Book: Law and Offering-Hakha

Home  > Bookstore > Law and Offering (Hakha)

law-and-offering-hakha

NAWLBIA LE
Biak Ningcang

Moses R. Cung
Copyright © 2009-2024, Mosese R. Cung

BIAHMAITHI

A hmasabik ah hi nawlbia hna le raithawining pawl cauk fate tuahnak a ka petu kan pa Pathian cu thangthat in um ko seh. Hi bia hna hi tindan/cawnpiaknak ah ka cawnpiak lengmang hna nain cauk in tial lo tikah cun tampi nih rel ding a um lo caah ka tlawn khawh lonak hmun i u le nau pawl zong nih thei ve hna seh ti ka duh ruang i tialmi a si. A tlam a tling lo nain a thatnem lai tiah ka zumh.

Cauk rel ding men in a si ahcun philh a fawi lai caah biahalnak pawl ka tuahnak a si. Upa hngakchia Bibal cawnnak zongah hman khawh a si. A phi dihtu pawl nih ka address ah ca in maw, email in maw rak ka kua uhlaw kan checkpiak lai i a phi hman kan kuat than lai. Hi ca rel ruang i thathnemnak na co a si ahcun hun chim.

Mithianglawrnak ding a nai tuk cang caah na thlarau caah le midang thlarau caah biatak tein ruah ding a si. Duh zong duh lo zongah hi leicung cu kan kal tak cang lai. Cu ruangah buaipi awk a si ti lo. Mithianglawr le a tikcu le caan pawl konglam zong ka tial lio cuahmah. Ka dih tikah cauk in ka chuah nolh lai.

Kan pa Pathian nih na thlarau mi tauter in biatak theihfiannak in pe hram ko seh.

Khrih ah,
Rev. Moses Thawng Cung

.

KAWLFAWINAK

.

^

Cawnnak 1

NAWLBIA PA LI

Baibal chungah Nawlbia 613 a um. Cu Nawlbia pawl cu Moses i tialmi nawlbia cauk pawl a simi-
--- Genesis
--- Exodus
--- Levitikas
--- Nambar
--- Deuteronomi

chungah an um. Cu nawlbia pawl cu phunli ah then khawh a si.

1. Biak ningcang nawlbia (Ceremonial Law)
Zeibantuk Pathian hi zeitin biak ding ti pawl a chim. Nawlbia Pahra chung i Pathian dang bia hlah, siasal bia hlah, Pathian min ningcang loin hmang hlah, Sabbath ni ul … ti pawl hi biak ningcang nawlbia pawl an si.

2. Uk ningcang nawlbia ( Civil Law)
Minung le minung zeitin i uk ding ti pawl a si. Uk ningcang nawlbia pakhat vun tar vun langhter hmanh ning; “Mi pahnih bia an i al i biaceihtu sin an phanh tikah biaceihtu pawl nih an bia cu an chah lai i a hmaantu cu thiam an co ter lai i a sualtu cu an palhter lai. Cun a sualtu hi tuk tlak a si ahcun biaceihtu nih a ihter lai i a hmaiah a sualnak zat in tuk ding a si. Amah cu vui sawmli tiang tuk khawh a si i cu nak tam cu tuk ding a si lo. Cu nak tam tuk a si ahcun na unau pa cu a hmual a pho tuk lai.” (Deut. 25:1-3 )

3. Nun ningcang nawlbia ( Moral Law)
Minung le minung zeitin i kawmh ding ti pawl a si. Nawlbia 10 chungah 6 in 10 tiang i a ummi, “Na nu le na pa upat hna, cu ti a si ahcun Bawipa na Pathian i an pekmi ram ah na nun a sau lai. Mi na that lai lo. Mi nupi miva sualpi hlah. Mi thil fir hlah. Na minung hawi cungah a hmaan loin tehte na khan lai lo. Na innpa i inn siseh, nupi siseh, a salpa a salnu siseh, a cawtum siseh, a laa siseh a ngeihmi thil paohpaoh na hngar lai lo.” (Exodus 20:12-17) ti pawl hi nun ningcang nawlbia pawl an si.

4. Eidin ningcang nawlbia ( Dietary Law)
Zeibantuk pawl hi ei a thiang i zei bantuk pawl hi a thiang lo timi nawlbia a si. Mi tam deuh nih nun ningcang nawlbia le uk ningcang nawlbia lawng kan theih i biak ningcang nawlbia le eidin ningcang nawlbia hi kan thei lo lawlaw. A biapi zongah kan chia lo. Cu ruangah kan duhduh kan ei i kan duh ningin kan biak. Eidin ningcang nawlbia kan buar tikah taksa nih a tuar. Biak ningcang nawlbia kan buar ah le kan thlarau nih a tuar. Nun ningcang nawlbia kan buar a si ah kan thinlung nih a tuar.

Eidin ningcang nawlbia he pehtlai in Pathian nih zeibantuk pawl hi ei a thiang ti hi tihin a chim. “A ketin a te i aa then i rawlret a khaimi cu nan ei khawh. Asinain rawlret khaimi le ketin temi lak in hi hna pawl hi nan ei lai lo. Kalauk, rawlret cu a khai nain a tin a tet lo caah a thiang lo. Cu bantuk thiamthiam in Saveh zong rawlret a khai nain a tin a te lo caah nan caah a thiang lo. Cun Vok hi ke tin a te nain rawlret a khai lo i nan caah a thiang lo. A sa nan ei lai lo i a thimi zong nan tawng lai lo. Nan caah a thiang lo. Ti chung i a ummi pawl lakah hi pawl hi nan ei khawh. Teh le phukphawher a ngeimi paohpaoh ti chung i a ummi siseh, rili chung i a ummi siseh, tiva chung i a ummi siseh, nan ei khawh. Asinain rili chung le tiva chung i tet le phukphawher a ngei lomi ti chung i a nungmi paohpaoh cu nan caah a thiang lomi a si.” ( Levitikas 11:2-10)

Thisen le Sathau
Pathian nih a sersiammi thisen le sathau pawl ei lo dingin nawlbia a pek. “Zeibantuk sathau le thisen zong siseh, nan ei lai lo. Hihi a chanchan in siseh, khua zei hmun i nan umnak zongah siseh, zungzal ca i nawlbia a si.” (Levitikas 3:17). “Vate thisen siseh, tilva thisen siseh, khuazei ka i nan um hmanh ah nan ei lai lo. Ahohmanh siseh thisen a eitu cu a miphun sinin hlawt a si lai.” (Levitikas 7:26-27)

“Mi zeihmanh, Israel chung sinin siseh, an lak i a ummi khualtlung lak sinin siseh,thisen a ei a si ahcun cu thisen eitu cu hnu ka chit lai i a miphun chung sinin hlawt a si lai. Taksa nunnak cu thisen ah a um i, cu thisen cu nan sualnak thlahnak dingah biaktheng cungah kan pek cang hna. Zeicaah ti ahcun minung i sual thlahnak cu thisen in a si. Cu ruangah Israel fa pawl sinah, ahohmanh nih thisen nan ei lai lo, nan lak i khual a tlawng vemi khualtlung pawl zong nih thisen an ei lai lo,”tiah a ti. (Levitikas 17:10-12)

Mi cheukhat pawl nih thisen le sathau ei ruangah khamhnak a tlau kho maw an ti khawh. Thisen le sathau ei ruangah khamhnak a tlau kho lo ee. Asinain thisen ah zawtnak a tam i sathau nih thahri a pihter. Curuangah taksa dam a duh i nun sau a duhtu paoh nih thisen le sathau ei lo ding a si. Pathian nih a sersiammi pawl hi a theih dih. Cu ruangah minung i ei tha lo pawl a chim fiannak a si. Cu bia a ngai lo pawl cu dam lonak le nun tawinak a si.

Thisen le sathau lawng a si lo, ei tha lomi pawl cu arti a chung muru (a meet), sathlek, a thluak, cawhnuk kham, sacuar paohpaoh an si. A thaw kan timi a thlum le tlornaal pawl hi hrial ding kan si. A hleice in ram thangcho i a ummi nih nifatin kan ei khawh ruangah tih a nung tuk, Cu nak cun tisik anhnah, thingthei pawl ei ding kan si. Eidin ralrin lo ahcun theih lo ruang le tuaktan lo ruangah a herh lo bak in taksa cheu khat a thi, lungzawtnak, thikai, zunthlum, lungthipit, thluak thipit in kan thi lengmang. Kan nun a tawi phah dih. A tik cu caan tlin lo piin kan thih tikah zei ti tha kan ti men. Zumtu pawl kan si ah, Pathian i tikcucan a tling kan ti. Zumlo tu a si ah a van a chia kan ti. A taktak ahcun Pathian nih cun nun sauter a kan duh. Asinain kanmah nih a khamhmi pawl kan ei kan din i phung le nawlbia pawl kan buar ruangah thih cu lo in kan thi. Cuticun tuan ten kan thih tikah a thi tu cu kan thei ti lo nain a taangtu nufa pawl chungkhat unau pawl an thinlung a fak, an re a thei i fak tuk in an tuar. Cu ruangah unau, Pathian bia ngaih lo ruangah na inn chungkhar pawl na ngaihchiat ter hna in an re na theihter hna lai maw? Na duh paoh ei hlah.

Nun Ningcang Nawlbia
Vanram kai le kai lo ding zong nun ningcang nawlbia in kan tah theo tawn. Nun ningcang a that le vanram ah kan kuat i nun ningcang a that lo ahcun hell ram ah kan thlak theo tawn. Asinain Vanram ngeitu Pathian nih cun nun ningcang nawlbia in si loin biak ningcang nawlbia in a tah ti kan hmuh khawh. Cucu zeitindah kan theih khawh ti ahcun nawlbia zulh aa zuam tukmi Farasi pawl sinah Jesuh nih, “ Fiang tein a kan chimh: Ngunkhuai khawltu le hlawhhlang pawl hi nan hlan ah Pathian uknak chungah an lut lai,” ( Mt. 21:31) tiah a ti. Ngunkhuai khawltu le hlawhhlang pawl hi an chan lioah midual tuk i ruahmi pawl an si. Cu ruangah ahohmanh nih an kom duh lo. Asinain Jesuh nih nan hlan ah Pathian uknak ram an phan lai a ti ziar.

Pathian lei aa zuam ngaimi Isarael pawl he pehtlai in Paul nih hitihin a ti. “Israel pawl khamh an sinak ding caah ka duhpiak tuk hna i thla ka campiak lengmang hna. Annih cu a dikmi fimnak an ngei lo nain Pathian an tanh tuk ti ka theih. Annih pawl nih Pathian i a dinfelnak thei loin anmah dinfelnak tu kha hmunhter nak lam an kawl ruangah Pathian i dinfelnak cu an pom lo.” (Rom 10:1-3)

Israel pawl Pathian lei ah an tang tuk nain zei ruangah khamhnak an hmuh lo ti ahcun Pathian an biak ningcang a hmaan lo ruangah a si. Nun ningcang nawlbia lei ah an i zuam tuk nain biak ningcang nawl bia cu an thei lo. Kannih zong anmah ve bangin biak ningcang kan palh lonak dingah biapi a si.

Biak Suak
Phungthlukbia an chim theomi ah, chawleh sual cu voi khat, lo thlawh sual cu kum khat, nupi ngeih sual va ngeih sual cu nun chung ti a si. Cu phungthluk bia cu hitihin bet hei si sehlaw biak sual le a zungzal tiin. Chawleh sual tikah phaisa tampi sungh a si i a poi tuk. Lo thlawh sual tikah kum khat chung ei ding ngeih lo a si i a poi tuk. Nupi pasal ngeih sual tikah nun chung vialte lung rethei a si i a poi tuk hringhran. Asinain cu hna pawl nakin a poi bikmi cu biaksual hi a si. Biak sual tikahcun a kumkhua in tuar a si i let than khawh a si ti lo. Cu ruangah ralrin taktak a herh. Asinain mi tam deuh nih zei hmanh ah kan rel lo.

Cawnnak (1) bianalnak pawl

1. Baibal ah nawlbia pa zeizat dah a um? ________________
2. Nawlbia cauk pawl tial dih tuah _________________
3. Nawlbia pawl cu then ____________________ ah kan then khawh. Cu hna cu
____________________________________________________________________ pawl an si.
4. Mi tampi nih biapi i chiahmi nawlbia cu_______________ ningcang nawlbia a si.
5. Eidin ningcang nawlbia kan zulh lo a si ahcun _________________________ nih a tuar in i, biak ningcang nawlbia kan zulh lo ahcun __________________ nih a tuar.
6. Zei bantuk saram sa pawl dah ei lo ding? _______________
7. Sathau nih kan thahri a ___________________________ter.
8. Minung nih _______________________________ningcang nawlbia in vanram kai le kai lo ding kan tah nain Pathian nih cun __________________________ ningcang nawlbia in a tah.
9. Israel pawl Pathian lei ah an tang tuk nain zei ruangah khamnak an co lo? _____________________________________
10. Biak sual hi a poi maw? __________________________Zei ruangah? ___________________________________

.

^
Cawnnak 2

MI PHUN HNIH

Vawlei cung ah mi tampi an um ko nain phun hnih ah kan then khawh. Cu hna cu
--- Biaknak ngei le
--- Biaknak ngei lo pawl an si.

Biaknak ngei pawl
Biaknak ngei pawl cu hi vawlei cung ca lawng si loin thih hnu ca tiang i a ruattu pawl an si. A sau deuh in kan cawnpiak te hna lai.

Biaknak ngei lo pawl
Hi pawl hi taksa dam chung ca lawng an ruat i thih hnu nun ca an ruat lo. Cu pawl cu Pathian nih mihrut tiah a ti. Jesuh nih hitihin tahchunhnak a chim, “Mirum pakhat a um i a lo chungin rawl tampi a chuak. Cu tikah a thinlung tein ka lo chung chuak rawl chiahnak ka ngei ti lo, zeitindah ka tuah ah a that lai? Hitihin ka tuah lai: ka rawl-inn pawl ka baoh lai i ngan deuh in ka sak lai. Cu ka ahcun ka rawl le ka thilri vialte ka chiah lai. Cun ka thlarau cu kum tampi ca thilri na ngei cang. Dai tein um law nun nuam tein ei ding tuah. Asinain Pathian nih, mihrut pa, tuzan ah na thlarau nunnak laak a si lai. Aho nih dah na thilri khonmi pawl cu a co lai?” ( Luke 12:16-20)

Cu ruangah thih hnu ca ruat cia lo, timhtuahnak ngei lo pawl cu mihrut an si. Mihrut pawl caah vanram ngah le ngah lo ding hi ruah ding a um lo. Hell ram cu anmah ta a si ko. Vanram ngeitu an biak lo ahcun zeitindah vanram an co khawh lai? Ngaihchia tuk a si.

Biakmi Pathian Phun hnih
Biaknak ngeitu pawl hi an biakmi cungah zoh in phun hnih ah kan then khawh thiamthiam. Cu pawl cu
Pathian dang a biatu pawl le
A nungmi Pathian a biatu pawl an si.

Pathian dang a biatu pawl
Vawlei cungah biaknak phun tamtuk a um. A biatu zong an tam tuk nain a nungmi Pathian si loin Pathian dang an biak. Baibal nih hitihin a ti. “Biaknak dang a biatu pawl i raithawimi cu Pathian sinah an thawi lo. Khuavang pawl sinah an thawi.” (I Kor. 10:20). Cuticun Pathian bia loin khuavang an biak ko bu in vanram co ding cu ruah ding a um ti lo. Khuavang an biak ruangah khuavang umnak ding hmun hell ram an phan dih lai. Cu ruangah an nuncan ziaza, an i zuamnak le an thatnak pawl hi zoh a herh ti lo. Ngaihchiat awk tlak tak a si.

A nung Pathian a biatu pawl
A nung Pathian a biatu pawl an um. Cu pawl cu vanram ngeitu an biak ruangah vanram phak ding ah an nai deuh. Asinain an zapiten vanram an phan thiamthiam lai lo. Zeicaah ti ahcun an biak ningcang cungah biaceih a si lai.

Biak ningcang phun hnih
A nungmi Pathian a biatu pawl hi phun hnih ah kan then khawh. Cu pawl cu :
Mah duhning i a biatu pawl le
Pathian duhning i a biatu pawl an si.

Mah duhning i a biatu pawl
Hi pawl nih hin a nungmi Pathian cu an biak ko. Mah duhning i a biatu a phunphun in a um. Mi cheukhat pawl cu Pathian cu an thinlung tak in an duh ko. Pathian i a duhning zong in an biak duh. Asinain Pathian i a duhning an theih lo ruangah mah duhning in an biak. Cu pawl cu thinlung thiang te i a sualtu pawl an si.

Mi cheukhat cu Pathian an duh lo. Nu le pa sinin Pathian bia cia an si ruangah an biak men. Cu hna pawl nih Pathian biak zong an zum ngaingai lo. Rinh zong a ni rinhchan lo. Cu ruangah Pathian i duhning zulh ding cu an caah zeihmanh ah a biapi lo lawlaw. Mah duhning a tlamtlin ding hi a biapi bik. Pathian i duhning hi an thei zuam lo. An ngai duh lo. Chimh zong chimh khawh an si lo. Zaangfak tuk an si.

Mi cheukhat thiamthiam cu Pathian hi an zumh ruangah a si lo, pawcawmnak ding caah an biak. Cu pawl cu a min men Pathian riantuantu pawl an si. A poi tuk.

Mi cheukhat thiamthiam cu midang he an i khat lo, an hawi ning lo si lai ding phan ruang men ah Pathian an biak. Cu ruangah Pathian i duhning hi a biapi lo.

Mi cheukhat pawl cu leicung chawva an biapiter tuk i cucu an kawlnak ah Pathian hi zeihmanh ah an rel lo. Biakinn an kal khawh hi an caah cun a za tuk cang ah an ruah.

Mino pawl caah biakinn i va kal hi ngaknu tlangval ngiatnak men caah a si. Cu ruangah Pathian bia cu zeihmanh a si lo. Zeitluk i chim len zongah an hna chungah a lut kho lo. Cu nakin an ngaknu an tlangval aa tel le tel lo hi a biapi tuk. A poi tuk ti chim lo cu chim ding a um lo.

Mi cheukhat thiamthiam cu Pathian duhning nakin Khrihfabu i tuah ningcang, phung le i hruainak ningcang, pumh ningcang pawl lawng ah an thinlung a tho i Pathian i duhning cu an thei kho lo. Khrihfabu tangka a karhnak ding leikap lawng biapi ah an ruah deuh.
Baibal ca chungin, mah duh ningcang in Pathian a biatu pawl kan zoh hnik lai.

Cain
Adam i a fa upa deuh Cain nih a lo chung chuak rawl in Pathian a biak tikah Pathian nih a cohlang lo. Pathian nih a cohlan lonak bia zong hitihin a chim, “nangmah cu zeicahdah na thin a hun i na hmai a chiat? Nangmah cu that e in tuahnak caan na hmu lo maw? Tha te in na rak tuah lo caah sual thlahnak ah hmanmi raithawinak satil cu innka pawngah a bawk ko. Amah cu nangmah duhnak a zul i nangmah nih amah cu n auk,” tiah a ti. ( Genesis 4:6-7)

Cain nih Pathian a biak sual cang. Pathian i duhmi pe loin amah duhmi a pek. Cu tikah Pathian nih a cohlang lo. Cuticun a biak sual cang nain Pathian nih a duhning cu a chimh than. Innka hram ah sualthawinak dingah satil a nungmi a chiahpiak. Cu satil nung cu hman ding a si. Cain nih Pathian i a remruatpiak mi satil nung rak hmang sehlaw Pathian nih a cohlan ko hnga nain. Asinain Cain nih Pathian I a pekmi satil nung cu hmang loin a nau pa leh lam a thah. Thah lo dingmi a nau cu a thah. A hnu bik ah Pathian sinin a zaam.

Cain nih Pathian a biak sual ruangah sualnak dang a tuah lengmang. A hmasa bik ah a thin a hung i a mithmai a chia. Pathian chimmi a zum duh lo. A naupa a nahchuah i bia-alnak a tuah i a thah. Pathian nih, “Na nau pa khuazei ahdah a um? A ti tikah, “ ka thei lo, ka nau pa cawngtu maw ka si,’ tiah a leh. ( Genesis 4:9) Lih a chim. A hnu bik ah Pathian sinin a tli. Cain bang in Pathian kan biak sual a si ahcun sualnak pakhat hnu pakhat kan tuah nolh ko lai.

Siangpahrang Sawl
Israel pawl i siangpahrang hmasabik hi Sawl a si. Israel mi pawl cu Filistin pawl he aa do ding an si. ( I Samuel 13). Tlangbawi Samuel nih, “Ka hlanah Gilgal ah rak kal chung. Khangh thawinak le daihnak thawinak pawl tuah ding ah na sinah ka ra lai. Ka rat i na tuah ding pawl kan hmuhsak hlan lo rak ka hngak,” tiah a ti. (ISam 10:8). Asinain Sawl cu a thin a phang cang. Ral pawl nih an naih chin hna. A ralkap pawl nih pakhat hnu pakhat a thli tein an tli chin. Sawl nih Samuel cu ni 6 chung a hngah khawh nain a ni 7 nak ni ahcun a hngak kho ti lo. Amah tein rai a thawi men ko.

“Sawl nih khangh thawinak le daihnak thawinak pawl cu ka sinah rak chuahpi uh a ti I khangh thawinak cu a thawi. Khangh thawinak a thawi dih ah, Samuel cu a phan. Sawl nih thluahchuah pek i va don dingah Samuel sin a rat tikah, Samuel nih, “zeidah na tuah,” tiah a hal. Sawl nih, “Mi pawl cu ka sin in an tli, nangmah nih le na tiamkam ni ah na phan lo, filitin pawl cu Mikmat khua ah an i pum thluahmah ti ka theih tikah, filistin pawl cu ka sin Gilgal ah ral i tuk ding ah an ra lai. Pathian sinah ka hal rih lo ti ka ruah ruangah a hramhram in khanghthawinak cu ka tuah,” tiah a ti. Samuel nih, “Na sual cang. Na Pathian i nawlbia na zul lo hih. Zul law cu Pathian nih na nawlngeihnak cu Israel mi cungah atu thawk in a hmunhter zungzal lai. Atu cu na nawlngeihnak a hmun lai lo,” tiah a ti. ( ISam 13:9-14)

Sawl a sual cang, Pathian nawlbia a zul lo. A zulh lomi nawlbia cu nun ningcang nawlbia a si lo. Biak ningcang nawlbia a simi, tlangbawi rian, tuan lo ding kha a tuan. Tlangbawi si tung lo i tlangbawi riantuan hi a sual tukmi a si. Sawl nih Pathian a biak nain thluachuah co lehlam loin Pathian i hlawtnak tu kha a tuar.

Israel pawl
Israel pawl nih Pathian an biak nain an biak sual tiin profet Isaiah nih hitihin a chim. “Pathian nih, nan raithawimi tam liangluang hna cu keimah he zeidah aa pehtlaih? Mei nan khanghmi tuu, satil thau pawl cu a ka simh cang. Caw le tuu, meheh thi pawl ka duh lo. Ka hmai i nan mithmai piah ding i nan rat tikah ka hruang kulh lawnh riangmang in cu thawinak pawl pek cu aho nih dah an hal hna? A lak a simi raithawinak pawl cu tuhnu ah rak pu ti hlah uh. Nan rimthaw emmi ka fih. Thlathar ni, Sabat ni, mipi pumh khawmhnak ni pawl zong ka fih. A dik lo aa cawhmi pumh khawmhnak pawl ka tuar kho ti lo. Ka thlarau nih nan thlathar ni le puai pawl a huat. A ka hnahnawhtertu an si. Ngaihthiamnak in ka baa. Nan kut nan pharh tikah kan zoh hna lai lo. Thla tampi nan cam tikah kan ngai hna lai lo. Nan kut pawl cu thisen in a khat,” tiah a ti hna. ( Isaiah 1:11-15).

Israel pawl nih Pathian cu an biak ko. Rai zong tampi an thawi ko. Puai pawl zong an tuah. Asinain Pathian nih an biakmi cu a pompiak hna lo ti kan hmuh khawh. An biakmi hin Pathian hna an hnawh ter men. Pathian nih a ngaihthiam lengmang hna. Pathian a lung tlin lo an thei lo. Zei ruangah an theih hnga lo? Anmah duhning lawng an biapitter i Pathian i a duhning zeihmanh I an rel lo ruangah a si. Kannih zong Pathian hnahnawhter men le fihter ding men i kan biak a si ahcun a poi tuk lai.

Profet Isaiah sin in hitihin a ti rih. “Hi miphun pawl nih an kaa in ka sinah an ra I an hmurka in an ka upat. An thinlung cu keimah he an I hlat tuk. Minung tuahmi pawl nawlbia pawl rinhchan in an ka tih,” tiah a ti. ( Isaiah 29:13).

Jesuh chan zongah Isaiah chan lio bantukin aa thleng hlei lo, an i khat thiamthiam. Pathian cu an biak lak mennak kong Jesuh nih hitihin a chim, “Mihrokhrawl pawl, Isaiah nih nanmah pawl ti duhnak ah, hi miphun pawl nih an hmurka in ka sin ah an ka panh i an kaa in an ka upat. An thinlung cu keimah he an i hlat tuk. Minung tuahmi nawlbia pawl kha Pathian nawlbia bantukin an cawnpiak hna caah an ka biaknak hi zeihmanh a thahnem lo,” tiah Pathian nih a ti, tiah a rak chim,” tiah a ti. (Mt. 15:7-9).

Israel pawl nih Pathian a duhning cu zeihmanh ah an rel lo, an kaa lawng in Pathian an biak. Minung tuahmi phunglawm pawl hi an biapitter deuh. Cu ruangah Pathian an biak taktak ko nain an biak lak men a si ko. Mi ahohmanh zong nih a lak men thil hi kan tuah duh lai lo nain. Kan nih zong Pathian kan biak ko nain Pathian i duhning kawl loin kanmah duhning lawng kan biapitter ahcun Pathian biak man kan ngei lai lo.

Pawl nih hitihin a ti, “Israel pawl khamh an sinak ding caah ka duhpiak tuk hna i thla ka cam piak lengmang hna. Annih cu a dikmi fimnak an ngei lo nain Pathian an tanh ngaingai ti ka theih. Annih pawl cu Pathian i dinfelnak thei loin anmah i dinfelnak tu kha hmuh ter ding an kawl ruangah Pathian i dinfelnak cu an pom lo.” ( Rom 10:1-3).

Pawl nih Isarael pawl khamh an sinak ding caah thla a campiak hna ruangah khamh an co lo ti cu a fiangmi a si. Zei ruangah khamhnak an co lo ti ahcun Pathian i pekmi dinfelnak cu an pom lo. Pathian an biak ko nain Pathian i a duhning an theih lo ruangah an biak lak men a si ko.

Unau, Pathian cu a lak men in na biak duh maw? A lak men i biak hi nun lioah cun a lang lo nain thih hnu ahcun a lang hiamhuam cang lai. Asinain cu caan ahcun a tlai tuk lai. Cu ruangah nan nun lioah hin ruah taktak a herh.

Cawnnak (2) biahalnak pawl

1. Vawleicung ah miphun zeizat dah a um? ________ Zeipawl dah an si? ____________________
2. Biaknak ngei lo tu pawl cu Jesuh nih mi ________________ tiah a ti. Vanram an co lai maw?_______________________
3. Baikmi pahnih chim hnek tuah ______________________________
Le ___________________________ hna an si.
4. Pathian dang sin i raithawi hi ho sin i thawi dah a si? ________________________________
5. A nungmi Pathian biak ningcang phun _____________ in a um. Cu pawl cu _______________________________
6. Mah duhning i a biatu pawl nih zei ruangah dah cuticun an biak? ____________________________________________________________
7. Cain cu Pathian pekmi __________________________ a hmang duh lo. Cu ruangah Pathian a biak. _________________________________
8. Sawl i a zulh lomi nawlbia cu ___________________ nawlbia a si.
A sualmi cu _______________________________________________
9. Israel pawl nih rai an thawi liangluangmi pawl cu Pathian ______________________________________ ter tu men an si.
10. Israel pawl hi khamhnak an co maw? Zei ruangah? __________________________________________

.

^
Cawnnak 3

PATHIAN DUHNING I A BIATU PAWL

Pathian duhning i a biatu pawl nih an duhnak hi an biapitter lo. Pathian i duhning hi an kawl deuh. Baibal chung in Pathian duhning a biatu pawl kan zoh hnek lai.

Abel
Abel nih Pathian i duhning in a biak ruangah Pathian nih a cohlan. Hebru 11:4 chungah, “ Abel nihcun Cain nak i a tha deuhmi rai cu zumhnak in Pathian sinah a thawi. Cu bangin rai a thawi i mi dingfel a si tiah timi a co. Zeicatiah a pekmi cu Pathian nih a cohlan cuticun Abel cu a thi cang nain atu tiang hi bia a chim ti a si.” tiah tial a si. Able cu a upa i a nahchuahnak ruangah thah tuar hmanh sehlaw Pathian duhning in rai a thawi ruangah Pathian he van ah a zungzal in a um I, nun man ngei a si. Vawleicung ah nun sau i, hell ram phak nakcun nun tawi hmanh ah vanram phanh hi a tha deuh.

Anok
Pathian duhning i nung, Pathian he a kalti tu Anok i a kong cu hi ti hin kan hmuh khawh. Anok cu kum 35 a tlin tik ah fapa Methuselah a ngei. Methuselah a ngeih hnu ah Anok cu Pathian he kum 300 an umti, an kalti i, fanu fapa pawl a ngei. Anok cu kum 465 a si. Anok cu Pathian he an um kalti. A hnu ahcun a um ti lo, zeicatiah Pathian nih a laak caah a si. [ Genesis 5: 21-25 ]

“Hebrew catial tu nih hi ti hin a tial, “Anok cu zumhnak in thihnak in a luat i, a nun aa thleng, Pathian nih a nun a thlenter ruangah a hnu ahcun a um ti lo, amah cu a nun aa thlen hlan ah Pathian thinlung tongtu a si ti in tette khannak a ngah. “ [ Hebrew 11:5 ] Anok cu Pathian duhning a biatu a si ruangah van ah laak a si. Pathian cu Anok he um kalti a nuam a ti tuk i, tuan tein a laak. Pathian nih kei he a umkal duh hnga maw? Pathian he kan um kalti maw?.

Noah
Noah chan lio I minung pawl an sualning zia hi ti hin kan hmuh khawh, “ Vawleicungah minung sualnak a ngan I, athinlung ruahmi poahpoah cu sualnak lawnglawng a si ti Pathian nih a hmuh tik ah [ Genesis 6: 5 ]. Minung pawl cu tluk in an sual ruangah Pathian nih minung poahpoah cu hrawh dingah a ruah. Asinain, Noah cu miding fel a miphun chungah mi tlamtling a si. Pathian he an um kalti.” [ Genesis 6:9 ] Noah cu Pathian he an umkal ti a si ruangah Pathian duhning in a nungtu, Pathian duhning in a biatu a si. Duhning I khat loin um kalti khawh a si lo. [ Amos 3:3 ]

Noah nih hmuh rih lomi hmailei thil kongah Pathian nih ralrinnak a pekmi kha, zumhnak in thihnak thinlung he a innchungkhar khamhnak dingah lawng nganpi cu a ser, cuticun zumhnak in leicung mi vialte an palh ti kha a langhter i, zumhnak thawng in a ralmi dinfelnak ro cu Pathian sin in a co. [ Hebrew 1:7 ]

Abrahram
Abraham cu siasal a bia baltu a si, Bible nih” Abraham cu ro a conak ding ram ah kal dingin Pathian nih a auh tik ah khua zei ah ka kal ti hmanh thei loin zumhnak in a ram kha a chuak taak,” tiah a ti. [ Heb 11:8] Abraham cu zumhnak in dinfelnak a hmuh ti cu hi ti hin kan hmuh khawh, Abraham nih Pathian cu a zumh ruangah a zumhnak cu dinfelnak ah laak piak a si. [Gen 15: 16 ] Abraham cu siasal biaknak in a nungmi Pathian cu a biak i, Pathian duhning in a biak ruangah zumhnak i pa timi hmanh a co.

David
Pathian duhning a theitu David nih hi tin hin a ti. “ Raithawinak a duh lo, cu a si lo ahcun rai ka thawi hnga”. Khangh raithawi hmanh a duh lo. Pathian I duhning rai cu thinlung kekkuai hi a si, maw Pathian nang nih cun thinlung kekkuai hi na hlawt lai lo.” [ Salm 51:16-17] Pathian nih raithawinak in thinlung kekkuai a duh deuh ti hi David nih a theih. Cu ruangah cun Pathian I thinlung tong tu a si.

Pawl
Pawl hi Sawl a si lio ah Pathian I duhning a thei lo, cu ruangah Khirhfabu a chiat chuahtu a si. Khirhfabu hi lam pial kal sual I a ruah ruangah a hremnak a si. Asinain Damaskas khua hauka i, ceu nih a kah tik ah Jesuh cu khrih a si ti a theih than, cu hnu lawngah Pathian I duhning cu a theih. Cu ruangah cun titsa in aa zuam mi poah cu zei hmanh a si lo ti cu hi ti hin a tial than.

“ Keimah cu ni riat ka ti ah cuarpar tanmi ka si, Israel miphun Benjamin hrin ka si. Hebrew chung chuak, Hebrew taktak ka si. Nawlbia lei in zoh ahcun Khirhfabu hrem tu ka si. Nawlbia zulhnak i, dinfelnak zoh ahcun soisel awk ngei lo ka si. Asinain Jesuh ruangah ka ca i, thil hlawknak hi sunghnak ah ka ruah. Cu lawng si loin thil dang zeizang vialte hi zei poahpoah nak in ka bawipa Jesuh ka hngalh mi hi a sunghlawi deuhmi ah ka ruah. Amah ruangah cun zei poahpoah ka sung dih i, khrih ka ngeihnak dingah cu pawl cu hmunthur ah ka ruah. “ [Filipi 3: 5-8 ]

Pawl nih Pathian I duhning a theih hnu cun a hlan I Pathian a biakning cang pawl a hlonh dih i, amah i a chiat chuahmi khrihfa bu caah a nunnak pek in a ttuan. Harsatnak phuntling le hremnak phuntling lak in a tuan, titsa in a tuanmi poahpoah cu hmunthur bantuk ah a ruah. Pathian i duhning in a biak caah thlarau bia thuk pawl a theih i, Khirhfabu pawl le pumpak sin ah ca tampi a kuat khawh. Kan nih tiang in hlawknak kan co ve.

Cawnnak 3 biahalnak pawl

1. Pathian I duhning in biak khawh dingah Pathian i duhning_________ a herh.
2. Abel nih aho duhning in dah a biak? _________
3. Pathian nih zeiruang ah dah Anok cu a laak? __________
4. Noah cu a chan lio i minung pawl an sual tuk ko nain a sual ve maw? __________
5. Abraham cu zumhnak in zeidah a co?____________
6. Pathian nih a auh tik ah Abraham nih a kalnak ding hmun a thei cia maw?__________Nangtah Pathian nih in au ve sehlaw na zul ngam hnga maw?________________
7. David cu zeiruangah Pathian thinlung tongtu a si? ____________
8. Pawl nih zeiruangah Khrihfabu a hrem bal?_____________
9. Pawl nih khrihfa ruangah zei poahpoah hi zeibantuk ah dah a ruah?____________
10 Zeiruangah Pawl hi thabat le harsatnak a tuar?________________

.

^
Cawnnak 4

BIAK NINGCANG NAWLBIA

Biak ningcang nawlbia hi tampi a um nain a biapi bik pali kan tar lai. Cu pawl cu:
I. A nungmi Pathian lawng biak ding
II. Pathian umnak lawngah biak ding
III. Tlangbawi hmang in biak ding
IV. Satil nung he lawng in biak ding

(I) A nungmi Pathian lawng biak ding

Vanram le hell ram ngeitu hi, a nungmi Pathian lawng a si. Cu Pathian cu biak loin a dang Pathian biak ahcun zeitindah vanram cu a co khawh lai? Amah Pathian nih hitihin nawlbia a pek. “Keimah chim lo Pathian dang bia hlah. Vancung ah siseh, leitang ah siseh, leicung ah siseh, leitang ti chung ah siseh, a ummi pawl he a mui aa lomi siasal cu na caah na tuah lai lo,” ti a si. (Exo. 20:3-4)
Cucaah Pathian dang a bia pawl cu vanram phak ding hi ruahchan ding a um ti lo. An phak lo ding hi a fiang tuk cang.

Pathian nih sunlawinak hi hohmanh a pe duh lo. Nawlbia pek tik zongah Pathian dang a biak sual lai ti a phan tuk ruangah hitihin a cah peng hna, “Pathian dang nan bia lai lo. Zeicahti ahcun Bawipa, a min cu nahchuak a si i amah cu nahchuah hmang Pathian a si,” ( Exo. 34:14). Pathian cu nahchuah hmang tuk mi Pathian a si. Nahchuah hi aa duhtuk mi nupa le ngaknu le tlangval karlak i a ummi a si. Dawtnak a ngan le nahchuahnak a tam. Pathian zong hi Amah biak lo i Pathian dang biak hi a nah a chuak tuk. Cu ruang ahcun Moses sinin Israel pawl sinah hitihin a cah, “Nawlbia kan pekmi hna paohpaoh ah I ralring uh. Pathian dang I a min kha chim hlah uh. Nan hmurkaa in ahohmanh nih thei hna hlah seh,” (Exo 23:13) Pathian nih Pathian dang min kan hmurkaa in chim ding hmanh duh lo tiang in a nah a chuak ti kan theih a herh.

Pathian nih Moses hmang in hitihin biatak in a cah, “Na Pathian cu na tihzah lai. Amah lawng na biak lai. A min in chiat na serh lai. A dang pathian, na kiangkap miphun pawl i Pathian na bia lai lo. Nan Pathian cu nahchuak Pathian a si. Na Pathian nih na cungah a thin a hun i vawlei cung hin an hrawh lai ti phan awk a um,” tiah a ti. ( Deut. 6:13-15).

Pathian nih Amah biak lo I Pathian dang biak hi cu vawleicung hin hrawh, hlonh ding tiang in a thin a hun lainak hi a chim cia. Cucaah cun Pathian dang biatu pawl cungah Pathian nih zeitluk indah a thin a hun ti hi theih khawh a si, theih ding hrimhrim zong a si. Asinain Khrihfa tampi nih cu bia cu biapi ah kan chia in kan ngai lem lo. Kan fale zong a va ding le a nupi ding ah riantuan tha le mirum a si ahcun Pathian dang biami he kan thitumter men theo i Pathian kha a thin hung dingin kan tuah theo.

Baibal nih hitihin a ti rih, “Na unau pa, na nu fapa siseh, na fapa siseh, na fanu siseh, na pom lio mi na nupi siseh, na nunnak tluk a simi na hawi siseh, ahohmanh nih a thli tein an leem I, “Kal u sih law, Pathian dang kha bia hna usih,” an ti ahcun nangmah nih siseh, na pupa hna nih siseh, nan hngalh lomi Pathian hna, nan velchum I a ummi, vawlei khattelei deng in khattelei deng tiang, nanmah neih I a ummi si hna seh, nanmah he lam hlat I a ummi si hna seh, cu miphun hna I an Pathian hna cu_amah cu na hnatlak pi awk a si lo I a bia zong na ngai fawn lai lo, cun na mit zong in na zaangfah lai lo, a zuah zong na zuah lai lo, a thuh zong na thup lai lo, sihmanhsehlaw na thah lai, amah thahnak caah na kut cu a hmasabik lai i cu hnu ah cun mi vialte kut cu a si lai. Amah nih nangmah cu, Izipt ram chungin, sal taannak innchung cun an chuahtertu Bawipa na Pathian sinin pialter awk kha a kawl caah lung in thi lak in nan cheh lai. Cun Israel mi vialte nih an theih lai i an tih lai i nan lak ah cu bantuk thatlonak cu an tuah than bal ti lai lo.” ( Deut. 13:6-10).

Mah inn chungkhar chungin Pathian dang a biatu cu mah bak nih that ding ah Pathian nih nawlbia a pek. Cu ruangah Pathian nih amah chim lo pathian dang biak hi zeitluk indah a huat ti kan hmuh khawh. Asinain tu lio Khrihfa pawl nih cu bia cu biapi ah kan chia lo.
Pathian nih a dang Pathian biak hi hlawhhlang tuan tluk in a hmuh ningcang hitihin kan rel khawh, “Nangmah cu atu na va luh lainak ram mi pawl he nan i kawmh caah nan lak ah chuihbah sual i tluknak, rawhnak, a can sual nak hnga lo nangmah le nangmah i ralring tuah. An biaktheng hna kha na hrawh dih lai. An a siasal hna khan a khuai dih lai. An asarah thing pawl na hau dih hna dih lai. Pathian dang na bia lai lo. Nahchuak min a ngeimi Pathian cu mi nahchuak a si. Cuka ram mi pawl he cun nan i kawmh ruangah, annih pawl cu an Pathian he hlawhhlang sualnak an tuah i, cu Pathian pawl sin ah rai an thawi tik ah an In sawm i, cu raithawimi sa cu na ei lai ti in siseh, an fanu le pawl na laak i na fale pawl he na thitumter ruangah cu fanu pawl nih an Pathian he hlawhhlang sualnak an tuah i nan fapa le pawl zong an Pathian pawl he hlawhhlang sualnak an tuahter lai.” [ Exo 34: 12-17 ]

Cucaah cun Pathian dang biak hi Pathian nih zeitluk in dah a huat, a thin a hun i, zeitluk in dah sualnak a ngan ti hi kna theih khawh. Cuticun Pathian nih Israel pawl cu a cah len ko hna nain Izipt ram in an chuah thawk in siasal lawnglawng an biak theo. Siangpahrang tha David, Jehoshafet, Hezekiah, Josiah pawl chan lanwgah hin Pathian tha tein an biak i cu lo paohpoah cu kiangkap ram pawl bantukin Pathian dangdang hi an biak. Pathian nih profet pawl a thlah i bia a chim, ralrinnak a pek theo nain an ngai lo. Zeihmanh ah an rel lo. Cu ruangah a hnubik ahcun Israel ram cu Asiria kut ah siseh, Judah ram cu Babilon kut ah siseh sal ah a taanter.

Pathian dang biak hi vanram ngeitu Pathian caah sualnak sawsawh a si lo, sualnak ngan bik a si. Asinain khrihfa pawl mit ah cun sualnak nganpi in kan hmu lem lo. Cu nakin nuncan ziaza sual hi sual tuk ah kan ruah cio dih. Nuncan ziaza sual hi a poi lo tiknak cu a si lo nain Pathian dang biak he tahchunh ahcun chim tlak lo a si.

(II) Pathian umnak ah biak ding

Vawlei sem thawk in nawlbia pek tiang chung hi cu mah duhnak hmun kip in biak khawh a si. Abraham, Isak, Jakob nih an phaknak kip in Pathian an biak tawn. Asinain Moses sin in nawlbia pek dih hnu ahcun hmun kip in biak khawh a si ti lo. Pathian i fial bang in Moses nih biakthlam a sak I cu Biakthlam lawngah biak khawh a si. Zeicah tiah cun Pathian cu Biakthlam chungah a um caah a si.

Solomon nih biakinn pi a sak tikah Biakthlam ah Pathian cu biak ti loin biakinn chungin Pathian cu an biak. Biakinn chungah Pathian a um ruangah a si.Asinain Israel pawl nih Pathian sin ah an fel lo i an Pathian cu kaltak riangmang in Pathian dangdang cu tlango kip le thingkung hring tang kip ah rai an thawi tawn. Cuticun a cang lai tiah a theih cia ruangah Pathian nih “ Nan pupa hna Pathian nih co awk ah an pekmi hna ram chungah, vawleicung I nan nun chung vialte ralring tein nan tuah dingmi nawlbia le phunglam cu mah hna hi an si. Nan va pawnchuah laimi phun hna nih a sangmi tlang hna cung le mual hna cung le thingkung hring kip tawi i an Pathian hna an biaknak hmun vialte cu nan hrawh dih hrimhrim hna lai. An Biaktheng kha nan theh dih hna lai I an lungphun kha nan den dih cikcek hna lai i an Ashrim cu mei in nan khangh hna lai, an Pathian mui serchommi hna cu nan hau hna lai i, cuka hmun i an min cu nan hrawh lai. Bawipa nan Pathian cungah cun cu bantuk cun nan tuah lai lo.

Sihhmanhsehlaw Bawipa nan Pathian nih a min chiahhnak le a umnak i ser awk ah nanmah phun chung in a thim laimi hmunm cu nan kawl lai. Khika ah nan kal lai i, khika ah nan khangh thawinak hna le nan raithawinak hna le nan cheuhra cheukhat hna le nan pekchanhmi pekchanhnak hna le, nan biakkamnak pekchanhnak hna le nanmah lungtho te pekchanhnak hna le nan satil run chung le nan turun chung i fater hna cu nan rak put hna lai: cun khika ah Bawipa nan Pathian nih thluachuah an pekmi hna ahcun nanmah le nan chungkhar hna he nan i lawm lai. Mikip nih mah le hmuhning cio ah a tha ti in nihin i hika i kan tuah bang hin nan tuah lai lo.” tiah a cah ta hna. [ Deut 12: 1-8 ]

Cu ruangah Israel pawl nih biakthlam asilole biakinn lawngah Pathian an biak tawn. Asinain Pathian dang an biak tik ah cun an duhnak hmun kip in an biak theo tawn.

Caan Thlen Lio
Israel pawl nih ramcar I an kal lio in Solomon I a biakinn sak hlan tiang biakthlam ah siseh, biakinn sak hnu ah biakinn ah siseh, Pathian an biak tawn. Cu caahcun pei samaria nu nih Jesuh sin ah, “ Kan pupa pawl nih hi tlang cungah an biak tawn i nannih nih cun Jerusalem lawngah biak ding a sin an ti, “ tiah a ti tik ah Jesuh nih” Minu, Ka chimmi hi zum, mi nih Pa cu hi tlang ah siseh, Jerusalem ah siseh an biak lo caan a phan lai” tiah a ti. [ John 4:20-21] Jesuh nih biaknak hmun aa thleng cang lai tinak bia cu Samaria nu sin ah a chimmi a si.

Biakinn hrawh
Jesuh khirh a thih tik ah biakinn chung i hmunthiang bik hmun khamnak puanzar a tleknak kong hi tihin kan hmuh, “cu tik ah biakinn chung i puanzar cu a cung in a tanglei tiang a tlek.” [ Mat 27:51] Zei ruangah Jesuh Khrih a thih tik ah biakinn chung I puanzar a tleh ti ahcun biakinn chung in Pathian biak caan a dih cang ti hmuhsaknak a si. Pathian cu minung sakmi biakinn ah a um ti lo i cuka ah cun biak khawh a si ti lonak a langhtermi a si.

Cu biakinn pi zong cu Jesuh khrih a thih hnu kum 40 a rauh tik ah, AD 70 ah Rom ralkap pawl nih an hrawh dih i a um ti lo. AD 135 ah Israel pawl nih sak an timh than nain an hlawh a tling lo. Nihin ni tiang biakinn an ngeih lo ruangah rai an thawi kho lo. Israel pawl i biapi bik i an tuamtahmi cu biakinn pi sak than i raithawi than ding hi a si. Asiain biakinn hmun ah Muslim pawl nih an biakinn an sak ruangah an chunmang a tling kho lo. Miphun dang pawl nih cu biakinn hmun cu hei ngei hna sehlaw cu, Israeal pawl nih phaisa in an cawk diam lai i an baikinn an sak cang hnga. Cu ti si lai ding a theih caah Pathian nih cawngtu tha bik lungkhong emem muslim pawl a cawnghter hna a si lai.

Tuchun Khrihfa pawl nih Pathian cu minung kut i sakmi biakinn ah biak khawh a si tiin an ruah. Lam khat lei cun a hman ko. Asinain a tlamling lo. Catholic pawl nih IsraeI pawl I tuahmi an zulh I hmun ka kip ah biak inn an sak I, hmun thianglim hmun an tuah I an siangbawi pawl lawng an lut kho. A dang Khrihfa pawl nih cu bantuk hmun thianghlim hmun an tuah lo ruangah pulpit cungah aho an si zongah kai khawh a si. Catholic pawl nih an thlam cun an cawn nain a dang pawl nih a thlam zong an thei lo i an duduh in an tuah.
Asinain Israel pawl nih an tumtah bang in biakinn an hei sak zongah sullam a ngei in man a ngei ti lo. Zeicahtiah cun pathian cu minung kut i sakmi biakinn ah a um ti lo,. Catholic pawl i sakmi biakinn zong sullam a ngei ti lo. A dang khirhfa pawl i sakmi biakinn zongah Pathian a um ti lo. Cuti a si ahcun hodah a hmaan? Pathian cu khoika hmun in dah biak ding a si hnga? Cu kong cu kan peh thluahmah lai. Rak rel lengmang.

Cawnnak [4] Biahalnak Pawl

1 . Biak ningcang nawlbia I a biapi bik 4 pawl cu—
a.__________________________________
b.________________________________
c._________________________________
d.___________________________________
2. Pathian nih a sunlawinak cu hodah a pek duh?________
3. Pathian cu zei bantuk Pathian dah a si?__________________
4. Pathian nih minung pawl I Pathian dang biak hi zeitluk in dah a huat?________
5. Pathian dang a biatu hi zeitluk in dah dantat man a pekter?__________________
6. Pathian dang bik hi Pathian hmai ah zeibantuk sualnak tuah he dah aa khat?_______
7. Moses chan in Pathian cu__________ah siseh, Solomon chan in _________ ah siseh biak ding a si.
8. Zei ruangah biakthlam le biakinn pi chim lo, hmun dang i biakmi hi Pathian nih a pom khawh lo?___
9. Jesuh nih Samaria nu sin ah zeidah a chim?___________
10. Zei ruangah Jesuh Khrih a thih tik ah biakinn chung puanzar a tlek?____________
11. Israel pawl i an tumtah bikmi hi zeidah a si? ___________
12. Atu ah Jerusalem biakinn hmun ah zeidah a um?________zei ruangah a si hnga?

.

^
Cawnnak 5

(III) TLANGBAWI LAWNG NIH BIAK DING

Riantuantu pawl nih company i lubik ton duh tikah an zapiten zung khan chungah lut loin an hruaitu lawng nih a ton tawn. Zeicahtiah riantuantu pawl an zapi ten zung khan chungah an i tlum lai lo lawng si loin an zapi ten a tong ding an si lo ruangah a si. An hruaitu lawng nih a ton ding a si. Cu bantukin mi paohpaoh nih Pathian ton ding a si lo i hruaitu pa lawng nih an aiawh in ton ding a si. Cuticun mipi aiawh i Pathian a tongtu ding cu tlangbawi tiin kawh auh a si.

Inn chungkhar pa bik
Vawlei hram thawk in Moses sin i biak ningcang nawlbia pek tiang ahhin tlangbawi an ngei lo. Inn chungkhar i pa bik hi tlangbawi a si ko. Cain le Abel te unau zong anmah tein rai an thawi ko. ( Gen. 4:1-4). Noah zong amah ten rai a thawi ko. (Gen. 8:20). Abraham zong amah ten tlangbawi a tuan (Gen. 12:7). Isak le Jacob zong anmah tein rai an thawi. (Gen. 26:25, 35:1).

Aaron le fapa pawl lawng
Israel pawl Izipt sal in an chuak i Sinai tlang tang an phak tikah cun Pathian nih Moses sinin biak ningcang nawlbia a pek i mi paohpaoh nih tlangbawi an si kho ti lo. Aaron le a fapa pawl lawng nih mi vialte ca tlangbawi an tuan khawh. Pathian nih Moses sinah hitihin a cah, “Na u Aaron cu ka hmai ah tlangbawi riantuan dingin le a fapa pawl a simi, Nadab, Abihu, Eliazar le Ithamar hi hna cu Israel mi pawl lak in thimlaw na kuttang ah chia tuah,” [ Exo 28:1]. HItihin Aaron le a fapa pawl cu Pathian i thimmi tlangbawi an si.

Tlangbawi si aa timtu pawl
Korah, Dathan, Abiram pawl nih tlangbawi si dingin Aaron i dirhmun chuh an timh tik ah Pathian I biaceihnak an tong I, vawlei nih a dolh hna nak kong hitihin kan hmuh khawh, “ Pathian nih, Kawrah, Dathan, Abiram pawl i thlam pawl cu hrial dingin mipi pawl cu chim hna” tiah Moses sin i a chim bang in Mises cu a tho i, Israel upa pawl he Dathan, Abiram te pawl umnak ah cun a kal i, “ Hi misual pawl i umnak thlam pawl cu hrial uh. An thil pakhat hmanh tawng hlah uh. Cu a si lo ahcun anmah he an sualnak ruangah rawhralnak ah nan phan lai’ tiah mipi pawl a chimh tik hna ah, mipi pawl nih Kawrah, Dathan, Abiram hna umnak kiangkap ah um loin an hrial ruangah Dathan le Abiram hna cu nufa pawl he an thlam innka hmai ah cun an dir. Moses nih “ Hi thil veilate hi keimah nawl ten ka tuah lo, Pathian i fialmi ruangah ka tuahmi a si ti hi zeitindah nan theih lai ti ahcun, Mi vilate tuarmi thihnak kel lawng, hi hna pawl nih an tuar a si ahcun Pathian nih a ka thlah lo a si lai. Asinain Pathian nih thil thar zeimaw a sersiam i vawlei nih a kaa a an i hi mi pawl isseh, an ngeihmi vialte he siseh a dolh hna i annih cu a nung in thihnak ram ah an vung tlak a si ahcun Pathian sin ah an sual caah a si, ti hi nan theih lai, “ tiah a chim dih le cangka, an lamhmi vawlei cu a kak i a kaa a an i anmah le an inn chungkhar hna le Korah mi vialte kha a dolh dih hna. Cu hnu cun anmah ngeihmi thil vialte le anmah he aa pehtlaimi paohpoah hna he a nung in thihnak ram ahcun an vung tla dih I vawlei nih a khuh hna I mipi aa pummi chung cun an thih dih. [ Nambar 16z; 23-33 ]

Anmah he lung aa khat I tlangbawi ah an chiahmi, minung 250 hna zong Pathian sin in mei alh a tla I an thi dih. [ Nambar 16:35]

Tlangbawi dirhmun cu Aaron le a fapa pawl ta lawng a si, ti Biabal ah hi ti hin kanhmuh khawh,” Cun Pathian nih Aaron sin ah a chimmi cu, Nangmah le na fapa pawl le na pa innchungkhar pawl cu, hmun thianghlim hmun he aa pehtlaimi sualnak, nanmah tlangbawi he aa pehtlaimi sualnak nan in lai. Asinain na pupa i miphun, a unau Levi miphun pawl nih cun tettekhannak biakthlam hmai i rian nan tuan tik ah in bawm hna seh. Levi miphun pawl nih cun nanmah siseh, biakthlam siseh an cawngh lai. Asinain nanmah le anmah cu thihnak in nan luatnak dingah annih pawl nih biakthlam thil, biaktheng thil pawl cu naih hna hlah seh. Annih pawl nih nanmah he hmun khat ah an in bawmh I mipi pumhnak biakthlam cu cawng in biakthlam riantuan poah cu an tuan lai. Aa senglo tu cu nan pawngah in naih hna hlah seh. Tuhnu ah Pathian a thin a hun I Israel mipi cungah a phanh lonak dngah biakthlam le biaktheng cu nan cawngh lai. Cuticun nan unau Levi mi pawl cu Israel mipi lak in thim in, mipi ralthawimi bang in kan pek. Cu ruangah nangmah le na chung i rian vialte ah nan tlangbawi rian cu nan tuan lai. Zaangfahnak in tlangbawi dirhmun cu kan pek hna. Aa pehtlai lotu nih a kiangkap ah a naih ahcun thah a si lai.”tiah a ti [ Namber 18:1-7 ]

Siangpahrang Sawl
Siangpahrang Sawl nih tlangbawi Samuel a hngak kho lo I rai a thawi ruangah siangpahrang sinak in pathian nih a hlawt ti cu a cungah kan theih cang. [ ISam 13] Sawl i a sualnak hi nuncan ziaza sual a si lo, biak ningcang nawlbia chung i tlangbawi si lo nih tlangbawi tuan lo ding timi kha a buar sual. Siangpahrang a si nain tlangbawi riantuan khawh a si lo.

Jeroboam
Solomon sualnak ruangah a thih tik ah Pathian nih a ram cu then hnih ah a then i chakhlei ram cu Israel, thlanglei ram cu Judah ram ah a cang. Judah ram cu Solomon i a fapa Rehoboam nih a uk I Judah le Benjamin miphun phun hnih lawng an si. Chaklei ram cu miphun phun hra pawl an si I Jeroboam nih a uk.

Jeroboam cu siangpahrang a si tik ah biak ning cang nawl bia vialte a buar dih. Jehovah Pathian can aiah serchom caw siasal a tuah i a biak. Mi sawsawh pawl kha tlangbawi a tuanter hna. Baibal nih, “Jeroboam nih cun hmun sang khuahrum bo ah in a sak i Levi miphun a si lomi sawsawh pawl cu tlangbawi ah a chiah hna,” tiah a ti. [ I Siang 12: 31]

Jeriboam nih siasal a biak i mi sawhsawh pawl cu tlang tlangbawi a tuanter hna i biaknak puai ni pawl ah a bultawl ruangah Pathian I profet nih nun a chimh. Asinain zeihmanh ah a rel lo. A kal kelten lam pingah a kal thiamthiamnak kong hitihin kan hmuh khawh, “ Jeroboam nih a lampialnak khan a kir than lo. Mi sawhsawh pawl cu khuahrum bo ah tlangbawi in a chiah hna. Tlangbawi tuan a duhtu poah cu khuahrum bo ah tlangbawi in a chiah hna. Cuticun a tuah ruangah Jerohoam inchungkhar cu vawleicung in an ci a hmittu le a hrawktu hna sualnak a phan.” [ 1 Siang 13: 33-34 ]

Jeroboam cungah Pathian a thin a hung tuk I profet Ahijahah sin in hitihin a ti,” Nang nih Jeroboam sin ah Israel miphun I Pathian I bia pek na chim dingmi cu, “Mipi lak in ka mi Israel miphun uktu dingah kan thim i kan cawisan i ram cu David miphun lak in laak riangmang in kan pek nain ka salpa David bantuk na si lo. Anih cu kan nawlbia pawl a zulh. Ka hmai ah thil tha lawng tuah dingin a thinlung tak tein a ka zulh. Nang cu na hlan Iia rak ummi pawl vialte hna nakin sualnak na tuah. Ka thinhunter dingah Pathian dang le siasal pawl tuah in na hnu na ka chit. Cu ruangah Jeriboam chungkhat cungah harsatnak ka tlunter lai. Isarel khuapi khuate i thongtla siseh, a luat i a tlimi siseh, Jeroboam phun pa pawl cu ka hloh hna lai. Minung nih caw-ek thiang tein an ruh dih bantuk in a taangmi Jeroboam phun cu thiang cikcek in ka hloh hna lai. Jeroboam phun pawl cu khuapi chungah an thih a si ahcun an sa cu uico pawl nih an ei hna lai. Khualeng ah an thih an si ahcun van i vate pawl nih an ei hna lai, ti in Pathian nih a ti cang, “ [ Siang 14: 7-11] Jeroboam i sualnak zong hi nuncan ziaza le uk ningcang nawl bia pawl a si lo, biakning cang nawlbia a buar. Kan chim cang bang in Pathian dang a biak, tlangbawi lo-tlangbawi ah a chaih, puai ni pawl a tuah. Cucaah cun Pathian a thin a hung tuk I Jeroboam sual bang in tiin a hnu i siangpahrang pawl zong tahchunhnak ah hman lengmang a si.

Tlangbawi a duhtu Kawrah le a hawile pawl i an donghnak kan theih cang. Tlangbawi rinhchan loin mah tein tlangbawi riantuantu siangpahrang i a sicannak kan theih cang. A duhtu vialte tlangbawi i a chiatu siangpahrang Jeroboam dantatnak pawl kan theih cang. Cu ruangah tlangbawi hi biapi tuk a si. A si ahcun kan tlangbawi hi hodah a si? RC pawl i siangbawi pawl hi tlangbawi an si maw? Pastor pawl hi tlangbawi an si maw? Aaron fale pawl hi tlangbawi an si lio rih maw? Nangmah tah tlangbawi na si maw? Tlangbawi na theih lo a si ahcun zeitindah na rinhchan khawh lai? Tlangbawi a um lo ahcun zeitindah Pathian kan biak khawh lai? Cukong pawl cu kan cawn chap thlauhmah lai.

Cawnnak [5] Baihalnak

1. Vawlei ser thawk in Moses chan tiang hi hodah tlangbawi a si? _________________
2. Biak ningcang nawlbia bang in aho pawl lawng hi dah tlangbawi an si kho?___________
3. Aaron fapa pawl i an min tial tuah_______________
4. Aaron i tlangbawi chuh a timtu pawl hi ho hna dah an si?______________
5. Kawrah le a hawile pawl cu Pathian nih zeitindah bia a ceih? _________
6. Tlangbawi si a duhtu 250 pawl zeidah an can dih? ____________
7. Siangpahrang Sawl i a sualnak cu zeidah a si?_________
8. Jeroboam i a buarmi biak ningcang nawlbia pawl chim hnik tuah __________
9. Pathian nih Jeroboam cu zeitindah dan an tat?_______________
10. RC Siangbawi, pastor pawl le nangmah hi tlangbawi nan si maw? _________

.

^
Cawnnak 6

(IV) SATIL NUNG HE BIAK DING

Pathian sin panh tik ah kut lawng in panh ding a si lonak kong Pathian nih hitihin a chim,

“ Kum khat ah voi thum ka caah puai nan tuah lai. Kan cah cang hna bantuk in Abib [ Israel pawl i thla hmasa bik, Kawl nih taku thla ] thla chung i ni khiahmi nih ah thilnu phulh lo changreu puai nan tuah lai. Zeicatiah cu nih ahcun Izipt ram in nan chuak i hohmanh ka hmai ah kut lawng in nan chuak lai lo,” tiah a ti [ Exo 23: 14-15 ]

Hitihin kan rel khawh rih, “Abib thla ah Izipt ram in nan chuah ruangah nawlbia kan pek hna bantuk in Abib thla chungah ni 7 chung thilnu phulh lo changreu nan ei lai i thilnu philh lo changreu puai nan tuah lai. Fa upa bik poah cu ka ta a si. Satil pawl zongah caw siseh, tuu siseh, fater pawl cu ka ta an si. Asinain laa fa upa bik cu tuu fa no te he nan thlen lai. Nan thlen duh lo a si le Laa fano te i hngawng cu nan khiah lai. Nan fa upa bik poahpaoh cu nan tlanh lai. Hohmanh ka hmai ah kuat lawng in nan ra lai lo. “ [ Exo 34: 18-20 ]

Hi ti zong in kan hmuh, “Kum khat ah voi thum thil nu philh lo changreu puai, zarh pawl puai le thlam puai pawl nan tuah tik ah pa pawl cu Bawipa na Pathian hmai ah a thimmi hmun ah an hmai an i langh lai. Hohmanh kut lawng in nan ra lai lo.” [ Deut 16: 16 ]

Hebru tialtu nih hitihin a si, “Tlangbawi lu bik cu ralthawimi le peknak tuahtu ding i chiah a si i kan tlangbawi lu bik zong cu thawi dingmi pakhat khat cu a ngeih a herh.” [ Heb 8:3]

Thawi Dingmi Pakhat Khat
Pathian hmai i rat tikah kut lawng in rat khawh a si lo, pakhat khat ken a herh ti kan theih cang, Israel pawl nih cun caw, tuu, meheh, thuro, laileng, changvut, chang a phunphun an ken theo tawn. Unau , Pathian hmai i kan kal tik ah zeidah kan i ken lai? Thlacamnak, a hlu thawhlawm, thil tha tuahnak pawl, nuncan ziaza tha pawl kan i ken lai maw? Cu hna he Pathian hmai ah mihmai tha kan hmu lai maw? Pathian nih cun kut lawng in ra hlah uh a ti fawn. Zeidah ken ding a si na ruat bal maw?

Cain
Cain nih aa kenmi a palh ti kan theih cang. A lo chung chuak pawl aa ken. Asinain Pathian nih a cohlang lo. Pathian sin ah changreu pawl, lo chuak rawl pawl pek a si theo. [Lev.2] Asinain pathian nih Cain sin ah a pekmi a cohlan lonak kha a chim fiang ko. Mirang Baibal le Lai Baibal ah hitihin aa tial, Innka hram ah sual a bok peng. Cu sual a bok timi cu Hebru cafang khatat timi in a ra i phun hnih in leh khawh a si. Sual ti le sual raithawinak satil tiin. Kawl Baibal ahcun sual thawinak satil tiin a leh. Kawl i a lehmi hi a hman deuh lai. Zeicahtiah sun sual cu amah tein a bok khomi a si lo. Sual ratihawinak satil [ caw asilole tuu, asilole meheh cu a bok kho.

Pathian nih Cain cu satil a pek ko nain a hmang lo. Pathian i a pekmi satil nung cu a hmang lo i a hnon ruangah amah zong cu pathian nih ahnon ve. Pathian hnonmi a si ruangah pathian sin in a tli. Pathian sin in a tlik hnuhnu cun zungzal nunnak hmuh ding a cu a si kho ti lo.

Israel
Israel pawl nih Pathian sin ah rai pawl an i ken nain a tha lomi pawl an ken ruangah Pathian nih a cohlan lonak kong cu hitihin kan hmuh khawh, “Fa nih a pa upat tawn. Sal nih a bawipa a tihzah tawn. Pa ka si ahcun khua zei ah dah nan ka upatnak cu a si kun? Bawi ka si ahcun khuazei ahdah nan ka tihnak cu a si kun? Aho nih dah nan ka tihzah tiah Bawipa nih ka min zei i a rel lomi nannih tlangbawi pawl cu kan ti hna, a ti. Nan nih nih, zeitindah na min cu zeirel loin kan um? Nan ti. Zei rel lo i nan um cu kan biaktheng cung i a thurhnawmmi rawl nan ka pek chanh hi a si. Nan i thawh i zeitindah kan in thurhnomh nan ti. Nan nih nih Bawpa cabuai cu fihnung a si, zohhnomh si ko seh nan ti. A mit a caw mi satil nan pek tik ah cucu, a sual lo maw? A ke a beimi le a zawmi satil pawl nan pek tik ah cucu a sual lo maw? Cu bantuk laksawng cu nan uktu bawi kha vape hnik tuah ngat u, an cohlang hna hnga maw? Mithmai tha an pe hna hnga maw? Tiah bawipa nih a ti. [ Malakhi 1: 6-8 ]

Judah Pawl nih an Pathian cu taan tak riangmang in a dang Pathian cu an biak. Cu a si ruangah Babilon sal ah an tanter hna i an hna cu Pathian nih a vih. Babilon sal in an tlun than tik ah an fim bak ko i siasal cu an bia ti lo. An Pathian a nungmi Pathian lawng an biak cang. An Pathian cu an biak ko nain an thinlung taktak in a si lo, an hrawkhrawl. Profet Malakhi nih a chim bantuk in an ke kiak, a mitcaw, a zawmi satil pawl he rai an thawi. Cu a si caah an thawimi rai he a thawitu anmah zong cu Pathian nih a cohlang lo, a hnawn.

Atu nang, Pathian sin ah zeidah na ken lai? Thlawlawm, nuncan ziazia thatnak, mi bawmhnak, thlacamnak, Baibal rel, na nun na pek lai maw? Kut ah kenmi na ngeih lo ahcun Pathian nih an cohlang lai maw? Cu kong pawl cu kan cawn chap thluahmah lai.
Hi kong hna na thei bal in na ruat bal lo men lai. Zei ruangah ti ahcun cu pawl cu an kan chim lo i an kan cawnpiak lo ruangah a si. Cu tik ah mah duh duh in Pathian cu kan biak. Israel pawl an sual bal cang. Khirhfa pawl zong kan sual thiamthiam. Cu bantuk in kan sual lo nak hnga a biapi. Cawng thluahmah usih.

Cawnnak [ 6] biahalnak pawl

1. Pathian nih Israel pawl, kum khat ah voi zeizat puai a tuahter hna?_________
2. Pathian sin ah kut lawng in rat khawh a si maw?____________
3. Tlangbawi nih a kut ah thawi dingmi rai a um a herh maw?__________
4. Israel pawl nih Pathian sin ah zeibantuk rai pawl dah an ken theo tawn?__________
5. Pathian nih Cain caah innka hram ah zeidah a chiah piak?____________
6. Cain nih Pathian pekmi rai cu an hmang maw?_____________
7. Pathian nih zei ruangah Cain cu a cohlan khawh lo?______________
8. Israel pawl nih Pathian sin ah zeibantuk satil pawl dah an pek theo?__________________
9. Pathian sin ah zeidah na ken lai?_______________
10. Pathian sin ah na ken laimi hi a biapi ah na ruat maw? __________ Zeicah?_________________

.

^
Cawnnak 7

A HMAANMI BIAKNAK

Biak ningcang nawlbia ah a nungmi Pathian lawng biak ding ti in a um. Khrihfa pawl nih a nungmi Pathian lawng an biak ti in ka ti men lai. “A taktak ahcun a nungmi Pathian lawng biak siseh law amah hi duh bik, tih zah bik, upat bik le a nawl ngeih bik mi Pathian a si lai. Asinain atu cu harsatnak ton tik lawng i bawmtu ding i kawh auh le hlammi Pathian, a kan leem cang ruang i biak menmi Pathian a si “a nungmi Pathian biak tik ah amah duhning in biak ding a si.

A hmanmi biakthlam
Pathian biak tik ah a umnak hmun ah biak ding a si. Pathian cu hmun kip ah a um ko. Salm catialtu nih a tial bantuk in Pathian cu hmun kip ah aum ko. Van ah siseh, vawlei ah siseh, rili cungah siseh, Pathian cu a um. Asinain Pathian cu a thutnak a thutdan cungah a um. Cu a thutdan cu vancung khua ah a si. Vancung khua cu a thawk ka in hmun thiang bik hmun, biakthlam a si. Asinain minung pawl nih cucu an thei lo. Minung cu van ah a kai khawh lo ruangah Pathian tu vawlei ah tum riangmang in minung sin ah a um.

Pathian nih Moses sin ah hitihin a cah, “Keimah cu nanmah lak i um dingah hmun thianghlim hmun cu tuah hna seh. Kan hmuhsak bang in biakthlam le biakthlam thilri pawl cu kan hmuhsak laimi pungsan ning in na ser lai.” a ti. [ Exodus 25:8-9]

Pathian i a fial bang in Moses nih ramlak ah biakthlam cu a sak. Cu biakthlam chungah cun Pathian a um ruangah tlangbawi dah ti lo ahohmanh an lut kho lo. An luh a si ahcun an thi lai. Cu biakthlam cu Pathian nih Moses Sinai tlang cung ni 40 chung a um lio i a hmuhsakmi a si. Van i biakthlam cu a tak a si i, Moses sakmi vawlei i biakthlam cu a thlaam a si.

Van biakthlam cu Moses nih a hmasak bik a hmuh bal. Cu hnu ah biakam hlun profet pawl a simi Isaiah, Ezekiel pawl zong nih an hmuh ve. Cu van biakthlam cu Pawl nih hitihin a tial, “ Kan hnulei kum hleili ah khan Khrifh a hnu zultu pakhat cu van pathumnak ah a cawi ti ka theih. Taksa he a si maw si lo ti cu ka thei lo, Pathian nih a theih. Cu pa cu paradis ah a hnun cawi I minung i chim tha lo, chim thiam lomi holh kha a theih hna ti ka theih.” [ 2 Korin 12:2-3] cu van biakthlam cu Johan zong nih a hmuh ve i biathlam chungah tampi in a tial [ Bia 4:5}.

Kum 1500 thlam ah
Vawlei i biakthlam cu van biakthlam i a thlam a si ti hitihin a tial. “Moses nih biakthlam a sak lai tik ah tlang cung i a muisam kan hmuh sakmi bantuk te khan sak ding ah i ralring tuah tiah Pathian nih a ti. Cu tlangbawi pawl nih cun van i a thlaam ahcun an biak theo tawn. [ Heb 8:5]

Pathian nih Israel pawl cu a thlaam ah kum 1500 biaknak nawl a pek hna. Moses i a biakthlam ah kum 500 tluk an biak. Solomon nih biakthlam can ai ah biakinn a sak i cu biakinn ahcun kum 1000 hrawng an biak. Zei ruangah Pathian nih minung kut in sakmi biakthlam le biakinn ah kum 1500 hrawng amah cu biaknak nawl a pek hna tiah cun minung cu sual a ngei i van ah a kai kho lo. Cu ruangah cun leicung ah Pathian cu zeitin in dah biak ding a si ti kha an ruh le an thlek chung tiang caam ding le theih ding in a tuahter hna.

Biakthlam taktak ah
Pathian i a tuamtahmi ah leicung minung kut in sakmi biakthlam ah amah cu a zungzal in biak ding a si lo. Cucaah biakthlam a tak ah thawn in biak ding kong a thlam cu Jesuh Khrih nih Samaria nu sin ah a chim. Samaria nih nih, “Kan pupa pawl nih hi tlang cungah an biak theo tawn. Nain Judah mi nih Jerusalem lawngah biak ding a si nan ti tiah a ti tik ah Jesuh nih, minu, ka bia chimmi hi zum, mi nih hi tlang cunga ra loin le Jerusalem ah kal loin Pa cu biaknak caan a phan lio cuahmah a ti. [ John 4:20-21]

Cu bantuk taktak in Jesuh Khrih a thih tik ah biakinn chung puanzar cu a lu in a taw tiang aa cheu. Lung kha an i cheu an kuai. [ Mat 27:50-51]

Zeiruangah dah biakinn chung i puanzar aa cheu tiah cun lei cung i minung kut i sakmi inn ah Pathian biak caan a dih cang tinak a si. Cu ruangah Hebru catialtu nih hitihin a tial, “ Atu ahcun minungkut iI sak lo, hi leicung he aa tawng lo, a tha deuh le a tlamling deuhmi biakthlam ahcun thil tha phan dingin, tlangbawi a simi Khrih cu kan caah zungzal tlanhnak a co i meheh thi, cawno te thi in si lo, amah thi thengte kha aa put i hmun thianghlim bik hmun ahcun voikhat lawng a lut. “ [ Heb 9:11-12 ]

Kan tlangbawi lu bik a simi Khrih cu vawleicung minung I a sakmi biakthlam asilole biakinn ah lut loin van Pathian i sakmi biakthlam taktak ahcun anmah thi thawi ding in a lut. Cucaah leicung ah biakthlam asilole biakinn a herh ti lo.

Cun Baibal nih hitihin a ti tih,”Atu I kan chimmi chung i a biapi bik cu hihi a si. Cu bantuk tlangbawi lu bik thengte cu kan ngei. Van i a lianngam bik orhlei kam i a thu pengmi a si. MInung i sak si lon Pathian i sakmi biakthlam taktak a simi hmun thianghlim hmun Pathian, a biatu a si. [ Heb 8:1-2]

Jesuh Khrih nih van biakthlam ah zumtu pawl caah Pathian a biak piak hna. Cuticun Khrih i Pathian a kan biak piak ruangah vawlei cung in zumtu pawl i biakmi cu Pathian nih a cohlan khawhnak a si. Cu biatak cu kan theih hrimhrim a herh.

Cawnnak [7] biahalnak

1. Pathian cu khuazei hmun in dah biak ding a si? _____________
2. Biakthlam taktak cu khuazei ahdah a um?_______________
3. Leicung i sakmi biakthlam cu__________________
4. Van biakthlam cu ho pawl nih dah an hmuh bal?____________
5. Israel pawl nih biakthlam in kum _______________________hrawng, biak inn in kum ________an biak.
6. Biakthlam taktak i thial dingnak kong Jesuh Khrih nih aho sinah dah a chim?____________
7. Zeiruangah biakinn i puanzaar aa cheu?________________________
8. Zei tik ah dah leicung biakinn in biak caan a dih?_________________
9. Tlangbawi lu bik Khrih cu khuazei hmunthianghlim ah dah a luh?__________
10. Khrih nih ho caah dah a biak?_____________________

.

^
Cawnnak 8

TLANGBAWI NGAN DEUH

Minung tlangbawi kong pawl kan theih cang. Annih cu a thlaam an si I an thlamtlinglo. Atu a ngan deuhmi tlangbawi kong kan cawng rih lai.

Kan tlangbawi Jesuh Khrih
Jesuh Khrih a thih tik ah a thlaam chan a dih cang. Biakinn zong hrawh dih a si i tlangbawi zong aa thleng cang. Aaron i fapa pawl tlangbawi an si ti lo i Judah phun chungin Jesuh Khrih cu tlangbawi a si cang. Cu kong hna cu Hebru chungah kan hmuh khawh.

Aaron hrin tlangbawi
Tlangbawi cu minung i duhnak in si loin Pathian i thimmi a si ti a cungah kan theih cang. Minung tlangbawi pawl he pehtlai in Baibal chungah hitihin tial a si. Minung lak in thimmi tlangbawi lu bik cu Pathian sin ah laksawng le sual thawinak rai pawl pek i Pathian biatu dingah tuanvo pekmi a si. Amah zong cu tha ngei lo derthawnmi a si i misual pawl le mi palh lam pial pawl kha a ngeihthiam khawh hna. Cucaah cun amah le midnag caah rai a thawi theo tawn. Pathian nih Aaron a auh bantuk in kawhmi dah ti lo cu amah le amah tlangbawi dirhmun ah aa thim kho lo. [ Heb 6:1-11 ]

A cung I Baibal caang bantuk in tlangbawi pawl cu an tha a der ve. Zeicatiah cun minung an si ve i sualnak an ngeih ruangah anmah caah sual thawinak tuah a herh. Cucaah midang i sualnak zong an ngaihthiam khawh. Cuticun an tha a der nain an dirhmun cu hohmanh nih an chut kho hna lo. Zeicahtiah cun Jesuh Khrih i tlangbawi sinak i a thlaam an si ruangah a si.

Pathian I chiahmi
Jesuh Khrih cu amah le amah tlangbawi ah aa chia lo ti kha Baibal nih hitihin a si. “ Cubantuk in Khrih cu tlangbawi dirhmun ah aamh le amah aa cawisang lo. Nangmah cu ka fan a si. Nihin ni ah kan hrin tiah a titu pa Pathian a si. Cucaah Jesuh Khrih cu Pa Pathian nih tlangbawi si dingah a cawisan. [Heb 5:5 ] nangmah cu ka fa na si. Nihin ah nanbgmah cukan hrin [ Salm 2:7 ] Ati tupa cu pa Pathian a si. Cucaah Jesuh khrih cu Pa Pathian nih tlangbawi si dingah cawisan.

Melkhizedek
Aaron fale pawl cu tlangbawi dirhmun hi ro in an co. Asinain Jesuh Khrih cu tlangbawi dirhmun hi ro i a comi a si lo. Cathiang nih zeitin a ti tiah, “ Cubantuk in cathianghlim pakhat ah nangmah cu Melkhizedek bantuk in zungzal tlangbawi na si,” ti a si. [ Heb 5:6] cu Baibal cu salm 110:4 chung i a si i hitihin kan hmuh khawh, “ Pathian nih, nang cu Melkhizedek bantuk in zungzal tlangbawi na si lai tiah a fekmi biakamnak a tuah dih hnu ah a lung aa thleng ti lo. “ Cucaah cun Jesuh Khrih cu tlangbawi si hi ro i comi si loin Pathian i a fekmi biakkamnak I comi a si.

Mekkhizedek cu hodah a si
Melkhizedek cu Abraham a rak dong i thluchuah a petu a si. Melkhizedek he pehtlai in Genesis ah hi vial lawng hi a tial. “A sang bikmi Pathian I tlangbawi a simi Salem siangpahrang Mekkhizedek cu changreu le mitsur hang a rak i phorh i lei le vanbawi a sang bikmi Pathian nih Abraham cu thluachuah a pek i na ral an teitertu a sang bik Pathian zong thangthat si ko seh a ti. Abram zong nih hranchaw a lakmi vialte chung i cheuhra cheukhat kha cu siangpahrang cu a pek. [ Gen 14:18-20 ]

Lot umnak Sodom khua cu ral pawl nih an do hna i, amah zong cu ral kut ah a phan. Cu tikah Abram nih a inn i sal 318 pawl he an dawi hna i Lot a kapitu ral cu an do hna i an khamh. Cu tik ah Salem siangpahrang bawipa Melkhizedek nih Abraham cu a don i Abraham nih Mekkhi zedek cu cheuhra cheukhat a pek. Melkhizedek zong nih Abraham cu thluachuah a pek.

Cu Salem siangpahrang bawipa kong cu Hebru catialtu nih hitihin a tial. “Siangpahrang pawl a thah hna nakin a tlungmi Abraham cu Melkhizedek nih thluachuah a pek hnu ah Abraham pekmi cheuhra cheukhat a latu cu salem siangpahrang bawipa timi a sang bikmi Pathian i tlangbawi Mekkhizedek cu a min ah dinnak siangpahrang, cu lengah daihnak siangpahrang timi Salem siangphrang a si pa ngei lo, nu ngei lo, pupa ngei lo chuahkehnak kum thenmi zong um loin anmah cuPathian i a fapa bantuk hi a si I zungzal in tlangbawi a si ko.” [ Heb 7:1-3]

Ti duhnak cu Jesuh Khrih hi, cu Salem siangpahrang bantuk a si tiah a chim duhmi a si. An i lawhnak pawl cu an pahnih in a dingfelmi siangpahrang an si. Daihnak siangpahrang zong an si. Jeush Khrih cu minung sinak in nu le pa a ngei nain a taktak ahcun an fa a si lo. Cucaah nu le pa ngei lo a si. Salem siangpahrang zong nu le pa a ngei lo. Puapa an ngei lo ti a si. An pahnih in kum thenmi an ngei lo. Pathian tlangbawi an si veve.

Mekkhizedek a ngan deuh
Mekhizedek cu Aron fapa tlangbawi pawl nakin a ngan deuhnak hitihin kan hmuh khawh. “Miphun I pa Abraham nih ral kut in a chuhmi hna chung in cheuhra cheukhat pek I a cotu, cu siangpahrang pa cu zeiltuk in dah a ngan hi thi ruat hnik uh. Tlangbawi rocotu Levi pawl cu Abraham phun a simi an unau pawl sin in nawlbia bantuk in cheuhra cheukhat conak nawl an ngei. An phun a si lomi, cu siangpahrang nih cun Abraham sin in cheuhra cheukhat a co. Biakinn a cotu zong cu thluachuah a pek. A ngan deuh nih a hme deuh cu thluachuah pek a si fawn hi al khawh ding a um lo. Cu lengah a thi khotu pawl nih atu ah cheuhra cheukaht an kholh tawn. Cu caan ahcun a nung ti i tehtekhannak a cotu nih cheuhra cheukhat cu a kholh. Cu lengah cheuhra cheukhat a co tawntu Levi cu Abraham sin in cheuhra cheukhat an pek ti khawh a si. Zeicahtiah cun Melkhizedk nih Abraham a ton tik ah Levi cu Abraham paw chungah a um cang. “ [ Heb 7:4-10 ].

A cung i Baibal caang nih a ti duhmi cu Mekkhizedek hi Abraham nakin a ngan deuh ti a si. Zeicahtiah cun a ngan deuh nih a hme deuh cu thluachuah pek a si tawn. Abraham cu Mekhizedek nih thluachuah a pek ruangah Mekhizedek cu Abraham nakin a ngan deuhmi a si. Cu lawng si loin Mekkhizedek cu Levi miphun pawl nak zong in a ngan deuh. Levi pawl cu an unau pawl sin in cheuhra cheukhat an co tawn. Asinain Levi zong cu an pu Abraham sin in Melkhizedek sin ah cheuhra cheukhat a pek. Cu ruangah Melkhizedek cu Levi phun nak zong in a ngan deuhmi a si.

Tlangbawi Jesuh sin in
Israel pawl cu tlangbawi sin in Pathian an biak tawn. Aaron fapa tlangbawi pawl i raithawi piaknak aa rinhchan a si ahcun anmah nak in a ngan deuhmi, Melkhizedek bantuk a simi Jesuh Khrih tlangbawi i biak piakmi cu a tha deuh. Hebru tialtu nih hitihin a tial,” Cu ruangah aho poah Jesuh Khrih in Pathian sin an panh a si ahcun, Amah cu an ca thlacampiak dingah a nun zungzal ruangah a zungzal a khamh khawh hna.” [ Heb 7:25 ].

Cu lawng si loin tlangbawi Jesuh Khrih cu sual a ngeih lo ruangah minung tlangbawi nak in a tha deuh ti hi tihin kan hmuh khawh, “ Cu bantuk tlangbawi lu bik cu a thianghlim i sualnak he an i cawhnawk lo, van mi pawl nakin sang deuh a si caah kan caah aa tlakmi a si. A dang tlangbawi lu bik pawl cu anmah sual ruangah siseh, midang sual ruangah siseh, nifa rai an thawi bantuk in cu Bawipa cu raithawi a herh lo. Zeicahtiah cun amah le amah raithawinak i aa pek ah khan zungzal ca za in raithawinak pakhat a tuah. Nawlbia nih cun sual a ngeimi pawl kha tlangbawi ah a ser hna. Nawlbia hnu i biakam nih cun a tlamtlingmi fapa kha a ser.” [ Heb 7:20-28 ]

Atu i kan chim duhmi a hrampi cu, cubantuk tlangbawi lu bik thengte cu kan ngei. Amah cu vancung i a liangan bik orhleikam i a thumi a si. Minung sak lo, Pathian i sakmi biathlam taktak timi hmun thianghlim hmun ah Pathian biatu a si. [ Heb 8: 1-2]

Cubantuk tlangbawi cu Pathian nih kan caah a kan remruat piak. Pathian amah hrimrhim i a kan chiahpiakmi le a kan pekmi tlangbawi hmang in anmah kan biak a si ahcun a kan hnong kho hrimhrim lo. Cu ti a si ruangah Jesuh nih, “Keimah a ka rinchanh lotu cu ka pa sin an phan kho lai lo, “ tiah a tinak a si. [ Jn 14: 6 ] kan hawidawt, tlangbawi Jesuh Khrih rianchanh lo i Pathian biak cu na biak lak men a si. Curuangah mah le mah rinhchan ti loin, midang zong rinchan ti loin Pathian i a kan remruat piakmi kan tlangbawi lu bik Jesuh Khrih rinhchan in Pathian bia usih. Cuticun biak ding ah Pa Pathian i duhmi a si.

Cawnnak [8] biahalnak pawl

1. Kan tlangbawi luk bik cu hodah a si?__________
2. Zeitik ahdah Aaron fale pawl i tlangbawi dirhmun a dih?____________________
3. Jesuh Khrih cu ho nih dah tlangbawi ah a ser?____________________
4. Jesuh Khrih cu _________ bantuk tlangbawi a si.
5. Melkhizedek cu hodah a si? __________
6. _______________nih __________cu cheuhra cheukhat a pek I,_______________ nih __________cu thluachuah a pek.
7. Melkhizedek le Abraham ah hodah a ngan deuh?_________________
8. Melkhizedek cu ___________ phunnak zong in a ngan deuh__________
9. Tlangbawi Jesuh Khrih rinchchan a si ahcun pathian nih a hnong kho lai maw? _________________
10. Tlangbawi Jesuh Khrih cu Levi phun tlangbawi pawl nakin a __________________ deuh.

.

^
Cawnnak 9

A THA DEUHMI SATIL

Vawlei hram thawk in Jesuh chan tiang satil pawl cu raithawinak ah hman a si. Changvut le changreu pawl zong in thawi a si tawn. Asinain cu hna cu a thlaam lawng an si i Pathian nih a lung a tlin ti lonak kong cathianghlim ah hitihin kan hmuh khawh,

“ Cu ruangah Jesuh Khrih, hi leicung a tum tik ah, maw Pathian, satil le laksawng pawl hi na duh lo caah ka caah taksa na ka tuah piak. Khangh thawinak le sual thawinak pawl in na diriam ti lo ruangah cazual chung i keimah ti duh chan in tial ciami bang in na duhnak tuah dingah ka kal lai tiah ka lung a tling tiah a ti.” [ Heb 10:5-8 ]

Pathian nih zei ruangah taksa a remruat piak ti ahcun a taksa hi raithawinak dingah a si. Jesuh Khrih cu vancung ah um peng sehlaw thlarau in a si caah satil a si kho lo. Zeicatiah cun thlarau cu a thi kho lo. Cucaah a pa nih satil si dingah taksa a peknak a si. Cu lawng si loin minung pawl a aiawh hna lai caah minung bantuk in taksa ngeih a herh. Cathianghlim nih,” Cu a duhnak bantuk in Jeush i taksa cu voikhat thawinak in kannih cu kan thianghlim,” a ti. [ Heb 10:10]

Pathian nih a thlaam pawl a simi satil pawl in thawimi a diriam ti lo tik ah amah i fapa Jesuh Khrih cu taksa a pek. Zeicahtiah a pek ti ahcun raithawinak dingah a si. Cuticun satil si dingah Pathian nih a fapa cu vawlei ser hlan in a khaukhih cia cang ti in Peter nih hitihin a tial, “ Cu Khrih cu hi vawlei ser hlan in khaukhih ciami a si I amah thawng in Pathian a zumtu nanmah hna caah hi ni hmanung bik caan ah a langhter.” [ 1 Pet: 1:20]

Cu ruangah cun Pathian sin i na panh tik ah satil Jesuh Khrih keng loin nuncan ziaza thatnak, thawhlawm le phaisa, pumpeknak, thlacamnak, tangdornak, duhdawtnak pawl naa ken a si ahcun cu pawl cu Pathian hmai ah puanchia thurhnawm bantuk men a si i Cain bantuk in Pathian i hnon na tuar lai. Asinain Amah Pathian i an remruat piakmi a fapa cu na satil ah naa ken i amah na panh ah si ahcun Pathian thinlung na ton lai i an cohlan lai.

Cathiang nih hitinhin a ti rih,” Tu ah minung kut i sak lo, hi leicung he aa cawhnawk lo, a tha i a tlamtling deuhmi biakthlam ah, thil tha a phan lai dingmi i tlangbawi lubik khrih cu kan caah zungzal khamhnak co in, meheh thi, caw note thi he si loin amh thi thengte kha aa put i hmun thianghlim hmun ahcun voikhat lawng a lut. Zeicahtiah cun athurmi cung i thletmi cawhthi, meheh thi, caw note i vutcaam nih an taksa cungah thianhlimnak a tuah khawh a si achun cu nakin sual ngeih lo Bawipa nih zungzal thlarau in Pathian hmai ah a thawimi Khrih thisen nih cun thihnak he aa pehtlaimi nunning cang in, a nungmi Pathian biak dingah biakam hmasa chan i tuahmi sualnak zong thlah dingah Khrih cu a thi i, a kawhmi pawl cu biakam he aa pehtlai mi zungzal roco dingah cu bawipa cu biakam thar i aamahkhan a si.” [ Heb 9:11-15]

A cung i baibal ca bang a si ahcun Khrih cu vawlei biakthlam ah si loin van biakthlam taktak ah cun amah hrimhrim tlangbawi tuan in cawfa note thi in si lo, meheh thi si loin anmah thi thengte aa put i hmun thianghlim hmun ahcun voikhat lawng a lut ti a si. Zei ruangah voikhat lawng a luh ti ahcun cu hnu ah luh than a herh ti lo ruangah a si.

Biakam hlun chan mithi a tawngtu cu an thianghlim lo i cawfa note i vutcaam in an i tawl a herh. [ Num 19:]. Asinain atu ahcun sual ngei lo bawipa cu a zungzal thlarau nih Pathian hmai i thawimi Khrih thisen nih cun thihnak he aa pehtlai mi nunning a hlonh i nannih cu a nungmi Pathian khan nan biak nak hnga nanmah i mah le mah i theihnak thinlung a thianthlimter deuhnak dingah atuah khawh. Khrih i thawinak nih cun zumtu i thinlung cu a thianhlimter khawh. Cu a si caah Khrih i thawinak cu a hlan i satil pawl thawinak nakin a tha deuhmi a si.

Cawnnak [9] biahalnak pawl

1. Vawlei hramthawk in zei pawl dah an thawi theo?_________________
2. Cu thawinak nih zeiruangah Khrih cu taksa a pek?________________
3. Pathian nih zeitik in dah a fapa cu raithawinak satil nung si dingah a khaukhih cia?_________
4. Pathian nih zeitik in dah fapa cu raithawinak satil nung si dingah a khaukhih cia?_______
5. Khrih thawng in Pathian kan panh ahcun a kan pom lai maw? __________________________
6. A hlan le atu i satil ah zeidah a tha deuh?___________________
7. Biakam hlun ah mithi a tawngtu pawl zei in dah thianhlimhnak an tuah tawn?____________________
8. Khrih i thawinak in zumtu i________________

.

^
Cawnnak 10

RAITHAWI NINGCANG PAWL

Isarael pawl i raithawi ningcang pawl hi anmah tein phuahcawpmi an si lo. Pathian i fialmi bantukin thawi an si. Raithawimi min zong a phunphun an ngei. Cu pawl cu kan cawng rih lai.

Khanghthawinak (Burnt Offering)
Pathian nih mipi pumhnak biakthlam chungin au in Moses cu a kawh i, Israel mipi pawl sinah na chim dingmi cu nan lakah mi pakhatkhat nih Pathian sinah rai a thawi duh a si ahcun a ngammi satil caw, tuu, meheh pawl nan pek lai.

Caw cu khangh thawinak nan tuah duh a si ahcun a tum do a tlami put in Pathian lungthin tong dingah mipi pumhnak biakthlam innka hram ah pek ding a si. Raithawimi caw lu cungah a kut a chuan lai i a sual cu ngaithiam in a cohlan lai. Pathian hmai ah cu caw cu that in, Aaron i fapa tlangbawi pawl nih a thi cu an lak lai i mipi pumhnak biakthlam innka pawng i biaktheng cungah a velchum in theh ding a si. A thawitu nih cu caw i a phaw cu hawk in a sa cu can dih ding a si. Aaron i fapa tlangbawi pawl nih biaktheng chungah mei cu kau in, meicung ah thing an chiah hnuah thing cung ah a lu, a thau le a sa pawl cu an chiah lai. A ke le a lu pawl cu ti in an tawl lai. Tlangbawi nih cu thawinak cu biaktheng cungah a khangh dih lai. Mah cucu mei in thawinak a si i Pathian a sinah mei in pekmi rimthaw raithawinak a si. (Lev. 1:1-9).

Hi thawinak hi Moses i phuahcawpmi a si lo. Pathian hrimhrim nih biakthlam chungin au in a chimmi a si. Cu ruangah Pathian hrimhrim i fialmi a si. Satil pawl zong cu a ngammi inn i zuatmi caw, tuu le meheh pawl lawng hman khawh a si. Mah duhduh hman khawh a si lo. Cu pawl zong cu biak ningcang nawlbia pawl an si.

Caw cu meikhanghthawinak nan tuah duh ahcun
Thawinak min cu meikhangh thawinak ti a si. Meithawinak hi Baibal chungah atu le tu kan hmuh. Meithawinak cu sual ruang i thawi a si lo. Cu ruangah thawi hrimhrim ding ti a um lo. A thawi duhtu nih an thawi cio ko.

Dothlami a tum I ken in
Meikhanghthawinak ah caw nu an hmang lo. Cun a himmi, do a tlami a si lai. A hnuah Israel pawl nih a him lomi caw pawl an hman tawn. (Mal. 1:6-7).

Pathian lungthin ton dingah
Raithawi tikah Pathian lungthin ton ding hi a biapi bik. Raw ei ding i mi sawm tikah na sawmmi duhmi rawl chuan piak tik lawngah a lung aa lawm lai. Inn ngeitu duhmi chuang in innngeitu lawng ei ciammam in khualtlung cu ei kho hlah sehlaw zeidah sullam a ngei? Cu bang in raithawi tik zongah Pathian a lungtlin lo ahcun zeidah raithawi man a um kun hnga?

Tu lio Khrihfa tam deuh hi Pathian kan biak taktak ko nain Pathian i a duhning kan thei lo, theih duhnak zong kan ngei lo. Mah lungtlin ah a za kan ti. Pathian a lungtlin le tlin lo hi zeihmanh ah kan rel lo. Cucaah Pathian i lungthin kan tong lo. Cu nakin Pathian lungthin ton le ton lo hi a poi kan ti lo. Khrihfabu chungah kan lung aa rual khawh ahcun kan hna a ngam men.
Mipi pumhnak biakthlam innka pawngah pek ding a si

Satil pawl cu mah duhnak hmun kip ah pek khawh a si lo. Biakthlam hau kulh chung innka hmai biaktheng pi pawng lawng ah pek khawh a si tiah Pathian nih a ti. Cu hmun cu mipi pumhnak biakthlam hmai tiin kawh a si. Cu zong cu biak ningcang nawlbia a si.

Raithawimi cawlu cungah a kut a chuan lai
Cawlu cung I kutchuan timi cu thluachuah pek a si lo. Hi caw nih ka ai a ka awh lai tinak a si.

A sualnak cu ngaithiam in a cohlan lai
Meikhangh thawinak cu sual ruang i thawimi a si lo. Cucaah a thawi duhtu nih thawi seh ti asi. Sual ruangah siseh law thawi a herh hrimhrim lai. Asinain minung cu sual ngei kan si ruangah a sualnak ngaithiam in a cohlan lai tinak a si.

Pathian hmai ah cu caw cu that
Caw cu a nung i thawi khawh a si lo ruangah thah a hau tinak a si. Hmundang zongah thah cia khawh a si lo. Pathian hmai ah thah a herh. Thah hnu lawngah mei ah khangh khawh a si.

Aaron i fapa tlangbawi pawl nih a thi cu lak in mipi pumhnak biakthlam innka pawl i biaktheng cungah a velchum in theh ding a si.

Khanghthawinak thi cu biakthlam chungah an luhpi lo. Biakthlam hmai innka pawng i biaktheng pi a velchum ah tlangbawi pawl nih a thi cu theh ding a si. Cu biaktheng cu vailamtah tahchunhnak a si.

A thawitu nih cu caw i a phaw cu hawk in a sa cu can dih ding a si.

A thawitu pa nih caw i a phaw cu a hawh lai I a sa cu can dih ding a si. Mei ah khangh ding a si nain tha tein tan le can ta dih a herh.

Aaron I fapa tlangbawi pawl nih biaktheng chungah mei cu an kau i mei cungah thing an chiah hnuah thing cungah a lu, a chungthau, a sa pawl cu an chiah lai. A ke le a ril pawl cu ti in an tawl ta lai. Tlangbawi nih cu thawinak cu biaktheng chungah a khangh dih lai. Mei khangh thawinak a si.

A thawitu pa nih a tanmi le a can ciami cawsa pawl cu tlangbawi pawl nih biaktheng pi chung i mei cungah an khangh lai. Caw lu a ke le a ril pawl zong pakhat hmanh taang loin khangh dih ding a si. A thawitu nih a sa pakhat hmanh a ei lo. Caw a pumpi in Pathian ta a si. Raithawimi min zong cu meikhangh thawinak ti a si.

Pathian sinah mei in pek I rimthaw thawinak a si
Meikhangh thawinak i a sulllam cu Pathian hmai ah rimthaw a sinak ding caah a si. Minung cu Pathian hmai ah rimthaw a sinak ding caah a si. Minung cu Pathian hmai ah a nam I a uih. Salm 38:5 chungah, “Ka hruh caah ka hma cu a thu i a maan,” tiah a ti. Minung cu taksa hrimhrim zong a nam. Cu a si caah nifa tak khawlh a herh. Thlarau lei zongah Pathian sin ah a nam a thu.

Pathian hmai ah nam timi cu mit hmai a tong lo, a ngah lo tinak a si. Pawl nih, “ mi vialte cu sualnak an tuah i, Pathian hmai ah mithmai a chia dih cang,” tiah a ti. { Rom 3:23 ] Minung cu Pathian hmai ah anam i mithmai a ngei ti lo, mithmai a ngeih ti lo a si ahcun Pathian sin ah a panh kho ti lo, cu ticun a panh khawh ti lo a si ahcun Pathian sin in thluachuah zeihmanh a hmu kho ti lo.

Zeidah pek ding a si
Israel pawl cu Pathian hmai ah a rim thaw ding in meikhangh thawinak an tuah tawn. Asiahcun kan nih tah Pathian sin ah zeitindah kan thawi ve lai. Nuncan ziaza thatnak, cheuhra cheukhat peknak thawhlawm peknak, Pathian lei ah zuamnak midang bawmhnak, mi sifak pawl zohnak thlacamnak, rawl ulhnak, Baibal relnak ti pawl hin Pathian hmai ah kan rim a thaw kho hnga maw?

Pathian hmai ah kan rim a thawt lo a si ahcun Pathian sin in zeihmanh kan hmu lai lo, Bawi upa sin ah thil kan hal duh ahcun mihmai caah laksawng kan i ken theo tawn, cu laksawng zongah cu upa i duhmi si a herh, a duhmi kan pek lo a si ahcun pek lo lawlaw a tha deuh lai. Bawi upa nih a kan theih lo ruangah laksawng in mithmai kan tuah a si lo maw? Cuaah bawi upami taktak laksawng kan pek a herh. Bawi upa duhmi kan theih tung lo kan ti kho lo, kan theih lo a si ahcun a thei tu pawl hal a herh, kan ngei ti lo ti zong ti khawh a si lo. kan ngeih lo a si ahcun a cawi zong in kan cawi a herh. Cu tik lawngah kan duhmi kan hmuh khawh lai.

A Thawi Cang
Israel pawl i thawimi cu a thlaam lawng a si. Pathian nih minung pawl caah tumtahnak a ngei cia, cucu a fapa kha vawlei ah thlah in mei khangh thawinak I thawi ding a si, cathiang nih, “ Cucaah khrih cu vawlei i a tum tik ah, maw Pathian raithawinak le pekchanhnak pawl, na lung a tlin ti lo tik ah ka caah taksa pum na ka pek, mei khangh thawinak le sual thawinak pawl cu na diriam lo tik ah cazual chungah keimah ti duhchan i a tial cia cang bang in na duhnak tlinter dingah ka kal lai a ti. [Heb. 10: 5-7 ]

Hika zawn ah Jesuh nih, “ Meikhangh thawinak le sualthawinak pawl cu na diriam ti lo tik ah cazual chungah keimah ti duh chan i, aa tial cang bang in na duhnak tlinter dingah ka kal lai.” A ti tik ah Jesuh cu meikhangh thawinak le sualthawinak ah i pek awk ding i a rungtum mi a si. Zeiruangah Pathian nih Isreal pawl i mei khangh thawinak le sual thawinak pawl a diriam ti lo ti ahcun a thawimi cu a thlaam lawng a si. A hram thawk in Pathian nih a tum tah mi cu a fapa kha thawi ding in vawlei ser hlan in a khaukhih cia cangmi a si. Cathiang nih,” cu khrih cu vawlei ser hlan in khuakhih ciami a si i, amah thawng in Pathian a zumtu nanmah pawl caah hi a hnu bik caan ah hin a lang, “ tiah a ti. [ 1Pet. 20 ]

Pawl zong nih hitihin a ti,” Khrih nih a kan dawt ruangah Pathian hmai i kan rim a thawt khawhnak dingah amah le amah cu aa thawi i, kan caah a pek bang in nannih zong duhdawtnak ah tlong leng uh”. [ Efe: 5:2 ]

Pawl nih khrih cu mei khangh thawinak in aa thawi a ti lo nain Pathian hmai i rim thaw si dingah ati ruangah mei khangh thawinak a si ko. Khrih nih Pathian hmai i kan rim a thawt khawhnak dingah aa thawi cang. Cucaah Jesuh khrih i thawinak kan i rinh i, kan zumh a si ahcun Pathian hmai ah ka rim a thaw cang. Cuticun si dingah Pathian nih a fapa cu a kan pek. Israel pawl bang in satil pawl thawi a herh ti lo. Khrih cu kan mei khangh thawinak a si ti in cohlan ding lawng kan ba.

Jesuh nih a kan duh dawt ruangah a taksa cu aa thawi cang. Asinain mi tampi cu Khrih i aa thawinak theih lo ruangah mah i nuncan ziaza sunparnak, tuannak peknak le mi bawmhnak pawl an i rinh dih. Cu hna pawl nih Pathian hmai ah rim thawtter khawh siseh law khrih cu hi vawlei ah tum riangmang in aa thawi a herh hnga lo. Cu ruangah khrih i aa thawinak cu zumh le rinhchan a herh. Cucu Pathian i khuakhan remruatmi a si. Pathian ni khrih i aa thawinak cu a cohlan cang. Asinain minung lei in theih lo ruangah cohlan a si lo. Cu ruangah Pathian hmai ah rim a thaw kho lo.

Pathian hmai ah zeiruangah dah rim thawt a herh?
Rim thaw timi cu mithmai tha hmuh, Pathian thinlung ton tinak a si. Pathian lungthin ton lo ahcun Pathian sin in zeihmanh hmuh ding a um lo. Cu ruangah cun Khrih nih,” keimah rinh chan lo in aho hmanh pa sin ah an phan kho lo.” [ John 14:6] Curuangah pathian sin panh tik ah Jesuh khrih rinhchan a herh.

Thlacam tik zongah Jesuh min lawng in cam a herh. Jesuh nih,” Ka min in Pathian sin ah nan halmi poahpoah pek nan si lai,” tiah ati. [ John 15:16] Cun a ti rihmi cu, “Biatak kan chimh hna, nanmah nih ka min in Pa sin ah thla nan cammi poahpoah cu Pa nih an pek hna lai,” ti a si. [ John 16:23 ] Cu ruangah Pathian sin i thlacam tik ah Jesuh khrih min in cam a herh hrimhrim mi a si.

Cawnnak [10 ] Biahalnak pawl

1. Raithawi ding cu aho fialmi dah a si.?__________________
2. Hi raithawinak min cu ______________________
3. Zeiruangah ah dah raithawi tik ah Pathian thinlung ton a herh? __________tulio khrihfa pawl nih aho i thinlung ton dingah an I timh? __________________
4. Satil pawl cu khua zeihmun ah dah pek a si? _____________________
5. Mei khangh thawinak cu sual caah thawi a si maw? ______________ asiloahcun zeicaah thawi a si? _________________
6. Minung cu Pathian hmai ah arim a thaw maw? ______________________
7. Israel pawl nih Pathian hmai ah rim thaw ding in satil an thawi tawn. Atu kan nih nih zeidah kan thawi lai? ___________________
8. Israel pawl i thawimi cu _____________ a si I, Jesuh i thawimi cu a____________asi.
9. Pathian hmai ah na rim a thaw cang maw? _________zeitindah na thawt? _____________
10. Zeiruangah Jesuh min in thlacam a herh?_____m,______________

.

^
Cawnnak 11

Rawlthawinak (Grain Offering)

Pathian sinah rawl thawinak tuah duh a si ahcun changvut dip pek ding a si. Changvut dip chungah chiti a toih lai i frankinsens a toih lai i Aaron i fapa tlangbawi sinah a rak put lai. Tlangbawi nih changvut dip kut thuam khat, chiti a zaceo in le frankinsens a zapi in a lak lai i biaktheng pi chungah a khangh lai. Pathian sinah mei in thawi mi rimthaw thawinak a si. A tangmi rawl pawl cu Aaron le a fale pawl caah a si lai. Pathian sin ah mei i thawinak lak i a thianghlim ngaimi a si. (Lev. 2:1-3).

Rawl thawinak ah thil phun thum aa tel. Changvut dip, chiti le frankinsens pawl an si. Tlangbawi nih changvut dip kut thuam khat, chiti a zaceo in le frankinsens a zapi in biaktheng chungah an khangh dih. Cucu Pathian hmai ah rim thaw a si. Sual he aa pehtlai in thawimi a si lo.

A tangmi changvut dip le chiti pawl cu tlangbawi pawl caah a si. Pathian nih Amah ta chungin tlangbawi pawl a pekmi hna a si. Tlangbawi pawl hi lo an thlawh lo ruangah Pathian nih a cawm hna. Israel pawl I cawm mi an si lo. Cu bantuk in tu lio Pathian riantuan pawl zong zumtu pawl i cawm an si lo, Pathian i cawmmi an si. Zumtu pawl nih Pathian riantuan tu pawl cawm in an i ruah a si ahcun an thawhlawm pekmi pawl hi Pathian sinah an pek a si lo, Pathian riantuan tu pawl sin i an pek a si deuh. Cu a si caah Pathian sin in thluachuah an co lai lo. Cucaah cun thawhlawm pek tikah minung sinah si loin Pathian sin i pek ah ruah ding a si.

Changreu a phunphun
Meiphu chung i rawhmi changreu pek duh a si ahcun chiti le changvut dip i tuahmi thilnu telh lo changreu pan siseh, chiti thuhmi thilnu telh lo changreu ro siseh a si lai. Thir ukang chung i reumi changreu pek duh a si ahcun chiti cawhmi thilnu telh lo changvut dip he tuah ding a si. Cu changreu cu cheu i chiti toih ding a si. Rawl thawinak a si. Ukang i kio mi changreu cu rawl thawinak i tuah duh a si ahcun chiti cawhmi changvut dip he tuah ding a si.

Cu changreu a phunphun cu Pathian sinah rak put i tlangbawi sinah pek dih hnuah anih nih biaktheng ah rak put ding a si. Cu rawl thawinak in a zafang hrawng a laak lai I biaktheng chung ah a khangh lai. Pathian sinah mei in pek chanhmi rimthaw thawinak a si. A taangmi changreu pawl cu Aaron le a fapa pawl caah a si lai. Pathian sin i pekmi chung in a thianghlim ngaimi a si. ( Lev. 2:4-10).

Pathian i fial bantuk in Israel pawl nihcun changreu a phunphun cu Pathian sinah an thawi tawn. Cu changreu pawl an tuah ningcang cu aa khat lo. Asinain aa khatmi cu changvut dip, thilnu telh lo, chiti tel ti pawl a si. Rawhmi, kiomi ti pawl an si.

Thilnu
Rawlthawimi ah thilnu aa tel lo. Thilnu cu sual a hmuhsak duhnak a si. Pawl nih, “Nannih cu thilnu telh lo nan si ruangah a thar i rawhmi changreu nan si nakhnga a hlunmi thilnu pawl cu hlonh dih uh. Zeicahtiah Khrih timi kan Lanhtak puai tuufa note cu kan caah thawinak a si. Cu a si ruangah thilnu hlun, sualnak a simi thilnu pawl cu hlonh in thilnu aa tel lomi changreu timi lungthiang sinak le zumhtlak sinak pawl he puai tuah u sih,” tiah a ti. ( I Kor. 5:7-8). Cucaah thilnu timi cu sual ti duhnak a si.

Jesuh Khrih nih, “Farasi le Sadusi pawl i thilnu cu iralring uh, hrial uh tiah a ti. A hnuzul pawl nih changreu kan i phorh lo ruangah cuticun a kan ti a si lai tiah an i ceih. Farasi le Sadusi pawl i thilnu hrial uh tiin kan ti tik hna ah changreu ka ti duhnak a si lo tiah zeitindah nan hngalh khawh lo tiah a ti. Cu tikah a hnuzul pawl nih changreu i thilnu ti a si lo. Farasi le Sadusi pawl i cawnpiaknak hrial uh tiah an hngalh than. [ Mat 16:6, 11-12 ]

Farasi thilnu
Cu tiasiahcun Farasi thilnu cu zeidah a ti duhnak a si hnga,? Jesuh nih Farasi pawl cu mi hrokhrawl pawl a ti bal. [ Mat 23: 13, 15, 23, 25, 27, 29 ]. Mi hrokhrawl timi cu mahtu nih tuah duh loin ituahter khi a si. Kaa nih cun Pathian biachim tung i nuncan ahcun duh poah tuah cuahmah tinak a si. Mirang nih cun hypocricy ti a si. Jesuh nih, “ cu tik ah mi tampi cu kelamh nak ding hmun hmanh um lo tiang in an i pumh tik ah Jesuh nih a hnuzul tu pawl a chimhmi hna cu,” a hrokhrawl mi timi Farasi mi pawl i thilnu cu a hmasa bik ah hrial uh”,tia a ti hna. [ Luke 12: 11]. Cu ruangah Pathian biak tik ah hrokhrawlnak tel ding a si lo.

Sadusi thilnu
Sadusi thilnu timi cu zumh lonak timi can a si. “ Sadusi pawl nih thawhthannak a um lo, vancungmi a um lo, Thlarau a um lo tiah an ruah. [Lamkaltu 23: 8 ]. Thawhthannak aum lo, vancung a um lo, thlarau a um lo a si ahcun Pathan biak a herh ti lo. Tulio chan zongah cu bantuk zumtu pawl an um. Cu hna cu Libarel tiah khawh khawh a si. Cucaah sadusi thil nu timi cu zumh lonak ti duhnak a si.

Herod thilnu
A hnuzultu pawl nih changreu phorh dingah an philh ruangah lawng chungah changreu pakhat lawng a um.” Bawipa nih Farasi pawl I thilnu siseh, Herod I thilnu siseh, i ralring ulaw hrial uh tiah nawl a pek. [ Nak: 8:14-15] Herod i thilnu timi cu keimah timi puarthaunak a si. Herod nih Jesuh i uknak a duh lo. Amah hi uktu si a duh. Cu ruangah Jesuh Khrih a chuak ti a theih cangka thah ding in a kawl. Cu a si caah keimah timi puar thaunak cu Herod i thilnu a si.

Pathian sin ah i pek chanh tik ah Farasi thilnu timi hrokhrawlnak, Sadusi timi zumh lonak le, Herod thilnu keimah timi puarthaunak pawl ken ding a si lo.

Changvut mu
Israel pawl thawi tawnmi thawinak cu a thlaam lawng an si i, a taktak cu Jesuh khrih i thawinak ah tlam a tling. Changvut cu changvut mu in a cangmi a si. Changvut mu zong cu changvut vui in a chuakmi a si. Asiahcun Jesuh khrih cu zeitindah changvut a can. Changvut si dingah cun changvut mu si hmasa ta ahau. Jesuh Khrih cu minung a can tik ah khan changvut mu a si. Amah nih hi ti hin a ti bal,” biangai kan chimh hna, vawlei i a tlami changvut cu a thih ta lo ahcun pakhat lawng a si. Athih ta lawng ah changvut mu tampi a chuahter.” [ John 12:24 ] Hika ah hin vawlei I a tlami changvut mu cu Jesuh khrih a mah a si. Jesuh khrih cu changvut mu a si. A nu Mary nih a hrin tik ah changvut mu te a si.

Nilin sa ah pho
Changvut mu cu rial khawhnak ding caah nilin sa ah pho ta a herh, a ro lo a si ahcun rial khawh a si lo. Asiahcun Jesuh cu zeitikah dah nilinsa ah phonak a tuar? Cathiang nih, “ Jesuh cu thiangthlarau he a khat i, Jordan tiva in a rak kir tik ah thlarau nih ram lak ah a kalpi. Ni 40 chung sehtan i tukforhnak a tuar, cu chung vialte rawl a ei lo. Cu hnu ah a rawl a tam. [ Luke 4; 1-2] Cu ticun ni 40 chung rawl a ulh ti ah nilinsa i phor atuar tinak a si. Cucaah a rawl a tam. Asinain changvut a si rih lo ruangah rawl thawinak ah thawi khawh a si rih lo.

Jesuh cu gethsemane hmun chung i thla a cam lio ah rial chihnak a tuar. Cucaah tuar aa harh tuk, a tih tuk i vancung mi tha pek tiang in a hau. Changvut mu cu rial chih a si tik ah nunnak a ngei ti lo. Cubantuk in Jesuh zong rial chih a si hnu ahcun nunnak a ngei ti lo. Cu ruangah hi ti hin thla a cam,” Maw ka pa na duh a si ahcun hi hrai hi ka thial piak ko. Asinain keimah duhnak bang si hlah she, na duhnak bantuk in si ko she tiah thla a cam. Cu tik ah vancung mi a lang i tha a pek. Faak tuk in a tuar i faakpi in thla a cam. A thlan a chuakmi cu vawlei ah a tlami thidor khal bantuk a si. [ Luke 22: 42-44 ].

Jesuh cu Gethsemane chungah rial chih a si ruangah a thlan a chuakmi cu thisen khal bantuk a si ti a si. Nidang ah amah thah an timh tik ah a hrial lengmang tawn nain hmun chungah a thih cang caah a ral pawl nih an kawl tik ah hrial ti loin aa tlaih ter hna.

Chang nawn
Changreu tuah dingah chang cu hmeh le nawn chih a hau, tha tein hmeh le nawn chihmi changreu cu a thaw hlei deuh. Asiahcun Jesuh cu zeitik ah dah nawn chih le hmeh a tuar? Hmun chung i rial chih a si dih hnu ah tha tuk in ralkap pawl nih an hmeh an nawnnak kong hi tihin kan hmuh khawh, “ Cutik ah micheu khat pawl nih Bawipa cu cil an chak, a hmai cu puan in a khuh i, an kut in an thongh i, profet bia phuang tuah an ti, a hmai zong an bengh. [ Mark 14: 65] Alu cu thing in an tuk, cil an chak, a hmai ah khun i an biak. Cuticun an cawh deh hnu ah puansen cu an hawh piak i, amah puan kha an hrukter than i, vailam tah ah khenh chih ding in an hruai. [ Mark 15: 19-20 ]
Jesuh khrih cu vailam tah ah an khenh chih hlan ah fak taktak in an tuk an velh, Cucu changvut dip tha tein hmeh le nawn bantuk a si. Asinain thawi khawh a si rih lo. Changvut dip hmeh lio le nawn lio ah aho hmanh nih an ei duh in an cil an dolh rih lo. Cubantuk in Jesuh khrih an tuk an velh lio ah hohmanh nih an cohlang in an leh khan rih lo.

Chang rawh, Kio, Em
Changhlum cu tha tein an hmeh an nawn hnu ah an rawh, an kio an em tawn. Cu lawngah ei khawh a si. Pathian sin zongah pek khawh a si. Jesuh khrih cu chang a si ahcun zeitindah an rawh, an kio i an em? Vailawm tah cung i an khenh tik ah rawh le kio le em a tuar. Cutik lawng ah Amah cu ei khawh a si. Jesuh Khrih cu vailam tah chung ah a pawng i a ummi misual pa nih a hmasa bik a rak ei. A hnu in a a zul lengmang mi zultu pawl hna cu cu changreu cu eiding can ah artlau mi, va tlaumi bang an tlau dih. Cu changreu cu ahnu ah mi tampi nih an ei i nunnak an hmu. A hnu bik ah kanmah hna zong nih kan hun ei ve.

Jesuh nih “Keimah cu nunnak changreu ka si. Nan pu nan pa pawl nih ram lak ah mana kha an ei nain a thi thiamthiam, van in a rung tum mi changreu a eitu cu thihnak in a luat. Keimah cu van in a rungtum mi changreu ka si. Hi changreu a ei tu cu a nung zungzal lai. Ka pekmi changreu cu vawlei mi ca I, nunnak ah ka liam mi ka sa a si” tiah a ti. { John 6: 43-51 ].

Jesuh i thawinak cu a hmasa bik ah Pathian caah a si. Jesuh cu changreu si in aa thawi tik ah Pathian hmai ah a rim a thaw. Aa thawinak zong cu vawlei mi pawl aiawh ah a si. Jesuh i aa thawinak ruangah vawlei mi pawl Pathian hmai ah rim a thaw kho cang. Rim thaw timi cu mithmai tha hmuh tinak a si. Cubantuk i rim thaw si ding i, raithawi dingah Jesuh cu pathian nih a thlah i, fapa zong nih a pa i bia ngai in aa thawi tik ah Pathian nih a cohlan. Cu ruangah kan nih zong pathian nih a kan cohlannak a si. Pa le fapa sin ah lawmhnak bia chim usih.

Jesuh khrih i, cuticun rawlthawinak tuah cang ruangah kan nih nih rawlthawinak tuah a herh ti lo. Khirh i thawinak ah a tlam a tling cang. Khrih i aa thawinak ah farasi thilnu timi hrokhrawlnak sadusi thilnu timi zumh lonak Herod thilnu timi puar thaunak pawl aa tel lo. Thil nu telh lo changreuthawinak a si.

Cawnnak 11 Biahalnak

1. Raithawinak zeizeidah an thawi? _____________
2. Raithawinak cu Pathian hmai i, _________ding caah a si.
3. Rawlthawinak chung in a tam deuh cu aho nih dah a co? ______________
4. Herod thilnu timi cu ____________tinak a si.
5. Farasi thilnu timi cu _____________tinak a si.
6. Sadusi thilnu timi cu __________tinak a si.
7. Jesuh krih cu zeitik ahdah changvut mu a can?________________
8. Jesuh Khrih cu zeitindah phonak a tuar? _________________
9. Jesuh khrih cu khuazei ah dah rialnak a tuar?____________
10. Jesuh khrih cu zeiti In dah hmeh le nawn a tuar? ___________
11. Jesuh krhih cu zeitindah kio a si?______________________
12. A hmasa bik Jesuh ei tu hodah a si? _________________
13. Jesuh khrih i thawinak cu a hmasa bik ah aho caah dah a si? ______________
14. Zumtu pawl cu Pathian hmai ah zeitindah an rim a thawt? _____________
15. Rimthaw timi cu _____________ a si.
16. Pathian hmai ah na rim a thaw cang maw? _____________zetindah na rim a thawt? ____________

.

^
Cawnnak 12

RAWL THAR THAWINAK

Rawl thar thar vui Pathian sinah rawl thawinak i pek duh a si ahcun changvut vui cu ro dingin mei pawngah chiah i kut ah hnuai ding a si. Chiti le frankinsens a cung ah chiah i pek ding a si. Rawlthawinak a si. Tlangbawi nih cu changvut hnuaimi a cheu, chiti a zaceo le frankinsess a zapi in mei ah a khangh lai. Pathian hmai ah mei i pekmi raithawinak a si. (Lev. 2:14-16).

Na lo in a hmasa bik a tlaimi theitlai a tha bik cu na Pathian i inn ah na rak put lai. ( Exo. 23:19)

Kan pekmi hna ram ah nan phanh i facang nan ah tikah a hmasabik nan ahmi tel khat cu tlangbawi sinah nan put lai. Pathian i thinlung tong dingah tlangbawi nih Sabath ni thaizing ah cu facang tel cu Pathian hmaiah a hninh lai. Facang tel a vawr ni ah kum khat tling rih lo dotlami tuufa note cu Pathian caah khanghthawinak nan tuah lai. (Lev. 23:10-12).

Israel pawl cu Pathian i a cah hna bangin kum fate rawl thar thawinak cu an tuah tawn. Rawl thar thawi tikah facangzi cu ro dingin mei pawngah an em ta i kut chungah an hnuai dih hnuah chiti an toih i frankinsens he an thawi tawn. Zeiruangah rawl thar thawinak kan tuah ti kha an thei lo. An thawimi cu a thlaam a si. A si ahcun a tlamtlinnak a si lo ahcun a tak cu zeidah a si hnga? Rawl thar thawinak zong cu Jesuh Khrih ah a tlamtling cang. Zeiti in dah a tlamtlin ti kan zoh hnek lai.

Khrih ah a tlamtling cang
“Jesuh cu fak piin a au hnuah a nunnak cu a dih. Cu tikah biakinn chung i puanzar cu a cungin a tlanglei tiang a tlek. Li aa hnin. Lung a kuai. Thlan kha an i hung dih i a thi ciami, mithianghlim pawl an tho than. Bawipa Jesuh cu a thawhthan hnuah an nih cu thlan chung khan an chuak i khuathianghlim chungah an lut i mi tampi sinah an laar.” (Matt. 27:50-53).

A cung I Baibal cang bantukin Jesuh Khrih cu a thimi hna lakah a hmasa bik a tho than tu a si. Amah hlan ah a tho tu an um cang nain a thi than dingmi taksa i a thomi an si. A sunglawimi taksa a thotu lakah cun Amah hi a hmasa bik a si. A thih tikah mi thianghlim pawl thlan chungin an tho nain Amah a thawh than hnu lawngah thlan chungin an chuak ti a si.

Pawl nih, “Khrih cu thihnak in a tho than I thihnak I aa hngilhmi hna lakah rawl thar a si,” tiah a ti. (IKor.15:20). Rawl thar a simi Jesuh Khrih a thawh dih hnuah rawl thar thawi a herh ti lo. Asinain Israel pawl nih Jesuh Khrih ah a tlamtlinnak an theih lo ruangah rawl thar thawinak cu an thawi lengmang rih. Atu ahcun biakinn um lo ruangah an thawi kho lo.

Khrihfa pawl nih rawl thar cu biakinn ah i put in peknak kan ngei tawn nain Israel pawl i rawl thar thawinak he cun aa pehtlai lo. Khrihfa pawl i pekmi cu lunglawmhnak i pek a si. Pathian i fialmi rawl thar thawinak cu Jesuh Khrih ah a tlam a tling cang. Zei ruang ahdah Jesuh Khrih i a thawhthannak cu rawl thar tiin kawh a si? A chan cu rawl ci tuh tikah vawlei chungin a chuak i a hmasabik a tlaimi hi rawl thar ti a si. Cu bantuk in Jesuh Khrih zong cu vawlei chungah aa phum i a thitu pawl lakah a thu kho lomi taksa in a hmasa bik a tho than tu a si. Cu ruangah rawl thar tiin kawh cu a si.

Cawnnak (12) biahalnak pawl

1. Rawl thar thawinak cu a ho i tuah fialmi dah a si? _________________________________________________
2. Rawl thar thawinak ah zei pawl dah an thawi? _______________________________________________________
3. Rawl thar thawinak cu aho cungah dah a tlamtlin? ________________________________________________________
4. Rawl thar thawinak cu Jesuh Khrih I __________________nak ah a tlamtling cang.
5. Rawl thar thawi a herh rih maw? ______________________________________
6. Khrihfa pawl i rawl thar pekmi cu zeicaah dah a si? __________________________________________________________________
7. Zei ruangah Jesuh I thawhthannak cu rawl thar ti a si? ___________________________________________________________________

.

^
CAWNNAK 13

REMDAIHNAK THAWINAK (Peace or Fellowship Offering)

Caw cu remdaihnak thawinak tuah duh a si ahcun do a tlami cawtum-cawnu pakhat khat kha Pathian hmai ah pek ding a si. Cawlu cungah kuthcuan in mipi pumhnak biathlam hmai ah thah hnu ah Aaron i fapa tlangbawi pawl nih a thi cu biaktheng pi cungah a velchum in theh ding a si. A ril tuammi a thau, a ril he aa benhmi a thau paohpoah, a kal pahnih le a kal thau, kal le thin a tuamtu a thau paohpoah cu satil chung in lak in Aaron i fapa pawl nih biaktheng chung i mei thawinak thingalh cungah cun an khangh lai. Pathian sin ah rimthaw thawinak a si. [ Lev.3: 1-5 ]

Remdaihnak thawinak tuah tik ah Pathian caah a thi, a chungril thau le a kal pawl lawng pek a si. A tangmi a sa pawl cu a thawitu nih ei a si. Remdaihnak thawinak cu phun hnih in a si. Cu hna cu lunglawhhnak biachimnak remnak thawinak le biakam tuah i remhnak thawinak pawl an si. Cu pahnih i aa dannak cu,” Biakam thawinak siseh, mah lungtho tein thawinak siseh, a thawi ni ah a sa cu ei ding a si i a thaizing zongah ei khawh a si. [ Lev 7:16 ]

Israel pawl nih remnak thawinak cu an tuah tawn. An thawinak nih minung le Pathian cu ral an si ruangah rem a herh ti kha a sawh duhmi a si. An thawimi cu a thlaam a si.

Ral
Minung cu Pathian i ral a si. Cu ruangah Pathian bia he aa pehtlai in zeihmanh a ngai in a thei duh lo. Pathian bia vun chim cangka ngut a si ko. Lolak in tlik an duh. Minung cu Pathian i a ral a si caah Pathian bia a duh lo. Theih zong a a thei lo. Zeitluk in chim lengmang zongah a thei kho lo. Vum chim than zong a thiam lo. Pathian umnak vanram cu thihnak zawtnak, tarnak le, harsatnak a um lo tiin a thei ko nain kal duhnak thinlung a ngei lo. Pathian nih, satan i ngeihmi hi leicung hi duh hlah a ti lengmang zongah chim le fial hau loin a duh tuk. Pathian he ral an si zong aa thei lo. Theih zongah a poi lem maw? Pathian a biak zongah Pathian lunglawmhternak nakin mah lunglawmh ding a biapi in a ruah. Cu ruangah Pathian cu a lenglang te lawng in a biak i a thinlung nih cun vawlei thil a duh tuk. Cun Jesuh Khrih nih hitihin a ti.

Mihrokhrawl pawl, Isaiah nih nanmah pawl an ti duh hna i, hi miphun pawl nih an kaa in kan sin ah an ra i an hmurka in an ka upat. An thinlung cu keimah he aa hlat ngaingai. Minung tuahmi nawlbia pawl kha Pathian nawlbia bantuk in an cawnpiak hna caah an ka biaknak hi zeihmanh a thahnem lo. An ka biak lak men a si ko tiah a hnu a cang dingmi cu a chim fiang taktak tiah a ti. [ Mt 15:7-9]

Zeitindah ral an can
Minung cu zeitindah Pathian nih ral ah a can? Minung vialte i pa bik Adam cu Pathian nih a hawikom ah a rak sersiam. Cathiang nih, Adam i a pa cu Pathian ti a si. [ Luke 3:37 ]Asinain Adam nih Pathian i a ral Satan bia cu a zonh i a bia ngaih ruangah Pathian i a ral ah a cang. Adam i techin fale vialte zong cu Pathian i ral ah kan hung chuak. Cu ruangah Pathian i phung le lam zong kan thei lo. Theih zong kan thei huam lo.

Pathian lei in remnak tuah
Minung lei in Pathian he rem ding le duhdawt ding a tumtah lo nain Pathian nih cun minung cu a duh dawt tuk ruangah remnak tuah ding in aa tim. Asinain cu kong cu minung pawl nih an theih lai lo ruangah Israel pawl cu remnak rai cu an thlam in an thawiter. Cu ruangah minung cu Pathian he i ral ti loin remnak a ngei kho cang. Cathiang ah hi ti hin kan hmuh khawh.

“ Ral si na bu in Pathian i fapa a thihnak ruangah kannih cu Pathian he remnak zangfahnak co a si ahcun rem dih hnu ah a nunnak in khamhnak ah kan phan lai tiah ruahchannak a um.”[ Rom 5:10 ]
“ Pathian nih Jeush Khrih in ral kan sinak a daihter i amah he remnak a kan tuahter i a hawi ah a kan ser. Cuticun a hawi i a kan sernak le anmah he remnak a kan tuah piaknak kha chimnak nawl cu kan si ah a kan pek. Cu bia cu, Pathian cu Jesuh Khrih ah um riangmang in vawlei mi pawl I sualnak cu cinken ti loin, ral a daihter i amah he remnak a kan tuahter. Cu remnak bia zong cu kan sin ah a kan ap. Cucaah kanmah nih cu Khrih i lamkaltu kan si. Nan nih cu i ral ti loin Pathian he i rem uh tiah Pathian nih kanmah hmang in chim le sawm bantuk in kan nih cu Khrih can aiah nan nih pawl cu kan in sawm hna i kan in nawl hna. “ [ 2 Korin 5:18-20]

Isarel pawl
Israel pawl i remnak thawinak cu Khrih i thawinak ah a tlamtling cang. Asinain cu kong cu an theih lo ruangah an thlam cu an tuah duh lengmang rih. Khrih aa thawi hnu ah kum 40 chung an thawi rih lengmang ruangah Pathian nih an thawinak hmun biakinn pi cu Rom ralkap pawl hmang in a hrawh dih. Cu ruangah thawinak ding hmuin ngei ti loin hmun atlau i atu tinag remnak raithawi khawh loin an um.

Khrihfa pawl
Khrihfa pawl zongah remnak thawinak kong thei lo le Pathian a tum tahmi thei lotu an tampi. An theih lonak hi a chan tampi a um. Pathian i duhning zei rel lo ruangah siseh. Chim tu a um lo ruangah siseh, remnak thawinak cu Israel pawl i an phungah an ruah i kannih he kan i seng lo tiin an ruah ruangah an theih lonak a si.

Asinain Jesuh Khrih i remnak thawinak cu mi vialte caah a si. Pathian he remnak cu Khrih i raithawinak lawng in a cang kho. Cu biatak theih tik ah minung cu Pathian he i remnak a ngei i, hnangamnak taktak a ngei kho.

Minung karlak I remnak
Remnak cu minung le Pathian karlak lawng si loin minung le minung karlak zongah a si ti cathiang chungah hitihin kan hmuh.
Nannih cu a hlan ah lam hlatpi ah nan um nain atu ahcun Khrih thisen ruangah lam nai teah nan phan cang. Zetindah a si tiahcun cu bawipa cu kan i remnak a si, phung le lam he a sengmi nawlbia timi iralnak kong cu a taksa ah hlonh a si ruangah thentu le a khamtu vanpang cu a hrawh I, miphun phun hnih cu phun khat ah a canter. Zeicahtiah cun ral a remter hnu ah Bawipa ah cu miphun pahnih cu mithar pakhat ah cang dingin a timh tuah i, pakhat a simi miphun phun hnih cu vailam tah in ral cu dither in Pathian he remternak dingah a si. Cu Khrih cu a ra i, a hlat i a ummi nan nih siseh, a nai I a ummi kannih siseh ralremnak kong thawngtha cu chim a si. Cuticun khrih ruangah kan pahnih cu thinlung pakhat te ah si in Pa sin ah luhnak nawl kan ngeih cang [ Ef 2: 13-18].

A cung i Baibal cang bantuk in Khrih i thawinak cu Pathian le minung karlak i, ralremnak lawng si loin minung le minung karlak i ralremnak zong a si. Minung cu Pathian he lawng si loin Minung zapi he zong i ral a si. Miphun i khah lo ruangah siseh, phung le lam i khah lo ruangah siseh, ral an si. Judah pawl nih Jantail pawl hi misual pawl tiah an kom duh hna lo, Jantail pawl zong nih Judah pawl cu zeihmanh ah an rel ve hna lo, asinain Khrih a thihnak in ral cu a dai i, i rem khawh a si cang. Cucaahcun Pawl nih,” Jesuh Khrih ah Judah a um lo, Greek a um lo, Sal a um lo, miluat aum lo, Pa ti a um lo, Nu ti zong a um lo. Cu Bawipa ahcun nan zapi tein pakhat na si.” ti in a tinak a si. [ Cal 3: 28 ]

Asinain hngakchia tuk a simi cu atu a hnu bik chan ah Khrih nih miphun pawl karlak i khamtu hauhruang cu vailamtah cung i a thihnak in a hrawh lio ah miphun pawl karlak ah hauhruang a sang deuhdeuh in a tuahtu an tampi, miphun vialte nih Pathian i duhning nakin amah i duhning hi an biapi ter deuh. Miphun Khrihfabu pawl tuahnak in Khrih i a hrawh i hauhruang pawl an sak than dih. Miphun Khrihfabu kan tuah a si ahcun zeitindah miphundang pawl he kan i komh khawh lai? Zeitindah Pathian i khamhnak cu kan chim khawh lai? Pathian i duhdawtnak cu kan hmuh khawh lai.

Biatak thei le a pomtu nih cun miphun thleidannak, sinak thleidannak, iralnak ngeih te hna hi aa dawh ti lo. Miphun poahpoah he i hawikomh khawh dih a herh, cu ti si loin mah miphun a biapi bik i kan chiah peng ahcun Pathian i a tumtah mi kan sin in a tlamtling kho bal lai lo. Khrih i a thih hnawh chan le a thawinak zong hi a lak men a si lai. Zeitluk hmanh i kan lung a rual le kan i lawmh hmanh ah kan tam deuhdeuh zongah Pathian i duhning cu a si kho lai lo. Pathian nih thluachuah a kan pe lai lo.

Cu ruangah Pathian i a tumtah bantuk in Jesuh Khrih i aa thawinak bantuk in thihman a ngeih khawhnak dingah miphun poahpoah lungrualtein an i tel khawhnak Khrihfabu dirh usih.

Cawnnak 13 Biahalnak

1. Remnak thawinak phun zeizatdah a um?_____________zeizeidah an si?________________
2. Remnak thawinak tuah tik ah Pathian caah zei pawl dah an khangh? ____________________
3. A tangmi sa pawl cu aho nih dah a ei?______________________
4. Minung cu Pathian i ral a si ti hi pawl in a lang ______________________________
5. Minung nih Pathian cu zei in dah a ngeih?___________________asinain a thinlung cu Pathian he _______________tuk
6. Minung cu Pathian he zeitindah ral an can? _______________________
7. Israel pawl nih remnak thawinak an tuah hi a sullam an thei maw? ____________
8. Zecaah remnak thawinak an tuah ti lo? ________________________
9. Zeiruangah Khrihfa pawl remnak thawinak kan tuah ti lo? ________________
10. Remnak thawinak cu zeitindah a tlamtlin? _____________________________
11. Remnak thawinak cu minung le Pathian karlak lawngah si loin ________ le ________ah remnak a si.
12. Miphun Khrihfabu pawl um a tha maw? _____________________
13. Zeibantuk Khrihfabu dirh dah a tha? ________________________

.

^
CAWNNAK 14

SUAL THAWINAK

Pathian nih Moses sin ah sual thawinak tuah ningcang pawl a chim. Sual tik ah i ngaihchihnak men in a ngah lo. Thlacam zongah misual i thlacam cu Pathian nih a ngai lo. [ Isai 59:2] Sual man cu thihnak a si. [ Rom 6:23] Cu ruangah sual cu nunnak in liam a herh. Cucu theih khawhnak dingah hi Baibal caang hna hi zoh tuah usih.

“ Cun Pathian nih Moses sin ah, Israel pawl sin i na chim dingmi cu phunglam thei lo, Pathian nawlbia buar i tuah lo dingmi tuah sual tik ah, chiti thuhmi tlangbawi cu mipi pawl kha sual lak ah a kalpi i amah zong a sual a si ahcun cu a sualnak caah sual thlahnak dingah dothla mi cawtum cu mipi pumhnak biakthlam innka pawngah Pathian hmai ah rak put in Pathian sin ah a pek lai. Cu tik ah cawlu cungah a kut cu chuang in Pathian hmai ah caw cu thah ding a si. Chiti thuhmi tlangbawi nih cun cawthi cu la in mipi pumhnak biakthlam chungah a luhpi lai i, a kut kha thi chungah a hnim lai i hmun thianghlim hmun i puanzar hmai ah voi sarh a theh lai. Cun tlangbawi nih mipi pumhnak biakthlam chung i Pathian hmai i a ummi rim thaw khanghnak biaktheng ki pawl ah cawthi cu a rawn lai i, a taang rihmi thi cu mipi pumhnak biathlam innka hmai i a ummi mei thawinak biaktheng biakthlam innka hmai i a umi mei thawinak biaktheng hram ah a thlet lai. Remhnak thawinak caw i a thau pawl lak bantuk in sual thawinak caw i a ril tuamtu thau, a ril i aa benhmi thau poahpoah, a hnak i a ummi kal pahnih le kal a thau, kal le a thin tuamtu a thau paohpaoh cu lak i mei thawinak biaktheng pi chungah khangh ding a si. Cawlu, a ke, a ril, a cek le a cuar a sa a ummi poahpoah rimi caw pumpi cu, thlam pawl lenglei i vutcam holhnak hmun thianghlim hmun ah put i thing cungah khangh ding a si. Vutcam hlonhnak hmun ah khangh ding a si. [ Levi 4: 1-11]

Hika zawn ah a sualtu hi chiti thuhmi tlangbawi a si. Tlangbawi hi Pathian i minung a si. A riantuantu a si. A sualmi zong cu ti hrimhrim a si lo i phunglam theih lo ruang i ti sualmi a si. Asinain pathian nih cu a sualnak caah dan pek loin a um lo. Minung bantuk in theihthiamnak in a ngaithiam men lo. Cathiang nih “ Pathian cu a kaangmi mei, nahchuak pathian a si,” tiah a ti. [ Deu 4: 24 ] Mei timi cu zumtu zum lotu ti um loin a khangh khawh. Theih zong theih lo zongah a khangh. Cu bantuk in Pathian zong theih zong theih lo zongah a sual a si ahcun daan a pek. Cu lawngah a hmanmi biaceihtu pa a si kho lai.

Tlangbawi a thi lai
Tlangbawi cu a sualnak ruangah a thih a hau. Zeicahtiah ahcun Pathian cu dingfelmi biaceihtu a si. Asinain pathian cu zangfah thiam Pathian zong a si. Cu ruangah cun tlangbawi thi ding can aiah cawtum cu a thihternak a si. Caw nih sualnak a ngei lo. Asinain tlangbawi caah a thi lai. Sual man cu thihnak a si ruangah a nunnak pek a herh. Asinain tlangbawi amah hrimhrim a nunnak pek in thi sehlaw sual ngaihthiam a co kho lai lo. Cucaah amah aiawh i a thitu a herh. Tlangbawi can aiah Pathian nih caw i nunnak cu a hal.

Cawlu cungah kutchuan
Tlangbawi nih cawlu cungah a kut a chuan lai. Caw thluachuah pek a si lo. Hi caw nih ka aiah a nunnak pek in a thi lai tinak a si. Caw i nunnak nih tlangbawi i nunnak cu a aiawh lai.

Caw thah
Cu caw cu thah i a chiti thuhmi tlangbawi nih caw thi cu laak riangmang in mipi pumhnak biakthlam chungah a luhpi lai i a kut in thi chungah a hnim lai i hmun thianghlim hmun i puanar hmai ah voi sarih a theh lai. [ Puanzar chung hmun thiang bik hmun in nawl bia kuang cungah Pathian a um ]. Cu din cun tlangbawi nih mipi pumhnak biakthlam chung Pathian hmai i a ummi rimthaw khanghnak biaktheng ki pawng ah caw thi cu a rawn lai. Rimthaw khangh timi cu zumtu pawl i thlamcamnak hmuihsak duhnak a si. [ Salm 141:2:, Biath 5:8, 8:3]. Ki timi cu saram pawl i an huham an thilti khawhnak a si. Cu ruangah rim thaw khanghnak biaktheng i ki pawl cu thlacamnak i huham thil ti khawhnak hmuhsak duhnak a si.

A taang rihmi thi cu mipi pumhnak biakthlam innka hmai i a ummi meithawinak biaktheng hram ah bungh dih ding a si. Cu biaktheng pi cu vailamtah hmuhsak duhnak a si. Caw thi cu hmun thum ah hman a si.

Chungril thau le a kal
Sual thawinak caw chung ril a tuamtu thau, a ril i a a benhmi thau paohpoah, a hnak pawng i a ummi a kal le a kal thau, a kal le a thin a tuamtu a kiar pawl timi cawthau poahpaoh cu lak i meikhangh thawinak biaktheng pi ah khangh ding a si. A chungril thau paohpaoh le a kal cu Pathian ta a si i zeibantuk thawinak zongah siseh mei ah khangh ding a si.

Hau lengah
Cawlu, a ke, a ril, a cek le a cuar a za zapi timi cawpumpi cu khua leng hauka i vutcam chiahnak hmun thiang hmun ah pu in thing cungah khangh ding a si. A thawitu nih a sa a ei lai lo. A zapi in pathian ta si. Cawsa an khangh dih ahcun vutcam ah a cang dih.

Sual ngaihthiam
Cuticun cawthi pawl theh le a sa pawl khangh dih hnu, vutcam a can dih hnu lawngah tlangbawi i sual cu Pathian nih a ngaihthiam. Cu ti si loin tlangbawi nih kaa ngaihchih tuk. A hnu cu sual ka tuah ti lai lo, ka ngaithiam ko ti men in a sualnak cu Pathian nih a ngaithiam lai lo. Pathian i biaceihnak zung in bia chuahmi ahcun a sualnak caah nunnak pek lawng ah ngaithiam khawh a si. Asinain tlangbawi nih a nunnak a pe kho lo. A pek a si ahcun a thi lai I sual ngeihthiamnak a co kho lai lo. Cu ruangah amah can aiah caw nih a nunnak a pek a hau.

Zeiruangah caw thi cu Pathian hmai ah theh a si ti ahcun cu taksa nunnak cu thi ah a um ti a si. [ Lev. 17:11 ] Pathian nih tlangbawi i nunnak cu a sualnak caah a hal. A aiawh ah caw nih nunnak a pek. Caw nih a aiawh ah nunnak a pek cu thisen in hmuhmi a si. Cu thi cu a hmuh tik ah Pathian nih tlangbawi cu a sualnak caah nunnak a pek cang ti in a cohlan. Sual caah a man a liam cangtu tlangbawi cu Pathian nih a cawh chap kho ti lo. Saulnak ngei ti lo tu tlangbawi cu Pathian nih miding fel ah a cohlan cang. Caw i vutcam zong nih sual man dantat mi cu a liam cang tinak a langhter. Caw cu vutcam a si cang hnu ah zei bantuk hmanh ah tuah than khawh a si ti lo.

Jesuh Khrih a tlamtlin
Minung sualnak caah satil pawl nunnak liam i thih hi a thlam lawng a si. A taktak ahcun satil pawl nih minung caah ai a awh kho lo. Zeicahtiah cun minung i man cu satil pawl nakin tahchunh khawh loin a fak. Cu ruangah Pathian nih a fapa cu minung a canter i minung taksa pe in minung aiawh ah dantat mi liam ding ah vawlei ser thlan in a khaukhih cia cang. Asinain minung pawl nih khrih i thihnak cu a theih lai lo ruangah satil pawl cu a thlam ah a thihter.

Pathian i tik cu le caan a tlin tik ah fapa cu minung a canter i hi vawlei ah a thlah. Cu ruangah fapa i minung cannak cu minung pawl caah sualman dantatmi liam dingah a si. Cathiang nih “ Khrih cu Baibal i a ti bantuk in kan sualnak caah a thi., tiah a ti. [ Ikorin 15:3] Cun “ Tu ahcun minung kut sak lo, hi leicung he a tawng lo, a sunghlawi a tlamtling deuhmi biakhlam ahcu, tu hnu i thatnak tlangbawi a simi Khrih cu kan ca zungzal tlanhnak a hmu i mhheh thi, caw note thi he si lo, amah thi thengte kha aa put I hmun thianghlim hmun ahcun voikhat lawng a lut tiah a ti. [ Heb 9: 11-12] Cun a peh in, “ Khrih i taksa cu voikhat thawinak in kannih cu thianhlimnak ah kan phan, “ ti a si. [ Heb 10: 10 ]

Sualman thihnak
Sual man cu thihnak a si ti Baibal chungah hitihin kan hmuh khawh, “ Sualman cu thihnak a si,” [ Rom 6:23 ] “ Sual cu mi pakhat thawng in hi vawlei ah a phan i sual ruangah thihnak a phanh bang in mi vialte cu sual an ngeih ruangah thihnak ah an phan. [ Rom 5:12 ]. Cucu Genesis ah Pathian nih Adam le Eve sin ah pekmi nawlbia in a chuak. Baibal nih, “ Cu tik ah Pathian nih minung cu a lak i Eden hmun zohtu dingah a chiah. Pathian nih chia le tha theih khawhnak thingtlai chim lo, hmun chung i thingtlai pawl na ei khawh. Cu thingkung i a tlai cu na ei lai lo. Na ei ni ah na thi hrimhrim lai, “ tiah a cah. [ Gen 2:15-17].

Zeiruangah Pathian nih sualman cu thihnak tiin a tuah a si hnga? Zeiruangah thongthlak, funghreu i tuknak, riantuan har ti pawl a ti hnga lo. Tahchunhnak in chim hmasa si she law mipa pakhat nih a fapa kha mawtaw pakhat a pek. Cu mawtaw cu sianginn kainak, Biakinn kalnak, pumhnak ah na hman lai, “ tiah a ti. Cu fapa nih sianginn zong a kai lo, pumh zong pumh lo, a hawikoj pawl he sual le nunnuamhnak lawnglawng ah a hman ruangah cu mawtaw cu a pa nih a laak than lai. Zeicaah ti ahcun a hmannak dingah hmang loin a hman lonak dingah a hman ruangah a si.

Nunnak hal
Cu bantuk in Pathian nih minung cu a nunnak a pek. Cu nunnak cu Pathian duhning in hman ding a si. Asinain minung nih Pathian i duh ning in a nunnak cu a hmang lo i amah duhning lawng in a hman. [ Pathian duhning i a hman lomi nunnak cu sual a si. ] Cu ruangah Pathian nih minung sin ah a pekmi nunnak cu a hal than. Pathian nih sual ruangah nunnak cu a hal. Asinain minung nih Pathian i a halmi nunnak can aiah cheuhra cheukhat, thawhlawm, nuncan ziaza thatnak,thlacamnak, bible relnak, hmanhman te i pumhnak, pumpeknak, sifak pawl bawmhnak thatnak tuahmi pawl pek dingin aa tim ciamman, Pathia i halmi cu hi hna pawl a si lo. Nunnak kha a hal.

Nunnak a pe kho lo
Minung nih Pathian i a halmi nunnak cu a pe kh lo. A pek a si ahcun misual i nunnak cu hell mei chung phanh ding lawng aa bat. Pathian nih minung cu a duhdawt i a zangfah fawn. Hell ram phanh ding cu a siang lo. Asinain sual caah biaceih loin le aum kho lo. Minung cu a zangfah ruangah biaceih loin um sehlaw a hman lomi biaceihtu Pa a si lai. A chim bang in a tuah lotu a si lai.

Liampiaktu a tuah piak
Pathian nih minung cu a zangfah ruangah a can ai i nunnak petu ding a tuah piak. Cucu a fapa Jesuh Khrih hi a si. Jesuh Khrih cu a pa i duhnak bantuk in minung vialte suanak man cu anunnak liam in a pek cang, cucu minung lei in zumh ding lawng a si. Unau, Khrih nih na aiawh ah a thih cang ruangah na thih a herh ti lo. Cucu na zumh a si ahcun na taksa cu thi hmanh sehlaw na thawh than ding ruangah Baibal nih zumtu thih cu hngilh ti a si. Cu ruangah sual ca raithawi a herh ti lo. Jesuh Khrih i thawinak ah a tlam a tling cang.

Cawnnak [ 14] biahalnak pawl

1. Pathian nih sualnak cu biaceih loin a um maw?_________________Zeiruangah a si_______
2. Pathian cu __________________biaceihtu pa palawng si loin ____________Pathian zong a si.
3. Pathian nih tlangbawi i sualnak ca zeidah a thihter? _______________
4. Caw i nunnak nih tlangbawi i _____________________ai a awh.
5. Caw thi cu khuazei hmun pawl ah dah theh le rawn le bungh an si?_______________
6. Kal le chungril thau pawl cu khua zei hmun ah dah an khangh? __________________
7. A tangmi cawsa pawl cu khua zei ah dah an khangh? ______________________
8. Sual ngaihchih le thlacamnak nih tlangbawi i sualnak cu Pathian nih a ngaithiam maw? __________
9. Caw i thi nih caw _____________________ caw i nunnak nih tlangbawi i _____________a aiawh.
10. Satil pawl nih minung ai a awh kho ngaingai maw?______________________
11. Pathian nih minung sualnak caah hodah a nunnak a pekter? _________________
12. Zei ruangah Pathian nih sual caah nunnak cu a hal?______________________
14. Pathian duhning I nung lo cu _______________
15. Khrih nih na can ai ah a nunnak a pek cang ruangah sual ca daan pekmi na liam a herh rih maw? ________
15. Sual caah na thih a herh maw? _______________
16. Sual thawinak thawi a herh rih maw? _________________

^