawng takaawi vaai kut banvaang, situi azaawl on bawtui aka awm saruui te bawkthang dawng kah hai dawngah a phuum ai. te thaihu tah Pathen haaiah bawtui huih thluut nawnna la awm. Thawlh thahu nawnna nawh ni.

Aka coih takaawi vaai on situthli te tah khawsoihthli hamla ni. Pathen lawng amah koo khui kalawng khawsoihthli hamla hoop pe la awm. Kawsoihthli he lou ton u nawh tih Pathen lawng a cawmcah. Israel cathli lawng a cawmcah mo nih.Te tih van angla n’tahe saan kah Pathen bi bii kungthli khaw ongcathli lawng cawmcah nawh tih Pathen a mah lawngah ni a cawmcah. Ongcaathli lawng Pathen bi bii kungthli a cawmcah tila na pok hau kawinih, tethli kah peekna, doudan nathli te, Pathen teng penawh tih Pathen bi bi kungthli teng peekla a awm dawngah, Pathen tengkalawng tu zoutheenna khaw dang manawh. Te dawngah thaihu doudan veng thlanghing tengah nawh tih Pathen ni kapeek tikah thinkaw on peek hamla awm.

Takaawi A Phun phun

Lungthu ling dawngah rawh hamkoi caang nawn te na khyn atah, te caang te takaawi vaai aka theen la awm ai.Tawl aka thum nawh takaawi situi on a pawm la awm ai. Nawh atah tawl aka thuum nawh vuafa situi on a thluk ai. Caang te thi am dawngah angeu tih a nawn atah, tawl aka tuum nawh situi on a pawm takaawi vaai theen on sai hamla awm. Na nawi congah situi on na syyp ai; he tah caang nawn thaihu la awm. Caang na nawn te tamkuui am dawngah na thaawng atah takaawi vaai theen on situi on thaawng ham la awm. He ang thaihuthli on a sai takaawi nawn te BAWIPA tengah van khyn uh; khawsoih tengah napeek u vetih, ahih lawng bawkthang tengla a khyn ai. A hih lawng caang nawn khui ka lawng ming popa hamla a vaang a lawh vetih, BAWIPA aka awmngaih sakbawtui la, hai on nawnna te bawkthang dawngah a sai ai. Te congah a coih caang nawn tetah Aaron on capathli hamla awm; he tah hai on BAWIPA tengah thaihu nawn khuiah aka ciim kok la awm. (Levitikas 2:4-10)

Dungzaan Pathen kah cangsakna awlpeek angla Israel caathli lawng Pathen tengah takaawi a phun phun te a nawn u.Te kah takaawithli he khat on khat sai dan vai u nawh. Lungthu ling dawngah takaawi atah, takaawi vaai, situi on sai tawl akathum nawh takaawi, situ on a paawm tawl myh takaawi, thi am dawngah angeu takaawi, takaawi am dawngah athaawng takaawi thli la awm.Te kah takaawithli boih te tah tawl aka thum nawh takaawithli la awm.Te takaawithli te tah situi on apawm congah situi on kokthook a syyp ai.

Tawl

Caang nawnna dawngah tawl thum ham awm nawh. Tawl he Thawlh huh sakna la awm. Saya Paul lawng; Tawl aka thum nawh takaawi thai la na awm u angla tawl rym te voi uh.Meti tiah Khri; Mami kah kaantaak tuuca te huih la a thluut u pon.Te dawngah tekah khawniing te tawl rym thailatna on thawlhna on myh la,tawl aka thum nawh takaawi aka song on awltak on taw u lah sih. (1 Cor 5:7-8) tila a thui. Te dawngah tawl he thailatna on thawlhna huh sakna la awm.

BAWIPA Jesu lawng khaw; Jesu lawng a himi tengah Farasithli on Sadusithli kah tawl dawngah na ciuh khyh u lang tah,ngaithyyn u lah a tina.Takaawi ng’khyh u nawh dawngah cawi ni ;tila a mami on a mami te ti u the. (Matthai 16:7-8). Tawl dawngah ngaithyn uh kati vengah, takaawi kathui nawh tite tuah na zming u nawh? Te de Farasitli on Sadusithli kah tawl dawngah na nacuih khyh u langtah ngaithyyn uh a tina. Takaawi dawngah aka awm tawl kawng ngaithyyn hamla ka thui nawh tih, Farasithli on Sadusithli kah cangpuina dawngah ngaithyyn ham ni a thui tite a zaming u. (Matthai 16:11-12)

Farasi tawl

Te atah Farasi tawl he tu a thui ngaihna? Farasithli he thlangthai paalatthli tila Jesu Khri lawng a tina. (Matthai 23:13/15/23/25/27/29). Thlangthai paalat a ti ngaihna tah; mah lawngah sai nawh de, sai laalah la a kabasaa u thli, kaa lawng atah Pathen Pathen ti kaa van ngon de a tak la tah tu khaw sai nawh.Thlangbaawk awl la hypocrisy tila athui. Jesu Khri lawng; Thlangping bro nawh tun u tih khat on khat awh awh a suun u vengah, Jesu lawng a hubaabgthli tengah; thailatna on aka awm Farasithli dawngah ngaithyyn u lah. (Luka 12:1) tila a thui. Te dawngah Pathen koh bawk veng, basaa u ham awm nawh.

Sadusi tawl

Sadusi tawl thui ngaihna tah; Ong nawhna; thui ngaihna la awm. Sadusithli lawng atah, thlangdyk thawhkopna awm nawh, vaan celtuih khaw awm nawh tih muithla khaw awm nawh ti u. (Celtuih 23:8) Thawhkopna awm nawh, muithla on vaan celtuih awm nawh ti atah, Pathen khaw bawk ham awm taih nawh pon ai ta. N’tahe saan ah khaw te tila aka pawmthli awm. Te ang thlaangthli te (Liberal) tila a khyy u. Te dawngah Sadusi tawl thui ngaihna tah Ong na awm nawh tila thui ngaihna la awm.

Herod tawl

A hubaangthli lawng takaawi khyn hamla vik a hilh u,takaawi khat byn te lawng khhuiah akhyh u,Jesu lawng ngaithyyn u lah, Farasithli on Herod kah tawl dawngah na cuih khyh uh; a tina. (Markka 8:14-15). Herod tawl a thui ngaihna tah,Kai tila ook thloonna thui ngaigna la awm.Herod lawng Khri kah ukna te ngaih nawh. A mah on a mah uk u te ni a ngaih.Te dawngah Khri a thaangna awlthang a zaak veng ngawn hamla kamthlah pahoi.Kai ti la lungbui khyh he Herod tawl khyh a ming na.

Dungzaan Pathen teng nawn u veng Farasi tawl la aka awm thailatna, Sadusi tawl l aka awm Ong nawh na, Herod tawl la aka awm kai ti nathli he thuum ham la awm nawh.

Cang ti

Israel caathli kah caangnawn huih thluutnathli he a muitlip (huh sakna) la awm tih, a tak tang, tih nawh atah, a muithlip sop sakna caang nawn hiuh thluutna tah Khri a mah on a mah anawn u te ni. Takaawi vaii he a mu ti kalawng, a mu ti he tah cangthaih ka lawng, cangthaih he a kung ka lawng va law. Te atah Khri he metila takaawi vaai la a awmna? Takaawi vaai dangna ham a muti awm lamha a ngo. Khri dilai thlanghingla a vacong veng teah cangti la awm. A mah lawng he tila a thui. Awl tak kavan thui u, cangti te diklai la tla tih a dyk nawh atah, a mah la ni a awm sut. Te de a dyk atah a thaih zahawh a van khyn. (Johan 12:24). He zaawn heah diklai la aka tla cangti he a mah on a mah thui ngaihna ni. Khri he cangti la awm. A ma nu Merry lawng a cuun vengah cangti la va awm.

Khaw lingah vou (a taau)

Cangti (caang) te a vaai la vut vut neet thaina ham khawlingah vou (tau) ango.Te atah Khri he a mevengah khawling tiimah vou (taau) u la awm? Baibul lawng; Jesu tah ciim muthla on be ruila, Jordan ka lawng va mel tih sykhalhna taawng hamla muithla lawng ramhym huhaang la a maawt, te hynah hin sawmli khui raai lawng a syk ahalh. Te khawhin khui teah tu khaw ca nawh. Te dawngah a hukhyng atah a bung te pawng. (Luka 4:1-2). Te tila khawhin sawmli caak a zeh veng teah, khawling khuiah vou u. Te dawngah a bung pawng.Te de takawi vaai la coong thlan hun tih, caang nawn thaihu la nawn u thai thlan.

A Vaai la Neetna

Jesu Khri Gethsemane dum khuiah thla acam vengah a vaai la neet u. A lungbui bro patang tih caala arih. Cangti he a vaai la neet sih tiveng hingna khyh tlaih nawh.Te tih van angla Khir khaw neetla a awm veng hing tlaih nawh. (a mah kah ngaihna dyk pon)Te dawngah he tila thla acam. A pa na kawngaih atah hekah bonglong he van khoo mai hawn, te de kai kah kawngaih bol selang nang kah kangaih angla cong hawn se atina. te vengah vaan cetuih te a tengah a phoou pe tih ahih te thaa a peek.Kawpok rai on khawsii dung tangkiik rui la thangthui,a soutui te diklai dawngah thi angla tawp tawp cip. (Luka 22:42-44).

BAWIPA Jesu Gethsemane dum khuiah neetla a awm dawngah, a soutui te diklai dawngah thi angla tawp tawp cip tila athui. A tlo khawhin vengah ngawn hamla a teeng u rookah a reel taak thai de catah, Gethsemane dumkhuiah dykla a awm pon dawngah, a raalthli lawng ngawn hamla a tlap veng atah reel tlaih nawh tih a mah on a mah te nawn u.

Takaawi Pawmna

Takawi vaai te takaawila a congna ham pawm ango. A tip ngaila pawmheet atah takaawi theen ngaai la te n’dang. Te atah Khri te a me hynah takaawi angla a piitpawm u? Gethsemane dum khui neet la a awm congah a theenca la a pittpawm u. Caciim dawngah he tila a thui. Te vengah thlaang khatsut lawng a thimthoih u; amik te a zen pe u tih, kutthlym on a bop u; Thui lah!’ a tina u, Raltongthli lawng a maawt u tih a bawh u. (Marka 14:65). A lu ah cawnghawl on a bawh u athlot congah a thimthoih u. a haaiah cyngkyng rui la a kyyp pe utih a bawk u. a theekhaa na u congah, himbaai ling (thiim)te a pit pe utih amah kah himbaai te kop a baai sak u. Te congah thinglam dawng taai hamla a ceh pui u. (Marka 15:20).

Khri thinglam dawngah taaila a awm thlan vengah a ngaih thlangla a bawh u. Te tila a bawhna u te takaawi angla pittpawmna la awm. Tede huih thluut nawnna hamla dang nawh hun. Takaawi vaai te pitpawm la awm congah khaw caakham dang nawh hun. Te tih van angla Khri khaw a bawh u thloot vengnteah u khatca lawng khaw dou u thai nawh hun.

Takaawi rawh, Takawi Keu, Takawi Ngeu

Takaawi te a theenca la pawm heet cong atahmhai dawngah raw ham, keu ham, ngeu ham la awm opsoh pon. Te tila sai boih cong deng ah ni caak thaila a awm hun. Pathen tengah khaw nawn thai koila a awm hun. Jesu Khri te takaawi vaai la a awm atah metila a rawh, a keu, angeu na u? Thinglam dawng taai tih ngawn la awm veng rawh, keu, ngeu la awm. Te dengah ni a hih te caak thai koila a awm hun. Khri thinglam dawngah taai la a awm venga, a tengah taai haihla aka awm, Dingca khat lawng lamha cyk la a caak. A huu ah rol rol aka bang, A hubaangthli lawng te kah takaawi te caak ouh la a auh taak u khawnghak. A diu cong atah, te kah takaawi te aka caa thlaangthli boih ham hingna takaawi la awm. A hukhyyng ben mami boih khaw caak thai la ng’awm u van pon. Kai tah hingna takaawi la ka awm. Na pathli lawng ramhym ah mana te a caak u. Te de dyk u. Tede vaan dawng kalawngah aka law thuk takaawi te heah awm; te te u lawngah kkhaw a caak atah dyk manawh. Kai tah vaan dawng kalawng aka law thuk hingna takaawi la ka awm. U lawng khaw hekah takaawi he a caak atah, dungzaan tola hing ai. Te kah takaawi te tah, diklai lawng hingna a khyhna ham ka peek ham koi ka ngan he ni ati na. (Johan 6:48-51)

Jesu Khri kah huih thluut nawnna he a pakhatna ah, Pathen ham la tih takaawi la a nawn u veng, Pathen hai ah bawtui na la awm. Teangthli boih te tah diklai thlaangthli boih ham la awm. Jesu Khri kah huih thluuna rang on a hih te a ka ongthli boih, Pathen haaiah bawtui thlaang la ng”awm u pon. Bawtuina he mikhaai dangna, a phu awm ti na ni. Te tila bawtui huih la thluut u ham Khri te Pathen a mah lawng a vantuih. Capa lawng a dou dawngah mami boih he khaw Pathen lawng dou kop la ng’awm u. Pa Pathen on Capa kah a ming he koh u popa lah sih.

Khri lawng te tila huih avan thluut pon dawngah caang nawnna huih he thluut ham ngo tlaih nawh. Khri kah nawnna dawngah sop biir pon. Khri kah caang nawnna la anawnna dawngah, Farasi tawl la aka awm thailatna, Sadusi tawl la aka awm Ong nawhna, Herod tawl la aka awm Kai tina lungbui tawlthli thum nawh. Khri he tawl aka thum nawh takaawi la awm.

Cangna 12 dootnathli

1.Caang nawnna dawngah tu thaihuthli aka thum? ………………………………………………………………………………………………………
2.Caang nawn huih tlhuutna he ta Pathen haaiah …………………………………… ham la ni.
3.Caang nawn thaihu nawnna khui kah thaihu nawnthli akuum ngai he u thli lawng a dang?
………………………………………………………………………………………………………… .
4.Hero tawl ti he tah ………………………………………………………… thuingaihna ni.
5.Farasi tawl ti he tah ……………………………………………………… thuingaihna ni.
6.Sadusi tawl ti he tah ……………………………………………………… thuingaihna ni.
7.Khri he me vengah cangti la a awm?……………………………………………………………………………
8.Khri he metyk vengah khawling tiimah taau(kang)la a aw?
………………………………………………………………………………………………………
9.Khri he a me hynah neet la a awm?……………………………………………………………………………..
10.Khri he metila piit pawn na te a taawng?……………………………………………………………………..
11.Khri he metila a keeu u? ……………………………………………………………………………
12.Jesu Khri aka ca lamha cyk te a u?……………………………………………………………………………..
13.Jesu Khri huih la a nawnna u he a pakhatna ah a u ham la a nawn u?…………………………….
14.Ongcathli Pathen haaiah me tila baw tui la a cogna u thaina?
………………………………………………………………………………………………………
15.Bawtui ti he………………………………………………………………. Thuingaihna ni.
16.Paza nang Pathe haaiah baw na tui pon aw?……………………………….me tila bawtui la na awm na thai? …………………………………………………………………………………………

.

Cangna 13
(3) Thaih cyk nawnna

BAWIPA tengah caang thaih cyk te nawn hamla navan khyn atah, caang te na naawi congah hai dawngah na ngeu ai. Situi on bawtui te a saw ah na khy ai. He tah caang nawn thaihu ni. Khawsoih lawng ming poo ham caang te a lawh vetih a naawi congah situi on bawtui on haih, BAWIPA tengah hai on thaihu nawn la hai dawngah a phuum ai. (Levitikas 2:14-16).

Na lou khui kah aka theen kok thaih cyk te na BAWIPA na Pathen imah na van khyn u ai. (Exodus 23:19)

Israel thlaangthli tengah he tila awl thui peh; kai lawng kanpeek ram khui la na kuun u tih caang na ah u vengah,lamha cyk la na ah u cangbaw te khawsoih tengah na khyn u ai. Te kah cangbaw te nangmi zynah dou la a awm thaina ham a hih lawng BAWIPA haaihah a thlek ai; khawsoih lawng sabbath cong kah khawhin ah te te a thlek ai. Cangmaw na thlekna khawhin ah, caawtbauh aka kap nawh tuuca kum at aka law te BAWIPA tengah huih thluut luciik la na sai u ai. (Levitikas 23:10-12).

Israel thlaangthli he, Pathen lawng awl a yyn u angla kum rook ah thaihcyk te a nawn u. Thaihcyk nawn sih ti vengah caang te hai dawngah a ngeu congah, kut on a naawi tih situi on bawtui te a sawah akhyh tih nawn la awm. Israel thlaangthli Pathen lawng, tu dawngah thaihcyk a nawn sak u ti te ming u nawh. Tethli kah huih thluutnathli te a muithlip (huhsakna)ni. Te atah a tak tang te a me kai? Thaihcyk nawnna he khaw Khri dawngah boih sop pon. Me tila a sop na?

Khri dawngah sop pon

Te vengah Jesu te a ngaih thlangla paang tih a mal zip pat. Te veng ro teah tempul khui kah himbaai zan te a kung kalawng a dawng to la pahih la pheuh u. Diklai hinghyyn tih lungnuthli te rek. Phylthli awng u tih thlangciim aka dykthli kah pum bro nawh tethou u. Phyl khui kalawng thou u tih, Jesu a thawh kop congah khawpui ciim khui la te kuun u tih thlaang zahawhthlang tengah a phou pe u. (Matthai 27:50-53)

A saw kah caciim lawng athui ang la, Khri he thlangdykthli tiimah aka thou lamha cyk la awm. Khri thlaanah dykna ka lawng aka thouthli khaw awm van ngon de, tethli te tah aka dyk kop thai on aka pawcii thai koi pum la ni a thawh u. Bawilenna pum taksa, tih nawh atah, muithla pum la aka thouthli khuiah, Khri he aka thou lamha cyk la awm. A hih a dyk veng, Zaan thlangciimthli phyl khuiah thou u ngon de, BAWIPA Jesu dykna ka lawng a thawh kop congah ni phyl khui ka lawng a dau la a cou u hun. Saya Paul lawng, Tede Khri tah dykna ka lawng a thawh tang tang pon dawngah, a hih te aka ipthli ham la thaihcyk la awm. (1 Cor 15:20) Tila a thui.

Thaihcyk la aka awm Khri a thawh cong kalawng atah, thaihcyk nawnna te sai ham la ngo tlaih nawh. Tede Israel thlaangthli lawng, te tila Khri dawngah sop la a awm ponna te a ming u nawh dawngah thaihcyk nawnna te a sai khaak u hun mai cawi ni. Khri cathli lawng khaw awltak te m’ming nawh dawngah, lou kah thaihcykthli pumim la khyn na on kaw khyk ti u hun. Thaihcyk Pathen tengah nawn he theen ngon, Te tila nawn te Pathen teng ymcil thui nala awm. Pathen lawng n’sai sak thaihcyk nawnna he Jesu Khri ah boih sop pon. N’tu dawngah Jesu Khri thawh kopna te thaihcyk tila athui ti atah, cangti te n’tuh tih a rawng congah diklai khui ka lawng a kung pou hang, te congah aka thaih lamha cyk te thaihcyk a mingna. Te tih van angla Khri khaw cangti n’tuh angla, diklai khui ah vuui la awm tih, aka dykthli tiimah aka pawcii thai tlaih nawh pum taksa on aka thou lamha cyk la te awm. Te dawngah ahih te thaihcyk tila thui la awm.

Cangna 13 dootnathli

1.Thaihcyk nawnna he u lawngah a nawn sak? …………………………………………………
2.Thaihcyk nawnna nawn veng,me ang thaihuthli te hai dawng phuum tih nawn ham la?
………………………………………………………………………………………………………
3.Thaihcyk nawnna te huh sakna(a muithlip)la awm tih,u pum dawngah a sop pon?
………………………………………………………………………………………………
4.Thaihcyk nawnna he Jesu Khri kah ……………………………………………. na ah sop pon.
5.Thaihcyk nawn ham a ngo hun aw? ……………………………………………………………
6.Khri cathli kah thaihcyk nawnna te tu ham la a nawn u?
…………………………………………………………………………………………………………
7.N’tu dawngah Khri kah a thawh kopna te thaihcyk tila a thui u?
…………………………………………………………………………………………………………

.

Cangna 14
(4) Pawlneengna thaihu nawn

Thlaang khat kah thaihu nawn te pawlneengna thaihu nawn la awm tih, a tuuping khui kah ramsa, atal nawh atah a laa khaw a nawn atah, caawtbauh aka kap nawh ramsa te BAWIPA haai ah a peek ai. A thaihu nawn kah a lu dawngah a kut te a tlong congah, Tuunna Himbaai im kuunna thawhka ah a ngawn ai.Te congah Aaron capathli kawsoihthli lawng a thi on bawkthang kah a keeng boih te a syyp u ai. Pawlneengna thaihu nawn khui ka lawng BAWIPA tengah luciik te hai on a sai ai; a kawtak aka zaawl a thauthli boih on a pawt a petthli boih, a kyl rawi on a hingceen teng kah a thauthli, a thin aka dah a thauthli, te angthli te a kyl on haih a lawh ai. Te congah Aaron capathli lawng bawkthang dawng kah thing aka raawng hai dawngah a phuum u ai. Te te BAWIPA aka awmngaih sak bawtui thaihu hai on nawn la awm. (Levitikas 3:1-5)

Pawlneengna thaihu nawn vengah athi, a kawtak aka zaawl a thauthli on a kyl rawi te ni Pathen tengla a nawn ai. a tlo a nganthli te aka nawn kung lawng a caak ai. Pawlnenngna thaihu nawn he phun hih awm. Te rawi te tah,awmngaih pawlneengna thaihu nawn on awltaap pawlneengna thaihu nawn. Te rawi kah a langna tah,

Awmngaih pawlneengna thaihu nawn meh te a nawnna khawhin khawdai ah cakk hamla awm, a vyn mincang to phasak hamla awm nawh. (Levitikas 7:15)

Tede, a thaihu nawn te awltaapna nawh tih mah kawthai thaihu la a awm atah, luciik ngan te a nawnna hin ah a caak vetih, acoih atah a vyn ahkhaw a caak ai. (Levitikas 7:16)

Israel thlaangthli pawlneengna thaihu nawn luciik te ana nawn u nook la awm. Tethli kah luciik nawnna te, thlanghing on Pathen raal ahih tih pawlneengna sai ango tite tyng sakna la awm. Tethli kah luciik nawnna te a muithlip (huhsakna) ni.

Raal la awm

Thlanghing he Pathen kah a raal la awm. Te dawngah Pathen kawng, Pathen awl khaw zaak hamla ngaih nawh. Pathen kawng thui veng, mikkuu tih thawh taak vik ham la a ngaih u. Thlanghing he Pathen kah a raal la awm tih, Pathen kawng ming ham ngaih u nawh, ming khaw ming u nawh. Zaak taituu pon de zakming thai nawh, kop thui thai nawh. Pathen a awmna vaan dawng atah, Patawngna, tlawhnatna, dykna, khawdeng patang rainathli lawng awm tlaih nawh ti tah a ming u ngon de, Vaan dawngah a thinkaw khyh u nawh. Ceh ngaihna kawpok khaw khyh u nawh. Pathenn lawng, seitan(satan) lawng a uk he diklai lungna nawh ham a thui de catah, diklai thaihu, kovaa dawngah ni lungbui a khyh u. Pathen on raal ahih ti khaw mingnawh, a ming de mawntangna khaw khyh nawh. Pathen koh bawk van rung ngon de, Pathen kaaw khyk ti lakah mah kah kawkhykna te awlpui la a khyh u. Te dawngah Pathen te a haanhuu, aphung mailai la a bawk u tih, Lungbui lawng tah diklai thahu ngaihna dawngah ni a awm. Jesu khri lawng hetila a thui.

Nangmi thlangthai palat hy! Isiah lawng nangmi kawng ana thui opsoh; He thlaangthli lawng a kaa hawng on tah kai he n’thangpawm kaa u de, a thinkaw lungbuithli tah a tlo la a khyh u; a hoi la ni kai he m’bawk u; a cangpuina u te khaw thlaang kah cangsakna mailai ni; a ti he song tahe a tina. (Matthai 15:7-9)

Metila raal la a awm

Thlanghing he metila Pathen kah raal la a awmna? Thlanghing boih kah patyr Adam te Pathen amah kah a paza, a capa la a syn. Caciim lawng, Adam tah Pathen capa la awm (Luka 3:38) ti la athui. Tede Adam lawng Pathen kah a raal seitan awl a ngai dawngah, Adam te khaw Paten kah a raal la awm pon. Adam kalawng aka law thlanghing boih he khaw Pathen kah a raal la cun boihla awm. Te dawngah Pathen kawngaih khaw zaming u nawh, ming ham khaw ngaih u nawh.

Pathen ben kalawng ropna (tuhkaina)

Pathen lawng,thlanghing he amah mui lou la asyn tih a thintlawhna tangkiik dawngah, a mah on tuhkaina sai tih, pawlneeng ham angaihna awm. Tede tetila angaihna te thlanghing lawng ming nawh ai ati dawngah, srael cathli te a cangpui tih amuithlip (huh sakna) la pawlneengna luciik te a nawn sak u. Tede Pathen lawng a ty akhok vegah, a Capa Jesu Khri te he diklai la avan tuih tih Pathen on thlanghing tuhkaina ham, amah on amah pawlneengna luciik la te a nawn sak. Te tila Jesu Khri a nawnna u rang dawng, thlanghing on Pathen tuhkaina va awm pon. Caciim lawng he tila a thui.

Metitiah Pathen kah raal la ng’awm li vengah pateng khaw, a Capa dykna rang on tuhkaina avan sai kop atah, mami tuhkai la aka awm tangte tare tah, ahih kah hingna rang on mezoh to thlawn la ng’awm tare ai! (Rom 5:10)

He angthli boih he Pathen teng kalawng va law, Khri rang on mami te amah on tuhkaina avan sa tih tuhkaina bibi te mami tengah m’peek; Thlanghing kah thawlhna te tula sak pe myhla, Pathen lawng Khri rang on diklai on tuhkaina te a sai. Mami tengah tuhkaina awlthang te m’peek pon. Te dawngah, mami hawna on Pathen lawng bi abi dawngah mami tah Khri kah laipai la ng’awm u. Khri zyngla nangmi tengah kan bih u; Pathen on tuhkai u lah. (2 Kor 5:18-20)

Israel Caathli

Israel Cathli kah pawlneengna thaihu nawn asai u thli te, BAWIPA Jesu a nawn u na dawngah sop pon. Te de a ming u nawh dawngah a muithlip (huh sakna) te sai po ham angaih u hun. Khri lawng amah on amah a nawn u congah kum sawmli huih thluut thaihu nawnthli te, ango tlaih nawh maiah ana sai u hun. Te dawngah AD 70 veng atah tethli lawng huih thluut thaihu nawn a saina hyn Tempul te, Pathe amah lawng Rom ralkaapthli hawna on biit a phee sak. Te tila huih thluut thaihu nawnna hyn a auh pe u pon dawngah, ti hin to pawlneengna thaihu nawn te sai thai u rop tlaih nawh.

Khri Caathli

Khri ca thlangbol tiimah khaw pawlneegna thaihu nawn kah, a thui ngaihna on Pathen kah a mengtengna aka ming nawh thlaang mon awm. Tu dawngah a ming u nawh ti atah, a kawng mon awm. Pathen kah kawngaih te ming ham ngaih u nawh, ngaailaakna u nawh, aka thuipe thlaang a awm nawh dawngah, pawlneengna thaihu nawn he Israel caathli kah ni, mami ham la monih tila apok u dawngah ni. Te de Jesu Khri lawng amah on amah pawlneengna thaihu nawn avan sai he thlaang boih ham la ni. Khri kah a nawnna u rang on ah ni Pathen on thlanghing tuhkaina la a awm thai. Te awltak mingna rang on thlanghing he Pathen on tuhkai u tih, a tak tang ngaimawngna te dang thai la awm pon.

Thlaang on Thlaang laklaw pawlneengna

Tede ng’hu vengah athla thlangla aka awm te tahe tah Khri thi rang on Jesu Khri on a zooi cala na awm u pon. Amah roro te mami hamla ropna la awm pon, ahih lawng pahih te khat la a sai tih raal laklaw pekbouna vawng aka awm te a phe pon, a pumsa on cangsakna awl peekthli sai ham koithli boih te a phe pon. Amah dawngah thlaang pahih khui ka alwng thlang thai khat sai hamla kamthlah, tetih la ropna te a sai, he kah pum khat dawng kalawng thinglam rang on Pathen on te rawi laklaw ah tuhkaina te a sai, thinglam dawng a dykna rang on raalna u te a bot sak. Nangmi athla la aka awmthli on azooi ah aka awmthli tengla valaw tih ropna awl te a phawng. Te dawngah amah rang on mami boih lawng Pa tengah ciim muithla khat rang on tuhkaina te ng’khyh pon. (Efesa 2:13-18)

A saw kah Baibul catlaang lawng a thui angla, Khri kah nawnna rang on Pathen on thlanghing laklaw ropna byng nawh tih, thlang on thlang laklaw ah khaw ropna (tuhkaina) te a a awm sak. Thlanghing he Pathen on byng raal ahih nawh tih, thlaangtlothli on ahkahw raal u.Thlangphun a vai ahih nawh dawngah, Khawsak ramaawk dan a vai u the nawh dawngah, Raal u the. (rop u nawh). Juda thlangphunthli lawng a tlo thlangphunthli (gentile) ke thawlh caathli ti u tih benbaw banpang ham ngaih u nawh. Thlangphun tlothli (gentile) lawng khaw Juda thlaangthli te puipaw na u nawh. Tede BAWIPA Jesu a dykna rang on raal la awmna te phee tih, khat on khat rop(tuhkai) u la ng’awm u pon. Te dawngah saya Paul lawng; Juda on Grik awm nawh, tamnaa on zalpaw awm nawh, tawngpa hute awm nawh, meti tiah Khr ah khat la boih na awm u. (Galatia 3:28) Ti la athui.

Tede kawthee ham aka awm tah, n’ta he aty botna dung veng, Khri lawng thlangphun laklaw kah pekbouna vawng te, thinglam dawng a dykna rang on phe tih pahih te khat la a sai pon de, thlang phun laklawah pekbouna vawng kop kop a thung u. Thlangphun boih lawng Pathen lawng coong sak ham angihna lak ah, mah ngaihna byng te ni sai hamla (priority)(u caa peek) a ngaih u. Thlangphun on BU (Khrica thlangbol) saina on Khri lawng a phee pekbouna vawng kop kop a thung u delakon niaw. Thlangphun BU(Khrica thlangbol) sai na lawng metila thlangphun tlothli te pawlneengna n’sai na thai ai, Metila thlawnna awl thangtheen n’thui pe na thai ai, metila Pathen kah lungna n’tyng sak thai na ai.

Te kah awltak te ming tih ongna on aka douthli boih, phun pekbouna, khawdeng kuirang pek bouna, tawhsii nathli he awm ham, awm tlaih nawh. Thlaang boih on pawlneeng, (benbaw banpang) u thai ham la awm. Te tih nawh tih mah phun ham byng sai ngaihna lungbui ng’khyh mangkhak kawi nih, Pathen kah a mengtengna te mami rang on metila a tyngna thai ai, Khri a dykna te khaw a poi oop la ni a awm pon ai. Metih tluk la na kaw khyk ti mai cakhaw, mah thlangphun zahawh thlang tih thaa raa soh mai cakhaw, Pathen teng kah zoutheenna n’dawng thai ma nawh.

Te dawngah Pathen kah a mengtengna a sopna ham, BAWIPA Jesu dykna phu a awm naham, mah thlangphun on byng BU (Khrica thlangbol)sai ouh la thlangphun boih aka thum thai BU (thlangbol) te sai u sih.

Cangna 14 dootnathli

1. Pawlneengna thaihu nawn phun mezoh a awm? …………………te thli tah ……………
on ………………………………………………
2. Pathen teng Pawlnengna thahui n”nawn veng meangthli te hai dawng a phuum ai?
…………………………………………………………………………………………………………
3. Aka coih a nganthli te u lawng a caak ai? …………………………………………………………
4. Thlanghing he Pathen kah raal la awm ti te he angthli dawngah nok thaila awm.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
5. Thlaang lawng Pathen te …………… on thangpawm u tih kaa hawng on ……….
……………………… u. A lungbui tah Pathen on …………………………………… u .
6. Thlanghing he Pathe on metila raal la a awm na?
………………………………………………………………………………………………
7. Israel thlaangthli pawlneengna thahu nawn kah a thui ngaiihna te a zakming u aw?
…………………………… Tu dawngah pawlneengna thaihu a nawn u tlaih nawh?
…………………………………………………………………………………………
8.Tu dawngah Khri ca thlangbolthli lawng pawlneengna thaihu nawn kawng a zakmig u nawh?
……………………………………………………………………………………………………
9.Pawlneengna thaihu nawn metila a sopna?
………………………………………………………………………………………………………
10. Pawlneengna thaihu nawn sai na rang dawngah Pathen on thlaang laklaw tuhkaina(ropna) byng nawh tih …………………………………………… laklawah khaw tuhkaina(ropna) la awm.
11.Thlangphun Bu (thlangbol) sai ham la awm aw? ………………………………………………
12.Me ang thlangbol(Bu) sai hamla a awm? ………………………………………………………

.

Cangna 15
(5) Thawlh thaihu nawn

Pathen lawng Mousi hawna on thawlh thaihu nawn dan te Israel thlaangthli tengah a cang pui. Thawlhna n’sai atah, zutna byng on n’loih thai nawh. Thlaa n’cam ca khaw, thawlh ca kah tlacam te Pathen lawng hutung pe nawh. (Isaiah 59:2). Thawlh phu tah dykna ni. Te dawngah thawlh phu te hingna on sah ham la awm. Te angthli zakming thaina ham aka khuui kah baibul he byh u lah sih.

BAWIPA lawng mousi nala, Israel thlaangthli tengah; Thlaang lawng pok myhla a thawlh hau tih BAWIPA kah awlpeek a khang thaihu te a sai hau atah- Situi syyp la aka awm khawsoih lawng a thawlh tih, thlaangthli khaw a thawlh sak atah, thawlh a saina dawngah thawlh thaihu nawn hamla caawtbauh aka kap nawh vaitaw tal ca te BAWIPA tengah a nawn ai. Ahih lawng tekah vaitaw tal ca te tuunna Himbaai im thawhka BAWIPA haai ah a peek ai. A kut te a lu saw ah a tlong congah BAWIPA haai ah a ngawn ai. Te congah situi syyp la aka awm khawsoih lawng athi te a lawh congah tuunna Himbaai im khui la a khyn ai. Thi khuiah a kutdawn te a nyym congah BAWIPA haai hyn ciim kah himbaai zan haai ah voi rih a heh ai. Khawsoih lawng tuunna Himbaai im khui kah BAWIPA haai ah aka aawm bawtui daawina bawkthang kii dawngah thi avaang te a khyh bal ai. Te congah vaitaw tal ca kah thi a coih hy te tuunna Himbaai im khui la kuunna thawhka tengah aka awm huih thluutna bawkthang kung ah a hawk ai. Thawlh thaihu nawn vaitaw tal ca kah athau boih boih te atlo la a hoop ai- a kawtak aka zaawl a thauthli boih on apawt apetthli boih, a kyl rawi on a hingceen teng kah a thauthli, a thin aka dah a thauthlli boih te a kyl on haih atlo la a hoop ai- pawlneengna thaihu nawn vaitaw luciik sai veng kah athau hoop angla a hoop ai. Te congah khawsoih lawng huih thluutna bawkthang dawngah a phuum ai. Tede vaitaw tal kah a khaw on a ngan a lu on a khawthli, a kawtak on a thin a rilthli- atlo thaihuthli boih te – a awmna u dau tymtahna hyn ciim, haiphu a hawkna u hyn ah haiphu dawngah hai a toih vetih a phuum ai. (Levitikas 4:1-12)

A mah he zawn ah, thawlhna aka sai he situi syypla aka awm khawsoih la awm. Khawsoih he Pathen thlaang, Pathen bibi kung la awm. A hih kah thawlh a sai he sai nong nawh tih pok myhla a sai thawlhna ni.Te de tetila a sai thawlhna sawah Pathen lawng a thawlh phu a thung pe myhla awm nawh. Thlanghing angla zakmingthaina on khawdawp a ngaai monih. Caciim lawng Metitiah BAWIPA nangmi kah Pathen hai la aka rawng, thatlai aka raa Pathen la awm. (Deuteronomy 4:24) ti la athui. Hai lawng ong ca, ong nawh ca khaw boih a ung sak. Ming khaw ming nawh ahkhaw boih a ung sak. Te tih van ang la Pathen lawng ming khaw ming nawh ahkhaw thawlhna n’sai atah taraa cekna te n’tawng ngaikhok ai. Te dengah ni Pathen he aka dong awlcek kung a mingna hyn ai.

Khawsoih a dyk hamla awm

Khawsoih he thawlhna a sai atah, a thawlh phu a dyk hamla te awm. Tede Pathen tah aka dong awlcek kung byn nawh tih, reen lungvat kung Pathen la khaw awm. Khawsoih a dyk zyngla vaitaw te a dyk sak. Vaitaw lawng thawlhna khyh nawh ngon de, khawsoih zyngla te dyk sak la awm. Thawlh phu tah dykna la a awm dawngah hingna te peek ham la awm. Tede khawsoih amah kah a hingna te pe tih dyk kawi nih thawlh khawdawp ngaaina te pang thai manawh. Te dawngah a zyng aka thooi ham hingna aka pe kung te a ngo. Pathen lawng Khawsoih zyng la vaitaw kah hingna te a hoou.

Vaitaw kah lu saw ah akut te a tlong vetih

Khawsoih lawng a kut te vaitaw kah a lu sawah a tlong ai. Te tila kut atlong te vaitaw zoutheen peekna nawh ni. He kah vaitaw he kai zyngla dyk vetih hingna apeek ai, ti ngaihna la awm. Khawsoih zyngla vaitaw kah ahingna te peek la awm ai.

Vaitaw te angawn vetih

Vaitaw te a ngawn vetih situi syypla aka am khawsoih lawng vaitaw kah athi te a lawh congah thlangping tunna himbaai im la te a khyn ai. Akut dawn te thi dawngah a nyym congah BAWIPA

Haai hyn ciim kah himbaai zan haai ah vai rih a heh ai. Himbaai zan a khui benah aka awm awlkhyhna thingkawng saw ah Pathen te awm.

Te congah khawsoih lawng tunna himbaai im khui kah BAWIPA haai ah aka awm bawtui dawina bawkthang kii dawng ah thi a vaang te a khyh bal ai. Bawtui thaihu nawnthli bawkthang dawngkah hai on daawina te thlacam thangthui huh sakna la awm. (Saam 141:2/ Awl phawng 5:8/ 8:3). Kii he ramsathli kha atharaana la awm. Tedawngah bawtui dawina bawkthang kii he thlacam thangthuina kah tharaana te huh sakna ni.

Aka coih thi te tunna him baai im khui la kuunna thawhka tengah aka awm huih thluutna bawkthang kungah a hawk ai. Huih thluutna bawkthang he thinglam tai huh sakna ni. Te vaitaw kah a thi te ahyn pathum ah hawna la awm.

A thau on a kyl

Thawlh thaihu nawnna vaitaw talca kah athau boihboih, akawtak aka zawl athau, a kyl rawi on a hingceen tengkah a thauthli, a thin aka dah athauthli boih te huih thluutna bawkthang dawngah a phuum ai. A kawtak aka zawl athauthli a kyl rawi te Pathen ko la awm tih, huih thluut thaihu nawnthli boih on haih, bawkthang dawngah a phuum ai.

Tunna dau kah hai dawngah a phuum ai

Vaitaw tal ca kah a lu, a khawthli, a kawtak on a thin a rilthli, a ngan on a phaw, a tlo thaihuthli boih te a awmna u dau tymtahna hyn ciim, haiphu a hawkna a hyn ah, haiphu dawngah hai a toih vetih aphuum ai.

Thawlh khawdawp a ngaai

Te tila vaitaw kah thi te a heh, a nganthli te hai dawngah a phuum tih hai phuu la a cong deng ah ni Pathen lawng khawsoih kah a thawlhna te khawdawp a ngaai pe hun. Te tila nawh tih khawsoih lawng, kazut pon, thawlhna ka sai tlaih manawh, kai he n’reen mai de tila tlaacam tih reen bihna on a hih kah a thawlhna te khawdawp ngaai pe thaila awm nawh. Pathen kah awl thuina im kah awl tlokna angla, a thawlh phu a dyk dengah ni, a hih kah a thawlhna te khawdawp a ngaai pe hun ai. Te de khawsoih lawng a hingna te peek thai koi la awm nawh. Pe mai kawi nih thlangthawlh paihyn on dyk vetih thawlh khawdawp ngaina te pang thai ma nawh. Te dawngah ahih zyng la vaitaw lawng hingna te a peek pela awm.

Tu dawngah vaitaw kah thi te a heh ti atah, Metitiah ka sai thaihu kah hingna tah thi khuiah awm tih (Levitikas 17:11). Pathen lawng khawsoih kah hingna te a thawlh phu ham la a hoou. A hih zyng la vaitaw lawng hingna apeek. Vaitaw lawng a hih zyngla hingna apeek ti te thi onah sausi nyhna la awm. Te kah thi te Pathen lawng ahuh veng khawsoih lawng, a mahkah thawlh phu hingna te m’peek pon tila a dou. Thawlh laiba aka sah pon khawsoih te, Pathen lawng thawlh kop pel thai la awm tlaih nawh. Thawlhna aka khyh tlaih nawh khawsoih te Pathen lawng thlangdong tila a tok pon.

Vaitaw kah haiphu vaai te thawlh phu sah la awm pon tila sausi tyng sakna ni. Vaitaw te haiphu la a cong pon atah metila khaw n’sai kop thai tlaih nawh.

Jesu Khri dawngah sop pon

Thlanghing zyng la ramsathli a dyk pe na te a muithlip (huh sakna) la awm. A tak tang atah ramsathli lawng thlanghing kah a zyng thooi pe thai nawh. Metitiah thlanghing kah a phu he ramsa lakah nyt tah thai lek nawh la saang. Te dawngah Pathen lawng Capa khyh dyn te thlanghing la avan coong sak. Thlanghing angla pum taksa te a peek tih thlanghing zyng la thawlh phu laiba sah ham diklai syn la a awm thlan ka lawng rok bah tang te la awm pon. Te de thlanghing lawng Jesu khri adykna kawng te zakming nawh ai a ti dawngah muithlip (huh sakna) la ramssathli te adyk sak.

Pathen kah aty a khok veng atah Capa te thlanghing la a coong sak tih, He diklai la avan tuih. Te dawngah Capa kah thlanghing la ava coongna he thlanghing kah thawlh phu laiba sah pe ham la ni. Caciim lawng He ah opsoh la aka awm thaihu theenthli kah kawsoih bawi kok la Khri te a law vengah, thlanghing kut on sai nawh, thaihu sai tiim ah aka thum nawh, aka bou ngaai on aka sop ngaai himbaai im khui la te cet. Me-e on vaitaw ca thi on a kuun monih; amah thi on Hyn Ciim kok te thlaang boih hamla vaai byng kuun tih, dungzaan thlawnna te avan dang. (Hebrai 9:11-12). Te kah kawngaihna rang on, vai at a khok kong la thlaang boih ham Jesu Khri pum luciik la saina rang on mami boih tah n’ciim u pon. (Hebrai 10:10)

Thawlh phu dykna

Thawlh phu tah dykna ni tila caciim khuiah he tila a thui. Metitiah thawlh phu tah dykna la awm. (Rom 6:23) Te dawngah thlaang khat rang on diklai dawngah thawlhna kuun tih, thawlhna rang on dykna te awm, thlaang boih a thawlh dawngah dykna lawng tlaang boih a khuk. (Rom 5:12) He thai hu he tah Genesis cabu khui kah Pathen lawng Adam on Evi tengah a peek cangsakna awl (Aanaa awl) ka lawng tawng u. Caciim khuiah, Bi a bi tih dum aka byhthawng hamla BAWIPA lawng thlanghing te a lawh tih Eden dum ah a khyh. BAWIPA Pathen lawng thlanghing tengah, Dum khui kah thingthaih boih he na caak thai; tede athee atheen mingna thing thaih tah na ca manawh, na caak veng ro ro ah na dyk pahoi ai a tina. (Genesis 2:15-1)

N’tu dawngah Pathen lawng thawlh phu dykna ti la awl tlokna a khyh? N’tu ah bi tlawh on kum san thlang thawng tlaak ham, bawh ham, ti la awl tlokna a khyh mai nawh kai? Nyt tahna on thui sih ti kawi nih, Ana pa lawng capa te mowtawka (Car)a peek . Te kah mawtawka (Car) te seng im cehna ham, Pum im cehna ham,ong caathli on pawlneengna ah hawna ham la apeek. Tede a capa lawng te tila hawna ouh la, a pazathli on awmtheen awmzal saina ham la ahawna dawngah a na pa lawng, a peek mawtawka (car) te kop a lawh pe.

Hingna a bih

Te tih van angla Pathen lawng thlaang he hingna a peek. Te kah hingna te Pathen kawngaih la hawna ham awm. Tede thlaang lawng Pathen kawngaih la hing ouh la, mah ngaihna angla hingna te hawna tih khaw a sak u. (Pathen kawngaih la hing tih khawsak nawh he thawlh a ming na). Te dawngah Pathen lawng, thlanghing tengah a peek hingna te kop a bih. Pathen lawng thawlh phu hingna te a hou. Tede thlanghing lawng Pathen kah a hou thwlh phu hingna zyng la, paha pakhat, awmngaih peek, moibo theen saina, thlacamna, Baibul te na, pum im cehna, Pathen ham pum peekna, khawdeng harahthli bawmceemna, thaihu theen sainathli te peek ham a zawm u.Tede Pathen lawng a hou thaihu tah teang thaihuthli nawh ni.Hingna ni.

Hingna pe thai nawh

Thlaang lawng Pathen kah a hou hingna te pe thai nawh. Pe mai kawi nih Thawlh ca kah a hingna te Hell hai khui la ni a phaa ai. Pathen lawng thlanghing he calla a reen, a thin tlawhna tangkiik dawngah Hell hai khuila phaa sak ham la ngaih nawh. Tede thawlh phu taraa cek myhla tah awm dym thai nawh. Thlang te a reen dawngah taraa cek nawh mai kawi nih, aka dong nawh awl cek kung, mih haai aka byh awl cek kung, a thui angla aka sai nawh awl cek kung ni a mingna ai.

Zyng aka thooi ham koi te rok bah

Pathen lawng thlanghing he calla a reen dawngah thlanghing zyng la hingna aka pe kung te a rok bah peh. Te kah hingna te tah a Pathen amah Capa Jesu Khri ni. Khri lawng Pa kah kawngaih angla hingna a peekna rang on thlaang boih zyng la thawlh phu dykna laiba a sah boih pon. Teang thaihuthli te tlanghing lawng ongna on dou ham dok mai ni. Paza nang kah thwlh zyng la Khri lawng a mah kah hingna te avan peek pon dawngah nang, dyk ham ngo tlaih nawh. Na dyk cakhaw dungzaan hingna pang ham n’thou kop hun ai. Tekah dykna te ip tila caciim lawng athui. Tedawngah thawlh thaihu nawn huih thluut ham ngo tlaih nawh. Khri a nawnna u dawngah boih sop pon.

Cangna 15 dootnathli

1. Thawlhna n’sai kawi nih Pathen lawng taraa cek myh la awm ai aw? N’Tu dawngah?
………………………………………………………………………………………………………… ,
2. Dungzaan Pathen tah …………………………………. Awl tlok kung byng nawh tih, ….
…………………………………………………………………………… Pathen la khaw awm.
3. Pathen lawng khawsoih zyng la n’tu thaihu te a dyk pe sak?
……………………………………………………………………………………………………
4. Vaitaw kah hingna lawng khawsoih kah ……………………………… zyng te a thooi pe ai.
5. Vaitaw ka thi te hyn pa thum ah hawna la awm. Tekah hynthli te tyng sak lah.
………………………………………………………………………………………………………
6. Akyl on A thau te me hyn kah hai dawngah a phuum?
…………………………………………………………………………………………………………
7. Aka coih vaitaw pum te me hyn kah hai dawngah a phuum?
……………………………………………………………………………………………
8. Zut na, Thang thuina hawng on Khawsoih kah a thawlhna te PAthen lawng khawdawp a ngaai pe ai aw? …………………………………………………………………………………………
9.Vaitaw ka thi he vaitaw kah …………………… , Vaitaw kah hingna he khawsoih kah …………
…………………………………………………………………………………. zyng te a thooi pe.
10. Ramsathli lawng thlanghing zyngla hingna apek pe thai aw? ………………………………
N’tu dawngah ramsathli te a nawn u? ……………………………………………………………
11.Pathen lawng thlanghing kah thawlh zyng la a u kah hingna te a peek sak?
…………………………………………………………………………………………………………
12.Pathen lawng tu dawngah thawlh phu hingna te a hoou?
………………………………………………………………………………………………………
13.Pathen kawngaih nawh la khawsakna he …………………………………. La awm.
14.Khri lawng thlanghing boih zyngla a hingna te a peek pon dawngah nang, thawlh ca la na awm hun aw? ……………………………………………………………………………………………
15. Thawlh phu, nang na dyk ango hun aw? ………………………………………………………
16. Thawlh thaihu nawn ham ango hun aw? ……………

Copyright © 2009-2024, Moses R. Cung